Katalog

1 ŞUBAT 2011 SALI CUMHURİYET SAYFA ekonomi@cumhuriyet.com.tr EKONOMİ 15 İŞÇİNİN EVRENİNDEN ŞÜKRAN SONER 19 şirketin yurtdışı mal varlığı 31.4, yurtdışı satış hacmi 14.7 milyar dolar, 6 kıtada çalışan sayısı 89 bin 946 Çokuluslu Türkler İlk sırada yer alan Sabancı Holding’in 74 milyar 300 milyon dolar olan toplam varlığının 8 milyar 51 milyon doları yurtdışında bulunuyor. Holding 55 bin 201 toplam istihdam sağlarken bunun 5 bin 982’si yurtdışında bulunuyor. Ekonomi Servisi Çokuluslu Türk şirketlerinin doğrudan yurtdışı mal varlıklarının 31 milyar 402 milyon dolar, yurtdışı satış hacminin 14 milyar 726 milyon dolar olduğu bildirildi. Kadir Has Üniversitesi (KHÜ) Ekonomi Bölümü, Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK), New York Columbia Üniversitesi Vale Center Columbia (VCC) ve KPMG işbirliğiyle yaptıkları çalışmanın ikincisi olan “Çokuluslu Türk Şirketleri” araştırmasının sonuçları Kadir Has Üniversitesi’nde açıklandı. Kadir Has Üniversitesi Ekonomi Bölümü Başkanı Doç. Dr. Sedat Aybar tarafından açıklanan ve çokuluslu Türk şirketlerinin yurtdışı faaliyetlerini inceleyen araştırma, kriterlere uyan 19 şirket baz alınarak yapıldı. Araştırmanın sonuçları şöyle: Sabancı Holding’in 74 milyar 300 milyon dolar olan toplam varlığının 8 milyar 51 milyon doları yurtdışında bulunuyor. Holdingin yaptığı 12 milyar dolar olan toplam satışın 1 milyar 319 milyon doları yurtdışından. Holding 55 bin 201 toplam istihdam sağlarken bunun 5 bin 982’si yurtdışında bulunuyor. Holdingin 18 ülkede 34 iştiraki var. 6 milyar 357 milyon doları yurtdışında. Grubun 5 milyar 193 milyon dolar olan toplam satışının 1 milyar 158 milyon doları yurtdışından gerçekleşiyor. Holdingin 28 bin olan toplam istihdamının 6 bin 244’ü de yurtdışında bulunuyor. Üçüncü olan Enka’nın ise 9 ülkede 42 iştiraki bulunuyor. Enka’nın 7 milyar 45 milyon dolar olan toplam varlığının 3 milyar 195 milyon doları yurtdışında bulunuyor. Toplam 5 milyar 261 milyon olan satışının 2 milyar 30 milyonu da yurtdışından gerçekleşiyor. Şirketin 18 bin 550 olan toplam istihdamının 14 bin 116’sı yurtdışında. Araştırmaya göre, çokuluslu Türk şirketlerinin yurtdışı mal varlıkları 31 milyar 402 milyon dolar, yurtdışı satış hacmi 14 milyar 726 milyon dolar olarak tespit edildi. 6 kıtada 396 iştirake ve 89 bin 946 çalışana sahipler. Holdinglerin yurtdışına yaptıkları yatırımın coğrafi dağılımı Avrupa yüzde 77, Ortadoğu Afrika yüzde 11, Amerika yüzde 6, Asya yüzde 6 şeklinde gerçekleşti. Altyapı alanında yatırım yapmış olan şirketlerin yüzde 83’ü Ortadoğu ve Afrika’ya, yüzde 17’si Asya’ya yatırım gerçekleştirdi. İletişim sektörüne yatırım yapanların hepsi Avrupa’ya yatırım yaparken, petrol ve doğalgaz alanında yatırım yapanları yüzde 50’si Avrupa, yüzde 50’si Amerika’ya yatırım yaptı. Araştırma sonuçlarını Doç. Dr. Sedat Aybar (KHÜ Ekonomi Bölüm