Katalog

SAYFA CUMHUR YET 31 TEMMUZ 2011 PAZAR ekonomi@cumhuriyet.com.tr 12 EKONOMİ 20. kez borç tavanını arttırmaya çalışan ABD için kredi derecelendirme kuruluşları pusuda Rüya kâbusa dönüştü Bir zamanların ışıltılı ülkesi ABD’de tüketim çılgınlığı nedeniyle 14.3 trilyon dolara dayanan borç, rüyayı kâbusa dönüştürüyor. Borç tavanı bir kez daha arttırılsa bile bu kökten çözüm değil. Asya ülkeleri kaygılı. Borcun çevrilmesi için faizler düşecek. Dolar değer kaybedecek. Dünya ticaret dengeleri bozulacak. PEL N ÜNKER ‘ yi’ Makbul Vatandaş Tipi Vatandaşa her konuda tutulan mikrofon, “iyi” vatandaşın niteliklerini, özelliklerini bize gösteriyor. Bu konudaki çabaları dolayısıyla Pakize Suda’ya teşekkür borçluyuz. “İyi”, makbul vatandaş olabilmek için yalnız coğrafya, tarih, din konularında bilgi azlığı, açıkçası bilgisizlik yeterli değil; genel kültür yoksunluğu, ayrıca sözcük dağarcığının da son derece sınırlı olması da gerekli. “İyi” vatandaş, cumhur, layık, laik, bilhassa, bilakis gibi günlük konuşmamızda sık kullandığımız sözcüklerin anlamını da bilmeyecek. Vatandaş konuştukça, Mevlana’nın bir özdeyişini anımsıyorum: “Bilgin, başkalarının anlayabildiği kadardır.” Bilgimizin niçin sınırlı olduğunu bu özdeyiş açıklıyor. “İyi” vatandaş, ağzı biraz kalabalık olacak, bilmediğini örtmek için şarlatanlık yapacak, bilmediğini de bilmeyecek. Bilgisizliği belli etmemek için soruyu, konuyu saptıracak; biliyormuş görüntüsü verecek; “bilmiyorum” demek dürüstlüğünü göstermeyecek. İyi vatandaşın, vergi, kayıt dışılık, rüşvet gibi bazı sorunları olacak, devletten çekinecek. Ayrıca vicdanen de çok rahat olmayacak, kendini az da olsa günahkâr gibi hissedecek; birilerine, bir yerlere sığınarak şefaat dileyecek. Tanımlamaya çalıştığım “iyi”, makbul vatandaş tipi, istenen niteliklere sahip olduğu için ulusal iradeyi temsil eder. Kolay yönlendirilir; bağımsızlık, özgürlük savaşına katılmaz, ayartılabilir; ileri demokrasi için gerekli konu mankeni rolünü iyi oynar. Biz bu tür vatandaşa değer verir, onun iradesini ulusal irade olarak kabul ederiz. Öte yanda, irdeleyen, sorgulayan, bilgisini arttırmaya çalışan, düzgün davranan, vergi, kayıt dışılık, rüşvet gibi sorunları olmayan, ulusal bağımsızlıktan, özgürlükten yana olan vatandaşlar vardır. Bunlar okumuş da olsalar, sicilleri düzgün de olsa, vatandaşlık görevlerini yerine getirmekte de olsalar “makbul” vatandaş sayılmazlar. Ulusal iradeyi temsil edemezler. Bunların geniş kitlelere “kötü” örnek olmamaları için bir şekilde dışlanmaları gerekir. Büyük sözü dinlemeyen, başına buyruk, yönlendirilemeyen; emperyalizm, özgürlük, bağımsızlık, insan hakları gibi sözcükleri diline persenk etmiş, düzgün davranan kişiler “iyi”, ”istenen niteliklere sahip vatandaş olamazlar; iç ve dış çıkar odaklarının işine yaramazlar. Türkiye’nin temel sorunu, ulusal iradeyi temsil ettiği savunulan yaygın “iyi”, makbul vatandaş tipinin değer yargılarını, davranış biçimini değiştirmek, algılama, iredeleme yeteneğini geliştirmektir. Başarılamadığı sürece Türkiye’de ne gerçek demokratik düzen kurulabilir, ne hukukun