Katalog

SAYFA CUMHURİYET 25 NİSAN 2012 ÇARŞAMBA kultur@cumhuriyet.com.tr 14 KÜLTÜR ‘Kadının Halleri’ Kadını insandan, kadın haklarını da insan haklarından bağımsız düşünenlerden değilim. “Şu ölümlü, şu yaşanası dünya”yı birlikte yaşıyoruz. Anlaşsak da anlaşamasak da sorunlarımız da, çözümleri de ortak. Paylaştığımız hayat hepimizin. Edebiyatta da bu ayrım bana anlamsız geliyor. “Kadın şair”, “kadın yazar” sözlerinde olumsuz bir ayrımcılık görüyorum. Edebiyatın değerleri evrenseldir çünkü. Bir edebiyat yapıtı kadınlarca da yazılmış olsa, erkeklerce de aynı evrensel ölçülerle değerlendirilir. Kadının ya da erkeğin elinden çıkması ona farklı bakmamızı gerektirmez. Birimizin düşüncesi, koca insanlık gemisini kolay kolay yönlendiremez elbet. Yaşadığımız dünyanın kadınlık ve erkeklik olarak iki ayrı yüzü var. Kadın Filmleri Festivali’nden Kadın Eserleri Kütüphanesi’ne dek kültürel ayrım sık sık önümüze çıkıyor. Böyle bir ayrım da “Dünya Kadın Şairlerinden Kadının Halleri” (Derleme ve çeviri: Selahattin Yıldırım, Agora Kitaplığı) adlı 406 sayfalık kapsamlı antoloji ile karşıma çıktı. Kitapta kadının annelik, aşk, ayrılık, bilge, bohem, çilekeş, dost, eş, hasta, intihar, özgürlüğe bakış, yalnızlık, yaşlılık vb. tam 38 ayrı durumları üstüne, dünyanın dört köşesinden şiirler derlenip üç ayrı dilden çevrilmiş. Giriş yazısında antolojiden amacın, “kişilikleri ve kimlikleri çeşitli neden ve gerekçelerle yüzyıllarca baskılanan kadınların hareketli, değişken ve zengin dünyalarına şiir üstünden kısa bir gezinti yapmak, bazı değinmelerde bulunmak ve daha çok da sorular sormak” olarak açıklanmış. Kitabın bu amacı başarıyla yerine getirdiği rahatça söylenebilir. Eski çağlardan günümüze, uzak coğrafyalardan yakına farklı şiir iklimlerini derleyip dilimize taşımış. Bu da bir şiir atlası içinde dolaştığını düşündürüyor okura. Şiirin yer yer özdeyişlere bürünen biçimleri de, böylesi özlü sözlere meraklı okurlar için önemli bir kaynağa dönüştürüyor bu kitabı. “Çocukların çile çekmesine izin / verildiği bir dünyada, gerçek aşkın / varlığından söz edilemez.” (Isadora Duncan) “Nerelere kaçıp kaybolayım? / Dolduruyorsun âlemi.” (Marguerite Yourcenar) “Umudu farklı kılan / kendisini sürekli yenileyebilme yeteneğidir.” (Nelida Pinon) “Çok zordur ayakta kalabilmek / bilinç / karanlık toprakta gömülü oldukça” (Louise Glück) “Çıplak gerçek iyi giyimli yalandan / çok daha iyidir.” (Anne Landers) “Rol yapmadan, iktidar oyunlarına girmeden sevmek, devrimdir.” (Rita Mae Brown) “Cehennem / sevginin bulunmadığı yerdir.” (Santa Teresa de Jesus) ??? Anna Ahmatova, “ışığıdır dünyanın karanlıkta bile” demiş şiir sanatı için. Benzer bir düşünceyi Nathalie Sarraute da seslendirmiş: “Şiir görünmeyeni görünür yapan şeydir.” Böyle olunca şiirdir önemli olan, kimin, nasıl yazdığı değil. “Kadının