Başkanı), Prof. Dr. Hasan Bülent Kahraman (KHÜ Rektör Yardımcısı) ve KPMG Türkiye Başkanı Rona Yırcalı açıkladı. Sokakların Sesleri.. Sokakların seslerini kimseler duymazlıktan gelemez, yok sayamaz, yok sayarak işin içinden sıyrılamaz.. Sokaklardan sesler.. sorunlar patlama noktasında olduğunda, kitlelerin dertlerini anlatmalarına yönelik olarak çıkarılır.. Demokrasilerde, sokaklardan gelen seslerin duyulabilmesi, sorunlara sağlıklı çözüm üretilebilmesi, demokrasinin işletilebilmesi için.. sorunları olan kitleler sokağa çıkar. Örgütlenmelerin sokağa çıkabilmeleri, hakları, demokratik düzenin, hukuk düzeninin güvencesi altına alımıdır.. Özeti; toplantı gösteri yürüyüşlerinin anayasal, yasal güvenceleri vardır, demokratik hukuk düzeninin olmazları arasında bu güvenceler vardır. Rejimi sandık demokrasisi, gerçek demokratik hakların yasaklı düzenlerinde, bizim gibi ülkelerde, kitlelerin örgütlenmelerinin toplantı ve gösteri yürüyüşlerine ilişkin hakları da yasaklar altındadır. Dahası, iktidarların ister askeri, ister sivil olsun bu anlamda fark etmez, iktidar güçlerini olumsuz kullanmaları, silahlı güçle sokağı baskı altına almaları demokrasi için tehdittir. Demokrasinin olmazları güçler ayrılığının işlememesi, parti içi demokrasinin yetersiz kalması, muhalefet gücünün parlamentoda kullanımının yetersiz kalması, parlamento dışı demokratik örgütlenmelerinin yok sayılması hallerinde, sokakların sesleri, demokrasinin en son en yaşamsal supaplarından, nefes alma araçlarından biridir. Toplumsal tepkinin en etkin patlama, kendini ifade edebilme, uyarma aracıdır.. Açık diktatörlüklerde sokaklara dönük yasaklar, sokağa çıkanlara uygulanan silahlı şiddet daha acımasız uygulandığından, çok daha boyutlu bir çaresizlik, öfke, patlama noktasında sokağın sesleri duyulmaya başlandığından, demokratik uyarı işlevinin işleyebileceğine ilişkin güvence de söz konusu değildir.. Mısır’da sokaklardan, öngörülenin çok ötesinde yüksek, çok ses çıkıyor. Geriye dönüşü yok gibi.. Bir o kadar da can yakıyor.. Korkuyu unutan kitleler en ağır bedelleri, ölümü göze alarak sokaktaki güçlerini yükseltebilmenin savaşımındalar.. İktidarın silahlı gücünün anlamı kalmamış gibi.. Ancak dünkü sokak seslerine uzatılan mikrofonlarda kimi farklı gerçeklerin, kaygıların altının çizilmesi söz konusuydu.. İktidarın iki gündür sokakların gücüne teslim olduğu, fazlaca şiddet uygulamadığı gerçeğinin altı çiziliyor, bu kez de sokakların ajanlara, hırsızlara teslim edildiğine işaret ediliyordu.. Her şeye rağmen sokaklardaki gücün gelecekleri için umut olmasını bekleyenler, sokaklardan geri çekilmeyeceklerini, ancak geceleri yağma, cinayetlerden korktukları için bu kez mahallelerini silahlı beklemek gereğini duyduklarını anlatıyorlardı. Cezaevleri boşalmıştı. Mısır halkının karşısındaki çıkar odaklarının, sokaklardaki karmaşayı, pusulasızlığı kullanmaya kalkıştıklarının