Katalog

CMYB C M Y B 13 EYLÜL 2010 PAZARTESİ CUMHURİYET SAYFA DIŞ HABERLER 11dishab@cumhuriyet.com.tr BIÇAK SIRTI EROL MANİSALI Batı’nın Türkiye’de Değişen Ortakları mı? Türkiye’de elit ve Batı’ya yakın siyasi ve iktisadi geniş bir çevre AKP iktidarı öncesi dönemde statükoyu ve yeni küresel entegrasyonu dolaylı ya da örtülü olarak destekliyorlardı. Bu çoğunluk oldukça heterojen bir kompozisyon içeriyor. Sosyal demokratlardan merkez sağa, büyük sermaye çevrelerinden işçi sendikalarının birçoğuna geniş bir alanı kapsar. Aydınların, üniversite çevrelerinin ve medyanın yine büyük bir bölümü örtülü veya aktif olarak bu kompozisyonun içinde yer alırlar. Yine Atatürkçü çevrelerin, Cumhuriyetin değerlerine önem verenlerin büyük oranda bu grupta bulunduğunu söylersek yanlış yapmış olmayız. Bu geniş ve türel olmayan kompozisyonu oluşturanlar çok farklı özelliklere sahip olsalar da, temel bir paydada birleşiyorlardı. Sistemle kavga etmeden, onunla çatışmadan işi oluruna bırakmak ve onunla bütünleşmeye girmek. - Batılı değerlere ve yaşam tarzına az ya da çok yakın ve yatkındılar. - Genelde demokrasiyi desteklemelerine karşın, “hangi demokrasi” konusunda görüşler farklılaşıyordu. Liberal demokrasiden katılımcı ve sosyal demokrasinin sınırlarına kadar yaklaşan bir kompozisyonla karşı karşıya geliyorduk. Batı’ya sıcak ve yakındırlar. “Batı”cılardan gerçek “Batılı” değerlere sahip çevrelere kadar geniş bir yelpaze bu heterojen hatta yer alıyor. 1990 sonrası yeni küresel düzenin Türkiye’yi, “bölgeyle birlikte radikal bir biçimde değiştirebileceğini” ancak geniş grubun içindeki küçük bir azınlık seslendirebiliyordu. Ağır aksak da olsa demokrasinin yürüyeceği ve statükonun genelde korunacağı beklentisi çoğunluğa egemendi. Bu çevreler İkinci Dünya Savaşı’nın bitiminden itibaren Batı ile birlikte bu anlayışı ve uygulamayı sürdüregeldiler. Değişen hesaplar ve ortaklar Oysa 1990’lı yıllardan itibaren ABD, AB, Asya ve Ortadoğu’daki yeni gelişmeler, Türkiye’deki hâkim anlayışın artık geçerli olmadığını ortaya çıkarmaya başlamıştı bile. - ABD ve AB Ortadoğu’da radikal bir yeniden yapılanma istiyorlardı. Ortadoğu’daki bazı ülke haritalarının ve rejimlerinin değişmesi söz konusuydu. - Türkiye’de ise ABD ve AB’nin eski ortakları yerine yenileri belirlenmişti. Eskiden iş çevreleri, bürokrasi, elit ve askerlerle işbirliği yapan ABD ve AB şimdi İslamcı tercihleri öne çıkan siyasi ve iktisadi çevrelerle işbirliğine geçiyordu. Ortadoğu’nun yeniden yapılandırılması yeni ortaklarla sürdürülecekti. Batı’nın bu yeni tercihi Türkiye içinde önemli değişiklikleri zorunlu kılıyordu. Ilımlı İslam tercihi ve eski ortaklar Eskiden Batı’da, yaşam tarzı olarak kendine yakın (ve benzer) bir Türkiye tercih edilirken şimdi İslami değerlerin öne çıkacağı bir yeniden yapılanmaya yeşil ışık yakılıyordu. Batı’nın Ortadoğu’da yapmak istediği yeniden yapılanma için gereken bir şeydi bu. İslami bir yapılanma, Batı’nın