Katalog

CMYB C M Y B 8 AĞUSTOS 2009 CUMARTESİ CUMHURİYET SAYFA EKONOMİ 15 YAHYA ARIKAN [email protected] YAŞAMDA MALİ ÇÖZÜM G ayrimenkul alım-satımı sırasında ver- gilendirme ile ilgili hak ve yükümlü- lüklerde, gayrimenkulün elde ediliş tarihi ve bir bedel karşılığı elde edilip edilmediği önemli. Gerçek kişilerin bir bedel karşılığı edin- dikleri gayrimenkullerin elde edildiği tarihten baş- layarak beş yıl içinde elden çıkarılmasından do- ğan kazançlar değer artışı kazancı olarak gelir vergisine tabidir. Buna göre aşağıda belirtilen mal ve hakların beş yıl içinde elden çıkarılmasından doğan ka- zançlar değer artış kazancıdır;  Arazi, bina, maden suları, memba suları, madenler, taşocakları, kum ve çakıl istihsal yer- leri, tuğla ve kiremit har- manları, tuzlalar ve bun- ların mütemmim cüzile- ri ve teferruatı,  Voli mahalleri ve dalyanlar,  Gayrimenkul olarak tescil edilen haklar,  Gemi ve gemi pay- ları ile bilumum motorlu tahmil ve tahliye vasıta- ları. Ancak; bedelsiz ola- rak veya veraset yoluy- la edinilen gayrimenkul- lerin elden çıkarılmasın- dan sağlanan kazançlar ile gayrimenkullerin ikti- sap tarihinden başlaya- rak beş yıldan fazla bir süre elde tutulduktan sonra elden çıkarılma- sından doğan kazançlar vergilendirilmez. 2007’den önce alınanlarda süre 4 yıl Ayrıca, 01 Ocak 2007 tarihinden önce edi- nilmiş olan gayrimenkullerin elden çıkarılma- sından doğan kazançların vergilendirilmesinde dört yıllık süre esas alınacaktır. Diğer taraftan 01 Ocak 2007 tarihinden itibaren iktisap edilen gayrimenkullerin elden çıkarılması sonucu do- ğacak kazancın vergilendirilmesinde ise beş yıl- lık süre söz konusu olacaktır. Sürekli alım-satım vergilendirilir Gayrimenkul alım satım işinin devamlı yapıl- ması durumunda elde edilen gelir değer artış ka- zancı olarak değil ticari kazanç olarak vergi- lendirilecektir. Ticari bir organizasyon içerisinde yapılan satışlar, tek bir satış gerçekleştirilmiş dahi ol- sa, ticari kazanç olarak değerlendirilecek, ticari bir organizasyon olmaksızın birden fazla satış yapılmış (bir yılda birden fazla veya her yıl bir satış yapılması) satışın hangi amaçla yapıldığı- nın tespit edilmesi gerekecektir. Bu durumda, kazanç sağlama amacıyla yapılan alım-satım iş- lemlerinin ticari kazanç kapsamında; şahsi ih- tiyaç ya da servetin korunması amacıyla ger- çekleştirilen alım-satım işlemlerinin değer artış kazancı kapsamında değerlendirilmesi gerek- mektedir. Aynı zamanda, bu kazançların bir ticari işletme tarafından elde edilmesi durumunda da elde edi- len kazanç ticari kazanç olarak vergilendirile- cektir. Satın alınan ve trampa suretiyle iktisap olu- nan arazinin iktisap tarihinden itibaren 5 yıl için- de parsellenerek bu müddet içinde veya daha sonraki yıllarda kısmen veya tamamen satıl- masından elde edilen kazançlar da ticari kazanç olarak vergilendirilir. Net değer artışının tespiti Değer artış kazancında vergilendirilecek ka- zanca “safi (net) değer artışı” denilir. Değer ar- tışında safi kazanç, elden çıkarma karşılığında alınan para ve ayınlarla sağlanan ve para ile tem- sil edilebilen her türlü menfaatlerin tutarından aşağıdaki indirimlerin düşülmesi suretiyle bu- lunmaktadır. Gayrimenkullerin elden çıkarılması sonu- cunda elde edilen değer artış kazancından in- dirilebilecek giderler şunlardır:  Elden çıkarılan mal ve hakların maliyet be- deli,  Elden çıkarma dolayısıyla yapılan ve satı- cının uhdesinde kalan giderler,  Ödenen vergi ve harçlar. Maliyet bedelinin tespit edilememesi halinde maliyet bedeli yerine; Vergi Usul Kanunu hü- kümlerine göre Takdir Komisyonu’nca tespit edi- lecek bedel esas alınacaktır. Edinilme bedelinin tespiti Gayrimenkullerin elden çıka- rılmasında edinme (iktisap) be- deli, elden çıkarılan gayrimen- kullerin, elden çıkarıldığı ay hariç olmak üzere Türkiye İstatistik Kurumu’nca belirlenen toptan eşya fiyat endeksindeki artış oranında arttırılarak tespit edile- cektir. 