ötesinde, yönlendirilebilecekleri kaygısı ağır basıyordu.. Tam da bu noktada ABD’den gelen “sokakların sesine kulak verin” uyarısının anlamının kaypaklığı sorgulanıyor.. Dünün sokak sesleri önceki günden daha kalabalık, daha gür.. Bugün daha da kalabalık, gür olabileceği vurgulanıyor. ABD’nin Kahire’ye yönelik 30 yıllık politikalarını yeniden gözden geçirmek zorunda olduğu kabul görse de, gidene çekil demeyen, gelene ipucu vermeyen çıkış her yana çekilebilecek esneklikte. AB ülkeleri dikkat çekmemenin, her yöne, duruma göre yönelebilmenin peşinde. Arap dünyası ittifakları bağlantılı bölünmüşlüğünü sergiliyor. Bölgede yeni süper güç olmaya aday, her olayda öne çıkmaya bakan bizimkilerin, AKP iktidarının, Başbakan Erdoğan’ın ne demek istediği bile belirsiz, cılız çıkışları, duruşları, duruşlarının olamadığını ortaya koyan vaziyetleri hüzün verici.. Tunus’ta sokaklar hükümet değişimini yetersiz buldular. Bütün Ortadoğu’ya ilham verdiği söylenen Yasemin Devrimi, yeni bir sokak çatışması, çelişkisinin düğümünde. İktidar değişimini yetersiz bulanlar, yeniden sokağın seslerini yükseltmeye çalışırlarken, karşılarında silahlı gücü değil, sokağın bir başka sesini buldular. Vurgun düzeni, diktatörlüğe ortak ses vermenin refleksinden sonra, iktidar değişimi ile yetinilmesini isteyenler ile, rejim değişikliğinin farklı arayışlarına girenler karşı karşıya. İlk aşamada radikal İslami değişim beklentisi ile laik kimliğin korunmasını isteyenler, daha farklı sonuçlar bekleyen eylemciler ile, bu kadarı ile yetinelim diyenlerin, esnafla, yeniden sokağa çıkanların çatışması, görüntüleri var.. Uzun yıllar sürgünde kalmış, ülkeye dönen İslami akımların siyasi lideri, kendini Başbakan Erdoğan’a benzetirken, radikal İslamcılarla ilişkisinin olmadığını savlarken, diğerleri Tunus’un görece Türkiye Cumhuriyeti, Atatürk devrimlerinden ilhamını almış laik kimliğinin yok edilmesi, ABD yandaşı yeni bir rejim değişikliğinin hedeflendiğini söylüyorlar.. Ne olup bittiğini biraz daha sağlıklı anlayabilmeye yönelik haberlere, yorumlara kulaklarımızı açmışken, görüntüler, vitrinlenen kimlikler üzerinden kafamız daha çok karışıyor... soner@cumhuriyet.com.tr İstihdam yurtiçinde geriledi, yurtdışında arttı Doç.Dr. Sedat Aybar, çokuluslu Türk şirketlerinin, yurtdışına yapılan yatırımlarında 2007’den 2009’a yüzde 22 artış olduğunu, bu durumun şirketlerin kriz döneminde de yurtdışı yatırımlara verdiği önemi ortaya koyduğu değerlendirmesinde bulundu. Aybar, şirketlerin istihdamının yurtiçinde yüzde 7 gerilerken, yurtdışındaki istihdamlarının 2007 yılından 2009’a yüzde 1 oranında arttığını dile getirdi. Migros ve BİM en hızlı büyüyenler arasında Deloitte’un “Yeni pazarlara açılmak: Perakendenin Küresel Güçleri 2011” raporunda “En Hızlı Büyüyen İlk 50 Perakendeci” sıralamasında, Afrika/Ortadoğu Bölgesi’nde 3.691 milyon dolar satışla Migros Ticaret 