Katalog

8 7 HAZİRAN 2009 / SAY11211 CANBA SUNAY AKIN Nâzım Hikmet'in hiç bilinmeyen aşkı!.. E lizabeth Knight, Londra yakınındaki mezarlıkta günlerdir gezinmekte ve her mezar taşını tek tek incelemektedir. Bayan Knight'ı bu arayışa iten, sahafta bulduğu bir kitapdır. Kitap, Siyulann efsanevi kahramanı Uzun Kurt'un yaşamım içerir. Oglala Siyu kabilesinden Uzun Kurt, 1876'da, Rezervasyon bölgesinde yaşamak yerine, Buffalo Bill'in gösteri grubuna katılır. Londra'daki gösteriler sırasında zatürree olan Uzun Kurt, hastalığı atlatamaz ve son nefesini verir. ölmeden önce bir tek isteği olur yanındakilerden: "Mezarıma kurt resmi yapın" topraklara ait olmaması gibi, mezar taşının da ilk önce yanhşlıkla başka bir mezara dikildiğidir. Bu hata, şairin eşi Vera'nın taşıma parası olan beş yüz rubleyi vermesiyle çözülür. Hayata gözlerini kapadığı 3 Haziran'dan yirnıi gün önce "Humanite" gazetesinin yazarlanndan Pierre Courtade'ın ölüm haberini alır Nâzım. Evlerinin yakınındaki gölün kıyısında elini suyun içinde usulca sallarken gözü dalıp gider ufka... On iki yıl süren cezaevi yaşantısından özgürlüğe adım attığı ilk gün olan 15 Temmuz 1950'de de, kendisini karşılayan arkadaşlanndan Salacak'a götürülmesini ister. lşte, bu bilgiye erişen Bayan Knight'ın aradığı da Uzun Kurt'un mezarıdır... Ve Elizabeth Knight, 1 Mayıs 1992'dekurt resimli mezan bulur, otuz beş bin mezar taşı arasından! Uzun Kurt'un torunu Kara Tüy'ün gözü okuduğu gazetedeki küçük ilâna takıhr. Ilanda büyükbabasının adı geçmektedir. Uzun Kurt'un mezannı bulan Bayan Knight, Kızılderili reisin torunlarını aramaktadır şimdi de. Kara Tüy, 1997 yılının 25 Eylül günü, büyükbabasmın kemiklerini almak üzere Londra'ya gelir. Üç gün sonra da Uzun Kurt, özgürlüğü uğruna direnirken yakalanıp bir sirk hayvanına dönüştürüldüğü topraklara gömülerek, huzura kavuşur. Nâzım Hikmet'in mezarı da özgürlüğü uğruna yaşamını feda ettiği ülkesinden uzaklarda, çok uzaklardadır. Anadolu'da bir köy mezarlığına gömülmeyi vasiyet ettiği şiirinde, bu dileği gerçekleşirse "taş maş da istemez hani" diyen Nâzım'ın, Moskova'daki mezanmn başucunda son derece güzel bir anıt vardır. Bu taşın fotoğrafı birçok yerde yayımlanmıştır. Ama bilinmeyen, Nâzım'ın o Nâzım, tam karşısında elini suya sokar ve bakakalır Kız Kulesi'ne... Ne dersiniz, ölümünden kısa bir süre önce, elini suya soktuğu o gün, Nâzım Hikmet'in karşısında olmayı düşlediği hangi kuledir? Kalp hastası olan Nâzım Hikmet, Budapeşte seyahati sırasında rahatsızlamr ve Doktor Litman lmre'nin kapısını çalar. Doktor, muayenesini yaparken, şairin gözü masanın üstündeki kavanoza takılır. Kavanozun içinde bir insan kalbi vardır. Nâzım, ilaçlı su içindeki kalbüı bir kadına ait olduğunu anlar etiketinden. Bu olayın öylesine etkisinde kalır ki, "Kavanozdaki Yürek" adında bir şiir yazar: Doktor Litman Imre 'nin masasmda Bayan Çabai Yanoş 'un kalbi Birazcık kibtli, birazcık mahzun Duruyor içinde bir kavanozun Kayısı güllerinin arasında Incecik yanlmış ortasından Bayan Çabai Yanoş 'un yüreği Yarayı açan ne doktor Neşter mi, yoksa hasretlik mi? Birağlayanı varmı arkasmdan? Otuzundaymış, baktun etikete Yüreği Bayan Çabai Yanoş'un Evli miydi, ne iş tutarBay Yanoş Belki şimdi Rojakert'te oturmuş Çekiyor akşamı seyrede ede Duruyor kavanozda çmlçıplak Bayan Çabai Yanoş 'un yüreği Bayan kaç kere böyle birkaba Reçel kaynatarak koydu acaba? Elbetgazh bezden değildi kapak Kendi gitmişse de içinde odanm Yüreği Bayan Çabai Yanoş'un Almış da onu karşısına bir doktor Sırlanna ermeye çahşıyor Belki bir damann, belki bir sevdanm Akıllı bir doktorun masasmda Bayan Çabai Yanoş'unki gibi Yüreğimiz güllerin arasmda Bizlerden sonra da faydalı olsun İçinde tertemiz bir kavanozun Evet, Nâzım Hikmet sevdiği kadınlar için şiirler yazrruştır ama, bilime âşıktır öncelikle. Onun kadınlarla olan ilişkisini kurcalamakta yeni bir şey değildir. Vakti zamanında da, şair için yapılan bir belgeselde, onun "kaduılara düşkünlüğü" vurgulanarak mikrofon Güzin Dino'ya uzatılır. Nâzım'ın arkadaşı şu karşıhğı verir: "Orasını bilmem ama benim tanıdığım bütün kadınlar Nâzım'a düşkündü!.." Nâzım Hikmet'in