Katalog

SAĞNAK NİLGÜN CERRAHOĞLU İran’da Ne Değişti? “Nokia - Connecting People - İnsanları Birbiri- ne Bağlar!” Ahmedinejad muhalifleri, cep telefonu şirketi “Nokia”nın alameti farikasına dönüşen bu ünlü slo- gana savaş açtı. Ahmedinejad karşıtlarının “Nokia” ile yan yana getirdikleri yeni slogan şöyle: “Nokia - Jailing People - İnsanları Hapsettirir!” “Nokia”nın Ahmedinejad karşıtlarının hedefine dönüşmesine yol açan neden; cep telefonu şir- ketinin Tahran otoritelerine sağladığı “dinleme tek- nolojisi”… Bu teknoloji sayesinde Tahran’daki “büyük kulaklar”, ülkedeki tüm ceplere ulaşıp dinleyebi- liyor; SMS mesajlarını izleyip denetleyebiliyorlar… Muhalefetlerini bundan böyle İran dışındaki “web” sitelerinden sürdürmeye çalışan Musavi yandaşları; “baskıcı yöntemlerle işbirliği yapan, ola- naklarını bu uğurda seferber eden Nokia”ya bu ne- denle geniş çaplı bir “boykot çağrısı” ve “kam- panyası” açmak için seferber olmuş durumda... “Nokia”ya boykot tutar mı tutmaz mı; kim, kaç kişi katılır.. bilemem. İlginç olan; kimsenin beklemediği biçimde -“san- dıkta hile ve usulsüzlük” gerekçesiyle- baş gös- teren bu isyanın, İran’ın; ayakları üzerinde yeni ye- ni durmaya yeltenen “sivil toplumunu” her geçen gün biraz daha bilemesi ve şekillendirmesi… Damda ‘Allahüekber’ sesleri İran’da hiçbir şey artık eskisi gibi olmayacak.. deniyor ya... Daha şimdiden hiçbir şey artık eskisi gibi de- ğil… Sokaklar, caddeler, meydanlar boşaldı boşal- masına. İnsanlar can havliyle evlerine dağıldı. Ama alttan alta “isyan”ın parçaları orda burda devam ediyor. Bir gün -misal- işte böyle internette bir “No- kia” boykotu açılıyor. Bir başka gün; İran’ın sa- natçılarından, kültür insanlarından “dayanışma” çağrıları geliyor.. vs. Sönmemiş, küllenmemiş volkan lavları gibi ilk fırsatta harekete geçebilecek izlenimi veren bir şey- ler alttan alta sanki fokurdamaya devam ediyor… Henüz tam yatıştırılamayan olayın dışa yansı- yan somut tek göstergesi, -eski hararetiyle olmasa da- evlerin damlarından geceleri hâlâ yükselme- ye devam eden “Allahüekber” sesleri! Önde ‘İngiltere cephesi’ Derinlerde sütliman olmayan krizin resmi düz- leme yansıyan boyutu da; Ahmedinejad rejiminin İngiltere’ye açtığı “cephe”de görülüyor. Olan bitenin faturasını “Batı emperyalizminin ta- şeronluğu” kontenjanından, kolonyal güç İngil- tere’ye çıkarmayı seçen Tahran, ilk fırsatta iki İn- giliz diplomatını ülkeden atıyor. Ardından bir BBC muhabiri sınır dışı ediliyor. Bununla kalın- mıyor; en son İngiliz Büyükelçiliği’nde çalışan İran- lı memurlar tutuklanıyor… Bir hafta boyu yüz binleri sokaklara döken olay- larla, bu sınır dışılar ve tutuklamalar arasında ele dişe gelir; somut, doğrudan bağlar kurulamasa da; dikkatleri “dış güçler” üzerine çekmek, rejimin ko- damanlarına kapalı kapılar ardında süregiden pa- zarlıklar için ihtiyaç duyulan