4’üncü, 3.440 milyon dolar satışla BİM 6’ncı sırada yer aldı. Listedeki ilk 10 şirket önceki yıla göre değişmezken, Carrefour SA, Metro, Costco ve Home Depot’nun satışlarında düşüş oldu. Sadece Tesco ve ucuzluk mağazaları olan Schwarz ile Aldi, “İlk 250” şirketin ortalama büyümesinin üstünde satış büyümesi gerçekleştirdi. Migros Ticaret ve BİM, “İlk 250 Global Perakendeci” listesinin yanı sıra “Bölgeye Göre İlk 10 Perakendeci 2009” sıralamasında yer aldı. İletişim yatırımının tümü Avrupa’ya İletişime yatırım yapanların hepsi Avrupa’ya yatırım yaptı. Petrol ve doğalgaz yatırımı yapanların yüzde 50’si Avrupa, yüzde 50’si Amerika’da. Cam sanayiinde yatırım yapanların yüzde 90’ı Avrupa, yüzde 10’u Ortadoğu ve Afrika’ya yatırım yaptı. İlk 100’de en fazla şirketi olan ülke Türkiye İslam Konferansı Teşkilatı’na üye 57 ülkenin şirketlerini inceleyen Dinarstandard, 100 büyük şirketi belirledi. Listeye en çok şirket Türkiye’den girdi. Buna göre, Türkiye’den 20, Malezya’dan 16, Suudi Arabistan’dan 13, Endonezya’dan 11, İran ve Birleşik Arap Emirlikleri’nden 8’er, Kuveyt’ten 6, Mısır’dan 4 şirket listede yer aldı. Doğuş ikinci Toplam 12 ülkede 21 iştiraki bulunan Doğuş Grup’un ise 28 milyar 507 milyon dolar olan toplam varlığının Beko Rusya Basketbol Ligi’nin sponsoru Yurtdışında Türk şirketlerinin sponsorluk ağı genişliyor. THY’nin tanıtım atağının ardından Koç Grubu’na bağlı Beko, Rusya Profesyonel Basketbol Ligi’nin (PBL) sponsorluğunu 3 yıllığına üstlendi. Beko’nun Rusya Genel Müdürü Oğuzkan Şatıroğlu ve Rusya PBL Başkanı Ginas Rutkauskas tarafından geçen yıl aralıkta imzalanan sponsorluk anlaşması dün Moskova’da Arçelik’in pazarlamadan sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Tulin Karübük’ün de hazır olduğu basın toplantısında kamuoyuna duyuruldu. Buna göre Beko’nun sponsorluk anlaşması 3 yıl ve 3 yıl daha uzatma opsiyonuna sahip. Yırcalı, olaylı ülkelerde sigorta koruması istedi Dış Ekonomik İlişRona Yırcalı, Mısır ve rine Yırcalı, “Hadikiler Kurulu İcra Ku Tunus’ta Türk Eximbank’ın, se yeni. Orada yarulu Başkanı Rona tırım yapanların siyasi hareketlerden Yırcalı, Mısır ve Tubirçoğu pazarın nus’ta Türk Exim kaynaklanan risklere karşı içinde çalışıyor. Bir bank’ın yatırımcılara Türk şirketlerini sigorta ile kısmı yatırım yasigorta koruması sağ koruması gerektiğini söyledi. pıyor. Onlar da bir lamasını istedi. Yırcabekleme içinde” lı, yaşanan politik karışıklıktan kaynaklı karşılığını verdi. Yırcalı, siyasi hareolayların, Türk işadamlarının şu anda ketlerden kaynaklanan risklere karşı ki çalışmalarını yavaşlattığının altını çiz Türk Eximbank’ın, yatırımcıları sigordi. DEİK’in bünyesinde olan Türk şir ta ile korumasını istedi. Yırcalı, bu paketlerinden yatırım planlarını gözden ge zarların büyük potansiyel taşıdığını ve çiren olup olmadığı yönündeki soru üze şirketlerin buraya yöneldiğini