üstünlüğü sağlanabilir, ne genel yaşam kalitesi yükseltilebilir, kısacası ne de Türkiye kalkınabilir. Günümüzde emperyalistlerin, politikacıların, medyanın büyük bölümünün, hatta eğitim kurumlarının işine “iyi” vatandaş tipinin yaygın olması, hatta daha da yaygınlaşması geliyor. Birkaç fakülte bitirmiş, lisans üstü eğitimi alan, devletle sorunu olmayan, topluma katkıda bulunmaya çalışan, aydınlanmadan yana olan kişiler, vatandaş bile sayılmıyorlar; görüşleri değer taşımıyor. Türkiye için “iyi” vatandaş genel tanımı geçerli ise seçim sonuçlarına, halkoylaması sonuçlarına “Türkiye seninle gurur duyuyor” sloganına, devlet büyükleri önünde zıplamalara, alkışlara, yaşanan haksızlıklara, bir türlü çözülemeyen sorunlara şaşmamak gerekir. Bu ortamda alınan ve alınacak sonuçlar doğal ve tutarlıdır. Türkiye’nin toplumsal yaşamında Gresham kanunu, kötülüğün iyiyi dışlaması geçerlidir. Bunun sonuçları politikada, medyada, bürokraside hatta eğitim kurumlarında gözlemlendiği gibi, bir yeteneksizler dayanışması da oluşmaktadır. Bu kısırdöngü kırılmadıkça sorunların çözümüne de olanak yoktur. Çözüm, “iyi” olarak nitelendirilen, açıkçası işimize gelen makbul vatandaş tipini değiştirmektir. Aydınlanmanın, bu ülkede hür, korkusuz, adil bir düzen içinde yaşamak için gerekli olduğunu kanıtlayan olayları gözlemliyoruz.   Uzmanlara göre borç tavanı görüşmeleri 2 Ağustos’a dek çözüme kavuşmazsa da borçlanma bir şekilde gerçekleşecek. Ancak ülkenin kredi notu yine de düşecek. Borç limitinin çok yüksek olduğuna işaret eden uzmanlar, sorunun sürekli ertelenmesinin küresel ekonominin geleceğini tehdit ettiğini belirtiyor. ASYA ÜLKELER END ŞEL ABD’nin kredi notunun düşürülmesinin doları daha fazla zayıflatarak Asya’nın ticaret görünümüne zarar vereceğinden ötürü endişe duyuyor. AKB’den yapılan açıklamaya göre ABD’nin kredi notunda gerçekleştirilecek herhangi bir düşüş doları zayıflatacak, böylece Asya ülkelerinde üretilen ürünlerin göreceli olarak fiyatları artacak ve bölgenin ticaret görünümü zarar görecek. AKB Bölgesel Ekonomik Entegrasyon Bölüm Şefi Iwan J. Azis, buna ek olarak dolardaki değer kaybının elinde ABD Hazine tahvili bulunduran Asya ülkelerinde finansal kayıplara neden olacağını vurguladı. Kredi derecelendirme kuruluşlarından olan S&P, Moody’s ve Fitch, ABD yetkililerinin borç tavanı üzerinde bir anlaşmaya varmamaları halinde kredi notunda bir düşüş yaşanabileceğini belirtmişlerdi. Büyük Amerikanı rüyası artık sadece bir nostaljik ögeye dönüştü. Haftalardır dünyanın gündemini meşgul eden ABD`deki borç tavanını arttırma görüşmelerinin çözüme kavuşturulması için zaman tükeniyor. Federal Hükümet’in en fazla borçlanabileceği düzeyi gösteren 14.3 trilyon dolar şimdiden yakalanmış durumda. Ağustos ayı içinde yaklaşık olarak 500 milyar dolar ödeme yapması gereken Hazine`nin yeniden borçlanabilmesi için kararın salıya kadar Senato`dan geçmesi gerekiyor. Uzmanlara göre sorun, önümüzdeki hafta kısa vadeli çözümlerle aşılacak. Borçlanma tavanının er ya da geç arttırılacağını ancak bunun borç krizine kökten bir çözüm olmayacağını ifade eden uzmanlar, ABD`nin kredi notunun gelecek hafta düşürülebileceğine işaret ediyor. Anadolu Yatırım Stratejisti Halil Reçber, “Borç tavanı yükseltilse de yükseltilmese de not düşürülecek. 