Katalog

15 TEMMUZ 2011 CUMA CUMHUR YET SAYFA ekonomi@cumhuriyet.com.tr EKONOMİ 13 Küresel ekonomide Lehman krizi sonrasında en ciddi sorun ve tartışmalar yaşanıyor Rüzgar yeniden sertleşti Dünyanın en büyük ekonomisi ABD giderek temerrütle karşılaşacağı bir noktaya yaklaşıyor. Bütçe görüşmeleri çok sert tartışmaların ardından sonuçsuz kalırken Moody’s açıklaması sabırları iyice taşırdı. Kuruluş ABD’nin kredi notunu negatif izlemeye aldı. Suç ve Ceza… Türkiye’de adalet hizmetlerinin etkinliği ayrı bir tartışma konusu iken suça teşebbüs, suçluluğun artması başlı başına sorun. Kırdan kente göç, kentte barınma, açlık, işsizlik sorunları, bozulan gelir bölüşümü, medyada şiddetin yüceleştirilmesi, mafyatik eğilimlere özendirme, adalete güvensizlik suça yöneltici başlıca etkenler. 2011 Mayıs ayı verilerine göre, hükümlü sayısı 64 bin, tutuklu sayısı 57 bin olmak üzere dört duvar arasında 122 bin kişi var. Tutukluların oranının yüzde 44’e yaklaşması temel bir eleştiri konusu. Bu gerçeklerin yanında suçlu bulunup ceza infaz kurumlarına giren nüfusu analiz ettiğimizde ne görüyoruz? Mahkumiyet alanların çoğunluğunu, ekonomik nedenlerle suç işleyenler oluşturuyor. İcraiflas yasalarına muhalefet, uyuşturucu ticareti, kaçakçılık, dolandırıcılık, sahtecilik, hırsızlığa kadar uzanan “paramal ile ilgili” suçlar ağırlıkta ama, ateşli silah, yaralama, öldürme, gasp gibi şiddet içeren, “cana kasıt” suçları da hiç az değil ve artış halinde. 20072009 yıllarının adalet istatistikleri, mahkumiyet alanların yıllık ortalamasının 90 bini geçtiğini gösteriyor. 2007, mahkum edilenlerin sayısının 127 bini bulduğu farklı bir yıl. İzleyen iki yılda bu sayı yıllık 75 bin dolaylarına inmiş. Son 3 yılın ortalamasını aldığımızda yüzde 27’ye yaklaşan oranda, yıllık ortalama 30 bin küsur kişinin icraiflas yasalarına muhalefetten cezaevine girdiğini görüyoruz. Bu suçtan ceza alanların özellikle 2007’de büyük artış gösterdiği dikkat çekiyor. SUÇ TÜRÜNE GÖRE CEZA NFAZ KURUMUNA G REN SUÇLULAR YIL Toplam 2009 74.361 2008 2007 55.323 13.374 9.550 8.563 7.530 4.109 2.129 4.162 3.069 2.374 1.467 330 1.395 1.865 872 1.007 277 455 138 71 9.077 20072009 ort 92.690 31.123 12.164 8.333 6.062 6.740 3.340 1.859 3.301 2.677 2.021 1.289 465 1.134 1.181 807 622 335 238 105 50 8.803 100 26.7 14.6 10.3 8.9 7.7 3.2 2.1 2.1 2.0 1.5 1.5 1.4 1.3 1.0 0.8 0.5 0.5 0.1 0.1 0.0 13.5 76.571 127.137 ABD’DE ÇEMBER DARALIYOR Borç içinde yüzen Yunanistan’a yardım için gözler bugün yapılacak AB maliye bakanları toplantısına çevrilmişken ülkeye bir darbe de Fitch’den geldi. Yunanistan’ın notu üç basamak birden düştü. Krizin yayılacağı endişeleri piyasaları bir kez daha altüst etti. YUNAN STAN’A DARBE Ekonomi Servisi Lehman Brothers krizinin yarattığı sarsıntının izleri henüz silinmemişken yeniden tehlike çanları duyulmaya başlandı. Yunanistan ile başlayan borç krizinin yayılma riski artarken ABD ekonomisinde yaşanan gelişmeler de tehlike çemberinin genişlediğine işaret ediyor. ABD’de arka arkaya kötü gelen