Katalog

CMYB C M Y B 17 MART 2010 ÇARŞAMBA CUMHURİYET SAYFA DİZİ 9 SÜRECEK ÖZLEM GÜVEMLİ Türk Mühendis ve Mi- mar Odalarõ Birliği’ne (TMMOB) bağlõ odalarõn yaklaşõk 350 bin üyesi bu- lunuyor. Bu üyelerin yüzde 25’i, yani yaklaşõk 90 bini iş- siz ya da meslek dõşõ alan- larda çalõşõyor. Her yõl mühendislik ve mimarlõk fakültelerinden yaklaşõk 35 bin kişi mezun oluyor. Ancak meslekte ye- ni iş yaratma hõzõ bu kadar yüksek değil. TMMOB’un 2005-2009 yõllarõ arasõnda gerçekleştirdiği geniş kap- samlõ “Türkiye’de Mü- hendis Mimar Şehir Plan- cısı Profil Araştırması” da aradaki bu farkõn iş hayatõ- na yansõmasõnõ gözler önü- ne seriyor. Araştõrmaya gö- re meslek odalarõna üye olanlarõn yüzde 2.8’i, üye ol- mayanlarõn yüzde 4.2’si iş- siz. İş arayan mimar ve mü- hendislerin yüzde 44.1’i üc- retli-maaşlõ çalõşõrken yüzde 43.7’si okuldan mezun ol- duktan sonra hiç iş bula- mamõş. İş arayan bu kesimin yüzde 28.3’ü bir yõlõ aşkõn süredir iş aradõğõ belirtiyor. Mimar ve mühendislerin iş- siz kalma nedenlerinin ilk sõ- rasõnda olan elverişsiz ça- lõşma koşullarõ geliyor. Bu- nu; düzensiz ücret ödenme- si, işverenle anlaşamama ta- kip ediyor. İş arayan mü- hendislerin yarõsõ kendi mes- leği ile ilgili iş ararken yüz- de 37’si bu konuyu çok faz- la önemsemediğini belirti- yor. Meslek dõşõnda iş ara- yan yüzde 12’lik kesim ken- di branşlarõn iş bulma umu- dunu yitirmiş durumdalar. Bütün mühendis ve mimar- larõn üçte biri okulu bitir- dikten sonra en az 1 kez iş- siz kalmõş. Yeni mezunlarla işsiz- lik artıyor Mühendis ve mimarlarõn yarõsõ işsizliğin meslektaş- larõnõn sayõsõndaki artõşa bağlõyor, yüzde 44’ü de ye- ni yatõrõmlarõn azalmasõn- dan kaynaklandõğõnõ düşü- nüyor. Yüzde 30’luk bir ke- sim de işsizlik konusunda yatõrõm ve istihdam politi- kalarõnõn önemli olduğunu ifade ediyor. “Türkiye’nin bugün karşı karşıya olduğu ve acilen çözülmesi gereken en önemli 3 sorunu ne- dir” sorusuna mimar ve mü- hendislerin yüzde 53.7’si “işsizlik” diye yanõt veriyor. Bu yanõtõ yüzde 36.5 ile “hayat pahalılığı ve diğer ekonomik sorunlar”, yüz- de 23.3 ile “gelir dağılı- mındaki eşitsizlik” takip ediyor. “Türkiye’de son 5 yılda en çok kötüye giden konular” sõralamasõnda iş- sizlik açõk farkla birinci sõ- rayõ alõyor. Mühendis, mimar ve şehir plancõlarõ gelişmiş bölge- lerde yoğunlaşõyor. İstan- bul, mühendis ve mimarla- rõn yüzde 20’ye yakõnõnõ Marmara Bölgesi ise toplam sayõnõn yaklaşõk üçte birini barõndõrõyor. Araştõrmaya göre mühendis ve mimarla- rõn yüzde 52.4’ü mesleği ile düş kõrõklõğõ yaşõyor, ge- nelde düş kõrõklõğõnõn ne- denlerinin başõnda ise yüz- de 25.9 ile iş bulma olarak- larõ geliyor. Mühendis ve mimarlarõn yüzde 22.5’i pa- ra kazanma olanaklarõ-sağ- ladõğõ refah düzeyi, yüzde 18.1’i de mesleki uygula- malarõn tatmin edici olmama nedeniyle düş kõrõklõğõ ya- şõyor. Adana’da kahvehaneler işsizlerle dolu. ‘Batak’ta kazanõnca bataktan çõkmõş gibi hissediyoruz diyorlar ‘İş var da çalışmadık mı?’ YUSUF BAŞTUĞ ADANA - Tarõmsal üre- timin bitirilmesi ve istihdam kapõsõ fabrikalarõn tek tek kapanmasõnõn ardõndan Do- ğu ve Güneydoğu’dan al- dõğõ yoğun göç sonucu iş- sizlik şampiyonu olan Ada- na’da işsizler kahvehanele- ri ağzõna kadar dolduruyor. Sabah erken saatlerden ak- şam geç vakitlere dek kah- vehanelerde “zaman öldü- ren” işsizler, her ne kadar karamsar olsalar da iş bu- labilmeyi, çalõşõp ekmek parasõnõ çõkarmayõ istiyor. AKP’ye tepki Güneşin yeni yeni yük- selmeye başladõğõ anlarda Saydam Caddesi üzerinde- ki küçük kahvehanede bir hareketlilik göze çarpõyor. Henüz saat 07.00 olmasõna karşõn ocakta taze kaçak çay hazõr, konuklarõnõ bek- liyor. Havanõn yağõşlõ ol- mamasõ kahvehane çalõ- şanlarõnõ sevindiriyor. Ka- palõ alanda sigara yasağõ uygulanõnca boş kalan kah- vehanede masalar hõzla kal- dõrõm üzerine taşõnõyor. Çok zaman geçmeden masalara birer ikişer insanlar gelip oturuyor. “Dörtlü” ta- mamlanõr tamamlanmaz ba- zõlarõ kâğõt, bazõlarõ da taş oyunlarõ oynamaya başlõ- yor. Günün ilk vakitleri ol- sa da insanlarõn yüzündeki yorgunluk belirtisi dikkat çekiyor. Kaçak çaylar içil- dikten sonra masalarda otu- ranlarla konuşuyoruz. İş- sizlik hakkõnda konuşmaya çalõştõğõmõz yurttaşlarõn he- men hemen hepsi AKP’ye olan tepkisini, “Bu hükü- met anamızı ağlattı” diye gösteriyor. Evde daha faz- la bunalõma girmemek için kahvehanelere gittiklerini belirten işsizler, “İş var da çalışmadık mı” diye soru- yor. ‘Utansınlar’ Emekli olanlarõn, işini kaybedenlerin ve özellikle gençlerin yoğun olarak bu- lunduğu kahvehanede kirli sakalõyla yanõmõza yaklaşan Ali İşalan, “Soyadım İşa- lan ama işveren yok ne ya- zık ki. 4 çocuk babası- yım, eve ekmeği götüre- mez durumdayım” diye- rek söze başlõyor. Uzun süre değişik işlerde çalõştõğõnõ ama uzun süredir de işsiz olduğunu anlatan İşalan, “Sigortamı yap- madılar diye işten çık- mıştım. Açıkta kaldım. Şimdi ‘iş olsun da sigorta- sõ olmasa da olur’ diye dü- şünüyorum. Bizi ‘yek ek- meğe’ muhtaç edenler utansın” diyor. 5 yõl önce kolaylõkla iş bulduğunu, şimdi ise gitti- ği her kapõnõn yüzüne ka- pandõğõnõ ifade eden İşalan, eliyle kahvehanede oturan- larõ işaret ederek “Bu in- sanların hepsi işsiz. Bu- rada oturmayı kimse is- temez. İş olsa çalışır her- kes. Gidişatımız iyi değil, Allah sonumuzu hayır et- sin” deyip çõkõyor kahve- haneden. Nüfusu 2 milyonu geçen Adana’da Esnaf ve Sanatkârlar Odası’na kayıtlı resmi 700 kahvehane bulunuyor. Kapalı alanlarda başlayan sigara yasağı nedeniyle işleri oldukça azalan bu kahvehaneleri işsizler ordusu dolduruyor. Çoğunlukla kentin ke- nar mahallelerinde bulunan bu kahvehanelere emeklilerin yanı sıra mesai yapar gibi her gün işsizler geliyor. Ki- misi “Al papazı, ver kızı” yapıyor, kimileri de okey masasında hıncını taşlardan çıkarıyor. Çoğunlukla eğitimi ve mesleği olmayanların mekânı kahvehanelerde işsizler, “bir tanıdık” aracılığıyla iş bulabilmenin umudunu taşıyor. ‘Al