Katalog

SAYFA 12 EKONOMİ CUMHURİYET 21 ARALIK 2012 CUMA [email protected] Uzmanlar: Nükleer santral kurmak oldubittiye getirilecek bir konu değil. Bağımsız denetim şart Akkuyu saatli bomba Ekonomi Servisi Ekonomi ve Dış Politika Araştırmalar Merkezi (EDAM) koordinasyonunda bağımsız bilim insanları, Türkiye’nin önündeki nükleer enerji seçeneğinin artı ve eksilerini değerlendirdi. EDAM tarafından kaleme alınan rapora göre; nükleerde düzenleme ve denetim faaliyetlerini yürüten Türkiye Atom Enerjisi Kurumu’nun (TAEK) bağımsızlığı tartışmalı. Çünkü hem geliştirme faaliyetleri içinde hem de reaktör üretiyor. Ancak bunlardan da önemlisi TAEK’te Milli Savunma Bakanlığı, Dışişleri Bakanlığı’ndan temsilciler var. Hatta bazı toplantılara başbakan başkanlık ediyor. Bu da bağımsızlık konumuna pek uygun değil. Karar alma süreci siyasi etkiden korunması gerektiğini vurgulayan EDAM Başkanı Sinan Ülgen, “Öyle bir düzenleyici otorite EDAM raporuna göre; nükleerde ısrarlı olan Türkiye, ne Kişilik Noksanlığı Ülkede bilgili, kişilikli, nitelikli, özellikli, onurunu koruyan, toplum yararına çaba harcayan kişi sayısı o kadar sınırlı ki insan onurlu bir kalem, görevini yapan bürokrat, bilgili, kişilikli bir öğretim üyesi, dinin özünü kavramış bir din adamı, kişisel tutkulardan arınmış bir politikacı, halkı aydınlatmaya çalışan bir sanatçı, hatta formasının hakkını veren özsaygısı olan bir sporcu gördüğünde gerçekten mutluluk duyuyor. İşte ülkemizin yüz akları diyor. Kişiliksizliğin, bilgisizliğin, ufak çıkar hesaplarının, yalakalığın, ürkekliğin, içtenlikten yoksun davranışların, boş övünmelerin, özür dilerim, yüksekten atmanın, hava basmanın yaygın olduğu toplumda, kişiliğini koruyan bir kalem, görevini yapan bir bürokrat, alçakgönüllü bir davranış, toplum yararına bir çaba, çölde vaha bulmaya benzetilebilir. Gerçekte savaşım Türkiye’de halkın aydınlanmasını engellemeye çalışanlarla, halkın aydınlanması konusunda çaba harcayanlar arasındadır. Türkiye’de genellikle özgüveni olmayan, bilgisi sınırlı, dış etkilerle belli orunlara gelmiş, belli çevrelere hoş görünmeye çalışan, olaylara kendi çıkarları açısından bakanlar, halkın aydınlanmasını, üstü açık ve kapalı biçimde engellemeye, yanlış izlenimler uyandırmaya çalışırlar. Kişiler dışında bazı kurumların da bu tür girişimlere alet olması, ayrıca hüzün vericidir. Bir örnek vereyim, Mali Suçları Araştırma Kurulu (MASAT). Kuruluş amacı doğrultusunda çalışmalar yaptığında topluma yararlı olur, kötü niyetlilere karşı yaptırım oluşturur. Suçları önleyici bir etki de yapar, gerçek suçluların cezalandırılmasına olanak hazırlar. Geçenlerde medyada MASAT kaynaklı öyle inanılmaz, asparagastan ileri haberler yer aldı ki kurula karşı en iyi niyetli olanların bile güveni kırıldı. Bizde bir taktik, bir aşağılama yöntemidir. Siyasal bir dava açıldığında, zanlıları kamuoyunda küçük düşürmek “bunlar aynı zamanda hırsız” izlenimini uyandırmak için haberler uçurulur. 