ekonomik verilerin ardından parasal gevşemeye gidilip gidilmeyeceği henüz netlik kazanmadı. Amerikan medyasında yer alan haberlere göre, Beyaz Saray’da borçlanma limitinin arttırılmasına dair düzenlenen dördüncü toplantıda da anlaşma sağlanamazken toplantıda ABD Başkanı Barack Obama ile Cumhuriyetçi Kongre üyeleri arasında sert tartışmalar yaşandı. Görüşmelere yakın bir Demokrat Parti yetkilisinin verdiği bilgiye göre Obama, adeta isyan ederek “Bu benim başkanlığıma mal olabilir ama yine de teslim olmayacağım. Sabrım sınırına dayandı. Artık yeter” dedi. Görüşmelerin yapıldığı saatlerde kredi derecelendirme kuruluşu Moody’s, ABD’de 14.3 trilyon dolarlık kamu harcama limiti yükseltilmezse, ülkenin AAA kredi notunu düşürebileceğine dair uyardı. Karar, Obama yönetimini sarstı. Beyaz Saray ve Kongre 2 Ağustos’a kadar anlaşmazsa, hükümet borçlarını ödeyemeyecek ve bazı kalemlerde temerrüde düşecek. Muhalefetteki Cumhuriyetçiler, borç limitini arttırmaya razı olmaları karşılığında kamu harcamalarında 2.4 trilyon dolar kısıntı yapılmasında direniyorlar. Ancak veriler parasal gevşemeye gidilmesi gerektiğini işaret ediyor. Altın 1600 dolara koşuyor Ekonomi Servisi Moody’s’in ABD kararı ve Avrupa’da artan borç endişeleri, yatırımcının güvenli liman olarak gördüğü altını zirveye taşıdı. Uluslararası piyasada altının ons fiyatı 1593.46 dolarla yeni rekorunu kırdı. Çeyrek altın fiyatının 140 liraya dayanmasıyla vatandaşın daha ucuz alternatif olarak baktığı gram altın da 84 lirayı geçti. Bu seviye altının TL bazındaki yeni rekoru olarak kaydedildi. Yükselen fiyatlarla birlikte İstanbul Kapalıçarşı’da Cumhuriyet Altını da 564 liraya çıktı. Temerrüt riski ABD ve Avrupa’ya dönük endişelerle piyasalarda satış dün de sürdü. Moody’s kararı Avrupa borsalarının satışa dönmesine neden olurken Yunanistan ile ilgili endişeler düşüşü hızlandırdı. Pek çok önde gelen para birimi karşısında dolar geriledi. Avrupa’yı sarsan borç krizi de bir türlü çözüme kavuşturulamazken krizin yayılacağına dair endişeler her geçen gün biraz daha artıyor. Fitch, yeni ve eksiksiz bir finansman programı geliştirmediği için Yunanistan’ın kredi notunu yatırım yapılamaz kategorisinde daha da düşürerek CCC’ye indirdi. Fitch, kararında AB ve IMF’den ileride gelecek finansman programlarında, özel alacaklıların rolüne ilişkin belirsizliğin artması ve Yunanistan’ın giderek zayıflayan makroekonomik görünümünü gerekçe gösterdi. Yunanistan’ın borçlanmasına ilişkin henüz fikir birliği sağlanmış değil. Bugün düzenlenecek AB toplantısı bu açıdan önem taşıyor. Avrupa tetikte talya, ihale sınavından geçemedi Çizme’deki kriz Türk yatırımları için risk değil ğına inandığını söyledi. Okray, “İtalyan sanayii çok köklüdür. Fiat gibi büyük sanayi kuruluşları vardır. Bir de orta ve küçük ölçekli sanayi işletmeleri mevcut. Bu sanayi, İtalya’nın belkemiğidir. Bunlar da bu tip krizlere kolay adapte olabilir. Türk yatırımları açısından bir risk görmüyorum” diye konuştu. Okray, İtalya’nın enerji alışverişi