Katalog

13 TEMMUZ 2012 CUMA CUMHURİYET SAYFA ekonomi@cumhuriyet.com.tr EKONOMİ 11 Almanya’nın büyük patronları için marka dönüş en korkunç senaryo olarak varlığını koruyor: Avro çökerse biteriz ? Merkel’in politikalarına övgüyü esirgemeyen sermayenin temsilcilerine göre, finansal kriz reel ekonomiyi de derinden sarsmaya başladı. Avro’nun sonu gelirse parası aşırı güçlenecek Almanya’nın ihracatı da yerle bir olacak. OSMAN ÇUTSAY Betondan Birikim: Nereye Kadar? Türkiye’nin neresine gitseniz inşaat var. Yol inşaatı, köprü inşaatı, en çok da konut inşaatı ve İstanbul’da gökdelen inşaatı... Türkiye’nin özellikle büyük kentlerinin birer şantiyeye dönüşmesi yeni bir olgu değil ama 2009 krizi sonrası yeniden büyümeye geçişte inşaatın daha çok öncelik aldığı aşikâr. Verilen yapı ruhsatları üstünden gidersek, ekonominin yüzde 5’e yakın küçüldüğü 2009’da yapı ruhsatı alınan dairelere 100 dersek, 2010’da bu endeks 151’e kadar fırladı. 2011’de hız kesti 109 gibi oldu ama 2009’un yine üstündeydi. Bu 3 yılda, ortalama her yıl, 111 bin bina için (134 milyon metrekare) ya da 692 bin daire için ruhsat alınmıştı. 2012’nin ilk çeyrek verileri, daire ruhsatlarında 2011 ilk çeyreğe göre yüzde 5 artış gösteriyor. Çarşaf çarşaf ilanlara, eldeki daire stokuna rağmen henüz “inşaat paydos” demiyor. İnşaat şantiyelerinin ağırlıkla İstanbul’da olduğu kanısı yaygın. Bu, şaşırtıcı değil. Küresel kent olma iddiası ile bir yandan LeventMaslak aksına, yakın zamanlarda da Anadolu yakasına dikilen gökdelenler, bu yakada Ataşehir’e inşa edilen “Finans merkezi” yutturmacalı beton adacıklar, çeperlere inşa edilen ve her sınıfa hitap eden siteler, metropolün merkezinde başlatılan “kentsel dönüşüm” adı altında “soylulaştırma” faaliyetleri, İstanbul’un her yerini şantiyeye dönüştürmüş durumda. Ama şantiyeye dönüşen sadece İstanbul değil. Anadolu’daki 9 il, İstanbul ile birlikte, yapı ruhsatlarında yüzde 55’e yakın paya sahip. Türkiye nüfusunun yüzde 47’sinin yaşadığı bu 10 ilde, kentleşme oranı (kentli nüfus) yüzde 90’ın üstünde. Bu durum, konuta, ofise, ticari entegre yapılara, kentsel altyapıya, donatıya, dolayısıyla her tür inşaata olan talebi artırdı. Küresel kriz ikliminde yaratılan bu iç talep, nereye savrulacağı bilinmeyen bu serüven, ekonomiye şimdilik, geçici de olsa nefes aldırıyor. Sanayinin birçok alt sektörü inşaatlar yükseldikçe çarkını döndürüyor. Çimento, demir, tuğla, seramik, cam, plastikten başlayan ve her tür ev eşyasına uzanan alt dallarda, inşaat, ekonomiye alan açıyor, finans sektörü inşaat firmalarına, hane halkına verdiği konut kredileri ile dönüyor. İnşaatın en büyük handikapı iç talebe odaklı olması. Dibin görünmesi uzun zaman almaz. Hem de büyük kırılganlıklarla... ??? İstanbul, en büyük şantiye ama diğer illerde de bir inşaat furyasıdır gidiyor. Nitekim TÜİK’ten edindiğim il bazında yapı ruhsatları, son 3 yıl ortalaması olarak İstanbul’un payının yüzde 18 dolayında olduğunu gösteriyor. 13 milyon nüfuslu bu megapolün, ülke nüfusundaki payının da yüzde 18.4 olduğunu anımsarsak nüfusla uyumlu bir inşaat hareketinden söz edebiliriz. Ancak, değer olarak bakıldığında İstanbul’daki inşaatların çoğunun daha lüks, iç ve dış, üst, üstorta gelir gruplarını hedeflediği söylenebilir. İNŞAAT YATIRIMLARINDA İLK 10 İL İnşaat, İnşaat Kent İL (Yüzöl.