12 Eylül ve 28 Şubat davalarıyla ilgili olarak 224 villa, 169 gayrimenkul gibi haberler, basında ilk sayfada yer aldı. Oldukça uzun bir süre bürokrat olarak çalıştığım için bürokrasi, bürokratlar hakkında gözleme dayanan kanılarım var. Haberi okuyunca yine işgüzar bir bürokratın marifeti, bazı çevrelere hoş görünmek için yanlış okuduğu bir tapu bilgisini medyaya sızdırdı diye düşündüm. Ciddi sayılabilecek gazetelerde bile bu bilgiler haber olarak yer aldı. Sorun yalnız işgüzar bürokratlarda değil; aynı zamanda medya, medya çalışanlarında. Böyle bir haber sızdırıldığında, iyi niyetli bir habercinin, gazetecinin yapacağı ilk iş bilgiyi irdelemek, akla sığmaz iddiaları kanıtlamadan haber olarak yayımlamamak. “Gazeteciliğin Esasları” isimli (Bill Kovach ve Tom Rosenstiel) iki gazetecinin kaleme aldığı ODTÜ yayınlarından bir kitabı okuyorum. Kitabın hemen giriş bölümünde gazeteciliğin temel görevlerini yerine getirebilmesi için şu ilkeler sıralanıyor. * Gazeteciliğin ilk yükümlülüğü gerçek haberdir. * Sadakatle bağlı olacağı ilk merci halktır. * Özünde gerçeği teyit etme disiplini yatar. * Bu mesleği icra edenler, konu aldıkları kişilerden ya da olaylardan bağımsız kalmayı başarmalıdırlar. * Gazetecilik, bağımsız ve yaptırımı olan bir gözlemci görevi görmelidir. Bu ilkelerin ışığı altında bizde gazeteci olarak yaftalanan kişilere bir bakın. Sağlam, düzgün, onurlu kalemleri, az sayıda da olsa bir yana bırakıyorum. Bu satırlar nedeniyle de onlardan özür diliyorum. Yazılı ve görsel yayın organlarında yalakalık, bilgisizlik, bazı çevrelere yaranma, sözde tarafsızlık, şişirme haber, verdiği bilgileri irdelememe, halka saygısızlık yaygın. Bazı yayın organları halkın bilgisizliğinden, deneyimsizliğinden yararlanma yoluyla maddi ya da politik çıkar sağlama aracı olarak kullanılıyor. Sorunun temelinde insan olduğunu görmeden çözüm bulamayız. Kısırdöngüleri kırabilmek için ortalıktaki kişilerin gerçek niteliklerini ortaya koymak, halkı aydınlatmak için çaba harcamalıyız. mevzuat olarak ne de düzenleyici otoriteler açısından buna hazır. TAEK’in bağımsızlığı tartışmalı. Kurumsal altyapı oluşturulmazsa Türkiye bir saatli bombayla karşı karşıya. Ancak bunun gerektirdiği kurumsal altyapı oluşmayacaksa Türkiye bu yoldan çekilmeli” uyarısını yaptı. Akkuyu’da hiç deneyimi olmayan bir model seçildiğini vurgulayan uzmanlar şu noktalara dikkat çekti:  Nükleerde kaza olduktan sonra ders alıyorsunuz. Kâğıt üzerinde bütün güvenlik sistemleri hesaba katılmış olabilir. Ancak bu kaza olmayacağı anlamına gelmez.  Bugüne dek kazaların olduğu tüm reaktörler lisanslıydı. Kazaların faturaları ağır olabilir. Bu nedenle kamuoyu desteği önemli. düşünün ki Akkuyu’ya gidecek ve eğer eksik bir şey gördüyse olmamış bu betonu sökün diyebilecek. Ancak şu anki mevzuata göre böyle bir şey mümkün değil” dedi. Nükleerde kaza riskinin her zaman bulunduğuna, burada tartışılanın kaza riskini en aza indirgemek olduğuna işaret eden Ülgen, bunun da kurumsal altyapının düzenlenmesiyle sağlanabileceğine