Katalog

14 KASIM 2010/SAYI 1286 PAZAR PROJE Sana selam bana Şaloım DENİZ ÜLKÜTEKİN om Block, ABD vatandaşı Yahudi biryazar. Şalom / Selam Gizemci Bir Kardeşligin öyküsü isimli kitabıyla artık iki zıt kutup gibi algılanan Yahudi ve islam geleneklerine tarihsel bir bakış atıyor ve ortaya çıkan sonuç da hiç tahmin ettiginiz gibi değil. Block'un kitabı tarih boyunca Yahudi ve Müslümanlann aynı topraklarda yaşarken hem kültürel hem de dinsel açıdan birbirleriyle nasıl etkileşim içine girdiklerini ve bugüne kalan ortak mirası ortaya çıkarıyor. Tabii ki günümüzde kardeşlikten hatta hoşgörüden bile bahsetmek zor ama Block'un antlattıklarını dinleyince bugünkü çatışma ortamının varlıgı da aynı derecede şaşırtıcı görünüyor. Istanbullu kim mi? stanbul; kitapların, filmlerin, şiirlerin konusu, kahramanı... Milyonlarca insanın evi. Peki kim bu insanlar, istanbullular kimler? Projesini Sakine Çil'in, grafik tasarımını Ülkü Gezer'in hazırladığı "O Bir Istanbullu" projesi işte bu soruya yanıt veriyor. işte bu yanıtlar, Beşiktaş, Kadıköy, Üsküdar, Fatih ve Bakırköy ilçelerinde 150 billboardda yer alacak. "O Bir Istanbullu" projesinln çıkış noktası nedir? İlk kez 2005'te yapılan ve teması "İstanbul" olan, 9. Uluslarası istanbul Bienali için "konumlandırmalar" projesi olarak geliştirildi. Çıkış noktası 2003'te İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nce gerçekleştirilen "Kentim istanbul" projesiydi. Ancak Bienal'de proje istediğimiz çapta gerçekleştirilemedi. Bu kez projeyi daha kapsamlı ve yaygın bir şekilde degerlendirmek ve İstanbulluluk kimligini sürekli incelenebilir bir olgu oldugunu düşünerek İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti görsel sanatlar yönetmenligine sunduk. Onlar da kabul etti. I O bir Istanbullu Bana kalırsa islam bir şekilde Yahudiligin uzantısıydı. Bütün Yahudi peygamberlerinin islamda yeri vardır. Bu ikisine kuzen dinler diyebiliriz. insanlar politik açıdan farklı düşünse de çok şey paylaşıyorlar. Bu ilişkide cografl yakınlık mı daha büyük rol oynuyordu yoksa kültürel yakınlık mı? Hem kültürel hem de dinsel yakınlık. Bir döneme kadar yedikleri içtikleri bile aynıydı. Ancak Yahudiler 15. yüzyıldan itibaren Avrupa'ya göç etmeye başlayınca kültürel farklılıklar ortaya çıktı. Başta islamın önünde Yahudi peygamberleri dışında ömek alınacak bir referans yoktu. Sonrasındaysa birçok Yahudi gizemci islamı ve Sufizmi referans almaya başladı. O günlerde çok daha fazla etkileşim vardı. Araştırmanızsırasında iki dln arasındaki illşkilerde blze yanlış aktanlan tarihi bilgilerte de karşılaştınız mı? diye almayan pek çok Müslüman var. Ortaçagda din için belki daha önemliydiler ama aynı zamanda birbirlerine de açıktılar. Yahudi kütüphanelerinde Sufizm kitapları vardı, Sufi ustaları okunurdu. 18. yüzyılda Yahudilikte Hasidizm isimli bir hareket başladı. Bu hareketin lideri Kabala'yı sırolmaktan çıkarmak istiyordu ve öğretileri isteyen herkesle paylaşmaya başladı. Bugün biraz degişti ama Sufi ya da Kabalacı olmak büyük birsadakat gerektirir. Kitabınızda Ispanya'da Müslüman işgali sırasında Müslümanlar ve Yahudiler arasındaki ilişkiler yer alıyor. Müslüman yöneticiler çok açık fikirliydi. O yüzden sivil birtoplum yapısı oluşturmayı tercih ettiler. Kültürel etkileşimin daha açık hale gelmesine izin verdiler. İki din arasındaki çatışmalar ne zaman başladı? Benim fikrime göre, Avrupa'nın sömürgeleştirme döneminin sonrasmda. O döneme kadar ne Yahudilerin ne de Müslümanların birbirieriyle sorunu yoktu. Sömürgecilerle