istediği değişiklikler için daha uygundu. Batı’nın Türkiye’deki ortağı değişince eski ortaklar hem zor duruma düştüler hem de bir ikilem içinde kaldılar. Aydınlar, elit, sermaye çevreleri, askerler Batı’yı kendine yakın görmüş Atatürkçü çevreler birdenbire “Batı’yı karşılarında buluverdiler”. Bu hiç beklemedikleri bir şeydi. Yetmiş yıldır bel bağladıkları Batı ile karşı karşıya geliverdiler. Batı artık İslamcıların arkasındaydı. Ancak burada bir şeyi ayırmak gerekir; - Batı yönetimlerinin Türkiye ve Ortadoğu ile ilgili yeni politikaları ile, - Batı’nın değerlerini, halklarını ve demokrasilerini birbirlerinden ayırmak durumundayız. İngiltere’de Irak işgalini hazırlayan İşçi Partisi iktidardan düştükten sonra yeni iktidara gelen muhafazakâr ve liberaller eski politikaları ve iktidarları yerden yere vurmaya başlamadılar mı? Batı’nın Türkiye ikilemi ABD ve AB yeni Ortadoğu politikaları uğruna Türkiye’deki ortaklarını değiştirmelerine karşın yeni risk olasılıklarını da tartışmaya başladılar. “Acaba İslamcı yapılanmanın desteklenmesi Batı için ne gibi riskler doğuracaktır” sorusu son 2 yıldır Batı’da en fazla tartışılan konu. Aynı şekilde, Türkiye içindeki “eski Batı ortakları da” Batı’nın kendilerini yüzüstü bırakması sonucu, “ilk defa ABD ve AB’ye daha eleştirel bakmaya başladılar”. Bugün Türkiye’de ABD ve AB yönetimlerini oldukça ağır biçimde eleştirmeye başlayan kimi siyasi partilerin, sendikaların, hatta sermaye çevrelerinin ve elitin AKP öncesinde Batı ile çok yakın ilişki ve işbirliği içinde olduğunu biliyoruz. Batı’nın Türkiye ve bölge üzerindeki teoriden uygulamaya dönen yeni politikaları Türkiye içindeki tarafların konumlarını da hızla değiştirmeye başladı. Büyük ölçüde edilgen politikalar ve uygulamalar içinde yürüyen Türkiye bu bunalımları ancak katılımcı demokrasinin kuralları içinde atlatabilecektir. Türkiye’nin iç dinamiklerindeki büyük olumsuzluklara karşın, yukarıda çizilen tablo, olumlu bazı gelişmelerin de birlikte ortaya çıktığını gösteriyor. www.istanbul.edu.tr/iktisat/emanisali Berlusconi’den İsrail’e destek Dış Haberler Servisi - İtalya Başbakanõ Silvio Berlusconi, 31 Mayõs’ta İsrail askerlerinin baskõnõna uğrayan Gazze’ye yardõm filosunu “provokasyon” olarak niteledi ve “İsraillilere her zaman yanõnõzdayõm” mesajõ gönderdi. Berlusconi “Roş Aşana” yani Yahudi takvimine göre yeni yõl bayramõnõ kutlamak için Roma’daki İsrail Büyükelçiliği’ni ziyaret etti. Burada İsrail Başbakanõ Binyamin Netanyahu ile telefonda görüşen Berlusconi, başbakan olarak kaldõğõ sürece İsrail halkõna elinden gelen tüm desteği vereceğini söyledi. Berlusconi, İsrail’in yardõm filosundaki Mavi Marmara gemisine baskõn düzenlemek zorunda kaldõğõnõ da savundu. Pekin-Tokyo gerginliği Dış Haberler Servisi - Bir Çin balõkçõ teknesinin 7 Eylül’de Doğu Çin Denizi’ndeki Diayu Adasõ yakõnlarõnda Japonya Sahil Güvenlik Komutanlõğõ’na bağlõ devriye gemileri tarafõndan alõkonmasõ üzerine