dikkat çekti. Raporu hazırlayanlardan Sabancı Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. İzak Atiyas ise “TA EK kanununda saydamlıkla ilgili hiçbir madde yok. Kurumun faaliyetlerini saydam bir biçimde yerine getirmesi için önlem alınmalı. Kamuoyu kararın hangi gerekçelerle alındığı konusunda bilgilendirilmeli. Türkiye’nin enerji üretimiyle ilgili ciddi bir politikası yok. Hükümet alternatifleri içeren, nükleerin fayda ve maliyetlerini tartışan ciddi bir analiz ortaya koymadı” diye konuştu. Herhangi bir reaktörün tasarımıyla inşaat sürecinin bambaşka şeyler olduğuna işaret eden Atiyas, “Türkiye bir yola girdi evet.  Enerji ithalatıyla ilgili rakamlar nükleere mecbur kalındığını gösteriyor. Ancak madalyonun diğer yüzü var. Hükümet, diğer enerji kaynaklarıyla ilgili fayda maliyet analizlerini yapmadı.  47 bin MW’lık rüzgâr enerji potansiyelimizin sadece 12 bin MW’ını kullanıyoruz. Bunu artırmak için ne kadar ilave yatırıma ihtiyaç var? Almanya 20 bin MW’lık güneş enerjisi üretirken biz niye yapamıyoruz? Bu soruların cevabı yok.  Yüzde 5 faiz öngörüldüğünde nükleer enerji avantajlıyken faiz yüzde 10’a çıktığında kömür ve termik santrallar daha avantajlı hale geliyor.  Radyoaktif atıkları Akkuyu’da yapılan anlaşmaya göre Ruslar alacak ama diğer santrallarda ne olacak belli değil. İstinyepark’ı beş yılda 75 milyon kişi ziyaret etti Ekonomi Servisi “Pazar Yeri”, “Markalar Sokağı” gibi birbirinden farklı konseptler içeren alışveriş merkezi İstinyepark, beşinci yılını kutluyor. Merkez, bu yılı 17 milyon ziyaretçiyle kapatmayı hedefliyor. 300’e yakın mağazasıyla hizmet veren AVM’nin Genel Müdürü Tolga Engin, “Bölge halkı da dahil 15 bin kişinin yararlanacağı altgeçit projemizi hayata geçirdik. Tüm bunlar ve diğer çalışmalar için yaklaşık 15 milyon TL’lik ek yatırım gerçekleştirdik.” dedi. Engin yaptığı değerlendirmede; “Ciro olarak açılışımızdan itibaren her yıl ortalama yüzde 25’lik büyüme sağladık. Biz burada 3 bin 500 kişinin de istihdam edildiği dev bir ekonomiden söz ediyoruz” dedi. Londra’daki in Kcell’ as oper yonda ık hissesi rl la 2.1 milyar do i. Kazakishalka arz edild operatörü M tan’ın ilk GS luk hisseleri n u ğ ço e d ll’ Kce andaki en şu in ll’ Turkce TeliaSoı büyük ortağ inde. nera’nın el Kcell, Londra Borsası’nda LEYLA TAVŞANOĞLU LONDRA Kazakistan’ın mobil operatörü Kcell hisselerinin Londra Borsası’nda halka açılış törenindeyiz. Türkiye’nin önde gelen mobil operatörü Turkcell’in en büyük ortağı TeliaSonera’nın çoğunluk hisselerine sahip olduğu Kcell, Londra Borsası’nda 10.50 ABD doları ve eşzamanlı olarak da Kazakistan’da 1.578.68 “Tenge” üzerinden işlem görmeye başlıyor. Halka arz edilen hisselerin toplam bedeliyse 2.1 milyar dolar olarak açıklanıyor. İşlem, TeliaSonera’nın elindeki Kcell’in yüzde 25’ini temsil eden 50 milyon hisseyi kapsıyor. Halka arzın ardından TeliaSonera doğrudan ve dolaylı olarak Kcell’in yüzde 61.9 hissesine sahip olacak. TeliaSonera’nın Başkanı ve CEO’su Lars Nyberg, “Hisse