kaydetti. Sabancı Mısır’da üretime ara verdi Sabancı Holding iştiraklerinden Temsa Global ve Kordsa Global, Mısır’da faaliyet gösteren tesislerinde, ülkede yaşanan olaylar nedeniyle bir hafta süreyle üretime ara verdiğini açıkladı. Sabancı Holding Lastik, Takviye Malzemeleri ve Otomotiv Grup Başkanı Mehmet Pekarun, kararı bir hafta sonra yeniden değerlendireceklerini açıkladı. MALİYECİ GÖZÜYLE / MUSTAFA PAMUKOĞLU 28 Şubat 1922 tarihinde bağımsızlığını kazanan Mısır’da çığ gibi büyüyen son olaylar vesilesiyle Mısır ekonomisini analiz etmekte fayda var. Mısır büyük bir Müslüman ülkesidir Yaklaşık 1 milyon km2 yüzölçümü, 84 milyon nüfusu olan Mısır’da nüfus artışı yüzde 1.7’dir. Nüfusun yüzde 90’ı Sünni Müslümanlardan oluşmaktadır. Gerisi Hıristiyandır. Mısır birçok uluslararası kuruluşa üyedir Mısır, Doğu ve Güney Afrika Ülkeleri Ortak Pazarı’na (COMESA), Büyük Arap Serbest Ticaret Alanı’na (GAFTA), BM, DTÖ, IMF’ye üyedir. GAFTA üyeleri yüzde yüz gümrük indirimi uygulamaktadır. COMESA Anlaşması Afrika Ekonomik Topluluğu’na giden yolda bir aşama olarak kabul edilmektedir. 2004 yılından beri Mısır, ABD ve İsrail arasında Nitelikli Sanayi Bölgesi kurulmuştur. Bu bölgede üretilen ürün maliyetlerinde yerli girdi oranı yüzde 35 ve İsrail’den ithal edilen girdilerin yüzde 10.5 oranında olması halinde bu ürünlerin ABD’ye ihracında gümrük vergisi uygulanmamaktadır. Gayri safi yurt içi hasılası nüfusuna göre oldukça küçüktür 2008 tarihi itibarıyla 106 milyar dolar GSYİH’si olan Mısır’da kişi başına milli gelir 1.500 dolar civarındadır. İşsizlik oranı yüzde pamukm superonline.com Karışan Mısır’ın Ekonomisi 9.1, büyüme hızı yüzde 7.1 olarak gerçekleşmiştir. Mısır bir petrol ülkesidir Petrol, doğalgaz ve madenler bakımından oldukça zengin olan Mısır’da tekstil, gıda işleme, turizm, kimyasallar, ilaç, hidrokarbürler, inşaat, çimento, metaller, hafif sanayi başlıca sanayi dallarını oluşturmaktadır. Kanıtlanmış petrol rezervi 3.8 milyar varildir. Petrol üretimi günde yaklaşık 700 bin varildir. Bu üretime karşı günlük 152 bin varil petrol ihraç etmektedir. Pamuk, pirinç, mısır, buğday, fasulye, meyvesebze, sığır, manda, kuzu, keçi en önemli tarımsal üretim alanlarıdır. Dış ticaret hacmi Türkiye ile kıyaslandığında çok düşüktür İhracatında en önemli sırayı İtalya yüzde 12.2, ABD yüzde 11.4, İspanya yüzde 8.6, İngiltere yüzde 5.6 oranıyla yer almaktadır. İthalatta ise ABD yüzde 11.4, Çin yüzde 8.2, Almanya yüzde 6.4, İtalya yüzde 5.4 oranında pay almaktadır. İhracatı 2008 yılında 29.3 milyar dolar, ithalatı 52.7 milyar dolar, dış ticaret hacmi 82 milyar dolardır. Yıllar itibarıyla ticaret açığı vermektedir. İhracatta önemli kalemleri ham petrol ve petrol ürünleri, pamuk, tekstil, metal ürünleri, kimyasallar oluştururken, makine ve teçhizat, gıda, kimyasallar, kereste ürünleri, yakıtlar başlıca ithalat kalemlerini meydan getirmektedir. Türkiye ile ticari ilişkiler gelişmektedir. Yıllar itibarıyla dış ticaret hacmi genişlemektedir. Türkiye Mısır’a daha çok mal ve hizmet satmaktadır. 