yapılan ülkeler hariç Türkiye’nin 3. büyük ticari partneri olduğunu, geçen yıl 17 milyar dolar civarında olan iki ülke arasındaki ticaret hacminin İtalya’da kemer sıkma politikaları nedeniyle bundan sonraki dönemde biraz düşebileceğini söyledi. bunlar arasında otomotiv sektöründe Türkiye’de Koç Holding bünyesinde faaliyet gösteren Tofaş ile birlikte üretim yapan Fiat, bankacılıkta da Yapı Kredi’nin yüzde 81.80 hissesine sahip olan Koç Finansal Hizmetler’de Koç Grubu ile yüzde 5050 ortaklığı bulunan Unicredit dikkat çekiyor. Ayrıca Iveco, Chicco, Merloni, De Longhi, Magnetti Marelli, Pirelli, Ermenogildo Zegna, Astaldi, Trevi, Çimentaş, Banca Intesa, Banca di Roma, Instituto Bancario, Assicurazioni Generali, Barilla da Türkiye’deki İtalyan firmaları arasında yer alıyor. KISA... KISA... Avrupa Merkez Bankası, 2012’de Yunanistan’ın kamu borcunun gayri safi yurtiçi hasılanın yüzde 161’ine ulaşarak zirve yapabileceğini bildirdi. Tahminlere göre, Yunanistan ekonomisi bu yıl yüzde 3.8 daralacak. Stres testi sonuçları bugün açıklanacak. Test 21 ülkeden 91 bankaya uygulandı. Yaklaşık 1015 banka bu testte başarısız olabilir. Bunlardan altısının İspanyol bankası, birinin de Almanya’da faaliyet gösteren bölgesel bir banka olan Helaba olabileceği belirtiliyor. sviçre’nin en büyük bankası UBS, artan maliyetleri azaltmak ve piyasalardaki kötü durum nedeniyle yaklaşık 5 bin kişiyi işten çıkarmayı planlıyor. Banka küresel piyasalardaki durgunluk ve artan maliyet baskılarına karşı 864.1 milyon Avro’ya kadar tasarruf yapmayı planlıyor. ngiltere’de işsizlerin sayısı Mayıs 2011’e kadar üç aylık dönemde 26 bin kişi azalarak 2 milyon 450 bin oldu. Bir önceki dönemde yüzde 7.8 olan ülkedeki işsizlik oranı, yeni verilerle yüzde 7.7’ye geriledi. Ekonomi Servisi İtalya Ekonomi Servisi Türdün gerçekleştirdiği 15 yıllık kiye’de İtalyan yatırımihalede tarihin en yüksek faizinları otomotivde Fiat, den borçlandı. Beş yıl vadeli tahbankacılıkta da Unicvil ihalesinde faiz Haziran redit ile dikkat çekerken 2008’den bu yana görülen en yük2010 itibarıyla Türkisek seviyeye ulaştı. Ülkenin fiye’deki İtalyan sermanansal sağlığına ilişkin uzun vadeyeli firmaların sayısı li endişelerle Milano Borsası’nda 870’e ulaştı. Türkikayıplar arttı. İhaleler sadece Yuye’de kayıtlı şirketlenanistan, Portekiz ve İrlanda gibi pirinse İtalya’da yaklaşık yasalara erişimini kaybetme tehli40 ortaklık veya iştirakesi içinde olan İtalya için değil, ki bulunurken söz koAvro Bölgesi genelindeki piyasanusu ortaklık ve iştiların istikrarı için de önem taşıyor. raklerin toplam sermaye Öte yandan İtalya Senatosu yakstoku 120 milyon dolar laşık 48 milyar Avro’luk tedbir seviyesinde. Bu tablo gözpaketini onayladı. 2014’e kadar leri, son günlerde sıkıntılı bütçeyi dengelemeyi amaçlagünler yaşayan İtalya’daki yan 4 yıllık paket senatoda Türk yatırımcısına çevirdi. 