iki ülke arasõnda başgösteren gerginlik tõrmanõyor. Japonya’nõn Pekin Büyükelçisi Uiçiro Niva, dün sabah erken saatlerde dördüncü kez daha Çin Dõşişleri Bakanlõğõ’na çağrõldõ. Çin Dõşişleri Bakanlõğõ’ndan yapõlan açõklamada, Japonya’nõn alõkoyduğu balõkçõ teknesini ve mürettebatõnõ derhal serbest bõrakmasõ için uyarõda bulunduklarõnõ duyurdu. Çin ile Japonya arasõnda bu ayõn ortasõnda yapõlmasõ beklenen hükümetlerarasõ görüşmeler de ertelendi. Karısıyla kavga edip dehşet saçtı Dış Haberler Servisi - ABD’nin Kentucky eyaletinde silahlõ bir kişi 5 kişiyi öldürdükten sonra intihar etti. Olayõn, karõkoca arasõnda yumurta pişirme tartõşmasõndan başladõğõ bildirildi. Jackson kenti dõşõndaki bir karavan parkõnda meydana gelen olayda, 47 yaşõndaki Stanley Neace’in, karõsõyla yumurtalarõ sevdiği şekilde pişirmediği gerekçesiyle tartõşma başlattõğõnõ, daha sonra komşunun karavanõna kaçan karõsõnõ, üvey kõzõnõ ve üç komşusunu öldürdüğü öğrenildi. Sõrplar, Dünya Basket Şampiyonasõ’ndaki zaferi kutlayan Arnavutlara taşlarla saldõrdõ Kosova’daTürkiyekavgasõ Dış Haberler Servisi - Dünya Bas- ketbol Şampiyonasõ yarõfinal maçõnda Türkiye’nin Sõrbistan’õ yenmesinin ar- dõndan, Kosova’nõn Mitroviça ken- tinde Sõrplarla Arnavutlar arasõnda ça- tõşma çõktõ. Mitroviça kentini ikiye ayõran İbra Nehri köprüsünde yaşanan çatõşmada 4’ü Sõrp, 1’i Fransõz jan- darma 5 kişi yaralandõ. Türkiye-Sõrbistan maçõndan sonra köprünün güney kesiminde ellerinde Türk bayraklarõyla toplanan Arnavutlar, Türkler ve Boşnaklar, Türkiye’nin finale çõkmasõnõ kutlarken köprünün kuzey ke- siminde toplanan Sõrplar taşlõ saldõrõda bulundular. Kentte kriz durumlarõnda ça- lõnan sirenlerin de devreye sokulmasõyla yüzlerce Sõrp’õn köprüye akõn ettiği öğrenildi. Kentteki 2 bin kişilik AB po- lis gücünün, yerel güvenlik güçlerinin çağrõsõ üzerine çatõşma yerine gittiği, taş- lõ çatõşma sõrasõnda makineli tüfek ate- şi ve patlama sesleri duyulduğu da bil- dirildi. AB polis gücünden yapõlan açõk- lamada, olaylar sõrasõnda vurulan Fran- sõz jandarmanõn ayağõndan kurşun yarasõ aldõğõ duyuruldu. Güvenlik güçleri, olaylarõ yatõştõr- mak için göz yaşartõcõ gaz kullanõrken yerel polis gücü, AB ve NATO barõş güçleri trafiğe kapatõlan köprünün her iki tarafõnda sõkõ önlemler aldõ. Kosova Barõş Gücü (KFOR) Komu- tanõ General Erhard Bühler, Mitrovi- ça’da çõkan olaylarõ sert bir dille kõna- dõ. KFOR’un başõna yeni atanan Gene- ral Bühler, Kosova’da hiçbir şekilde şid- det olaylarõna izin verilmeyeceğini söy- ledi ve suçlularõn yakalanmasõ için halktan yardõm istedi. Mitroviça’da dün sabah durumun sakin olduğu ve gece ya- şanan olaylar nedeniyle ulaşõma kapa- tõlan köprünün yeniden açõldõğõ bildirildi. Türkiye’nin Dünya Basketbol Şam- piyonasõ’nda finale çõkmasõ Mitrovi- ça’daki olaylara rağmen kitlesel göste- rilerle kutlandõ. Başkent Priştine’de Türkler, Arnavutlar, Boşnaklar Türk, Kosova ve Arnavutluk bayraklarõyla korna çalarak