Katalog

CMYB C M Y B SAYFA CUMHURİYET 25 EYLÜL 2009 CUMA 16 KÜLTÜR [email protected] O yun adlõ belgeseliyle dikkati çekmiş genç yönetmen Pelin Esmer’in, ilk kur- maca uzun metrajõ 11’e 10 Kala, yaşla- rõndan hayata bakõşlarõna, beklentilerinden zevk- lerine kadar bütünüyle farklõ, iki yalnõz metropol sakininin hikâyesini buluşturup kesiştiriyor, yoğun bir İstanbul keşmekeşi fonunda. Hayatla tüm iliş- kisini koleksiyonculuk üstüne oturtmuş, tek başõ- na hayatõnõ sürdürebilen, değer yargõlarõ ve dünya görüşüyle tipik aydõn bir yaşlõ beyefendiyle tam zõt- tõ denebilecek bir kapõcõ gencin kar- şõtlõğõ, uyuşmasõ ve dayanõşmasõ üstüne kurulu 11’e 10 Kala, özetle merakõ- mõza değen, belgeselin yansõz, nesnel gerçekçiliğini kurmacanõn zengin ola- naklarõyla birleştirip kaynaştõran, ilginç bir deneme olmuş, baştan belirtmek gerekirse. Deprem tehlikesi nedeniyle yõkõlõp yenisinin yapõlmasõ tasarlanan, güven vermeyen bir Emniyet apartmanõna sõ- ğõşmõş iki yalnõz birey kahramanõmõz. Sürekli biriktirmeyi bir hayat tarzõ- na ve evini de selüloz kokan tõklõm tõ- kõş bir depoya dönüştürmüş, hatta yaptõğõ bu tercih nedeniyle karõsõnõ bile yitirmiş, 82 yaşõndaki Mithat Bey (Yönetmenin 2002 tarihli or- ta metrajõ Koleksiyoncu’da toplayõp biriktirme tut- kusunu ele aldõğõ amcasõ Mithat Esmer, oyuncu- lukta da elinden geleni yaparak değerlerine her an sahip çõkan, inatçõ, aksi ama sevecen bir sevimli ih- tiyar delikanlõ portresi çiziyor), karõsõyla çocuğu- nu maddi ve sağlõk nedenleriyle köyüne gönderip tõkõldõğõ kümesten farksõz, rutubetli, bomboş bod- rum katõnda, yokluğa-yoksunluğa talim eden, taş- ralõlõktan kurtulamamõş, her an apartman sakinle- rinin hizmetindeki gariban kapõcõ Ali’ye (Nejat İş- ler) de yol yordam öğretiyor, onu çeşitli semtlere gönderip birtakõm işlerini yaptõrõrken. Çatõşmaya girdiği apartman yöneticisiyle (Savaş Akova) ve öteki daire sahipleriyle papaz olan emek- li Mithat Bey, 1940’lõ yõllarda kazandõğõ bursla Amerika’da elektronik mühendisliği öğrenimi gö- rüp yurda döndükten sonra memurlukla geçen ha- yatõnda hep transistörlü radyonun mucidi olmayõ is- terken Ankara-Polis Radyosu’nun kurucusu olmakla yetinmiş sadece. Yalnõz başõna otur- duğu apartman dai- resini, biriktirilmiş 50 yõllõk gazete yõğõnla- rõndan çeşitli boy ve yapõdaki saatlere, antika pul koleksiyonlarõndan her çeşit etiket, dürbün, şapka, plak, el feneri, fotoğraf, vb. türlü nesnelere kadar uzatõlacak ‘ıvır zıvır’la tõkabasa doldurmuş, karõsõnõn sesini içeren kaseti ya da radyodan teyibe çekilip devrimi Türkeş’in sesiyle dünyaya bildiren o unutulmaz 27 Mayõs 1960 duyurusu gibisinden birtakõm tarihsel sesli kayõt- larõ da saklamõş, 80’i aşkõn yaşõna karşõn hâlâ gö- revmişçesine her gün kalabalõktan geçilmeyen İs- tanbul sokaklarõnõ ve sahaflarõnõ arşõnlayõp turla- makta berdevam, yõlmaz bir ihtiyar delikanlõ o. SADE BİR ANLATIM Çöp ev ihbarõyla belediyecilerin musallat oldu- ğu dairesindekileri sonunda mecburen tasnif edip kutulara yerleştirmeye koyulan Mithat Beyin ko- leksiyonlarõ ve verdiği işler sayesinde, aslõnda bü- tün ilgi alanõ apartmanla sõnõrlõ kalmõş