senedi piyasasının zorlu koşullarında kısa sürede halka arzı başarıyla gerçekleştirdik. Bu operasyon, bizim için stratejik öneme sahip diğer ortağımız MegaFon ve Kcell hisselerinin de değerini artırıyor” diyor. Telia, operasyondan 525 milyon ABD Doları elde edecek. Kcell’in pazardaki önemi ne ola ki diye soracak olursanız; anlatalım. Kcell’in büyük his Cam işçisi hakkını arıyor OLCAY BÜYÜKTAŞ AKÇA sedarı Telia Sonera, İsveçFinlandiya devletlerinin ortaklığıyla kurulu bir şirket. Birçok ilke imza atıyor. Örneğin ilk araç telefonlarını üretiyor. 2009’da ilk kez 4G teknolojisini kullanıyor. 1990’lı yıllar itibarıyla gözünü Avrasya’ya çeviriyor. Bugün Avrasya’da yedi ülkede faal. Kazakistan’daki operasyonu başlayan töreninde, karşımızdaki dev ekrandan hisselerin açılış fiyatları ve satış düzeyleri geçiyor. Orta büyüklükte bir “salon”dan işlemleri izliyor, bir yandan da ikram edilen şampanyayı yudumluyoruz. Kcell’in CEO’su, eski Turkcell kökenli Veysel Aral çok heyecanlı. Önce kürsüye Londra Borsası CEO’su Alexander Justham geliyor. Başarılı bir operasyonla Kcell hisselerinin halka arz edildiğini söylüyor ve Aral’ı kutluyor. Bu konuşmanın ardından sözü alan Kcell Başkanı Veysel Aral da süreçten duyduğu memnunluğu dile getirdikten sonra Justham’a Kazak işi mor kadife üzerine altın iplik işlemeli motifler bulunan bir kaftan ve başlık armağan ediyor. Böyle bir törende dedikodu da olmaz olur mu? Tabii ki var. Örneğin, Kcell’in hisselerinin neden Londra’da arz edildiği, İMKB’nin dışında kaldığı konuşuluyor. Turkcell temsilcilerinin neden törende bulunmadığı da merak konusu. Konuştuğum bir davetli bu konuda diyor ki “Turkcell’de en küçük ortak en büyükmüş gibi davranıyor. Bu da pek hoşa gitmiyor. Yakın gelecekte bu yüzden üç ortak arasında tatsızlıklar çıkarsa olan bir Türk markasına olacak.” Neden İMKB değil? Cam işçileri, Şişecam grubunun ilk fabrikalarından Topkapı fabrikasını kapatma kararını protesto ediyor. Bugün Kanyon Alışveriş Merkezi önünde saat 12.00’de toplanan işçiler, İş Kuleler’e yürüyerek işsiz kalmak istemediklerini haykıracak. Şişecam yönetimi, işyerine astığı duyuru ile Şişecam’a bağlı Anadolu Cam Sanayii Topkapı Fabrikası’nı 31 Aralık 2012 itibarıyla kapatma kararı aldığını duyurdu. Bu karar, 440’ı Kristalİş üyesi olmak üzere 572 çalışan için işsizlik anlamına geliyor. Ortalama kıdemleri 15 yılı bulan söz işçiler, hakları ile diğer fabrikalarda çalışmak istiyor. Kristalİş sendikasından verilen bilgiye göre Şişecam, makineleri ve diğer üretim ekipmanlarını Eskişehir’de kurduğu fabrikaya taşıdı, Topkapı’nın bacası Eskişehir’de tütmeye devam edecek. Sendika yöneticileri; işverenin işçileri götürmek istemediğini dile getirerek Şişecam yönetiminin, aileleriyle birlikte ikiüç bin insanın geleceğini ilgilendiren bir kararı etraflıca müzakere etmeden, mutabakat aramadan, sosyal sorumluluktan uzak bir biçimde tek taraflı aldığını ve dayattığını söyledi. Kristalİş Sendikası, Topkapı işçilerinin istihdamının devam etmesi, iş güvencesinin sağlanması talebiyle bugün Şişecam Genel Müdürlüğü’ne bir yürüyüş düzenliyor. Yürüyüşe Türkİş ve DİSK üyesi sendikaların da katılıp, destek vermesi bekleniyor. 