çatışıyorlardı. Aynı dönemde Avrupa'daki Yahudi yaşamı büyük tehdit altındaydı. Ikinci Dünya Savaşı'ndan sonra israil kurulunca bölgede biriken bütün öfke çatışmaya dönüştü. Çünkü bugünkü duruma bakarsanız, çatışma sadece bir parça toprakla ilgili. Bu yüzden günümüzde Yahudiler çok gergin bir durumdalar. Bence İsrail politikalarını geçmişten gelen korkular yönlendiriyor. Rlistinlilere bu şekilde davranmamaları gerekiyor. Belki Sırbistan ve BosnaHersek arasındaki durumun tarihsel sebepleri olduğunu söyleyebiliriz ama Müslümanlar ve Yahudiler arasında pozitif bir tarihsel ilişki var. israil kuruldugunda Arap topraklarında bir milyon Yahudi vardı ve yaşadıklan yeri terk etmek istemediler. Zaman içinde politik baskılar yüzünden gitmeye zorlandı lar. Kltabınızı yazarken hiç baskı ya da olumsuz eleştiriyle karsılaştınız mı? Tabii ki. Çoğunlukla akademisyenler tarafından gelen eleştirilerdi. Doktor ya da profesörler akademik bir unvanım olmadıgı için bu kitabı yazmaya hakkım olmadıgını düşünüyor. Kitap henüz ABD'de piyasaya çıkmadı. Çıktığında çok daha büyük tepkiler olacağına eminim. • Lavantacı, 50 yıldır İstanbul'da yaşıyor. T O bir Istanbullu Öğrenci, 9 yıldır İstanbul'da yaşıyor. Şalom / Selam Gizemci Bir Kardeşligin Öyküsü, İslam ve Yahudilik arasındaki tarihi geçmişe göz atıyor. Kitabın yazarı Tom Block bugün neredeyse savaşın eşiğinde olan iki din ve kültürün tarih boyunca yaşadığı paylaşımın göz ardı edilmesine politik arnaçların sebep olduğunu söylüyor. Bu araştırmaya başlarken amacınız neydi? Tarih üzerinde çahşırken Müslümanlar ve Yahudiler arasında çok sayıda pozitif hikâye olduğunu gördüm. Bin yıl önce dünyadaki Yahudilerin yüzde doksanı İslam ülkelerinde yaşıyordu. iki din arasındaki ilişki de oldukça olumluydu. Ancak bugün İsrail ve Filistin arasındaki politik sorun sebebiyle bütün hikâye unutuldu. Ben de tarih boyunca Müslümanlar ve Yahudiler arasındaki olumlu ilişkileri derlemeye karar verdim. Çünkü eger barış istiyorsanız pozitif bir şeyleri çıkış noktası olarak almanız önemli. Islamiyet Yahudillkten sonra ortaya çıkmış bir din. Peki bu ikisl birblrini başından beri mi etkiliyordu? Evet. Size her iki taraftan da örnek verebilirim. Pek çok 20. yüzyıl Yahudi bilimcisi "iki din arasında bir etkileşim yoktur" dedi. Bence bu politik bir söylemdi. Aynı dönemde Yahudi hikâyelerinin islami yorumla Kuran'da yer almasıyla ilgili, İslam bilimciler "Yahudiler bu hikâyeleri kullanamaz çünkü islami model alınmış yorumlar içeriyorlar" demeye başladılar. iki taraf da politikayı kullanıyor, çünkü bu tarihi baglantıları görmek istemiyorlar. Suflzm ve Kabala arasında nasıl bir etkileşim vardı? Sufizm ve Kabala ait olduklan dinleıie birlikte anılıyor ama ben dinlerle çok da iç içe olduklarını düşünmüyorum. Kabala'ya önem vermeyen pek çok Yahudi ve Sufizmi cid Bu projeyle ne amaçlıyorsunuz? istanbulluluk kavramını ve istanbul'un sorunlarını gündeme getirmeyi. Istanbulluların kentleriyle kültürel ilişki kurmasını sağlamak ve aynı zamanda "kültürel çeşitliligi ve renkliliği gözetmek", istanbulluların kamusal alanda kendileriyle ve hemşehrileriyle yüzleşmesini sağlamak da amaçlarımız arasında. Hem istanbul 2010 projelerinden birini sokaklarda gerçekleştirmek istedik. Kaç Istanbullu ile görüstünüz bu proje İçin? Posterlerde, farklı yaşam biçimleri olan, istanbul'un çeşitli j." yerlerinde yaşayan, hor yaştan 34 İstanbullu yer alıyor. Gönı'il, bu projoyi daha çok istanbulluyu dile getirerek İstanbul'un bütün ilçelerine taşımak