Katalog

DEFNE GÖLGESİ TURGAY FİŞEKÇİ En Uzun Günde Ölmek Okurlarımızdan Özgür Keşaplı, gönderdiği başsağlığı iletisinde, İlhan Selçuk’un yılın en uzun günü olan 21 Haziran’da aramızdan ayrılışını, hepimizi ışığa boğan bir ayrılış olarak nitelendirmiş. Gerçekten de İlhan Ağabey, düşüncelerinden yaşam biçimine dek ülkemiz aydınlanmasıyla simgeleşmiş bir bilgeydi. Aydınlanmayı yalnızca toplumsal yaşamdaki yenilikçi düzenlemeler, çağdaşlık atılımlarıyla sınırlamadan, kültür ve doğayla bütünleşmiş bir yaşam biçimi olarak görmesiyle de benzersiz bir örnekti. Her şey bir yana, yalnızca şiir alanını düşünsek bile, onun kaybının aynı zamanda ülkemiz basınında çağdaş şiirimizin en büyük dostlarından birinin kaybı olduğunu söyleyebiliriz. Pek çok yazısında çağdaş şiirimizin ustalarından seçtiği dizeler, düşüncelerine eşlik ederdi. Melih Cevdet’ten Sabahattin Kudret’e, onun köşesine konuk olmamış ozanımız neredeyse yoktur. Günlük hayatında da edebiyatçılarla dostluğunun ayrı bir yeri vardı. Şiir sanatıyla aydınlanma savaşını onun kadar bütünleştirebilen bir başka yazarımız olmadı basınımızda. Cumhuriyet’e yeniden döndüğünde ilk yaptığı işlerden biri de Kültür sayfamızın gelişmesi, yetkinleşmesi için Memet Fuat ve Cevat Çapan’ı göreve çağırmak olmuştu. Tahsin Yücel’le, Attilâ İlhan’la kültürel zenginliği derinleşmişti gazetemizin. Dahası, 2006 yılındaki Melih Cevdet Anday Şiir Günleri’nde yaptığı konuşmada, “Türkiye’yi şairler yarattı” diyerek şiir sanatımıza onurların en büyüğünü vermişti: “Atatürk, Namık Kemal’e, Tevfik Fikret’e çok şey borçludur. Namık Kemal, vatan yokken vatan diyor. Tevfik Fikret özgürlük yokken hürriyet diyor. O vatan bir bilinçti. Türkiye’yi şairler yarattı.” Bu görüşlerini 13 Ağustos 2006 Pazar günkü yazısında da okurlarıyla şöyle paylaşmıştı: “Edebiyatımızın varoluşumuzdaki katkıları çok büyüktür... Mayamızda şiir var... ... mayamızda şiirin bulunuşu, kuruluşumuzun ve oluşmamızın ortak bilinç ve kültürümüzün şiirle yoğrulması, en büyük güvencemizdir.” Ne büyük bir onur, bir ülke edebiyatı için bu sözlerin söylenebilmiş olması! Tekdüze görünen bir hayatın nasıl yaşamı derinliğine algılayabileceğini gösteren bir örnek olarak, 19. yüzyılda yaşamış Amerikalı Emily Dickinson da İlhan Ağabey’in sık andığı bir ozandı. Hayatı boyunca doğduğu kentten dışarı adımını atmamış, şiirleri ancak ölümünden sonra yayımlanabilmiş ozanı, “bilincinde yaşayan, duyularının evreninde uçsuz bucaksız gezilerini gerçekleştiren” olarak tanımlardı. Ardından da o temel soru: “İster dışa dönük yaşayın, ister içe dönük bir ömür sürün, hayatın sonundaki bilançoda ele gelen nedir?” Vecihi Timuroğlu, “Türk Devrim Tarihinin Önemli Bir Yazarı: İlhan Selçuk” (Edebiyat ve Eleştiri Kitaplığı) adlı incelemesinde bu sorunun yanıtını şöyle veriyor: “Kimi zaman insanın onuru, devletin onurunu aşar. Hatta kişinin onuru, devletin onurunu kurtarır.” Bu yüzden İlhan Ağabey’in onurlu yaşamı, hepimizin onurudur. turgay@fisekci.com CMYB C M Y B SAYFA CUMHURİYET 30 HAZİRAN 2010 ÇARŞAMBA 18 KÜLTÜR kultur@cumhuriyet.com.tr METİN CELAL 17. Uluslararasõ Kâhta Komma- gene