zafer turlarõ attõlar. Son dakika provokasyonu Dış Haberler Servisi - ABD’de 11 Eylül 2001 saldõrõlarõnõn yõldönümün- de Kuran yakacağõnõ belirterek dünya gündemine oturan Amerikalõ rahip Terry Jones, son anda planõnõ ger- çekleştirmekten vazgeçti, ancak başka bir rahip Kuran’õn kopyasõnõ yakarak son dakikada provokasyon yaptõ. Ame- rikan basõnõndaki haberlere göre ABD’nin Tennessee eyaletinde rahip Bob Old, 11 Eylül’ün yõldonümü olan önceki gün yardõmcõsõ Danny Allen’la birlikte Kuran yaktõ. Rahip Bob Old, Kuran’õ elinde tutarken, “Bu kitap nef- retin kitabıdır, sevginin değil” diye konuştu. İki rahip Kuran’õn yanõ sõra “Muhammed’in Hayatı ve Dini” ad- lõ bir kitabõ da ateşe verdikten sonra ye- re fõrlattõlar. İkili, Kuran’õ Amerikan anayasasõnõ ve halkõnõ korumak için yaktõklarõnõ söylediler. Kuran yakma iş- lemi sõrasõnda, Bob’un evinin dõşõnda üç kadõn olayõ protesto etti. Kadõnlarõn yakõnlarõnõn ülke dõşõnda askerlik yap- tõğõ öğrenildi. Eşi Afganistan’da görev yapan Ashley Parsons, “birinin ulu- sal yas gününü alıp askerlerin ha- yatını tehlikeye sokacak bir hale ge- tirmesinin utanç verici olduğunu” söyledi. Parsons, eşi için endişelendi- ğini de ifade etti. Protestolara Wilders de katıldı New York’ta 11 Eylül saldõrõlarõnõn gerçekleştiği “Sıfır Noktası” yakõnla- rõnda inşa edilmesi planlanan İslam Kültür Merkezi ile ilgili gösteriler ön- ceki gün de sürdü. Kentte 11 Eylül te- rör kurbanlarõnõn anõldõğõ törenin ar- dõndan önce İslam Kültür Merkezi’ni destekleyenler, ardõndan da projeye karşõ çõkanlar iki ayrõ miting düzenle- di. Hollandalõ aşõrõ sağcõ Özgürlük Partisi (PVV) lideri Geert Wilders de New York’taki protesto gösterilerine katõldõ. İslam karşõtõ çõkõşlarõyla bilinen Wilders “New York’un yeni Mekke olmasına izin vermemeliyiz” diye konuştu. Washington’da da 6 kişilik bir muhafazakâr Hõristiyan grup, Beyaz Sa- ray önünde Kuran’dan birkaç sayfa yõrt- tõlar. Kendini, ABD’de sağcõ “Tea Party” hareketinin Indiana eyaleti li- deri olarak tanõmlayan Andrew Be- acham, Kuran’õn İngilizce ter- cümeli baskõ- sõndan Hõristi- yanlara ve Ya- hudilere yöne- lik “nefret” içerdiğini iddia ettiği bazõ bö- lümleri okuduk- tan sonra sayfa- larõ yõrttõ. Rahip Bob Old ve yardımcısının eylemi tepki toplarken, rahipler komşuları tarafından da protesto edildi. ABD’de bütün çabalara rağmen korkulan oldu ve bir rahip Kuran yaktõ Suudi diplomat sığınma istedi Dış Haberler Servisi - Suudi bir diplomatõn, eşcinsel olduğu ve Yahudi bir kadõnla dostluğu bulunduğu için tehdit altõnda olduğu gerekçesiyle ABD’den sõğõnma hakkõ istediği bildirdi. Amerikan NBC kanalõna göre, Los Angeles konsolosluğu birinci sekreteri olan Ali Ahmed Asseri, gönderdiği elektronik postada, “Hayatõm tehlikede, ülkeme dönersem beni öldürecekler” dedi. Türkiye’nin Sõrbistan’õ yendiği yarõfinal maçõndan sonra kutlama yapan Arnavutlarla taş atan Sõrplar arasõnda çatõşma çõktõ. Silah seslerinin de duyulduğu