2008 itibarıyla 942.8 milyon dolarlık ithalata karşılık Mısır’a ihracatımız 1 milyar 425.7 milyon dolar olmuştur. Mısır’a ihraç ettiğimiz başlıca ürünler arasında, otomotiv ve yan sanayi ürünleri, demirçelik mamulleri, dokumaya elverişli sentetik lifler, meyve, sebze, plastik mamulleri, diğer kimyasallar, metal eşya, çeşitli makineler ve dokumacılık ürünleri yer almaktadır. Türkiye ile Mısır arasında Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması, Serbest Ticaret Anlaşması, yatırımların karşılıklı teşvike tabi tutulmasına yönelik anlaşmalar başta olmak üzere birçok ikili anlaşma vardır. Türk müteahhitlik firmalarından, Mısır’da, STFA Enerkom, MNG, Makimsan, Tepe İnşaat, Haz Mermer, ENKA, Sezai Trection ve Uoxil faaliyet göstermiştir. TAV 347 milyon dolarlık Kahire Havaalanı Yeni Dış ve İç Hatlar Terminali inşaatını bitirmiştir. Karışıklığın sebep olduğu ekonomik sonuçlar tehlike işareti veriyor Yabancı yatırımcılar tedirgin durumda. Borsada kayıplar çok. Brent ham petrolün varil fiyatı 100 dolara geldi. Bu nedenle bir petrol şoku bekleniyor ve bu nedenle petrol üretici ülkelere stok artışı yapmaları tavsiye ediliyor. Altının onsu 1400 dolara gelerek rekor kırdı. Süveyş Kanalı’nın önemi nedeniyle Tunus’taki ayaklanmalara fazla tepki vermeyen ülkeler paçaları tutuşmuş bir şekilde bekliyorlar. Amerika, İsrail, S.Arabistan itidal tavsiye ediyor. Amerika Fed’in milyarlarca dolar para basması ve dünyaya dolar ihraç etmesi nedeniyle Mısır’da da mal fiyatları artmış ve enflasyon tehlikesi doğmuş bulunmakta. Bu ayaklanmaları körükleyebilir. Mısır’daki gelişmeler aslında ABD’ye güvenerek ekonomisini geliştiren ülkelere çok önemli bir ders olacak. Umarız biz de bir ders çıkarırız. Mısır ve Tunus’a kriz masası ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) Devlet Bakanı Zafer Çağlayan Dış Ticaret Müsteşarlığı (DTM) bünyesinde Mısır ve Tunus kriz masaları oluşturulduğunu bildirdi. Çağlayan, kriz masalarında şu anda bu ülkelerde görev yapan ticaret müşavirlerinin, eski görevlilerin yanı sıra DTM bünyesinde oluşturdukları ülke masalarında görev yapan uzmanların, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB), Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM), Türkiye Müteahhitler Birliği, DEİK iş konseylerinin Mısır ve Tunus başkanlarının yer alacağını anlattı. Öte yandan, kredi derecelendirme kuruluşu Moody’s, Mısır’ın kredi notunu ‘Ba1’den ‘Ba2’ye indirdi. Moody’s kredi notunun görünümünü ise ‘durağan’dan ‘negatif’e çevirdi. Kararda, Mısır’daki politik risklerin ciddi şekilde artmasının ve politik gelişmelerin Mısır’ın halihazırda zayıf olan kamu finansmanını baltalayabileceği endişelerinin etkili olduğu belirtildi. C MY B C MY B