135 ret oya karşın 161 oy Dış Ekonomik İlişkiler Kuile kabul edildi. Paketin rulu (DEİK) bünyesinde faaliyarın da parlamentoyet gösteren Türkİtalyan İş Konnun alt kanadından seyi Yürütme Kurulu Başkan Yargeçmesi beklenidımcısı Cafer Sait Okray, İtalya’da yor. Yunanistan’da olanların yaşanmayaca 1. İcra İflastan 19.872 18.175 2. Dolandırıcılık 10.822 12.295 3. Yaralama 7.647 7.802 4. Askeri Ceza 6.582 3.042 5. Hırsızlık 5.758 6.933 6. Ateşli silahlar 2.395 3.517 7. Sahtecilik 1.593 1.854 8. Uyuştur. Tic. 1.576 4.164 9. Öldürme 1.514 3.447 10. Gasp 1.145 2.543 11. Hakaret 1.105 1.296 12. Uyuştur. kul. 1.029 35 13. Kaçakçılık 935 1.072 14. Trafik suçları 735 942 15. Cinsel suçlar 562 986 16. Orman suçları 378 480 17. Kişiyi alıkoyma 349 379 18. Kötü muamele 66 192 19. Zimmet 65 111 20. Rüşvet 32 47 21. Diğer suçlar 10.073 7.259 Kaynak: Adalet İstatistikleri veri tabanı Dolandırıcılık suçunu işleyenler her 100 suçludan 15’ine yakınını oluşturuyor. Ekonomik suç olarak adlandırılabilecek bu iki suça “hırsızlık” suçunu ekleyebiliriz. Hırsızlıktan her yıl 67 bin kişi hapse giriyor. Sahtecilikten de her yıl ortalama 2 bine yakın kişi hapsi boyluyor. İtalya’nın önde gelen firmalarının Türkiye’de yatırımları söz konusuyken oç, en büyük ortak K Suç ekonomisinin en önemli fiili olan uyuşturucu imalatı ve ticaretinden yılda 3 bin 300 kişinin mahkumiyet aldığı dikkat çekerken, uyuşturucu kullanma ve satın almaktan dolayı da yılda 500 dolayında kişi cezaevine giriyor. Kaçakçılık, ekonomik suçlardan bir diğeri. Verilere göre, çoğu sınır illerinde olmak üzere yılda ortalama bin kişinin üstünde sanık, kaçakçılıktan mahkum oluyor. Ekonomi ile ilgili zimmet ve rüşvet suçlarından da her yıl sınırlı da olsa mahkumiyet gözleniyor. Zimmetten hüküm giyenlerin yıllık ortalaması 100 kişiyi geçerken rüşvetten hüküm giyenlerin sayısı yıllık 50 kişiden ibaret. Ekonomik suçlar bir yana bırakıldığında, Askeri Ceza Kanunu’na muhalefetten her yıl 6 bin kişinin mahkumiyet aldığı görülüyor. Bu, toplam suçluların yüzde 9’u demek. Ateşli silahlarla ilgili suçlardan dolayı da her yıl 3 bin 500 dolayında mahkumiyet söz konusu. İşlenen suçlarda yaralama ve öldürme fiillerinden dolayı ceza alanlar dikkat çekici sayıda. Yaralamadan ceza alanlar yılda ortalama 8 bini geçiyor. Cinayetten mahkum olanlar ise yıllık ortalama 3 bine yaklaşıyor. Enerjide züğürt tesellisi Söktaş Grubu Yönetim Kurulu Başkanvekili Muharrem Kayhan, “10 yılı aşkın zamandır tarım ve gıda işine girmek için hazırlık yapıyorduk. Son üç yıldır ise Türkiye’nin en kaliteli sütünü üreterek Türkiye’nin üreticilerine satıyorduk. Şimdi kendi markamızla, kendi ürünlerimizle tüketicilerimizin karşısına çıkacağız” dedi. Söktaş ‘ata işi’ olan gıdaya girdi Ekonomi Sevrisi Tekstil sektörünün önemli oyuncularından Söktaş Grubu, ‘ata işi’ olarak gördüğü tarım, hayvancılık ve gıda sektörüne giriyor. Yatırım değeri 75 milyon TL olan Aydın Germencik’teki Efeler Çiftliği’nde üretilecek Moova markası için 35 milyon TL yatırım yapıldığı açıklandı. Söktaş, peynir üretimi konusunda deneyimli Hollanda’da ve İtalya’dan getirilen cheese master’ların görev alacağı bu yatırımı “Söke