%) (Değer, %) Nüf. % Türkiye 100.0 100.0 76.8 1. İstanbul 18.4 19.9 99.0 2. Ankara 10.2 10.8 97.4 3. İzmir 4.0 3.4 91.4 4. Bursa 3.9 4.1 89.0 5. Konya 3.7 2.9 75.0 6. Antalya 3.4 3.1 71.0 7. Kayseri 2.9 3.1 86.9 8. Kocaeli 2.6 2.4 93.6 9. Mersin 2.5 2.5 78.1 10. Samsun 2.3 2.5 66,1 İlk 10 il 54.1 54.8 91.2 Kaynak: TÜİK inşaat veritabanı İlin Nüf. Payı,% 100 18.2 6.5 5.3 3.5 2.7 2.7 1.7 2.1 2.2 1.7 46.8 FRANKFURT Alman iş dünyasının önde gelen yöneticileri, Avro’nun çökme olasılığına karşı bir kez daha uyarıda bulundu. Başbakan Angela Merkel’in Avro bölgesindeki krize karşı önerdiği “transfer ve tasarruf politikalarını” övme konusunda görüş birliği sağladıkları gözlenen büyük sermayenin temsilcilerine göre, Avrupa ortak parası çökerse yaşlı kıta kaçınılmaz olarak 2008’deki Lehman iflasını aratır bir kargaşaya sürüklenecek. Alman ekonomi medyasına açıklamalarda bulanan yöneticilerin, Alman Markı’na (DM) dönüş senaryolarından tedirgin olmaları dikkat çekti. Avrupa’nın otomotiv devlerinden BMW Yönetim Kurulu Başkanı Norbert Reithofer, tekrar eski DM dönemine dönülmesi halinde, DM büyük değer kazanacağı için Alman ihracatının yerle bir olacağını belirtti. Alman İşverenler Birliği Başkanı Dieter Hundt, Avro kriz yönetiminin başarısız kalmasıyla bunun ‘dramatik sonuçları olacağını’ söyledi. Hundt, “Alman ekonomisinde güvensizlik artıyor. Kriz reel ekonomiyi de vurmaya başlıyor. Şirketler yatırımlarını geri çekiyor, istihdamı artırıcı girişimlerde de tereddüt gösteriyorlar. Riskler büyüdü. Konjonktürel iklimin çok daha kötü bir fırtınaya dönüşmemesi için elden gelen Portekiz’de doktorlar ve hemşireler başkent Lizbon’da hükümetin sağlık sektöründeki sert bütçe kesintilerini protesto için her şey yapılmalı” dedi. sokaklara döküldü. Protestocular 48 saatlik grevin ilk gününde ülke tarihinin doktorlarla düzenlenen en büyük gösterisine imza attı. Grev nedeniyle birçok ameliyat iptal edildi. Sendikalar katılımın yüzde 90 olduğunu açıkladı. Hundt, Yunanistan ve diğer kriz ülkelerine karşı AB önlemlerinde taviz verilmemesi, tasarruf reformuna gitgeçen gün daha çok his ilemeyen kriz ülkelerietk Avrupa’da kendini her n de rin de ü rün ktö ne yardım edilmeotomotiv se settiren ekonomik kriz 0 milyon Avro’luk bir kayıpla Avrupa ABD Merkez Ban bini gördü. Banka, daha fazla tahvil alı70 mesi gerektiğini de ğin yre di. Yılın ilk çe ticisi Peugeot Citroüre bil mo kası’nın (Fed) haziran mı için toparlanmanın zayıflamasının geoto ız ns Fra len bildirdi. pazarında yüzde 8 küçü a kararı aldı. Şirket, Paris yakınında 3 bin toplantısının tutanak rekebileceğini duyurdu. Fed tutanakarm . çık Reithöfer duyurdu ën 8 bin kişiyi işten ları, parasal gevşeme larının ardından dolar endeksi 83.682 ını 2014’te kapatacağını çıkaraas rik fab j nta mo tüm Avro ülı tığ anını işten kişinin çalış umutlarını söndürür ile Temmuz 2010’dan bu yana en yükrikasında da 1400 çalış kelerini ortak Rennes kentindeki fab a genelindeki diğer fabrikalardan ise ken piyasaları aşağı çek sek seviyeyi gördü. Avro ise 1.2196 dons Fra ı. tutum almaya naniscağını açıklad Yu an nd ya e Öt ti. Avrupa borsalarında sa lara kadar geriledi. İMKB ve Avrupa bor. ak lac 3 bin 600 işçi çıkarı çağırdı. tışlar hızlandı, Avro iki yılın di saları yüzde 1 civarı düştü. nisanda yüzde 22.5’e Portekiz’de doktorlar sokakta ı işten atacak Peugeot 8 bin çalışanın Avro iki yılın dibinde tan’da işsizlik ulaştı. Finans Emeklilik Amerikalı oldu İDO’ya yüksek fiyat incelemesi Ekonomi Servisi İstanbul Deniz