525 milyon ABD Doları Türkiye’nin önde gelen mobil operatörü Turkcell’in en büyük ortağı TeliaSonera’nın çoğunluk hisselerine sahip olduğu Kcell, Londra Borsası’nda 10.50 ABD Doları ve eşzamanlı olarak da Kazakistan’da 1.578.68 Tenge fiyat üzerinden işlem görmeye başladı. 1998’de başlatıyor. 19992011 arasında Kcell, Kazakistan devletine vergi ve zorunlu ödemeler olarak toplam 2 milyar dolar para ödemiş. Yalnızca 2009’da vergi ödemeleri yaklaşık 229 milyon ABD Doları’na ulaşmış. Ayrıca Kazakistan’da doğrudan ve dolaylı olarak 40 bin kişiye istihdam sağlıyor. Sabahın erken saatlerinde Fİtch, üç büyük özel bankanın notunu yükseltti. İş Bankası, Garanti Bankası ve Yapı Kredi’nin DPR program notları A’den A’ya çıktı. Fitch’ten Türk bankalarına doping Ekonomi Servisi Kredi derecelendirme kuruluşu Fitch, üç Türk bankasının notunu yükseltti. Fitch; İş Bankası, Garanti Bankası ve Yapı Kredi Bankası’nın DPR program notlarını A’den A’ya çıkaran kuruluş, not görünümlerini “durağan” olarak belirledi. Fitch’ten yapılan açıklamada DPR (Çeşitlendirilmiş Ödeme Hakları) programlarındaki yükseltmelerin Türkiye’deki en büyük özel bankaların yerel para birimi cinsinden kredi notları için daha önce yapılan artışı yansıttığı belirtildi. Yerel para birimi cinsinden kredi notlarının yükseltilmesinin de bankaların “Finansal Kapasite” notlarının artışından kaynaklandığı ifade edildi. Açıklamada, “Bu sonuçta 2012’de ‘yumuşak inişi’ başarmış, 2013’ten daha büyük büyüme oranlarına dönüş için uğraşan Türkiye ekonomisi için kısa vadede azalan riskleri ve Türkiye’nin notunun BBB’ye yükselmesinde karşılığını bulan ülke riskinde düşüşü yansıtıyor” denildi. MERKEZ BANKASI KURLARI DÖVİZ CİNSİ 1 ABD DOLARI 1 DANİMARKA KRONU 1 EURO 1 İNGİLİZ STERLİNİ 1 İSVİÇRE FRANGI 1 İSVEÇ KRONU 1 KANADA DOLARI 1 KUVEYT DİNARI 1 NORVEÇ KRONU 100 JAPON YENİ ALIŞ 1.7763 21 ARALIK 2012 EFEKTİF SATIŞ 1.7849 1.8729 2.3643 2.9033 1.9576 1.8055 6.3497 ALIŞ SATIŞ 1.7751 1.7876 1.8521 1.8841 2.3514 2.3678 2.8862 2.9077 1.9422 1.9605 1.7907 1.8124 6.1732 6.4449 1ABD Doları: 0.9530 5.6327 0.9118 6.5316 84.06 0.9886 5.5649 3.7502 Avustralya Doları Danimarka Kronu İsviçre Frangı İsveç Kronu Japon Yeni Kanada Doları Norveç Kronu Suudi Arabistan Riyali SERBEST PİYASA ALIŞ SATIŞ ABD Doları 1.7840 1.7880 Avro 2.3680 2.3750 İngiliz Sterlini 2.8850 2.9350 İsviçre Frangı 1.9450 1.9750 24 Ayar Altın 94.70 95.05 Cum. Altını 637.00 640.00 1 AVUSTRALYA DOLARI 1.8607 2.3530 2.8882 1.9451 1.7974 6.2672 0.31533 0.31688 0.31511 0.31761 0.27046 0.27327 0.27027 0.27390 0.31859 0.32074 0.31837 0.32148 2.1093 2.1233 2.1015 2.1314 1 Avro: 1.3246 ABD Doları 1 İng. S: 1.6266 ABD Doları 1 Kuveyt D.: 3.5575 ABD Doları GECELİK FAİZLER 1 Günlük Repo 5.10 1 S. ARABİSTAN RİYALİ 0.47509 0.47595 0.47153 0.47952 fonbul.com