kapõcõ Ali’nin de giderek ufku genişleyip gözü gönlü açõ- lõyor. Gittikçe uyanõklaşõp cinleşen Ali, Mithat Be- yin dairesinde boşuboşuna bekleyip habire ‘ken- tin görültüsünü emen’ kitaplarõnõ sahafa (Sinan Düğmeci) okutarak ufak ufak yolunu buluyor. Belgeselcilikten kaynaklanan bir gerçekçi tavra sahip yönetmen Pelin Esmer’in alõşõlagelmiş ak- rabalardan çok farklõ amcasõ Mithat Beyin İstan- bul’daki sõradõşõ yaşamõndan da esinlenerek se- naryosunu yazdõğõ, sade bir anlatõmla, düz bir tem- poda seyrederek eski değer yargõlarõyla modern ha- yatõn getirdiği ahlaki farklõlõklarõn çatõşmasõnõ da vurgulayan filmde, bir arkadaşõyla ortak antikacõ dükkanõ açmanõn hesaplarõ içindeki yeğen (Tayanç Ayaydın) da, (tõpkõ geleceğini sağlamaya bakan, fõrsatçõ Ali gibi), amcasõnõn yõllar yõlõ biriktirdik- lerini değerlendirilmesi gereken bir zenginlik sa- yõyor. Zamana olan ilgisini saat koleksiyonlarõyla dile getiren bu aykõrõ Mithat Bey karakteriyle, sine- mamõza tõpkõ De Sica’nõn Umberto D’si gibi unu- tulmaz bir karakter hediye eden filmin adõ da, hem zamanõ (saati), hem de Koçu’nun 11. ciltte yarõm kalmõş İstanbul Ansiklopedisi’ni çağrõştõrõyor. Apartman sakinlerine karşõ gitgide daha bir daya- nõşma havasõna girerek birbirlerinin hayatõnõ etki- leyip değiştiren Mithat Bey-kapõcõ Ali ikilisinin hü- zünlü hikayesini aktaran bu 11’e 10 Kala, bereketli günlere gebe görünen sinemamõzõn son dönemde- ki başarõlõ işlerinden biri olarak görülmeyi hak edi- yor sonuçta. RICKY 1990’ların sonundan günü- müze, sitcomla başlayan verimli bir filmografi su- nan, sorunlu aile-çift, evlilik halleri, farklılık, vb. temala- rın çevresinde dönen filmle- riyle günümüz Fransız si- nemasının üretken yönet- menleri arasında öne çıkan, çeşitli türleri denemeyi seven ve özellikle oyuncu yöneti- miyle, Catherine Deneuve, Charlotte Rampling, Ludi- vine Sagnier, vb. gibi ünlü- ünsüz kadın oyuncuların- dan iyi sonuç almasını bil- mesiyle tanınan François Ozon’un bugün gösterime giren son filmi Ricky, bu kez başrolü verdiği oyuncu Ale- xandra Lamy’nin yetenekle- rini parlatıp yolunu açıyor. Hoşaflõvotkaiçmek... Kültür Servisi - İstanbul Kültür ve Sanat Vakfõ (İKSV) tarafõndan düzenle- nen “8. Filmekimi Sonbahar Film Haftası”, 17-25 Ekim tarihleri arasõn- da Beyoğlu Emek ve Cinebonus Maçka G- mall sinemalarõnda ya- põlacak. Filmekimi, yo- ğun ilgi üzerine bu yõl 9 güne uzatõldõ. Program- da, ödüllü filmlerin ve merakla beklenen son yapõtlarõn da bulunduğu 24 film yer alõyor. Ayrõ- ca hafta içi her akşam 21.30 seansõnda Türki- ye’de vizyona girmeyi bekleyen bir filmin de ilk gösterimi yapõlacak. Filmekimi programõn- da; “Beyaz Bant”, “Londra Nehri”, “Kan Arzusu”, “Cennette Beş Dakika”, “Gel Porno Çevirelim”, “Che”, “Kapitalizm”, “İspiyoncu”, “ İ n t i k a m Peşinde”, “9”, “Dö- n ü ş ü m ” , “Ay”, “Şark O y u n l a r ı ” , “Altın Çağdan Öyküler”, “Politek- nik”, “Cennetin Kapı- sında”, “Kim Kiminle Nerede” gibi filmler yer alõyor. İ K İ ‘ K ’ V A L E N C I A ’ D A K A R Ş I K A R Ş I Y A Kasparov3-1önde Oscar aday adayõ: Güneşi Gördüm Kültür Servisi - Mahsun Kırmızıgül’ün ikinci