şiiri yazdığı yıl olan 1955 'te organ bağışı yapılmamaktadır. Şair, bu konunun önemini yıllar öncesinde kavramıştır. Elimde olsa, Nâzım Hikmet'in "Kavanozdaki Yürek" adlı şiirini tüm tıp fakültelerinin giriş kapısma yazanm. Organlarımızı bağışlayalım ama, kitap düşmanlarmı asla! • Mağara Adami / TAYYAR ÖZKAN (www.tayyarozkan.com) - METE KIZIK Mayınlar klasik savaş aracı olarak kabul görüyor. Amaç düşman güçlerin yürüyüşünü yavaşlatmak, yönlerini değiştirmek ve durdurmak. Mayınlann temizlenmesi iki grupta gerçekleştiriliyor: Toprağa gömülü mayınların temizlenmesi ve deniz mayınlannın temizlenmesi. Birincisi banş zamanında gerçekleştirilirken ikincisi askeri etkinlik olarak değerlendiriliyor. Kara mayınlanndan ölenler ise özellikle yoksul ülkelerin insanlan ve çocuklan... Çünkü kelebek şeklinde mayınları çocuklar oyuncak sanıyorlar. Özellikle "unutulan" mayınlar sıkça hatırlatıyor kendini... Rüzgârlar, yağmurlar, sıcak, gürültü nedeniyle bile kendiliğinden patlıyor. Batı'nm sattığı bu silahlardan ayağını, kolunu, parmağını kaybedenlere güya Batı'nın yardımsevcr denizfenerleri kuruluşlan protez yollayarak, hastane açarak, doktor yollayarak vicdanını temizlemeye kalkıyor, hümanizm reklamı yapıyor... çevrecı yontem Ottowa Sözleşmesi gereği ülkclcr mayınlannı imha etnıek zorunda. Türkiye de 2014 yılına kadar toplam 4 milyon mayından kurtulmakla yükümlü. Dünya çapındaki tüm mayınlann temizlenmesi için 100 milyar dolara gereksinim var. Bir kilometrelik alanın temizliği 1 ila 2 milyon dolara mal oluyor. Ortadoğu'da pazarlarda bile 2 Avro'ya satılabilen mayınlann her birinin temizlenmesi yaklaşık yüz saate ve 1000 dolara mal oluyor. Sınırlanmızdaki mayınlann temizlenmesi için 700 milyon dolar gerekli. Bu alanda yeni teknolojileri kullanma çalışmalan sürüyor. özellikle AB, ABD, Kanada ve Japonya bu alanda öne çıkan ülkeler. Radarlı, GPS'li aramalardan, hayvanlara (köpek, an, fare) panzerli buldozerlerden sismik dalga taramalanyla sudan ucuza sattıklan mayınlan arıyorlar. Satan onlar temizleyen onlar, A'dan Z'ye mayınm ticaretini yapan onlar... Ancak Batılı şirketlerin bu pazanna çomak sokacak çevreci, doğaya zarar venneyecek yöntem Türkiye'den gelmek üzere... Nasıl mı? Bilkent Üniversitesi'ne bağlı Ulusal Nanoteknoloji Merkezi (UNAM)'da çalışan bir grup genç bilim insanı bakteriyle maymın yerini saptayacak. Seçilen bakteri doğada bulunan türden. Ancak genleri değiştiriyor ve toprağa serpiliyor, bu sayede patlayıcı maddeler buhar halinde dışan çıkıyor. Bu buharla etkileşime giren bakteri ışıma yapan bir ı proteini ortaya çıkartıyor. Söz konusu çalışmayı yapan grubun üyelerinden Sıla Toksöz, yöntemi anlatıyor: "Plazmik denilen yuvarlak genlerin içine istediğiniz geni koyuyorsunuz. Bu protein üretilmesini istediğiniz gendir. Mayınlı arazilere zirai ilaçlama uçaklanyla serpilecek. îki olasılık var; ya o bakteride yuvarlak bir DNA olarak kalacakhr ya da bakterinin kendi DNA'sının içine girecektir. Bizim burada istediğimiz parlayan bir protein. Işıma sonrasında mayınlann yerleri kamera yardımıyla tespit edilecek. Bizim çalışacağımız maddc TNT. Toprağa serptiğimiz bakteri TNT olması durumunda bakterinin içinde bir proteine bağlanıyor. O da gidip DNA'ya bağlamyor. Yani arada bir spesifık protein var ve bu proteini dizayn ediyorsunuz. Bu durumda bakteri patlayıcı mayının bozulmasını sağlayıp, yerini belli edecek." Peki, bu genç insanımızın emekleri boşa mı gidecek? Suriye sınınndaki mayınlann temizleme süreci şimdiki manzarasıyla adeta "matruşka"... Temizleme sürecinde hem mali yönden hem de toprak ve de yeraltı ve üstü kaynaklanndan pay kapmak isteyenler çok fazla... AKP iktidan 8 yıllık imza sürecinde mayınlar konusunda milim yol alırken, bu alanda dünya çapında etki yapacak olan gençlerimizin buluşuna nihayet, Savunma Sanayi Müşteşarhğı destek vermeye başladı. Projenin gerçekleştirilme süreci sekteye uğramazsa veya uğratılmazsa bu alanda çığır açacak yöntemin yaratıcısı bizim gençlerimiz olacak... Belki de yetişirse Suriye sınırındaki mayınlar bu yöntemle temizlenebilecek... Hem insanlık, hem doğa kurtulacak... • metekizik@cumhuriyet.com.tr.