2006 yılının Ocak ayından itibaren toptan eşya fiyat en- deksi yerine, üretici fiyat endek- si (ÜFE) yayımlanmaktadır. Bu nedenle 01.01.2006 tarihinden sonra yapılan endekslemelerde toptan eşya fiyat endeksi yerine, üretici fiyat endeksi dikkate alı- nacaktır. Ancak, bu endekslemenin ya- pılabilmesi için söz konusu artış oranının yüzde 10 veya üzerinde gerçekleşmesi gerekmektedir. Beyan nasıl yapılacak? Değer artış kazançlarının beyan konusu edi- lip edilmeyeceği, elde edilen iradın istisna haddinin altında kalıp kalmadığına bağlıdır. İs- tisna haddini aşan tutarda gelir elde edilmesi ha- linde yıllık beyanname verilecektir. Beyanname, elde edilen değer artış kazan- cının safi miktarının açıklanan istisna sınırını aş- ması durumunda, satışın yapıldığı yılı takip eden yılın mart ayının başından yirmi beşinci günü ak- şamına kadar yıllık beyanname ile beyan edi- lip, Gelir Vergisi Kanunu’nda belirtilen oranlar üzerinden gelir vergisi hesaplanarak, mart ve temmuz aylarında olmak üzere 2 eşit taksitle ödenecektir. Sosyal güvenlik mevzuatına göre, malulen emekli olanların yeniden çalışmaya başlaması halinde malullük aylıkları kesil- mektedir. Sigortalının veya işverenin talebi üzerine, kurumca yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularının sağlık kurullarınca usulüne uygun düzenlenecek raporlar ve dayanağı tıbbî bel- gelerin kurum sağlık kurulunca incelenmesi sonucu, 4-1/a ve (b) bentleri kapsamındaki sigortalılar için çalışma gücünün ve- ya iş kazası veya meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünün en az yüzde 60’ını kaybettiği anılan kurulca tespit edi- len sigortalı malul sayılır. En az on yıldan beri sigortalı bulunup, toplam olarak 1800 gün veya başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede ma- lul olan sigortalılar için sigortalılık süresi aranmadan 1800 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olması ha- linde maluliyetin söz konusu olabileceği hükme bağlanmıştır. Malullük aylığı almakta iken; a) Kanuna tabi sigortalı olarak veya yabancı bir ülke mev- zuatı kapsamında çalışmaya başlaması halinde, çalışmaya baş- ladığı tarihi, b) Yapılan kontrol muayenesi sonucu malullük durumunun kalktığının anlaşılması hâlinde, yeni malullük durumuna esas tutulan raporun tarihini, takip eden ödeme dönemi başında malullük aylığı kesilir. 5510 sayılı Kanun’un yürürlük tarihi olan 01.10.2008 tari- hinden önce malullük aylığı bağlanmış olan sigortalılardan, 01.10.2008 tarihinden önce veya sonra çalışmaya başlama- sı nedeniyle aylıkları kesilenlerin, işten ayrılarak yeniden tah- sis talebinde bulunmaları halinde bunların kontrol muayene- sine tabi tutulması gerekmektedir. Sigortalının malullük hali, SGK’ye sevk talebinin 01.10.2008 tarihinden sonra olması nedeniyle yeni hükümlere göre tes- pit edilecek ve malul olduğu anlaşılan sigortalıya aylık yeni- den hesaplanarak bağlanacaktır. Ancak, sigortalının aylığa hak kazanma koşullarını ikinci ta- lebinde yerine getirmiş olup olmadığına bakılmayacaktır. (506 sayılı Kanuna göre 5 yıllık sigortalılık süresi ve ortalama 180 günden aylık bağlanmış ve 5510 sayılı Kanun’un yürür- lük tarihinden itibaren yeniden tahsis talebinde bulunduğun- da 10 yıllık sigortalılık süresi veya 1800 gün yerine gelmeye- bilir.) Malullük hali devam eden sigortalının aylık alma hakkı si- gortalılık süresi ve prim ödeme gün sayısı yönünden kazanıl- mış hak niteliğinde olduğundan, malullük aylığı bağlanması için gerekli olan şartların sonradan değişmiş olması aylığın kesil- mesini gerektirmemektedir. Malulen emekliler yeniden çalışabilir mi? SON DEFA EMEKLİ SANDIĞI’NA TABİ BİR GÖREVDEN AYRILANLARA İKRAMİYE ÖDENMESİ Geçenlerde tesadüfen okuduğum bir haberde, geçmiş yıllarda dev- let memurluğundan kendi iste- ğiyle tazminatsız ayrılanlar için Resmi Gazete’de yayımlanmayı bekleyen bir kanundan söz edi- liyordu. 