Ovası’ndan yeni bir uluslararası nitelikte bir marka daha doğuyor” şeklinde duyurdu. Moova isim ve markasını taşıyan şirket, 15 Eylül 2011 itibarıyla kutulanmış süt ve 16 çeşit premium kategorisinde peynirle tüketicilerle buluşacak. Moova markası altında gouda, edam, mozarella, çedar gibi gurme ürünler bulunurken, ürün portföyünde yerel peynirler, keçi ve koyun peynirleri de yer alacak. Yıldız, petrol arama faaliyetleri ile ilgiANKARA (Cumhuriyet Bürosu) Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner li “Petrol çıkartamamışsak oturup ağaYıldız, Başbakan Tayyip Erdoğan’ın hü layacak değiliz. Mesela Japonya gibi, Gükümet programında bahsettiği gibi enerji ko ney Kore gibi ülkeler hiç petrol çıkarnusunda özellikle ithalata bağımlılığın ca tamamış olmasına rağmen ithalata olan ri açığa etkisinin daha düşük olmasına bağımlılıklarını daha aşağılara düşüregayret edeceklerini belirterek “Cari açığın bilmişlerdir” diyerek nükleerin alternatif GSYH’ye oranı 2008’de yüzde 5.7 iken olduğunu ileri sürdü. Sinop’ta kurulması planlanan ikinci 2010’da yüzde 6.5 oranında gerçekleşmişti. Enerjiden arındırıldığında yüzde nükleer santralla ilgili son olarak Japon yetkililerle dün (önceki 1.8, 2010 yılında yüzde gün) görüşme yaptığını 4’lerde olduğunu gökaydeden Yıldız “Ay rüyoruz. Bu şu demeknerji Bakanı Yıldız, enerjide sonuna kadar bize yol tir; enerjinin cari açık cari açığın her geçen gün biraz haritasını netleştirecek içerisindeki oranının, bir teklifi beklediğimiyıllara sari cari açığın daha azaldığıyla övündü. zi kendilerine ilettik” artma oranından dadedi. ha düşük bir oranla Yıldız, elektrik dağıtım özelleştirmeleri arttığını gösteriyor” diye konuştu. Rusya ile Türkiye arasında batı hattı ola konusunda da “Şu ana kadar toplam rak nitelendirilen 6 milyar metreküplük 10.8 milyar dolarlık elektrik dağıtım doğalgaz anlaşmasının kontrat süresinin hizmetlerinden dolayı devredeceğimiz bir bu yılın sonunda dolacağını hatırlatan Yıl portföy var. Bu sürecin uzaması elektrik dız, bu kontrat yenilenmesiyle ilgili ça üretim şirketlerinin özelleştirilmesiyle lışmaların ağustos sonuna kadar netleşe alakalı süreci olumsuz anlamda yansır” diye konuştu. ceğini bildirdi. Domino’s 2015’e kadar 10 bin kişilik istihdam sağlayacak Ekonomi Servisi Dünyada hızlı yemek pazarında marka liderlerinden biri olan Domino’s Pizza, Türkiye’de 200. şubesini Fulya’da açtı. 2016 yılına kadar 500 şubeye ulaşmayı hedefleyen, dünyada 140 bin kişiye istihdam sağlayan Domino’s Pizza, Türkiye’de her yıl yüzde 35 büyüyerek, 2015 yılında 10 bin istihdam sağlamayı hedefliyor. Domino’s Pizza Türkiye Genel Müdürü Sn. Aslan Saranga “Gebze, İzmir ve Ankara’daki fabrikalarımızla Türkiye pizza endüstrisine öncülük etmeye devam ediyoruz. 2010 yılında ülkemiz genelinde toplam 12 milyon 500 adet pizza satarak, ciromuzda yüzde 40 artış gösterdik” dedi. Dünyanın evlere büyük servis pizza şirketi konumunda bulunan Domino’s Pizza, ülkemizdeki faaliyetlerini 15 yıldır sürdürüyor. E C MY B C MY B