Festivali’nde bu yõl ilk kez Nemrut’ta şiir akşamõ düzenlendi. Nemrut’un, 2000 yõllõk tarihi yanõnda gündoğumu ve günbatõmõ da görül- meye değer kabul ediliyor. Yerli ve yabancõ turistler 2100 metreden uçsuz bucaksõz bir coğrafyada günbatõmõnõ izlemeye geliyor ve şiirle karşõlaşõyor. Adnan Özer, Ömer Er- dem, Ali Ural, Cumali Ünaldı Hasanne- bioğlu ve Metin Celal gibi İstanbul’dan ge- len şairlerle birlikte Adõyamanlõ şairler Nemrut Şiir Akşamõ’nda Kommagene Kral- lõğõ’ndan kalma tanrõ heykellerinin gölge- sinde şiirler okuyor. Nemrut Şiir Akşamõ ile birlikte Adõyaman Üniversitesi’nin girişimi ve Adõyamanlõlar Vakfõ’nõn desteği ile Kommagene Festivali bünyesinde 1. Uluslararasõ Kommagene Kültür, Sanat ve Turizm Sempozyumu da yapõlõyor. Adõyaman Üniversitesi’nin Kâh- ta’daki Konservatuar binasõnda dünyanõn çeşitli yerlerinden gelmiş bilim adamlarõ Adõyaman’õn sorunlarõ hakkõnda bildiriler sunuyorlar. GAP bölgesinde ekonomik ba- kõmdan en çok ihmal edilen yerin Adõya- man olduğu konusunda herkes görüş birli- ğinde. Adõyaman’õ kalkõndõrmanõn yolu ola- rak tarihi varlõklarõ değerlendirmek çözüm olarak görülüyor. En çok değinilen konu, dünyanõn sekizin- ci harikasõ sayõlan Nemrut’un kaderine terk edilmişliği. Onlarca yõl Nemrut’u nasõl kur- tarõrõz, dünyaya nasõl tanõtõrõz diye raporlar hazõrlamakla geçmiş. Raporlarõn hiçbiri uy- gulanmamõş ama GAP İdaresi Başkanõ yeni hazõrlanacak master plandan ve Nemrut’un nasõl bir turistik destinasyon haline getirile- ceğinden söz ediyor. Kültür ve Turizm Ba- kanlõğõ’nõn yapmasõ gereken işi neden GAP İdaresi görev edinmiş anlamõş değiliz. Heykeller hõzla yõpranõyor, milli park ilan edilmiş bölge korunamõyor, bitki örtüsü, hayvan çeşitliliği kayboluyor ve her geçen yõl daha az turist Nemrut’u ziyaret ediyor. Turist azlõğõnõn nedenleri arasõnda, terörün Adõyaman’a hiç uğramamõş olmasõna rağ- men bölgedeki terör olaylarõndan dolayõ ilgi azalmasõ, Nemrut’a ulaşmanõn zorluğu, ye- terince turistik tesis olmamasõ gösteriliyor. ‘GÜNEŞ NEMRUT’TAN DOĞAR’ Kommagene Festivali 17 yõldõr bir şenlik havasõnda yaşanmõş. Başta Kâhtalı Mıçı gi- bi önemli sesleri çõkaran Kâhta’nõn festiva- linde bu yõl terör olaylarõ nedeniyle müzik programlarõ iptal edilmiş. Programda İstan- bul Aydõn Üniversitesi öğrencilerinin keçe- yi işleyerek yaptõklarõ giysilerin sunulduğu “Güneş Nemrut’tan Doğar” moda gösteri- si ve şiir akşamõ kalmõş. Adõyamanlõlar Vakfõ Başkanõ Nevzat Bayhan, bu yõl ilk kez gerçekleştirilen sempozyumun ve şiir akşamõnõn festivali sadece şenlik olmaktan çõkaracağõnõ, Adõyaman’a kültürel açõdan da bakõlmasõnõ sağlayacağõnõ söylüyor. Adõya- man Üniversitesi’nin ve dinamik rektörü Prof. Mustafa Gündüz’ün kente büyük bir enerji kattõğõnõ, bunun festivale de yansõya- cağõnõ belirtiyor. Turistler moda gösterisini ve ardõndan yapõlan şiir akşamõnõ izlemeye çalõşõrken bir yandan da günbatõmõnõ en iyi açõdan izle- mek için yer kapmaya çalõşõyorlar. 2100 metre yükseklikte 2000 yõllõk heykellerin gölgesinde muhteşem günbatõmõyla birlikte şiir okumanõn ve dinlemenin farklõ bir tadõ var. Dönüş yolunda, hüzünlü bir Adõyaman türküsü ile karanlõğõn içinde süzülerek õşõl õşõl petrol kulelerinin yanõndan geçerken, Nemrut’un kaç yõl ömrü kalmõştõr diye dü- şünmeden edemiyoruz. 