Katalog

SAYFA 14 EKONOMİ CUMHURİYET 1 ARALIK 2010 ÇARŞAMBA Bilim ve yenilikçilik ile büyümek… YAHYA ARIKAN eposta: [email protected] Su ve elektrikte isim değil gider esas asit gibi görünen, ancak iş yaşamında hemen birçoğumuzun başına gelen önemli bir konu “elektrik ve su aboneliği sözleşmelerinin değiştirilmesi” uygulamasıdır. Çokça da kiralama işleminde karşımıza çıkar. Genelde sözleşme işi, bürokrasi ve maliyet yarattığından kiracılar, mevcut sözleşmelerin aynen devamından yanadır. Ancak bu gibi bir durumda ticari işletmenin ödeyeceği elektrik, su vb. faturaların nasıl bir vergi işlemine tabi olacağı soruları birçok mükellefin kafasını karıştırmaktadır. Oysa durum sanıldığı kadar karmaşık değil, her sorunun yanıtı yasalarda açıktır. Kurumlar Vergisi Kanunu’nun ilgili maddesine göre; kurumlar vergisinin, mükelleflerin bir hesap dönemi içinde elde ettikleri safi kazanç üzerinden hesaplanacağı ve safi B bin dolarlık arabalar, 300 dolarlık bilgisayarlar ve dakikası 2 kuruşa ulusal düzeyde hizmet veren 30 dolarlık cep telefonları… Gelişmekte olan ülkeler grubu içinde “Yükselen Ülkeler” diye tanımladığımız bir grup, bilim ve inovasyona odaklanarak diğerlerinden çok daha farklı bir gelişim içindeler. Üretim ve dağıtım sistemlerini yeniden geliştirdikleri gibi, tamamen yeni işletme modellerini de deniyorlar. Modern iş yaşamının tüm temelleri, tedarik zinciri yönetiminden işe almaya kadar yeniden tanımlanıyor… The Economist dergisinin 17 Nisan 2010 tarihli “Yükselen Ülkeler İnovasyon Özel Raporu” 1980’lerde Japonya’nın geliştirdiği ve “yalın imalat” diye tanımladığı yeni bir üretim 3 3 bin dolarlık arabalar, 300 dolarlık bilgisayarlar ve dakikası 2 kuruşa ulusal düzeyde hizmet veren 30 dolarlık cep telefonları… Gelişmekte olan ülkeler grubu içinde “Yükselen Ülkeler” diye tanımladığımız ve Çin’in başı çektiği bir grup, bilim ve inovasyona odaklanarak diğerlerinden çok daha farklı bir gelişim içindeler... sistemi geliştirerek ABD’yi dünya otomotivinin lideri koltuğundan indirmeyi başardığına benzer bir sürecin yükselen ülkeler tarafından uygulandığını ortaya koyuyor. Liderliğe terfi ediyorlar Ulusal İnovasyon Girişimi’nin (UİG) İnovasyonun Renkleri bülteninin rapordan derlediği verilere göre yakın zamana kadar ucuz ve kalitesiz ürünlerle özleştirilen ülkeler, şimdi inovasyonun (yenilikçilik) liderliğine terfi edi yorlar. Birleşmiş Milletler Dünya Yatırım Raporu, yükselen ülkeler merkezli 21 bin 500 çokuluslu şirket bulunduğunu ortaya koyuyor. Brezilya, Hindistan, Çin ve Rus şirketleri, Financial Times 500 listesinde 20062008 döneminde sayılarını 15’ten 62’ye yükselterek 4’e katladılar. Önümüzdeki birkaç yıl içinde küresel büyümenin yüzde 70’inin yükselen ülkelerden kaynaklanacağı, bunun yüzde 40’ının ise Çin ve Hindistan’da yoğunlaşacağı tahmin ediliyor. Peki Çin ve Hindistan bunu nasıl ya pacak? Rapor, özellikle Çin’in, bir ölçüye kadar da Hindistan’ın son 2030 yılda kaynaklarını eğitime seferber ettiğine dikkat çekiyor. Çin her yıl mühendislik ve bilgisayarda uzman 75 bin kişi mezun ederken, bu rakam Hindistan’da 60 bin kişi. Batılı şirketler ArGe merkezlerini dünyaya yaydıkça “çok merkezli inovasyonu” kucaklıyorlar. Ve Batılı olmayan şirketler telekomdan bilgisayara inovasyonun güç merkezi olmayı sürdürüyorlar. Microsoft’un Pekin’deki laboratuvarı, bilgisayarların el yazısını algılamasına ve resimleri çizgi filmlere dönüştürmesine izin veren zekice programlar geliştirdi. 