Katalog

CMYB C M Y B 4 AĞUSTOS 2009 SALI CUMHURİYET SAYFA KÜLTÜR 17kultur@cumhuriyet.com.tr Yeniden gün õşõğõna çõkartõlan kanatlõ melek figürü, Ayasofya’nõn ‘saklõ’ tarihinin önemli bir kesitine işaret ediyorErol Köker’den Mekteb-i İrfan Kültür Servisi - Halk müziği sanatçõsõ Erol Kö- ker’in Mekteb-i İrfan adlõ albümü A.K. Müzik Yapõm’dan çõktõ. Albüm, Alevi-Bektaşi gele- neğine õşõk tutan bir derleme olarak nitelendi- riliyor. Arguvan’õn Ermişli köyünden derlenen türkülerin yer aldõğõ albümün kitapçõğõnda Ale- vi-Bektaşi kültürü, Pir Sultan Abdal, Emrah, Ka- racaoğlan gibi halk ozanlarõnõn hayatõ, albüm- deki her türkünün içeriğiyle ilgili bilgi yer alõ- yor. Mekteb-i İrfan âşõk ve tasavvuf geleneği- ne ait yapõtlarõ dede sazlarõ, günümüzde kulla- nõlan bağlama ailesi, mey, balaban, kaval gibi halk müziği çalgõlarõnõn yanõnda çello, akustik bas ve perküsyonun da kullanõldõğõ modern dü- zenlemelerle sunuyor. İnsanõn eğitildiği, yetiş- tirildiği ve gerçeğin öğretildiği yere “Mekteb- i İrfan” adõ veriliyor. Adaevi’nde Fatma Tan sergisi Kültür Servisi - Adalar Vakfõ’na bağlõ Ada- evi’nde Fatma Tan suluboya resim sergisi açõl- dõ. Tan, 37 tablosunun yer aldõğõ bu sergide yi- tirmekten korkulan çok renkli İstanbul’u konu alõyor. Sanatçõ resimlerinde, İstanbul’un Kõz- kulesi, yok edilmek istenen vapurlar, fayton, tramvay, Topkapõ Sarayõ gibi simgeleri, farklõ renklerde ve zaman dilimlerinde betimliyor. Ser- gi 13 Ağustos’a kadar Adaevi’nde izlenebilir. (www.adalar-istanbul.org) ‘Tek Notalık Adam’a ödül Kültür Servisi - Dağhan Celayir’in yönettiği “Tek Notalõk Adam” İspanya’da düzenlenen “32. Cine Elche Uluslararasõ Kõsa Film Festi- vali”nde “En İyi Film” ödülünü aldõ. İspanya’nõn en eski film festivallerinden olan Cine Elche’nin 32 senelik tarihinde en iyi film ödülü ilk defa İspanya dõşõnda başka bir ülkeye verildi. “Tek Notalõk Adam”, 1400 film arasõndan finale ka- lan 82 eser içinde yer alarak ödüle değer görüldü. Film, daha önce de “53.Valladolid Film Festi- vali”, “Toulouse Film Festivali”, “Tofifest In- ternational Film Festivali” ve “20. İstanbul Kõ- sa Film Festivali”nde de ödül almõş, birçok ulus- lararasõ festivalin de yarõşmalõ bölümlerinde gös- terilmişti. TMKmağduruçocuklariçinstand-up Kültür Servisi - ‘Çocuklar İçin Adalet Çağrõ- cõlarõ’ her ayõn ilk duruşma günü ‘TMK Mağ- duru Çocuklar’ için bir destek etkinliği yapmaya devam ediyor.Bu etkinliklerin 17’ncisi bugün saat 19.30’da Rengâhenk Sanatevi’nde, Es- meray’õn ses getiren stand-up gösterisi “Cadõ- nõn Bohçasõ” ile devam edecek. Esmeray’õn, TMK mağduru çocuklar için içeriğinde bazõ de- ğişiklikler yaparak ‘ötekileştirilmiş’ çocukluğuna dair yeni bölümler ilave ettiği gösterisinin ye- ni adõ ise “Cadõnõn Bohçasõ’ndan Dökülen Ço- cukluk” oldu. Bilgi için: (0212 292 32 47) Livaneli, klasikleriyle Açıkhava’da Kültür Servisi- Zülfü Livaneli yõllar sonra or- kestrasõyla 7 Ağustos’ta ‘Avea Harbiye Açõk- hava Konserleri’ kapsamõnda konser verecek. “Dünyayõ Güzellik Kurtaracak - Bir İnsanõ Sevmekle Başlayacak Herşey!” diyerek kon- serine başlayacak olan Livaneli, özgün yapõt- larõndan “Yiğidim Aslanõm”, “Karlõ Kayõn Or- manõ”, “Leylim Ley” gibi eskimeyen parçala- rõ seslendirecek. Zülfü Livaneli, heyecanla beklenen bu konserinde; geniş kitlelere mal olan şarkõlarõn yazõlõş dönemlerini ve öykülerini de anlatacak. (0 212 291 36 36) ÖZLEM ALTUNOK A yasofya’da geçen haftalarda gün yüzüne çõkarõlan “kanatlı melek” figürü, sanat tarihi ve mimarlõk camiasõnda heyecan yarattõ. Ayasofya’nõn 160 yõldõr karanlõkta kal- mõş bir gizemi gün õşõğõna kavuşurken bir yandan da en son Sultan Abdülmecid ve o dönem restorasyonu yürüten İsviçreli mi- mar Gaspare Fossati’nin gördüğü diğer eserlerin durumu ayrõ bir merak konusu ol- du. Ayasofya’daki son dönem çalõşmalarõ, yeniden açõğa çõkarõlan “kanatlı melek” fi- gürünün önemini “Ayasofya ve Fossati Kardeşler” üzerine İsviçre’de Bellinzona Kanton Arşivi’nde yaptõğõ araştõrmalar- dan sonra hazõrladõğõ kitabõ bu yõl içinde ya- yõmlanacak olan Hacettepe Üniversitesi Sa- nat Tarihçisi Doç. Dr. Sema Doğan’la ko- nuştuk. - En az 700 yıllık kanatlı melek figü- rü 160 yıl sonra yeniden gün yüzüne çık- tı. Bu, ‘yeniden keşfin’ Ayasofya’nın ta- rihinde önemi nedir? “Kanatlı melek” figürünün yeniden gün yüzüne çõkmasõ Ayasofya’nõn tari- hinde gerçekten de çok önemli. Kubbeye ge- çiş elemanlarõ olan dört “pandantifteki” (üçgen bingilerdeki) kanatlõ melek figür- lerinden, kuzeydoğu ve güneydoğudakiler Osmanlõ döneminde yarasa olarak algõlan- mõş ve yüzleri açõkta bõrakõlmõş, kapatõl- mamõş. Fossati’ler, çalõşmalarõ sõrasõnda do- ğudaki iki meleğin yüzlerini görmüşler, su- luboya resimlerinde ve karakalem çizim- lerinde melekleri yüzleriyle birlikte belge- lemişler. Daha sonra diğer mozaikleri sõ- vayla kapatmalarõna karşõn meleklerin ka- natlarõnõ açõkta bõrakacak şekilde yüzleri- ni sekiz köşeli, oval biçimli levhalarla ka- patmõşlar. Şimdi yeniden gün õşõğõna çõ- kartõlan bu mozaik, Ayasofya’nõn tarihin- de hem mozaiğin özgün durumunun yeni- den belirlenmesi, hem de Fossati’lerin onarõmlarõndan bir kesit sunmasõ açõsõndan büyük önem taşõyor. - Mozaiklerin üzerlerini sıva ve mas- keyle kapatma yöntemi, nasıl bir sonuç vermiş görünüyor? Sõva ile kapatma yöntemi mozaikleri kir ve nemden, insan eliyle gelebilecek za- rarlardan bir ölçüde koruyarak temiz kal- masõnõ sağlamõştõr. Ancak yapõnõn duvar- larõndaki çatlaklardan gelen nemin etkisiyle mozaiklerin duvar yüzeyindeki bağlayõcõ sõ- vadan ayrõlmasõ, “tesseraların” (mozaik ta- nelerinin) yüzeyden ayrõlarak dökülmele- ri kaçõnõlmazdõ. - Ayasofya’daki son büyük restorasyon Fossati’lerin. Bu dönemde yapılan ça- lışmalara günümüzden bakınca nasıl değerlendiriyorsunuz? Bugün öncelikli olarak yapılması gerekenler neler olmalı? Fossati Kardeşler’in onarõm çalõşmalarõ, bir proje içinde yapõlmõş en kap- samlõ olanõ. Mozaiklerin gü- nümüze ulaşabilmesinde Har- vard Üniversitesi Bizans Enstitüsü’nden Thomas Whittemore başkanlõğõn- da 1931’de başlayan ve 1970’e kadar süren onarõm ve koruma çalõşmalarõnõn da büyük payõ var. 1992’de başlayan İstanbul Restorasyon ve Koruma Merkez Laboratuvarõ ile UNES- CO’nun desteklediği mimari ve mozaikle- rin onarõm ve sağlamlaştõrma çalõşmalarõ da çok önemli. Ayasofya’da bugün öncelikli olarak yapõlmasõ gerekenlere gelince… Alanõnda uzman bir bilimsel heyetin oluş- turacağõ proje çerçevesinde mozaiklerin ay- rõntõlõ belgelenmesi, bilimsel bir kitap için- de yayõmlanmasõ gerekli. Ziyarete kapalõ alanlarõn da hem mimari onarõmlarõ ve hem de bu alanlardaki