kez kamera arkasõ- na geçtiği ve yaklaşõk 2,5 milyon izleyiciye ulaşan ‘Güneşi Gör- düm’, Türkiye’nin Oscar aday adayõ oldu. 1 Ekim 2008 ile 30 Ey- lül 2009 tarihleri arasõnda vizyona girmiş yapõmlar arasõndan, (Kül- tür Bakanlõğõ’nõn yanõ sõra Türk sinemasõndan da her meslek ör- gütü adõna bir kişinin temsilci olarak katõldõğõ) 13 kişilik bir ku- rulun yaptõğõ seçimle belirlenen film, şimdi de 9 filmlik son aday adaylõğõ listesinde yer almak için Akademi’de yarõşacak; ilk 5’e girerse ise Oscar adayõ olmuş olacak. ‘Üç Maymun’ geçen yõl son aday aday listesine girmiş, ancak ilk 5’e kalamamõştõ. Do- ğuda bir sõnõr köyünde mayõnlarõn arasõnda geçen film, zorun- lu göç uygulamasõ nedeniyle köklerinden ayrõlmak zorunda ka- lan Altun ailelerinin, bir bilinmeze doğru yola çõkõşõnõ konu alõyor. Bu yõlki Altõn Koza’nõn en iyi film ve senaryo, İstanbul festivalinin de jüri özel ödüllerine layõk görülen 11’e 10 Kala, bugün gösterime giriyor Sevimlibebek Meryem’in öyküsü SARI SATEN: GÜNAHKÂRLARIN AŞKI Z orla evlendirilmek isten- mesi üzerine evinden ka- çan 17 yaşõndaki Mer- yem’in yaşamõnõ konu alan “Sarõ Saten: Günahkârla- rõn Aşkõ” (Der Gelbe Satin- Yellow Satin) bugün göste- rime giriyor. Mehmet Ço- ban’õn yönetmenliğini üst- lendiği filmde Hatice Ba- laban Çoban, Menderes Samancõlar, Anton Algrang ile Lisa Hahn rol alõyor. Kütür Servisi - “Sanat Gü- neşi” olarak da adlandõrõlan Klasik Türk Müziği ses sanat- çõsõ, söz yazarõ ve besteci Zeki Müren dün 13. ölüm yõldönü- münde “Saklı Kayıtlar” adlõ al- bümüyle sevenlerine ulaştõ. Ya- põmcõlõğõnõ Universal Music Taxim Edition, Burak Kut ve Burhan Bayar tarafõndan ger- çekleştirilen albüm Universal Music Taxim Edition’da dü- zenlenen basõn toplantõsõyla tanõtõldõ. Universal Müzik tarafõndan yayõmlanan albüm, sanat- çõnõn yakõn zamanda gün õşõğõna çõkan par- çalarõndan oluşuyor. Albümün oluşumu, baş- ta Zeki Müren olmak üzere birçok sanatçõnõn sahne ve plak orkestrasõ şefliğini yapan bes- teci ve tambur sanatçõsõ Muzaffer Özpı- nar’õn, Zeki Müren’in sahnede ve evinde pro- va yaparken çekilmiş kayõtlarõnõ Burhan Bayar’a değerlendir- mesi amacõyla verilince başla- mõş. Ayrõca, bu çalõşmada CD, kitap ve 33’lük plak yer alõyor. Bu albümde Zeki Müren’in daha önce hiç dinlemediğiniz kayõtlarõ ile CD’ye eşlik eden özel kitapçõkta Zeki Müren’le ilgili belki de daha önce hiç bil- mediğiniz, Zeki Müren’in ken- di kalemiyle ele aldõğõ bilgiler var. Albümünün prodüktörü Burak Kut, “Hem onu anmak hem de uluslararası platformda sesini duyurabilmek için bu ça- lışmada yer aldım. Bu albümde duyma- dığımız parçalar var. Çok ilginç dokü- manlar elimize geçti” dedi. ‘Saklı Kayıtlar’ çıktı ZEKİ MÜREN’İN 13. ÖLÜM YILDÖNÜMÜNDE ALBÜM Sonbaharda ‘Filmekimi’Kültür Servisi - İspanya’nõn Valencia ken- tinde yeniden satranç tahtasõnõn başõna otu- ran Gari Kasparov ve Anatoli Karpov ara- sõndaki gösteri karşõlaşmasõnõ satranç me- raklõlarõ heyecanla izliyor. Hõzlõ oyun for- matõnda oynanan ilk dört oyunun üçünü Kas- parov, birini de Karpov kazandõ. Bundan son- raki sekiz oyun yõldõrõm oyun formatõnda oy- nanacak ve karşõlaşma bugün sona erecek. İki büyükusta, 1984’te Moskova’da dün- ya şampiyonluğu için karşõ karşõya gelmiş- ler, beş aylõk bir mücadele sonunda karşõ- laşma yarõda kalmõştõ. 