1998 yılında kurulan Çin telekom devi Hvawei, patent başvurularında dünyanın 4. firması haline geldi. Çin bilimde dünya gücü olabilir mi? Bu sorunun yanıtı Batı ülkelerinin de gündeminde olmalı ki Fransızların Le Monde gazetesi bu konuya 2 tam sayfa ayırmış durumda. Çin’in aşağıdaki alanlarda nasıl bir gelişim gösterdiğini şöyle özetliyor:  İnsan kaynağı: UNESCO’nun 2010 Bilim raporuna göre 2007 yılında dünyadaki araştırmacıların yüzde 19.7’si Çinli araştırmacıydı (1 milyon 423 bin). 20082009 krizi gelişmiş ülkelerin araştırmacılarına verdiği desteği ve dolayısı ile sayıyı azaltsa da Çin krizden etkilenmedi ve araştırmacı sayısını 2008’de 1 milyon 592 bine çıkardı. ArGe harcamaları: Bu alanda 3 lider olan ABD, AB ve Japonya ile karşılaştırıldığında bu ülkelerin ArGe harcamalarının ya yerinde saydığı ya da azaldığı gözlenirken Çin başta olmak üzere Hindistan, Brezilya ve Türkiye gibi ülkelerde bu oranın arttığı belirtildi. Sonuçta Asya ArGe harcamalarını yüzde 27’den yüzde 32’ye çıkartırken gelişmiş ülkelerde bu oran yüzde 83’ten yüzde 76’ya geriledi. Şu anda ArGe’ye yüzde 1.54 pay ayıran Çin, 2015’te bu oranı yüzde 2.2’ye çıkaracağını açıkladı. Ayrıca üzerinde yoğunlaşacağı 7 stratejik sektör belirledi. Bunlar arasında bilgi teknolojileri, yeni malzemeler ve alternatif enerji de bulunuyor.  Bilimsel üretim: Bu alanda bilimsel yayınlar önemli bir gösterge. Çin 20022008 döneminde bilimsel yayın sayısını 2’ye katladı. Latin Amerika’da ise Brezilya önde. Aynı dönemde gelişmiş ülkelerin yayınları ile yüzde 84’den yüzde 75’e geriledi.  Özel sektör ve krizi fırsata çevirmek: Yapılan araştırmalar, Çin özel sektörünün ArGe harcamalarını da yüzde 40 oranında arttırdığını gösteriyor (Avrupa Komisyonu raporu). ArGe’ye en fazla harcama yapan 1400 şirketin 21’i Çinli. Bu sayı bir yıl önce 15’ti.  Eğitim: Çin kalkınmanın anahtarının yükseköğrenim ve araştırmaya yatırım yapmaktan geçtiğini anladı. Yerel üniversiteleri hızla iyileştiriyor, yenilerini açıyor ve artık Asyalı çocukların eğitim için Batı’ya sistematik göçü giderek geriliyor.  Beyin göçü: Pekin yönetimi, akademik ve bilimsel çalışmalar yapan diyasporanın ülkeye geri dönmesi için yaptığı teşvikleri artırdı. Buna yabancı araştırmacıların Çin’e gelmesi de dahil. 2008 yılında 100 bin yabancı araştırmacı Çin’de çalışmaya başladı. 