isterdi, ama maddi külfet buna izin vermedi. Bu yoğun göç, şehrln hızla şekil deglştlrmesl gibi etkenler düşünülürse, bir Istanbullu kimliginden bahsetmek mümkün mü gerçekten? Tek bir istanbullu kimliginden söz etmek mümkün d.egil. Sanırım Şerif Mardin'in saptamasıydı; "Türkiye'de kaç aile varsa o kadar aile yapısı vardır." İstanbulluluk da buna benziyor. Yogun göç alan İstanbul'da yaşayanlarda kente aidiyet bilincinin gelişmedigini ve kentin büyüme hızının da buna fırsat vermedigini gözlemledik. # ONU HEM GÖRMEK HEM DE ANLAMAK IÇIN... GENÇLER İÇİN FOTOĞRAFLARLA NUTUK Çizgi romanlardan resme yolculuk D evlet Opera ve Balesi Solist Sanatçısı Cemil özfırat, bu kez farklı bir alanda izleyicinin karşısında. Çocukluğundan bu yana yaptığı resimleri İstasyon Sanat Galerisi'nde sergiliyor Özfırat. Resimle ilk tamşması daha ilkokula bile başlamadıgı yıllarda agabeylerinin okudugu resimli romanlarla olmuş. "O çizgileri çok beğenirdim. Tebeşirle yerlere ya da kalemle kâgıtlara çizmeye çalışırdım. Bazen kendim de kahramanlar yaratırdım" diyor Özfırat. llkokul çaglarında ise o resimli kahramanlar onda birtutku halini almış; hem okumak hem de çizmek. Ortaokul yıllarında da resim sevdası sürmüş Özfırat'ın, "Sınıfın tüm harita ve gerekli resimleri bana çizdirilirdi. En büyük hayalim bir resimli roman kahramanı yaratıp bunu yayımlamaktı" diyor. Hayalinin peşinden de gitmiş özfırat, ama sonu hayal kırıklıgı olmuş. "Birçok yayınevine götürdüm amatör çizgilerimi. Ama oralarda bana yayımlamaya deger bulmadıklan başka amatör ressamların romanlarını da gösterdiler, bazılarının çizgileri gerçekten de benimkilerden çok daha iyiydi." Bu hayal kırıklıgı yıldırmamış Özfırat'ı, yıllarca hatalarını arayıp daha iyi olmak için çalışmış. Bu sırada istanbul Devlet Konservatuvan'nm "şan bölümü"nü kazanmış. Konservatuvar sırasında da resimden uzak durmamış. "Cembogat" adlı bir kahramanın serüvenlerini anlattıgı resimli romanı ile birkaç kısa resimli hikâyesi gazetelerde yayımlanmış. Suluboyadan sonra guvaj, akrilik ve ecolinle devam etmiş resim tutkusu, tabii resmin boyutları da büyümüş. Yaglıboya ile tanışmaya cesareti ise 2003'te bulmuş. İşte özfırat'ın çocukluğundan bu yana ilgisini çeken şeylerin tutkuyla yaptıgı siyah, beyaz ve renkli örnekleri ilk kişisel sergisinde izleyici karşısına çıktı, Halen İstanbul Devlet Opera ve Balesi'nde solist sanatçı olan özfırat, sergi açılışında da mini bir konser verdi. "Içimdeki resim tutkusu öylesine güçlü ki son nefesime kadar sürdürmeye kararlıyım" diyen özfırat'ın sergisi 29 Kasım'a kadar açık. • Imtiyaz Sahlbl: Cumhuriyet Vakfı adına Orhan Erinç Genel Yayın Yönetmenl: İbrahim Yıldız Yayın Yönetmenl: Ayşe Yıldırım Görsel Yönetmen: Aynur Çolak Sorumlu Müdür: Miyase ilknur Yayımlayan: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık AŞ Idare Merkezl: Prof. Nurettin Mazharöktel Sok. No: 2 34381 Şişli / İstanbul (0212) 343 72 74 (20 hat) Reklam Genel Müdürü: Özlem Ayden Genel Müdür Yardımcısı: Nazende Pal Reklam Koordlnatörterl: Hakan Çankaya/ Neşe Yazıcı Rezervasyon Yönetmenl: OnurTunalı (0212) 251 98 7 4 / 75 343 72 74 (554555) Baskı: DPC Doğan Medya Tesisleri Hoşdere Yolu 34850 Esenyurt / istanbul Cumhuriyet gazetesinin parasız pazar ekidir. Yerel süreli yayın. (cumdergi@cumhuriyet.com.tr) T j u K r t m U : U.anbul Kadlkdy, TeL (IMI6) 348 97 84 Emlnilnü • MOze. Tel: (0212) 511 13 37 Caddebostan, Td: (0216) 386 65 62 • Ankanı • \taıl$ehlr, Tel: (0312) 430 33 66 • Ijmlr Karşıyaka. Tel: (0232) 364 71 42 » • * • • •