1975 - 1983 yılları ara- sında bir kamu kuruluşunda çalışmış ve kendi isteğimle ay- rılmıştım. Yanlış anımsamıyor- sam 657 sayılı kanuna dahil bir memurluktu yaptığım. Şayet böyle bir kanun yasallaşırsa taz- minat almayı hak ediyor olacak mıyım? Özdemir ÖZKAN Anayasa Mahkemesi’nin 5 Haziran 2009 tarih ve 27249 sayõlõ Resmi Gazete’de yayõmlanan E.: 2005/40, K.: 2009/17 ve 5.2.2009 tarihli kararõyla, 2829 sayõlõ Sos- yal Güvenlik Kurumlarõna Tabi Olarak Geçen Hizmetlerin Bir- leştirilmesi Hakkõnda Kanun’un 12. maddesinin birinci fõkrasõnda yer alan ‘Son defa T.C. Emekli Sandõğõ’na tabi görevlerden emekliye ayrõlan ve...’ ibaresinin anayasanõn 2., 10. ve 60. mad- delerine aykõrõlõğõ savõyla iptali is- temi karara bağlanmõştõr. Söz konusu iptal hükmünün, kara- rõn Resmi Gazete’de yayõmlan- masõndan başlayarak bir yõl son- ra yürürlüğe girmesi uygun gö- rülmüştür. Artõk yasal düzenleme yapõldõktan sonra son defa Emekli Sandõ- ğõ’na tabi bir görevden emekliye ayrõlmamõş olmasõ nedeniyle ik- ramiye ödenmeyenlere de ikra- miye ödenecektir. Sorularınız için malicozum ism mmo.org.tr ad- resine mail ata- bilirsiniz. Tüm sorular e-posta ile tek tek ce- vaplanacaktır. Gayrimenkulde Ödenecek Vergide Alõm Tarihi Belirleyici Ekonomi Servisi - Avrupa Merkez Bankasõ (ECB) Başkanõ Jean-Claude Trichet, Avro bölgesi ekonomisinin gelecek yõla kadar büyümeye dönmeyeceğini vurgulayarak, “Serbest düşüş döneminden çıkıyoruz, ancak hâlâ ekonomik faaliyetlerde bir düşüş görüyoruz, dolayısıyla fazla iyimserliğe karşı ihtiyatlı olmalıyız” dedi. Trichet, ECB’nin gösterge faiz oranõnõ değiştirmeyip yüzde 1’de tutma kararõ için, “Son veriler mevcut faiz oranlarının uygun olduğu yönündeki görüşümüzü teyit ediyor” dedi. Ekonominin 2009’da zayõf seyrini sürdürmeye devam edeceğini belirten Trichet, 2010’da ise bir istikrar safhasõndan sonra kademeli olarak iyileşmeye geçileceğini söyledi. Trichet, fiyat baskõlarõnõn düşük kalacağõnõ belirterek, bankalara, hane halklarõ ve şirketlere uygun kredi koşullarõ sağlamasõ çağrõsõnõ da yineledi. Moody’s: Ülke notu düşükse inceleriz Obama:Durgunlukta sonun başındayız Ekonomi Servisi - Moody’s Finansal Kuruluşlar Grubu Başkan Yardõmcõsõ George Chrysaphinis, Moody’s’in Türk bankalarõnõ olasõ not indirimi için izlemeye almasõyla ilgili, “Bu karar Türk bankalarının performansları hakkındaki negatif bir görüşten değil, ülke notu Aaa seviyesinden daha düşük olan dünyadaki bütün banka sistemleri için devlet desteği konusundaki yeni yaklaşımdan kaynaklandı” dedi. Türk bankacõlõk sisteminin oldukça sağlõklõ olduğu görüşüne katõldõklarõnõ dile getiren Chrysaphinis, kredi notlarõnõn devletin ve hissedarlarõn destek sağlama isteklerini ve kabiliyetlerini içerdiğini vurguladõ. Chrysaphinis, “Bu izleme, ekonominin resesyonda olmasına ve önümüzdeki aylarda varlık kalitesinde bozulma beklentilerimize rağmen, bankaların güçlü sermaye yapısı ve karlılığı finansal sağlıklarını sürdürmekte yardımcı olacaktır” dedi. Ekonomi Servisi - ABD Başkanõ Barack Obama, ekonomik krizde ABD’nin tünelin ucunu görmeye başladõğõnõ vurgulayarak, büyük olasõlõkla resesyonun sonunun başlangõcõna tanõklõk ettiklerini söyledi. Göreve geldiği dönemden bu yana aldõklarõ önlemlerin ekonomideki düşüşü engellediğine inandõğõnõ belirten Obama, “Finansal sistemimiz çökmenin eşiğinden döndü. Piyasa artık yükseliyor. Konut fiyatları neredeyse üç yıldır ilk kez yükseldi. Dolayısıyla resesyon sonunun başlangıcını görmekteyiz” dedi. İşsizliği frenlemekte başarõlõ olduklarõnõ ifade eden Obama, işsizlik oranõnõn yõl başõndan bu yana yarõ yarõya azaldõğõnõ vurguladõ. ABD’de temmuz ayõ işsizlik oranõ yüzde 9.4’e geriledi. Ticaret Bakanlõğõ’nõn açõkladõğõ verilere göre, 320 bin olmasõ beklenen iş kayõplarõ 247 bin çõktõ. Böylece işsizlik oranõnda 2008 yõlõ nisan ayõndan bu yana ilk kez düşüş yaşanmõş oldu. DÜNYA TURU Trichet: 2010’a dek büyüme yok