2001 yılında bu sayı 30 bin civarındaydı. kurum kazancının tespitinde Gelir Vergisi Kanunu’nun ticari kazanç hükümlerinin uygulanacağı ifade edilmiştir. Bu aşamada; Gelir Vergisi Kanunu’nun “İndirilecek Giderler” başlıklı 40’ıncı maddesini okumak, durumu netleştirmek açısından önemli. Yasa, safi kazancın tespit edilmesi için “aşağıdaki giderlerin indirilmesi kabul edilir” diyerek şöyle yazılmış: “Ticari kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için yapılan genel giderler; (4108 sayılı kanunun 19’uncu maddesiyle eklenen hüküm) (İhracat, yurtdışında inşaat, onarma, montaj ve taşımacılık faaliyetlerinde bulunan mükellefler, bu bentte yazılı giderlere ilaveten bu faaliyetlerden döviz olarak elde ettikleri hasılatın binde beşini aşmamak şartıyla yurtdışındaki bu işlerle ilgili giderlerine karşılık olmak üzere götürü olarak hesapladıkları giderleri de indirebilirler.)” Öte yandan, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 3. maddesinin B bendinde konumuzla ilgili önemli bir tanımlama daha var, okuyalım: “Vergilendirmede vergiyi doğuran olay ve bu olaya ilişkin muamelelerin gerçek mahiyeti esastır. Vergiyi doğuran olay ve bu olaya ilişkin muamelelerin gerçek mahiyeti yemin hariç her türlü delille ispatlanabilir. Şu kadar ki, vergiyi doğuran olayla ilgisi tabii ve açık bulunmayan şahit ifadesi ispatlama vasıtası olarak kullanılmaz. İktisadi, ticari ve teknik icaplara uymayan veya olayın özelliğine göre normal ve mutat olmayan bir durumun iddia olunması halinde ispat külfeti bunu iddia eden tarafa aittir.” Değerli okurlarım, yukarıda açıklanan hükümler uyarınca, bu gibi durumda bir şirketin kiralamış olduğu gayrimenkulün elektrik ve su aboneliklerinin gayrimenkul sahibi ya da örneğin, şirketin eski ortağının şahsına ait olması çok sorun yaratmıyor. Bu gibi durumlarda dahi şirketin yapmış olduğu elektrik ve su faturası ödemeleri, şirket ile ilgili olmak zorunluluğuyla, kurum kazancının belirlenmesinde indirim olarak dikkate alınabilir. Bu çerçevede, örneğin şirketin aktifine kayıtlı olmayan sabit telefonların da işletmede fiilen kullanılması şartı işletilerek, yukarıda açıkladığımız yasaların mantığına göre değerlendirme yapmak mümkün. Özetle; bu telefonlara ait faturalar da kurum kazancının tespitinde gider olarak indirilebilir. İş kazalarını nereye bildirmeli? ş kazası, sigortalının işverenin otoritesi altında bulunduğu bir sırada, gördüğü iş veya işin gereği dolayısıyla aniden ve dıştan meydana gelen bir etkenle sigortalıyı bedence ya da ruhça zarara uğratan bir olay olarak tanımlanmaktadır. Sosyal güvenlik mevzuatına göre iş kazası tanımları şöyledir: a) Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada, b) İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle, sigortalı kendi adına ve hesabına bağımsız çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş nedeniyle, c) Bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının, görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda, d) Bu kanunun 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki emziren kadın sigortalının, iş mevzuatı gereğince çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda, e) Sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi İ Dünyanın en hızlı 5. bilgisayarı Tianhe1 Çin’de Çin’de geliştirilen “Tianhe1” adlı süper bilgisayar, Asya’nın en hızlı, dünyanın da beşinci hızlı bilgisayarı seçildi. China Daily gazetesinin haberine göre ABD’nin Portland şehrinde düzenlenen Süper Bilgisayar Konferansı’nda Asya’nın en süperi seçilen “Tianhe1”, dünyanın süper bilgisayarları arasında ilk 10’da ABD yapımı olmayan tek bilgisayar oldu.