papazı, ver kızı’‘Seçimde hesap sorulur’ Uzun yõllar kebapçõlõk yap- tõktan sonra emekli olan 74 ya- şõndaki Salih Sevimli, “Türki- ye’de bir kişi koca aileyi ge- çindiriyordu” diyerek söze ka- rõşõnca kahvehanede bir hare- ketlilik oluyor. Herkes kendi kendine bir şeyler mõrõldanõyor. Homurtu şeklindeki tepkisel koroya karşõn derdini net cüm- lelerle anlatan Sevimli, “Darbe olsa bundan daha iyiydi. Ke- nan Evren zamanında bile insanlar böyle açlık, yoksul- luk çekmedi. 60 yılında kıtlık vardı ama durum böyle de- ğildi. Ben böyle bir şey gör- medim daha evvel” diyor. İleriki masanõn etrafõnda toplanan ve ‘batak’ denilen oyunu oynayan genç- ler seslerini yükseltmeye başlõyor. Ayakkabõ atölyelerinde çalõşõrken kriz nedeniyle işini kaybettiğini aktaran Veysi Dilekçi, elindeki kâğõtlarõ ma- saya yaydõktan sonra, “Ağabey bun- lar hayatlarını bir zaman yaşamış- lar. Biz hiç çıkamadık. Hıncımızı ‘batak’tan çıkarıyoruz. Yenince san- ki içine düştüğümüz işsizlik ve ça- resizlik batağından kurtulmuş gibi oluyoruz” diyor. Dilekçi’nin anlatõmõ gülüşmelere yol açsa da 10 aylõk ni- şanlõ olduğunu belirten 27 yaşõndaki Özer Hür, “Asgari ücretle çalışı- yordum. Nişanlandım. Evlenece- ğim diye kredi kartlarından alışve- riş yaptım. İnşaat malzemeleri sa- tan bir dükkânda çalışırken ‘kriz var’ diye işsiz kaldım. Evlenemiyo- rum. Nişanlım ‘git çalõş’ diye baskı yapıyor. İş olsa ben çalışmaz mıyım” diye konuşunca herkes yüzünü masaya doğru eğiyor. Oyun oynamayanlarõn altõlõ ganyanda ‘baht’ aradõğõ kahve- hanede, Adana’ya göçle gelenler memleketlerine geri döneceklerini söylüyor. Birbiri ardõna yakõlan siga- ralarõn ardõndan kahvehaneye gelen herkes, “Acaba bir iş kapısı söyler mi?” diye baştan aşağõ süzülerek kar- şõlanõyor. 10 yõldõr nişanlõyõm, evlenemiyorum Elektrik mühendisleri çarpõldõ İstanbul Haber Servisi - Elektrik Mühendisleri Odasõ’nõn (EMO) araştõrmasõna göre üyelerinin yüzde 10’u yani 3 bin 618’i işsiz. Ekonomik krizin teğet geçmediği elektrik mühendisleri, artõk geleceğe güvenle bakamadõklarõnõ, borçlarõnõ ödeyemediklerini, iş kapasitelerinin daraldõğõnõ söylüyorlar. EMO’ya üye olan elektrik, elektronik, elektronik haberleşme, bilgisayar, biyomedikal mühendisi 37 bin 359 oda üyesi arasõnda yapõlan “Küresel Krizin Etkileri: EMO üyelerinin istihdam araştırması” çarpõcõ sonuçlar ortaya koydu. EMO üyelerinin yüzde 69.3’ü küresel ekonomik krizden çeşitli şekillerde etkilendiğini gösteren araştõrmada, mühendislerin yüzde 31.3’ü artõk geleceğe güvenle bakmadõğõnõ, yüzde 13.2’si borçlarõnõ ödeyemediğini, yüzde 10.7’si sahip olduğu işyerinde kapasitesini daralttõğõnõ söylüyor. Araştõrmaya göre krizden bu sektör içinde en çok yüzde 75 oranõ ile elektrik mühendisleri, en az da yüzde 7.14 ile biyomedikal mühendisler etkilendi. İşsiz olduğu tespit edilen 3 bin 618 mühendisin yüzde 44.3’ünün yani 1601’inin iş bulma ya da kurma umudunu kaybetmiş durumda. İşsiz mühendislerin yüzde 20’si 3-6 ay