14 trilyon dolarlık borç yükü olan bir ülke için bu kaçınılmaz bir süreç. Çünkü borcun ödenmesi çok zor” dedi. Aynı tartışmaların 2010`un Aralık ayında da yaşandığını ancak bunun muhasebe oyunlarıyla örtbas edildiğini ifade eden Reçber, “Borç tavanı ülke tarihinde bugüne dek 19 kez yükseltilmiş. Ancak borç limiti çok yüksek. Bu nereye kadar yükseltilecek?” diye konuştu. Reçber, eğer borçlanma gerçekleşemezse bunun dünya tarihinde görülmemiş bir krizin başlangıcı olacağını, böyle bir şeyi kimsenin göze alamayacağını söyledi. Asya Kalkınma Bankası (AKB), Reçber: Dolar üç aya kadar 1.55 TL’ye iner ürkiye’de de doların değer kaybedeceğine işaret eden Anadolu Yatırım Stratejisti Halil Reçber, dolar/TL`nin 23 ay içinde 1.601.55 TL seviyelerine çekileceğini öngördü. Reçber, küresel piyasaların durumu göze alındığında şu an içeride yaşanan gelişmelerin doları 1.70’lere doğru çevirmeye yetmeyeceğini söyledi. Gelişmekte olan ülkelerin para birimlerinin bizdekinin aksine dolara karşı son üç dört yılın en yüksek seviyelerinde olduğunu ifade eden Reçber şunları söyledi: “Dolardaki düşüş Asya ülkelerinin ticaretini olumsuz etkileyecektir. Başka bir para birimi ortaya çıkabilir. Ülkelerin kendi aralarında kendi para birimleriyle yaptıkları ticaret artacak. Kur savaşları kızışacak. Dolarizasyon terk edilebilir.” Gözler demokrat senatör Reid’in planında aizler 70 yılın dibini görebilir Cuma açıklanan ABD ikinci çeyrek büyüme verilerinin de beklentilerin altında açıklandığına dikkat çeken Reçber, bunun doları daha da zayıflatacağını söyledi. Reçber, borç sorununun aşılması için ülkelerin faizleri düşürmesi gerektiğini belirterek “ABD’de faizler düştü, bu ABD dolarının zayıflayacağı anlamına geliyor. Amerikan faizleri son 70 yılın en düşük faizini görebilir. ABD, Japonya ve Avrupa ülkelerinin gelirinin iki katını bulan borç yükleri var. Faizin düşük gelmesi gerekir ki borç yükü çevrilebilsin. Dolar endeksi daha da düşebilir” değerlendirmesinde bulundu. F T Not indirimi geliyor ABD’nin notunun gelecek hafta düşürüleceğini öngören ING Başekonomisti Sengül WASHINGTON (AA) ABD’de borç krizine çözüm bulmak için artık vaktin dolmak üzere olmasına rağmen, Kongre’de CumDağdeviren de bunun Avhuriyetçiler ve Demokratlar arasındaro/dolar kurunda oynaklık ki bölünmeler hâlâ aşılabilmiş değil. yaratacağını söyledi. DağTemsilciler Meclisi Başkanı John Bodeviren “Kredi notu indiehner’ın hazırladığı plan, dün Temsilciriminin doların aleyhine ler Meclisi’nde oylandı. Harcamalarda olacağını öngörüyoruz. 