Halleri”, kapsamlı bir antolojiden beklenen renkli bir yolculuğa çıkarıyor okurunu. Tek tek kitaplarda rastlamanız zor olan, dünyanın dört köşesinden pek çok güzel şiirle buluşturuyor okurunu. Bu nedenle de değerli bir seçki olarak el altında tutulmayı, sayfalarında sık sık güzelliklerle buluşacağınız bir başucu kitabı olmayı hak ediyor. Şiir, insanların ne olduğunu anlatabilir bize, Neden tökezlediklerini ve düştüklerini ve nasıl mucizevi bir biçimde ayağa kalkabileceğimizi, söyleyebilir bize. (Maya Angelou) FOTOĞRAFLAR: VEDAT ARIK Kültür Servisi İstanbul Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatroları’nın (İBBŞT) yönetimini sanatçılardan belediye bürokratlarına devreden yeni yönetmeliğine karşı 5 ilde ortak eylem yapıldı. İstanbul Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatroları Sanatçıları Derneği (İŞTİSAN) ile çok sayıda sivil toplum kuruluşu tarafından dün İstanbul Galatasaray Lisesi önünde, Ankara, İzmir, Adana ve Samsun’da ortak bildiri okundu. “İlk kez bir tiyatro, tiyatro insanlarından arındırılıyor” denilen bildiride, “Herkes kendi işini yapsın! Bizim işimiz tiyatro” vurgusu yapıldı. İstanbul’daki eyleme katılan tiyatro sanatçıları, çalışanları ve tiyatroseverler yeni yönetmeliği alkış, ıslık ve çığlık atarak protesto etti. Ortak bildiriyi, Galatasaray Lisesi önünde İBBŞT yönetmeni ve oyuncusu Engin Alkan okudu. Bildiri sonrası katılımcılar, “Korkuya Karşı Özgür Tiyatro”, “Şehir Tiyatroları Yok Edilemez”, “İpler Kimin Elinde?”, “Özgür Sanat Kuşatılamaz”, “Sanat Sessiz Kalmaz”, “İstanbul Uyuma, Tiyatrona Sahip Çık”, “Taklayı Siz Atın Sanatı Bize Bırakın” yazılı pankartlarla Tünel Meydanı’na kadar yürüdü. Yürüyüş sonrası bazı tiyatroseverler Taksim Anıtı’nın önünde halay çekti. Eylemde, aralarında Gülriz Sururi, Tarık Akan, Rutkay Aziz, Genco Erkal, Orhan Alkaya, Ragıp Yavuz, Zeliha Berksoy, Menderes Samancılar, Fikret Kuşkan, Altan Erkekli, Zeliha Berksoy, Halil Ergün, Berkun Oya, Mustafa Alabora, Mehmet Ali Alabora’nın bulunduğu çok sayıda sanatçı herkesi “Özgür Sanatı Muhafaza Etmeye” çağırdı. Eyleme CHP İstanCHP Milletvekili Ay bul Milletvekili Sülin Nazlıaka eyleme leyman Çelebi de destek için destek verdi. ‘Korkuya karşı özgür tiyatro’ İstanbul Şehir Tiyatroları’nın yeni yönetmeliği İstanbul, Ankara, İzmir, Adana ve Samsun’da protesto edildi ORTAK BİLDİRİ ÇEŞİTLİ KENTLERDE SAAT 11.00’DE OKUNDU ‘Her şeyin farkındayız!’ ürkiye ve dünya kamuoyuna! Her şeyin farkındayız. 