Çin Milli Savunma Teknolojileri Üniversitesi tarafından geliştirilen “Tianhe1” teorik olarak saniyede 1 katrilyondan fazla hesaplama yapabiliyor. Şinhua ajansının haberine göre yetkililer, standart çift çekirdekli kişisel bir bilgisayarın 160 yıl hiç durmadan çalışırsa yapabileceği bir işi, Türkçesi “Samanyolu1” anlamına gelen “Tianhe1”in bir günde yapabileceğini kaydetti. 600 milyon yuan’a (yaklaşık 130.7 milyon TL) mal olan “Tianhe1”, 200 bilgisayar mühendisi tarafından iki yılda tamamlandı. Dünyanın 500 süper bilgisayarı arasında Çin’in 20 adet bilgisayarı bulunuyor. sırasında, meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen özüre uğratan olaylar iş kazası olarak kabul edilir. 4/a yani SSK’li sigortalıların iş kazası geçirmeleri halinde işverenleri, stajyer öğrencilerin iş kazası geçirmeleri halinde ise eğitim veya staj gördükleri işyeri işverenleri tarafından kazanın olduğu yerdeki yetkili kolluk kuvvetlerine derhal, Sosyal Güvenlik Kurumu’na ise en geç kazadan sonraki üç iş günü içinde bildirmek zorundadır. Yine sosyal güvenlik anlaşmamız olmayan ülkelerde Türk işverenler tarafından çalıştırılan sigortalıların ise iş kazası geçirmesi halinde, işvereni tarafından kazanın olduğu ülkedeki yerel kolluk kuvvetlerine derhal, SGK’ye ise en geç kazadan sonraki üç iş günü içinde iş kazası ve meslek hastalığı bildirgesi ile bildirilmesi gereklidir. Ayrıca iş kazasının Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Bölge Müdürlüğü’ne de iki iş günü içinde bildirilmesi yasal zorunluluktur. AYRI ÜLKEDEN EMEKLİ OLUNABİLİR… Kıbrıs’ta çalışarak emekli oldum. Serbest meslekte çalışıp primlerimi yatırmaya devam ediyorum. Bu şekilde Türkiye’den de emekli olabilir miyim? Durukan Külahçı Türkiye’deki çalışmalarınızdan dolayı da gerekli koşulları sağlamanız durumunda emekli aylığı bağlanabilecektir. Sorularınız için malicozum ism mmo.org.tr adresine mail atabilirsiniz. Tüm sorular eposta ile tek tek cevaplanacaktır. ÇİN GÖZÜNÜ DENİZLERİN ALTINA DİKTİ Denizlerin altı, uzmanların deyimiyle trilyonlarca dolar değerinde mineral yataklarının yanı sıra diplomatik iletişimi sağlayan kablolar, kayıp nükleer silahlar, batmış denizaltılar ve füze testlerinden kalan yüzlerce savaş başlığı gibi istihbarat açısından değerli çok sayıda objeyle dolu. Efsanevi bir deniz ejderhası olan Jiaolong’un adı verilen küçük denizaltı, sekiz yıl boyunca gizlice geliştirildikten sonra ağustos ayında ortaya çıktı. Türünün diğer örneklerinin hepsinden daha derinlere gidebilecek şekilde tasarlanmış olan denizaltı, Çin’in okyanus tabanının neredeyse yüzde 100’üne erişmesini sağlıyor. Bu yaz yapılan testler, 3 bin 759 metreye kadar indi. Önümüzdeki yıl Jiaolong 5 bin metreye dalacak ve 2012’de maksimum derinlik olan 7 bin metreye ulaşarak, bu açıdan dünya lideri olacak. Şimdiki lider, Japonya’nın Shinkai denizaltısı, 6 bin 500 metreye kadar inebiliyor. Bir zamanlar bu alanda lider olan Rusya, Fransa ve ABD çok gerilerde kaldı. C MY B C MY B