900 milyar dolar civarında kesinti öngören Ancak bu etki kalıcı olve federal hükümetin borçlanma limitini de mayacak. Çünkü Avbuna yakın bir miktarda arttıran plan, dün rupa’da borç sorunuy210’a karşı 218 oyla kabul edildi. Plana Dela ilgili kaygılar devam mokrat milletvekillerinin tamamı, Cumhuriediyor ve not indirimi piyetçi milletvekillerinin 22’si karşı oy kullandı. yasalarda çoktan fiyatAncak plan, Temsilciler Meclisi’nde onaylandıklandı” dedi. tan iki saat sonra, beklendiği gibi Demokrat çoğun2 Ağustos’a kadar borçluklu Senato’da reddedildi. Şimdi gözler Senato’dalanma tavanı konusunda bir ki Demokrat Çoğunluk lideri Harry Reid’in hazırçözüm üretilemeyeceğini ifaladığı plan teklifine çevrildi. Reid, yaptığı açıklade eden Dağdeviren “Haftamada, “Son tren istasyondan kalkıyor ve bu, ya ara çözüm çıkabilir. Ancak temmerüde düşmeyi önlemek için son en nihayetinde borçlanma soşans. Uzlaşı olmadıkça bir ekonorunu aşılacak. Yani temerrüt mik felakete doğru gidiyoolasılığı yok. ABD için borçlarını ruz” şeklinde uyarıda ödememe gibi bir duruma izin veribulundu. lemez” şeklinde konuştu. ALOVOB’tan Kur Riskine Yardım Ekonomi Servisi Türkiye’nin ilk ve tek türev borsası olan Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası (VOB), kur riskini yönetmek isteyen şirketlere özel bir danışma hattı açtı. 444 7 862 (444 7 VOB) numarasının çevrilmesi ile Türkiye’nin her yerinden aranabilen ALOVOB Danışma Hattı hafta içerisinde 09.0017.30 saatleri arasında VOB sözleşmeleri ile kur riskinin yönetimi hakkında bilgilenmek isteyen şirketlere hizmet verecek. ALOVOB Danışma Hattı ihracat ve ithalat şirketleri başta olmak üzere kur riskine maruz tüm reel sektör şirketlerin kullanımına açık bir hattır. Ayrıca şirketler tarafından kur riski yönetimi hakkında sorulan sorulara VOB uzmanları tarafından anında cevap verilebileceği gibi yapılacak detaylı değerlendirme sonucu da kısa zamanda sonradan cevap verilmesi de mümkün. ALOVOB, kur riski yönetimi konusunda talep halinde eğitim programları da düzenleyecek. IMF: spanya tehlikeyi atlatmış değil MADRİD (AA) Uluslararası Para Fonu (IMF), İspanya’nın Avrupa krizinde henüz tehlikeli bölgenin dışında olmadığını, hükümetin, piyasanın güvenini daha fazla sağlamak ve milyonlarca işsize istihdam yaratabilecek yeni bir model oluşturabilmek için reformları sürdürmesi gerektiğini açıkladı. IMF, İspanya ile ilgili beşinci gözden geçirme çalışmasını tamamladı. İspanya’da incelemelerde bulunan IMF heyetinin başkanı James Daniel; yaptığı açıklamada, İspanya’da ihracattaki güçlü toparlanmayla birlikte makul seviyede bir düzelme olduğunu ancak görünümün zor kalmayı sürdürdüğünü belirtti. İspanyol politikacıların güçlüklerin farkında olduğunu, güçlü ve geniş kapsamlı adımlar attığını belirten Daniel, mali açığı azaltma planı, emeklilik yaşını 65’ten 67’ye çıkaran emeklilik reformu ve sürekli istihdamı daha cazip kılacak adımlar dahil çeşitli önlemlerin geçen yılın ortasından itibaren alınmaya başlandığını söyledi. Hükümetin bankacılık sektöründe de güçlü reformlar uyguladığını kaydeden Daniel, “Ancak son zamanlardaki gelişmelerin de gösterdiği gibi İspanya henüz tehlike bölgesinin dışında değil. Piyasa güvenini sağlamak ve İspanya’nın yeni bir büyüme modeline geçmesi için daha kararlı politikalara ihtiyaç olacak” dedi. İspanya’da yüzde 21 olan işsizlik oranının kabul edilemeyecek kadar yüksek olduğunu vurgulayan Daniel, hükümetin bu konuda aldığı