1914’ten beri ehil ellerde olan İstanbul Şehir Tiyatrosu göz göre göre ehlileştirilmeye çalışılıyor. Dünyada herhalde ilk kez bir tiyatro, tiyatro insanlarından arındırılıyor. Sanatın içinden sanatçı kovuluyor. Tüm bunlar sanatı ve sanatçıyı hizaya sokma ve halkın gözünde küçük düşürme gayretleridir. Bilinsin; gerçekleri eğip bükerek hiç kimse sanat ve sanatçı ile halkın arasına nifak sokamaz. Hedefin ne olduğunu görüyoruz. Özgür düşünceden korkmayan herkes görüyor. Çoksesliliği tek bir notaya dönüştürecek olan “muhafazakâr sanat” gibi söylemler, demokratikleşme diye sunuluyor. T Sanat sessiz kalmaz anatsal yaratı, siyasi iradeye teslim ediliyor. Oysa sanat ve demokrasi, hiçbir siyasi iradenin faydacı beklentilerine göre yeniden tarif edilemez. Seçilmişlerin asıl görevi, sanata, ihtiyacı olan özgür ortamı sağlayacak altyapıyı oluşturmaktır. Onlar, bunu sadece sanatçı için değil, öncelikle halk için yapmak zorundadır. Eğer yapmazlarsa, sanat sessiz kalmaz. Sessiz kalmayacağız. Öncelikle, dayatılan yeni yönetmeliğe karşı hukuki zeminde hakkımızı arayacağız. 100 yıllık Şehir Tiyatrosu mirasını her zeminde savunacağız. Ustalarımıza, İstanbul seyircisine ve gelecek kuşaklara karşı üstlendiğimiz bu sorumluluğu ülkemizdeki ve dünyadaki tüm sanat emekçileri ile paylaşıyoruz. S CHP’den destek Ankara, İzmir, Adana ve Samsun’da düzenlenen eylemlere de geniş katılım vardı. İzmirli sanatçılar İstanbul’daki meslektaşlarına destek olmak amacıyla TOBAV’da bir araya gelerek Türkiye genelinde sunulan bildiriyi okudu. İzmir’deki çeşitli sivil toplum örgütü ve sanatçıların destek verdiği eylemde konuşan TOBAV yönetim kurulu üyesi Yusuf Köksal, sanatçının sanatın içinden kovulduğunu belirtti. Adana Büyükşehir Belediyesi Tiyatrosu önündeki basın açıklamasına tiyatro dünyasından çok sayıda sanatçı katıldı. SabancıDevlet Tiyatroları Uluslararası Adana Tiyatro Festivali’ne “Düğün” adlı oyunla katılan Aysa Prodüksiyon Tiyatrosu oyuncuları Şebnem Sönmez, Tilbe Saran, Eda Çatalçam, Maria Akgüllü, Serpil Güral’ın yanı sıra; Adana Büyükşehir, Seyhan ve Çukurova belediyeleri tiyatroları ile Adana’daki özel tiyatrolarda görev yapan sanatçıların destek verdiği eylemde, “özgün sanat” istenen basın açıklamasını Çukurova Belediye Tiyatrosu oyuncularından Halil İbrahim Kurum yaptı. Merkezi Samsun’da olan ve Karadeniz Bölgesi’ndeki 9 ili içine alan Karadeniz’e Kıyısı Olan Kent Tiyatroları Birliği Derneği (KATİB) tarafından düzenlenen basın açıklamasını Samsun’da yönetim kurulu adına Erhan Başoğlu okudu. Ankara Büyük Tiyatro önünde toplanan tiyatro sanatçıları “Korkuya karşı özgür tiyatro”, “Şehir Tiyatroları yok edilemez” yazılı pankartlar açarken, bir tiyatro oyuncusu da adalet heykeli gibi giyinerek, açıklama süresince hiç hareket etmeden bekledi. Kültür Sanat Sen, DETİS, TOBAV, TOMEB, Işık Der, Santekder, Kültürİş, Nâzım Hikmet Kültür Merkezi, Ankara Halk Tiyatrosu, Ankara Sanat Tiyatrosu, DTCF Mezunları Derneği ve ASSA adına basın açıklamasını tiyatro sanatçısı Adana Şahin Ergüney okudu. TBMM’de kürsüye “Şehir Tiyatroları Yok Edilemez” yazılı tişörtle çıktı. Nazlıaka, “Sanat teslim olmaz, sanatçı teslim olmaz” dedi. Dayanışma