arasõnda, yüzde 14’ü 3 aydan kõsa zaman içinde, yüzde 8’i 1-2 yõl içinde, yüzde 3’ü de 6 ay-1 yõl arasõnda iş bulmayõ umut ediyor. İşsiz mühendislerin yüzde 28’inin 6 ay-1 yõldõr, yüzde 27’sinin 1 yõldan uzun süredir, yüzde 23’ünün 3-6 aydõr, yüzde 14’ünün 3 aydan daha az zamandõr işsiz olduğu belirlendi. Araştõrma, ekonomik krizin çalõşmayan mühendisler üzerinde daha dramatik bir etki yaptõğõnõ da ortaya koydu. Çalõşmayan EMO üyelerinin yüzde 76’sõ, çalõşan üyelerin yüzde 64’ü krizden olumsuz etkilendiğini dile getirdi. İşsiz üyeler içinde krizden en çok etkilenen yaş grubunu ise yüzde 88.24 ile 25 yaş ve altõndaki mühendisler oluşturdu. Çalõşan ve krizden en az etkilenen yaş grubu ise yüzde 51.4 ile yine 25 ve yaş ve altõndakiler. Mimar ve mühendislerin 90 bini işsizHer sektörde gelecek kaygısı Mühendis ve mimarlarõn yüzde 32.5’i, kamu sektörün- de çalõşanlarõn yüzde 24’ü, özel sektördekilerin yüzde 39.3’ü “işiyle ilgili gelecek kaygõsõ” taşõyor. Kaygõnõn nedenle- rinin başõnda özel sektörde çalõşanlar açõsõndan ilk sõra- da işten çõkarõlma ve işyerinin kapatõlmasõ geliyor. Kamu sektöründe de “tatmin edici ücret alamama” ilk sõrada yer alõyor. Bir işyerinde çalõşan mühendis ve mimarlarõn yüz- de 16.2’si branşlarõ dõşõnda çalõşõyorlar ve mesleklerini ya- pamama nedenlerinin başõnda iş bulamama geliyor. Çelebi: Kölelik düzeni TARKAN TEMUR Türkiye Devrimci İşçi Sendikalarõ Konfederas- yonu (DİSK) Genel Başkanõ Süleyman Çelebi, açõklanan 3 milyon 471 bin kişilik işsizlik rakamõnõn gerçeği yansõtmadõğõnõ, gerçek işsiz sayõsõnõn 6 bu- çuk milyon olduğunu söyledi. Çalõşanlarõn yüzde 50’sinin sosyal güvenlik şemsiyesi altõnda olma- dõğõnõ belirten Çelebi, “Kayıt dışı çalışan işçiler adeta ‘kölelik düzeninde’ çalışıyor” dedi. DİSK Genel Sekreteri Tayfun Görgün de anayasanõn as- gari ücreti düzenleyen 55. maddesinde “asgari üc- retin tespitinde çalışanların geçim şartlarının da göz önünde bulundurulacağı” ifadesinin yer aldõğõnõ anõmsatarak asgari ücretin iptali için Da- nõştay’da iptal davasõ açtõğõnõ söyledi. DİSK Genel Başkanõ Çelebi, Türkiye’deki işsizlik oranõnõn artmasõna neden olan AKP iktidarõnõn eko- nomi politikalarõnõ değerlendirdi. TÜİK verilerinde yer alan işsizlik oranlarõnõn gerçeği yansõtmaktan uzak olduğunu belirten Çelebi, gerçek işsizlik oran- larõnõn yüzde 20’ye yaklaştõğõnõ, genç işsizlerin ora- nõnõn ise yüzde 30 olduğunu söyledi. Çözüm için en önemli unsurun kayõt dõşõlõğõn “kayıt altına” alõnmasõ olduğunu belirten Çelebi, çalõşma saatlerinin bazõ işyerlerinde 13-14 saate ka- dar çõktõğõna dikkat çekti. Kayõt dõşõ çalõşan işçi- lerin adeta “kölelik düzeninde” bulunduğunu di- le getiren Çelebi, Türkiye’nin çalõşma yasalarõn- da ciddi değişikliklere gidilmesi gerektiğini vur- guladõ. Çelebi, kayõt dõşõ çalõşmaya karşõ dene- timlerin arttõrõlmasõ gerekirken, iktidarõn tam ter- sine “denetimlerin azaltılmasına” yönelik ge- nelgeler çõkardõğõnõn altõnõ çizdi.