Otobüsleri’nin (İDO) yüksek fiyatlı bilet uygulamaları, Rekabet Kurumu’nu (RK) harekete geçirdi. RK, İDO’nun özelleşmesinin ardından İDO’nun fiyat politikalarını değerlendirmiş ve 31 Mayıs 2012’de, ‘dış hat deniz otobüsü, hızlı feribot hatları ve EskihisarTopçular hattındaki fiyatlandırma’ hakkında ‘rekabet ihlali yok’ kararı vermişti. Takvim’in haberine göre RK, İDO’nun havayoluyla yarışan yüksek bilet fiyatlarını yeniden gündemine aldı. Rekabetçi piyasaların oluşması ve tüketici refahını artırmadan sorumlu olan Kurum; Rekabet Hukuku, Rekabet Kurumu Kanunu ve prosedürlerine göre İDO ile ilgili karara varacak. Kurumun, İDO’nun fiyatlarını kanuna aykırı belirlemesi, kanunda düzenlenen hükümlerin ihlalini tespit etmesi halinde, İDO’ya para cezası verme hakkı bulunuyor. Finans Emeklilik’in yüzde 51’ini 85 milyon Avro’ya ABD’li Cigna’ya satan Finansbank, 15 yılda 1.4 milyar TL gelir bekliyor. Ekonomi Servisi Finansbank, Finans Emeklilik ve Hayat’taki yüzde 51 hissesini 85 milyon Avro’ya ABD’li Cigna Nederland’e sattı. Finansbank ve Finans Emeklilik arasında hayat sigortası ve bireysel emeklilik ürünlerinin dağıtımı için 15 yıllık münhasır acentelik anlaşması imzalandı. İşbirliği sonunda, Finansbank’ın 85 milyon Avro’su peşin olmak üzere bu işlemden toplam gelirinin 1.4 milyar lira olması bekleniyor. Finansbank Yönetim Kurulu Başkanı ve Üst Yöneticisi (CEO) Ömer Aras, Finans Emeklilik’in yüzde 6.4 pazar payıyla dördüncü sırada yer aldığını 15 yıl sonunda bunun yüzde 1314’lere çıkabileceğini ifade etti. 22 milyar dolara ulaşan yıllık geliri ile alanında ABD’nin dördüncü en büyük şirketi olan Cigna, 30 ülkede yaklaşık 70 milyon müşteriye hizmet veriyor. Finans Emeklilik ve Hayat’ın ise yaklaşık 1.1 milyon müşterisi bulunuyor. 6 milyar dolar kazandıracak ‘merkez’ Ekonomi Servisi Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi (TOBB ETÜ) içinde dünyanın en büyük su tribünü test birimlerinin de bulunacağı bir “Teknoloji Merkezi”nin temelini attı. TOBB Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu, Adalet Bakanı Sadullah Ergin, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız ve Kalkınma Bakanı Cevdet Yılmaz’ın da katıldığı törende yaptığı konuşmada, proje kapsamındaki su türbini test merkezlerinin kuruluşu ile yaklaşık 6 milyar dolarlık bir kaynağın yurtdışına çıkmasının engelleneceğini söyledi. Kalkınma Bakanlığı ile TOBB’un 10’ar milyon liralık desteği ile kurulacak teknoloji merkezinde stüdyo ve tasarım atölyeleri ile araştırma merkezleri dışında mühendislik fakültesinin 70’ten fazla laboratuvarı da bir araya gelecek. Su Türbini Tasarımı ve Testleri Merkezi de önümüzdeki 5 yıl içinde devreye alınacak 1500’den fazla su türbininin her biri yüzbinlerce dolarlık bir maliyetle yurtdışına gönderilmesi yerine yurtiçinde testini sağlayacak. Yanı sıra, su türbini üretecek güç ve yetenekte olmalarına rağmen, tasarım ve testi Türkiye’de yapılamadığı için su türbini üretemeyen KOBİ’ler için de yerli üretime zemin hazırlayacak. Başkent Doğalgaz’ın tamamı satılacak Ekonomi Servisi Başkent Doğalgaz Dağıtım A.