olaylarda 5 kişi yaralandõ. ABD MEDYASI TARTIŞIYOR Cami inşasında tuhaf ilişkiler NEW YORK (ANKA) - New York’ta inşa edilmesi planlanan cami projesinin arkasõndaki isim- lerin, ABD Savunma Bakanlõğõ (Pentagon) ve ABD Merkezi Ha- beralma Teşkilatõ’yla (CIA) “tuhaf” ilişkileri olduğu belirtiliyor. New York Observer gazetesinin “CIA’nın Sıfır Noktası Camisi ile tuhaf ilişkisini çözmek” başlõklõ haberinde, projenin en önemli mad- di destekçilerinden R. Leslie Deak. “Yahudi ve Hıristiyan geçmişli dindar bir Müslüman” diye tanõ- tõlõyor. Deak’in danõşmanlõk yaptõ- ğõ savunma şirketinin CIA ve ABD’deki terörle mücadele birim- leriyle bağlantõlõ olduğu belirtiliyor. Şirket o kadar gizemli ki kendi web sitesinde yönetim kadrosunun isimlerini bile vermiyor. Deak, şir- ketin danõşmanlõğõnõ yaptõğõ yõl- larda bugün cami projesini ger- çekleştiren organizasyona 98 bin do- lar bağõşta bulunmuş. Deak’in ba- basõ Nicholas Deak’in bir şirketi de cami karşõtõ propaganda yapantel- evizyoncu Glenn Beck’in en bü- yük destekçilerinden. Caminin ana sponsorlarõ arasõnda yer alan Suu- di Prens Bin Talal da camiye karşõ en büyük kampanyayõ yapan Fox News’ün bağlõ olduğu News Corp’un ikinci büyük hissedarõ. ABD’Lİ TUTUKLU İÇİN KEFALET ÖNERİSİ İran 500 bin dolar istiyor Dış Haberler Servisi - İran, casus ol- duklarõ suçlamasõyla bir yõlõ aşkõn sü- redir tutuklu bulunan üç Amerikalõdan birini kefaletle serbest bõrakmaya hazõr olduğunu duyurdu. İran’da İngilizce yayõn yapan Press TV’nin haberine göre Tahran Savcõsõ Caferi Dolatabadi, “Amerikan casusu 500 bin dolar kefaletle serbest kala- bilir. Ancak diğer iki Amerikalı ha- piste kalacak” dedi. İran Kültür Ba- kanlõğõ, ülkeye yasadõşõ yollarla gir- dikleri gerekçesiyle tutuklanan 3 Ame- rikalõdan Sarah Shourd’un Ramazan Bayramõ dolayõsõyla önceki gün serbest bõrakõlacağõnõ açõklamõş, ancak Cum- hurbaşkanlõğõ İletişim Başkan Yar- dõmcõsõ Muhammed Hasan Salihi- maram, Shourd’un serbest bõrakõlma- sõ planõnõn ertelendiğini bildirmişti. 2 EYALETTE 95 KİŞİ KURTARILDI Dış Haberler Servisi - Brezilya’nõn güneydoğusundaki iki eyalette kölelik koşullarõnda tutulan 95 çiftlik işçisinin kurtarõldõğõ bildirildi. Resmi haber ajansõ Agencia Brasil’in haberine göre Rio de Janeiro eyaletin- de bir şekerkamõşõ çiftliğinde 44 işçi kurtarõldõ. İşçilerin hiçbir resmi kaydõ- nõn bulunmadõğõ ve temiz içme su- yundan bile mahrum olduklarõ belirtildi. Minas Gerais eyaletinde de bir çilek üretim çiftliğinde benzer koşullardaki 51 işçinin kurtarõldõğõ duyuruldu. Çiftlik sahipleri hakkõnda tazminat ta- lebiyle soruşturma açõldõ. Topraksõz İş- çiler Hareketi’nin yetkilileri, geçen mayõs ayõnda yaptõklarõ açõklamada, 2008 yõlõnda 5 bin 266 köle-işçinin kur- tarõldõğõnõ, ancak bunun 4 veya 5 katõ köle daha olduğunu duyurmuştu. Brezilya’da köle operasyonu New York’ta “Sıfır Noktası” yakınında cami inşa edilmesine karşı çıkanlar gösteri yaptı. (Fotoğraflar: REUTERS / AP)