önlemlerin sorunun aciliyeti ve büyüklüğü karşısında yeterli olmadığını bildirdi. Benzin fiyatı isyan ettirdi Ekonomi Servisi Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) Genel Müdürü Mehmet Uysal, vatandaş olarak ise benzin fiyatından memnun olmadığını söyledi. Uysal, Türkiye’nin petrol ihtiyacını karşılamak için Akdeniz ve Karadeniz’de çalışma yürüttüklerini söyledi. Uysal, “Bir petrol üreticisi firma olarak petrol fiyatlarından memnunum. Bize kâr sağlıyor. TPAO, 2008’de Türkiye’nin en fazla kâr eden birinci kuruluşuydu. Bu yılki çalışmalarımızla da ikinci kuruluş olarak yerimizi aldık” dedi. Uyum: Ette oynanan oyunu bozacağız Ekonomi Servisi Uyum Gıda, Bağlarbaşı, Mimarsinan ve Tuzla’da açtığı 3 yeni mağaza ile mağaza sayısını 42’ye çıkardı. Hizmete giren mağazalarda 74 kişiye iş olanağı sağlandı. Hisselerinin yüzde 30’unu geçen yıl halka arz eden şirket, buradan gelen 52.5 milyon TL’lik kaynağın tamamı ile mevcut 33 mağazasına 40 yeni mağaza ekleyeceğini açıklamıştı. Uyum Gıda Genel Müdürü Sait Koç, “Şimdiye kadar hep et ithalatı yapıldı. İlk defa Uyum canlı hayvan ithal edip, ürünlerini satışa sundu. Geçen yıl et fiyatlarında ciddi bir artış yaşandı. Artışın bu yıl da yaşanacağı beklentisi var. Ramazan ayı ile kasım başındaki Kurban Bayramı, bu beklentiyi pekiştiriyor. Biz, bu spekülasyona bir son verebilmek amacı ile bu ithalatı gerçekleştirdik. Bunda da etkili olacağımıza inanıyoruz. Bizim operasyonumuzda etler yüzde 20 daha uygun fiyata satılacak. Bu fiyat spekülatörlerin de oyununu bozacaktır” diye konuştu. THY ünlü futbolcuları ağırladı Ekonomi Servisi Türk Hava Yolları (THY), FC Barcelona ve Manchester United takımlarını ABD’nin başkenti Washington’da ağırladı. “ABD Turu” turnuvası kapsamında dün oynanan FC Barcelona ve Manchester United karşılaşmasına sponsor olan THY, Washington’da Manchester United takımı oyuncuları için resepsiyon verdi. Resepsiyona, takımdan Michael Owen, Ashley Young, Nani, Jonny Evans ve Ben Amos katıldı. Manchester United’ın dünyaca ünlü yıldızı Wayne Rooney ile Park JiSung, Gabriel Obertan ve Michael Carrick’in katıldığı toplantıda, önce yeni filmin gösterimi yapıldı. Ardından izlenimlerini aktaran oyuncular, çekimlerde çok eğlendiklerini ifade etti. THY Washington Ofisi Müdürü Handan Çörekçi de THY’nin Washingtonİstanbul sefer sayısını ağustos sonunda haftada 6’ya çıkaracağını söyledi. Ayrıca şirket, İtalya’da uçtuğu yedinci şehir Torino’ya direkt seferlere salı günü başlıyor. Uzan’ın ortağı dönüş yolunda Ekonomi Servisi Uzanların eski ortağı işadamı Sedat Adıcan ekonomi piyasalarına dönmeye hazırlanıyor. Adıcan’ın, finans sektöründe Türkiye’den gelen 5 milyar doların üzerinde bankacılık işlemleri başvurusu nedeni ile Türkiye’de bu yılın son aylarında bir merkez oluşturacağı öğrenildi. Adıcan, Manisa Demirci civarında bulunan 1400 dönüm arazi üzerine kurulan Ortadoğu ve Avrupa’nın en büyük rüzgâr enerjisi santralı projesini tamamlamak üzere oduğunu ve bu projenin onaylanması ile Demirci’ nin ekonomik yönden kakınmasında büyük rol oynayacağını belirtti. C MY B C MY B