Ş’nin tamamının özelleştirilmesini de öngören torba yasa, Cumhurbaşkanı Abdullah Gül tarafından onaylanarak Resmi Gazete’de yayımlandı. Başkent Doğalgaz’ın satışıyla Ankara Büyükşehir Belediyesi’nin Hazine’ye olan borcu ödenecek. Özelleştirme İdaresi Başkanvekili Ahmet Aksu ise PTT, BOTAŞ, TİGEM ve ÇAYKUR’un özelleştirilmesine yeşil ışık yaktı. Aksu, “Gerekli şartlar oluştuğunda bu kurumlar da özelleştirilecek” dedi. Türkiye nüfusundaki payına oranla inşaat yoğunluğu yüksek ikinci büyük merkez ise Ankara. Nüfusun yüzde 6.5’inin yaşadığı Ankara, son 3 yılda alınmış yapı ruhsatlarında yüzde 10’un üzerinde pay sahibi. Buna karşılık İzmir’in, nüfustaki payı ve ekonomideki önemine hiç uymayan bir inşaat profili var. Ülke nüfusunda yüzde 5.3 payı olan İzmir, son 3 yılda yapı ruhsatlarının ancak yüzde 4’ünü almış görünüyor. Bursa ise atakta ve nüfustaki yüzde 3.5’lik payına karşılık inşaat ruhsatı açısından İzmir’i yakalamak üzere. Göç alma açısından başı çeken Antalya’da hem barınma hem ticaret amaçlı inşaatın hız kesmemesi anlaşılır bir şey. Konya, Kayseri gibi dönemin sermaye birikiminde öne çıkan ve muhafazakâr özellikleri önde olan illerde de nüfus oranının üstünde bir inşaat faaliyeti dikkat çekiyor. Kocaeli, Mersin ve Samsun gibi sanayi ve ticaretin öne çıktığı illerde de inşaat faaliyeti nüfus yoğunluğunun önünde seyrediyor. Nüfusun yüzde 17’sine yakın pay sahibi diğer büyük Anadolu illerinde de, ilk 10’daki yoğunlukta olmasa da, inşaat, önemli bir aktivite. İNŞAAT YATIRIMLARINDA İLK 10 İL İnşaat, İnşaat Kent İlin Nüf. İL (Yüzöl. %) (Değer, %) Nüf. % Payı, % Türkiye 100.0 100.0 76.8 100 11. Tekirdağ 2.0 2.0 69.0 1.1 12. Adana 1.9 1.9 88.4 2.8 13. D.Bakır 1.7 1.9 72.1 2.1 14. G.Antep 1.6 1.6 88.7 2.3 15. Hatay 1.5 1.6 49.7 2.0 16. Trabzon 1.4 1.2 55.7 1.0 17. Muğla 1.4 1.5 43.2 1.1 18. Manisa 1.3 1.4 66.5 1.8 19. Eskiş. 1.3 1.4 89.6 1.0 20. Denizli 1.2 1.0 69.5 1.3 İkinci 10 il 15.4 15.5 70.9 16.6 MÜBECCEL GÜRLER 28.11.1933 08.07.2012 Atatürk ilkeleri için son nefesine kadar mücadele eden sevgili annemiz. Hep bizimlesin. Duydunuz mu? • • • • Bir “eğitim” kurumumuzun Polis Akademisi’nin Başkanı olan bir “Prof. Dr.:” İkinci 10 il grubunda, İstanbul’un bir tür arka bahçesi durumuna gelmekte olan Tekirdağ’ın inşaat ruhsatlarından aldığı pay, ilin nüfustan aldığı payı katlıyor. Mersin’den başlayan Adana, Gaziantep, Hatay, Diyarbakır (Şanlıurfa’yı da içine alan) aksı, göç çekiyor, ticaret görece hareketli ve buna paralel olarak inşaat faaliyeti de bu bölgede yoğun. Hizmet ili Eskişehir’e, Ankara’daki inşaat rüzgârları ulaşıyor. Kuzey’de Trabzon, Ege’de ise sanayici Manisa, Denizli ve turizm ili Muğla, yine inşaat faaliyetlerinin ağırlıkta olduğu iller olarak dikkat çekiyorlar. AİLESİ Muğla Üniversitesi’nden almış olduğum geçici mezuniyet belgemi kaybettim. Hükümsüzdür. Emre Sacıhan Nüfus cüzdanımı kaybettim. Hükümsüzdür. Levent Karasulu Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sosyal Çevre Bilimleri Ana Bilim Dalı Doktora geçici mezuniyet belgemi kaybettim. Hükümsüzdür. Ayşe Ege Yıldırım Nüfus Cüzdanımı kaybettim. Hükümsüzdür. Ekim Atila Peker 15’inde kız ya erde; ya yerde olmalıdır! ‘Türkiye zor koşullara hazırlıklı olmalı’ Ekonomi Servisi Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD), Türkiye’nin sıkı maliye politikasına devam etmesi gerektiğini belirterek, “Bu durum dünya ekonomisinin zayıflaması halinde tedbir alınması için imkân yaratacaktır. Maliye politikasında daha sıkı yaklaşım sergilenmeye hazır olunmalı” dedi. OECD’nin raporunda hükümetin harcamaların artmasını önleyecek bir ‘harcama tavanı’ belirlemesi gerektiği vurgulandı. KADIN ARAŞTIRMALARI DERNEĞİ C MY B C MY B Diye “haykırıyor!” Duyduk mu? Duyduk mu?..