1985’te yeniden dü- zenlenen unvan maçõnda ise Kasparov Kar- pov’u yenerek gelmiş geçmiş en genç dün- ya şampiyonu olmuştu. 2005-2006 Dünya Satranç Şampiyona- sõ’nda Bulgar büyükusta Veselin Topalov şampiyonluğu ele geçirmiş, 2006-2007’de dünya şampiyonu olan Rus Vladimir Kram- nik ise 2007’deki Dünya Şampiyonasõ’nda unvanõnõ Hintli büyükusta Viswanathan Anand’a kaptõrmõş, 2008’de Anand’a bir kez daha yenilerek şampiyonluğu geri alama- mõştõ. Uluslararasõ Satranç Federasyonu FI- DE’nin Eylül 2009 sõralamasõ ise şöyle: 1. Veselin Topalov; 2. V. Anand; 3. Le- von Aronyan; 4. Magnus Carlsen; 5. V. Kramnik. Kültür Servisi - Gerçeküstücülük akõmõnõn en önemli temsilcilerinden Belçikalõ ressam Rene Magritte’in 1 milyon dolar değerindeki nü ‘Olimpia’ (1948) tablosu kuzey Brüksel’deki Magritte Müzesi’nden çalõndõ. Müzenin küratörü Andre Garitte olayõ şöyle anlatõyor: “Perşembe sabah saatlerinde iki silahlı adam içeri girip herkesin yere yatmasını istedi. İçeride iki ziyaretçi vardı. Ne silah patladı, ne can kaybı oldu, ancak iki hırsız da iz bırakmadan kaçtı.” 1967’de ölen ressamõn karõsõ Georgette’i resmeden tablo, Rolling Stones’un bir albüm kapağõndan, Oasis’in bir video klibi ve Paul Simon ile John Cale’õn şarkõlarõna kadar birçok yapõta ilham kaynağõ olmuştu. Belçika’da güpegündüz Magritte soygunu Japonya’nın Nobel’leri açıklandı Kültür Servisi - Japonya Sanat Kurumu tarafõndan verilen Uluslararasõ Premium Imperiale Sanat Ödülleri’nin kazananlarõ açõklandõ. Ödüller heykel dalõnda İngiliz heykeltõraş Richard Long, mimari alanõnda Iraklõ mimar Zaha Hadid, tiyatroda İngiliz oyun yazarõ Tom Stoppard, müzikte Avusturyalõ piyanist Alfred Brendel ve resimde Japon sanatçõ Hiroshi Sugimoto’nun oldu. 1989 yõlõndan bu yana verilen 150 bin dolarlõk ödüllerin yola çõkõş hedefi, sanat alanõnõn Nobel’i olabilmek. Ödül töreni ise Japonya prensi Takahito Mikasa’nõn katõlõmõyla 22 Ekim’de düzenlenecek. Lily Allen müziği bıraktı Kültür Servisi - Uluslararasõ paylaşõm sitesi Youtube’da üne kavuşan İngiliz şarkõcõ Lily Allen, internetteki kişisel blogunda müziği bõraktõğõnõ açõkladõ. Yasal olmayan dosya paylaşõmõna karşõ olduğunu söylediği yazõsõnda Allen şöyle yazdõ: “Her zaman büyük bir müzik tutkunu olacağõm, ancak bir daha albüm yapmayõ düşünmüyorum. Kariyerim oyunculuğa yönlenecek.” Duyulmamış Jackson şarkısı Kültür Servisi - Aniden rahatsõzlanarak yaşamõnõ kaybeden pop yõldõzõ Michael Jackson’õn daha önce hiç yayõmlanmamõş bir şarkõsõ 12 Ekim’de Sony tarafõndan piyasaya sürülecek. Şarkõcõnõn tamamlayamadõğõ son turnesi ve çõkacak filmiyle aynõ adõ (This Is It - İşte Bu) taşõyacak olan parçanõn yapõmõnda Jackson’õn rolü henüz açõklanmõyor. Şarkõnõn iki farklõ versiyonu ile Jackson’õn diğer ‘hit’lerini de kapsayacak ‘This Is It’ albümü ise tüm dünyada 26 Ekim’de raflardaki yerini alacak. ‘Kim Kiminle Nerede’ adlı film Filmekimi’nde gösterilecek filmler arasında. ETKİNLİKTE24FİLMGÖSTERİLECEK