2000 yõllõk tarihte, 2500 metre yükseklikte, tanrõ heykellerinin gölgesinde bir festival ÖksüzNemrut’taşiirakşamlarõ N emrut Dağõ’nõn doru- ğunda, Helenistik dö- nem devletlerinden Kommagene’nin kralõ I. Anti- okhos’un (İÖ 62-32) mezarõ vardõr. Çevresinde ise dinsel alanlar, anõtlar yer alõr. 1883’te burada bir araştõrma yapan Os- man Hamdi Bey, Yervant Os- kan’la birlikte “Le Tumulus de Nemroud Dagh” (Nemrut Da- ğõ Tümülüsü) adlõ bir kitap yaz- mõştõr. Daha sonra 1950’lerde ABD’li Theresa Goel, 1970’ler ve 1980’lerde de Alman bilim adamõ Karl Friedrich Dörner burada kazõ yapmõştõr. Tümülüs, teras biçiminde üç alan- la çevrilidir. Doğu terasõnõn batõ bölümü gör- kemli heykellerle, doğu kesimi pira- mit biçiminde bir ateş sunağõyla, ku- zey ve güneyi ise alçak ortostatlarla sõnõrlõdõr. Kuzeydeki ortostatlar An- tiokhos’un baba tarafõndan Pers kö- kenli, güneydekiler de ana tarafõndan Makedonya kökenli atalarõnõ göste- ren kabartmalarla kaplõdõr. Oturur du- rumdaki beş büyük heykelin herbiri birkaç tanrõyõ birden ifade eder. Hey- kellerden bereket tanrõçasõnõnki dõ- şõnda hepsinin kafasõ yere düşmüş du- rumdadõr. Tanrõlar başlarõnda “tiara” denen, Perslere özgü bir başlõk taşõr. Kaidelerinin üs- tünde ise kralõn doğum gününü belirten, kült törenlerinin ayrõntõlarõnõ ve ülkenin yasalarõ- nõ anlatan yazõtlar kazõlõdõr. Dünyanõn sekizinci harikasõ sayõlan Nemrut kaderine terk edilmiş. Heykeller hõzla yõpranõyor. Bölge milli park ilan edilmiş, ama korunamõyor. Nemrut’u ziyaret eden turist sayõsõ her geçen yõl azalõyor. Adnan Özer, Ömer Erdem, Metin Celal ve Ali Ural, Nemrut Şiir Akşamı’nda şiirler okudular. Kültür Servisi - İspanya ve diğer Avrupa ülkeleri arasõndaki bağlantõyõ sağlayacak hõzlõ tren için inşa edilen demiryolu tüneli, ünlü mimar Antonio Gaudi’nin (1852-1926) tamamlanmamõş başyapõtõ “Sagrada Familia” (Kutsal Aile) bazilikasõnõn 4 metre yanõndan geçecek. Trenin yol açacağõ sarsõntõlarõn esere zarar vermesinden endişe duyan protestocularõn gösterileri devam ediyor. Aktivistler son olarak 20 bin tonluk binanõn çöküşünü gösteren bir canlandõrmayõ kayda aldõlar. Geçen günlerde İspanyol parlamentosunda tünelin yapõmõnõ askõya alan bir oylama yapõldõ. Bağlayõcõlõğõ olmayan oylamanõn, Zapatero hükümeti üzerinde en azõndan siyasi bir baskõ oluşturmasõ umuluyor. Bağõmsõz uzmanlar da Barselona’yõ, yakõnda Papa tarafõndan kutsanacak esere zarar verme tehlikesi olmaksõzõn Fransa sõnõrõna bağlayacak alternatif bir güzergâh öneriyorlar. İspanya Ulaştõrma Bakanõ ise yaptõğõ açõklamada, alternatif rotanõn pahalõya mal olacağõnõ ve beklenen hõzlõ bağlantõyõ iki yõl geciktireceğini belirtti. Sagrada Familia Vakfõ, İspanyol Yüksek Mahkemesi’ne 6. resmi şikâyetini yapmaya hazõrlanõyor. Vakõfça yapõlan açõklamada, Gaudi’nin eserde destek kullanmadõğõna, çatõnõn da çok sayõda küçük taştan oluştuğuna ve en hafif sarsõntõnõn bile yapõya büyük zarar vereceğine dikkat çekildi. Bir süre önce Uluslararasõ Anõtlar ve Sitler Konseyi tarafõndan yayõmlanan bir rapor, projeyi AB teknik ve güvenlik standartlarõna uyulmasõ nedeniyle kutlarken İspanyol hükümetiyle UNESCO miras uzmanlarõnõ bir araya gelmeye çağõrdõ. UNESCO’nun Dünya Kültür Mirasõ listesinde bulunan ve her yõl yaklaşõk 3 milyon ziyaretçi çeken eserin Gaudi tarafõndan 1882 yõlõnda başlayan inşasõ, sanatçõnõn 1926 yõlõnda 74 yaşõndayken geçirdiği trafik kazasõnda hayatõnõ kaybetmesiyle yarõm kalmõştõ. Eserin yapõmõ bağõşlarla devam etmektedir. LOS ANGELES (AA) - Müzik, spor ve sinema dalõnda yõlõn en iyi siyahlarõnõ onurlandõran Black Entertainment Television (BET) ödülleri sahiplerini buldu. Yõlõn en iyi kadõn R&B şarkõcõsõ ödülünü Alicia Keys alõrken, Nicki Minaj ise ‘En İyi Kadın Hip-Hop Şar- kıcısı’ ve ‘En İyi Yeni Şarkıcı’ ödüllerinin sahibi oldu. Toplam 19 kategoride ödül verilen tö- rende izleyicinin seçimi ödülünün sahibi ise Rihanna oldu. Ödül alan diğer isimlerden bazõlarõ ise şöyle: Hype Williams (Yõlõn Yö- netmeni), Mo’nique (En İyi Ka- dõn Oyuncu), Idris Elba (En İyi Erkek Oyuncu), Keke Palmer (Genç Yõldõz), ‘Precious’ (En İyi Film), Trey Songz (En İyi Erkek R&B Şarkõcõsõ), Young Money (En İyi Grup), Drake (En İyi Er- kek Hip-Hop Şarkõcõsõ), Beyonce & Lady Gaga (Yõlõn Videosu). Yılıneniyi ‘siyah’ları ‘KutsalAile’tehlikede Gaudi’nin başyapõtõnõn yanõndan demiryolu tüneli geçecek Kültür Servisi - Stephenie Meyer’ın çok satan kitap serisinden sinemaya akta- rılan “Alacakaranlık” seri- sinin üçüncü filmi, “Ala- cakaranlık Efsanesi: Tu- tulma”, bugün ABD ile eş- zamanlı olarak Türkiye’de de gösterime giriyor. Cat- herine Hardwicke’in yö- nettiği, Kristen Stewart, Robert Pattinson ve Billy Burke’ün başrollerinde yer aldığı filmde, Bella Swan, Edward Cullen ve Jacob Black ara- sındaki aşk üçgeni- nin bir dönüş nok- tasına ulaşması, Cullenlar ve Kurt Sürüsü’nün ortak bir tehlikeye karşı birleşmek zorunda kalması bekleniyor. Ve ‘Tutulma’ başlõyor... ‘Anadolu Ateşi Evolution’ Kültür Servisi - Genel Sanat Yönetmenliğini Mustafa Erdoğan’õn yaptõğõ Anadolu Ateşi Dans Topluluğu, 1 Temmuz’da Kuruçeşme Arena’da “Anadolu Ateşi Evolution” adlõ gösterisini sunacak. Bugüne kadar Yeni Zelanda’dan Amerika’ya, Sibirya’dan Bahreyn’e kadar 80 ülke ve 244 şehirde 3 bin canlõ performans ile 20 milyon sanatseverle buluşan Anadolu Ateşi, Şubat 2011’e kadar 24 ülke ve 45 şehirde 108 gösteri ile seyirci karşõsõnda olacak. Dans topluluğu “Troya” adlõ gösterisini ise 6 Temmuz’dan itibaren her salõ Antalya Gloria Aspendos Arena’da sahneleyecek. Descartes’ın mektubu iade edildi Kültür Servisi - Ünlü filozof Rene Descartes’õn mektubu, ülkesi Fransa’ya iade edildi. 1641 yõlõnda yazõlmõş mektup Amerika’daki Haverford Üniversitesi’ne hediye edilmiş ve uzun yõllar boyunca dikkatleri üzerine çekmeden üniversitenin kütüphanesinde kalmõştõ. Geçen yõl bir kütüphaneci tarafõndan bilgisayar taramasõnda keşfedilen mektup, Guglielmo Libri (1803-1869) tarafõndan 1850 yõlõnda yüzlerce belge eşliğinde Londra’ya kaçõrõlmõştõ. Tarihi mektup, filozofun önemli eseri “Meditations”õn yazõlõş sürecine de tanõklõk ediyor.