mevcut mozaiklerin ona- rõmõna ve korunmasõna ilişkin çalõşmalar da zorunlu. - Ayasofya 1500 yıllık tarihine karşın, bütün görkemi ve müze işleviyle hep ih- mal edilen bir yapı olmaya mahkûm mu? Yoksa bunun teknik sebepleri mi var? Ben Ayasofya’nõn ihmal edildiği- ni değil de teknik nedenler ve ge- reksinim duyulan çok büyük mad- di kaynağõn eksikliğinden dolayõ ya- põlan işlerin geciktiğini düşünüyo- rum. Ayasofya’nõn içinde müzecilik açõsõndan yeni düzenlemeler yapõ- larak tarihsel geçmişi çok daha can- lõ gözler önüne serilebilir. Örneğin Ayasofya’nõn görsel bütünlüğünü boz- madan yan alanlarda, galeride hazõrlana- cak yeni sergilemeler ve ‘sinevizyon’ can- landõrmalarla Ayasofya’nõn kilise ve cami olarak kullanõmlarõ, yapõlan onarõmlar, Os- manlõ döneminde geçirdiği değişiklikler ta- rihsel verilerle, kayõtlardan aktarõlan bilgi- lerle ve hatta Abdülmecid döneminde Fos- sati’lerin onarõmlarõ, onlarõn belgeleri eşli- ğinde sanal ortamda ziyaretçilere sunulabilir. Tabii, çalõşma alanõm değil ama, Marmara gibi bir deprem bölgesinde Ayasofya’nõn du- rumu da sürekli olarak incelenmeli ve ir- delenmeli. K uzeydoğu ve gü- neydoğu pandan- tiflerdeki kanatlı melekler Kerubim değil, Serafim’dir. Kuzeybatı ve güneybatı pandantiflerde- ki mozaikler mevcut ol- mayıp, meleklerin ne za- man yapıldığı bilinmeyen boyama kopyalar. Serafim, altı kanatlı, in- san yüzlü ve insan ayaklı, kanatlarında pek çok göz- leri olan, manevi güçlere sahip göksel bir varlık. Göksel varlıkların hiye- rarşik düzeninde ilk üç grup içinde Serafim, bi- rinci gruptaki en üst mer- tebede yer alan varlık. Tan- rı’nın tahtının üzerinde duran Serafim’in sayısı da kaynaklarda farklı aktarı- lır, bazı metinlerde iki, ba- zısında çok sayıda olduk- ları belirtilir. Serafim, Tan- rı’nın tahtını korur ve yer- yüzüne inmez. Yeryüzüne inmeyen kanatlõmelek:Serafim F ossati’lerin çizimlerinden öğrendiğimiz kuzey ve güney “timpanumlarda” (kubbeyi taşõyan yan duvarlardaki) sõva altõnda bulunan diğer peygam- ber ve havari figürleri görülür. Galeride İsa Pantokrator, Pentekost sah- neleri, apsis kemerinde Orans duruşta Meryem, Vaftizci Yahya, İmparator Ioannes V. Paleologos, kubbeyi taşõyan büyük kemerlerde Meryem ve Ço- cuk İsa, havari Petrus ve Paulus, kubbenin merkezinde İsa - Pantokrator ve daha pek çok mozaik bir proje hazõrlanarak açõğa çõkarõlmalõ, onarõlarak bel- gelenmelidir. Şu anda öncelikli olarak gündemdeki çalõşmalar doğrultusunda, diğer Serafim figürlerinden ikisinin de yüzleri mutlaka açõlmalõ, ancak biri kapalõ bõrakõlarak Fossati’lerin çalõşmasõ bir belge olarak korunmalõdõr. Ayasofya kanatlanıyor... Sıradapekçokmozaikvar Güneydoğu pandantifteki henüz yüzü açılmamış olan diğer Serafim (Gaspare Fossati, Bellinzona Kanton Arşivi, kurşun kalem ve suluboya) SemaDoğan Kuzeydoğu pandantifteki serafim mozaiği 160 yıl sonra yeniden ortaya çıkarıldı. - Tüm Odalarda Dijital Receiver_Uydu TV, Saç Kurutma www.diplomathotel.com.tr 252-476 7145 veya 537-825 7979 SIFIR TURUNÇ - - - Tüm Odalarda Çift Çanak_Dijital Receiver_Uydu TV EMOS Elektronik Medikal Optik Sistemler’e Bahçelievler civarõnda oturan SEKRETER, 2 yõllõk elektrik elektronik mezunu TEKNİKER aranõyor. İlgilenenlerin CV’lerini info@emosoptik.com.tr adresine göndermeleri rica olunur.