Hedef özerk ŞT yasası edefimiz, çağdışı yönetmelik dayatmaları yerine, çağdaş ve özerk bir İstanbul Şehir Tiyatrosu yasasıdır. Ülkemize, değerli sanat kurumlarımıza, sanatçılarımıza ve halkımıza yaraşacak olan budur. Karanlığa ve karanlığın getireceği korkuya karşı birlikte direneceğiz. Sayın Belediye Başkanı’nın bir canlı yayında kurum sanatçılarına yönelik sunduğu öneriyi düstur kabul ediyoruz: Herkes kendi işini yapsın! Bizim işimiz tiyatro. Korkuya karşı özgür tiyatro! Korkuya karşı özgür sanat! TOPBAŞ, ŞT’DEKİ İSTİFALARLA İLGİLİ KONUŞTU H ‘Biraz sabredin dedik’ Kültür Servisi İstanbul Büyükşehir Belediyesi Başkanı Kadir Topbaş, New York’ta katıldığı Belediye Başkanları ve Yerel Yönetimler Yüksek Düzeyli Toplantısı’nda Şehir Tiyatroları’ndaki son gelişmelerle ilgili açıklama yaptı. Bazı konularda erken değerlendirme yapıldığını belirten Topbaş şöyle devam etti: “Sayın Kenan Işık ile görüşmelerimizi yaptık. Onun daha önce bize bahsettiği, mutlaka tiyatro yönetmeliğinde bir değişiklik gerektiğiydi. Çalışmalara kendisinin katılamadığı davet edilmediğinden bahsetti. Başkan danışmanı olarak böyle bir hakkı vardı, bize bu bilgi daha sonra geldi, yönetmelik bittikten sonra öğrendiğimiz için bunu bir eksiklik olarak görmekteyiz. Biz bu yönetmelikle ilgili ‘Biraz sabredin, bekleyiniz’ dedik. 2007’de geçirdiğimiz teftişlerde müfettişler bize ısrarla bu yönetmeliğin yenilenmesinin gerekliliğini ortaya koymuşlardı. Daha önce genel sanat yönetmeninin repertuvarı oluşturmasının aksine bu dönemde 5’i sanatçı olmak üzere, yine geçmişte repertuvar kurulunda var olan bürokratların burada repertuvarı seçici duruma gelmeleri durumu var. Burada kurul var, kurul karar verecek.” Fırat Tanış da eyleme katılan oyuncular arasındaydı. TEB ÖDÜLLERİ SAHİPLERİNİ BULDU En iyi oyun ödülü Dostlar Tiyatrosu’na Kültür Servisi Tiyatro Eleştirmenleri Birliği’nce (TEB) verilen geleneksel yılın tiyatro ödülleri sahiplerini buldu. “20112012 TEB Yılın Tiyatro Oyunu Ödülü”nü, evrensel sanatla güncel gündemi buluşturması, siyasal tiyatronun seçkin bir derlemesi olması, müziği, koreografisi ve oyunculuğuyla ulaştığı başarı nedeniyle, Genco Erkal’ın, Brecht’in şiir ve öykülerinden uyarlayıp yönettiği, Dostlar Tiyatrosu yapımı “Ben Bertolt Brecht” aldı. Türkiye Tiyatro Eleştirmenleri Birliği’nin tüm üyelerinin kapalı oyla belirledikleri geleneksel ödül oylamasında Esra Bezen Bilgin ise “2011–2012 TEB Yılın Oyuncusu” ödülüne değer görüldü. Esra Bezen Bilgin, Talimhane Tiyatrosu yapımı “Önce Bir Boşluk Oldu Kalp Gidince, Ama Şimdi İyi” oyununda ki üstün oyunculuk performansı nedeniyle ödüle değer görüldü. Bilgin, ödülünü Cüneyt Türel’e ithaf etti. “20112012 TEB Onur Ödülü”ne de Erol Keskin değer görüldü. Ödül konuşmalarında, Şehir Tiyatroları’nın yeni yönetmeliği eleştirildi. C MY B C MY B