kritik manevra alanı, zaman ve de zemin sağlıyor… Geride ayetullahların ‘Kum kulisi’ “Rejim pazarlıklarının” en koyusunun, ayetul- lahların merkez üssü sayılan Kum kentinde ya- pıldığı söyleniyor. Fiiliyatta -adı konmamış biçimde- ev hapsinde tutulan Musavi’nin arkasındaki “güçlü ayetullah” -“eminence gris”- Rafsancani’nin örneğin, isya- nın patlak verdiği günden bu yana Kum’da olduğu iddia ediliyor. İsyandan bu yana kamuoyu önüne hiç çıkma- yan, resmi hiçbir açıklama ve duyuru yapmayan Rafsancani’nin; “kapalı kapılar ardında” hayati bir müzakere süreci yürüttüğü rivayet ediliyor… Rafsancani’nin ne var ki neyin müzakeresini yap- tığını kimse bilmiyor. Kum’da Rafsancani; Hamaney-Ahmedinejad karşıtı farklı bir ayetullah dengesi mi kotarmaya çalışıyor, muhalif lider Musavi’nin akıbetini mi kur- tarmaya uğraşıyor, yoksa yalnızca kendisi ve ai- lesinin can-mal güvenliğini mi güvence altına al- maya çalışıyor? Bilinmiyor. İran’da, uzun lafın kısası, dengeler yerine otur- muş değil. Şiddet ve geniş çaplı baskı yoluyla, gö- rünürde “asayiş” sağlansa da, kolayına yerli ye- rine oturacağa benzemiyor… Ahmedinejad’ı apar topar tebrik eden Ankara -diplomatik deyimle- “statüko ante”ye artık bir da- ha dönülmeyeceğinin ne kadar farkında? nilgun@cumhuriyet.com.tr 30 HAZİRAN 2009 SALI CUMHURİYET SAYFA DIŞ HABERLER 11dishab@cumhuriyet.com.tr CMYB C M Y B ASLAN AŞKIN (KİL) (03.03.1958 - 27.06.2009) Seni seviyoruz... Her daim yanındayız... Biz ölene dek sen de Ölümsüzsün... AİLEN NLP TRAINER Practitioner Master Practitioner Koçluk Hõzlõ Okuma Eğitmeni, Hafõza Eğitmenliği 6 Eğitim 1.800 TL Son Kayõt: 30 Haziran Eğitim: 1-24 Temmuz www.nlp2009.com Tlf: 0322 232 90 04 ABD kıtalar arası füze denedi Vandenberg Hava Üssü (AA) - ABD Hava Kuvvetleri, California’daki bir üssünden, savaş başlõksõz “Minuteman 3” tipi kõtalar arasõ balistik füze denemesi yaptõğõnõ bildirdi. Askeri yetkili Raymond Geoffroy, yerel saatle 03.01’de (TSİ 14.01) Vandenberg Hava Kuvvetleri üssünden fõrlatõlan balistik füzenin Büyük Okyanus’taki hedefleri başarõyla vurduğunu açõkladõ. Geoffroy, üç başlõklõ füzenin, 6 bin 800 kilometre uzaklõktaki Marshall Adalarõ’nda bulunan Kwajalein mercanadasõ yakõnõndaki hedefleri vurduğunu belirtti. ABD Hava Kuvvetleri, denemenin amacõnõn silah sistemini kontrol etmek olduğunu açõkladõ. Beyrut’ta rakip partiler çatıştı Dış Haberler Servisi - Lübnan’õn başkenti Beyrut’ta, hükümeti kurmakla görevlendirilen Saad Hariri yandaşlarõyla Şii Emel örgütü yandaşlarõ arasõnda önceki gün çõkan çatõşmada bir kadõn öldü. Müstakbel Partisi’nden bir yetkili, Müslümanlarõn çoğunlukta olduğu Batõ Beyrut’ta çõkan ve otomatik silahlarla roketatarlarõn kullanõldõğõ çatõşmada olay yerinden geçen bir kadõnõn öldüğünü bildirdi. Ölen kadõnõn kimliği açõklanmazken ordunun durumu kontrol altõna aldõğõ kaydedildi. Lübnan Cumhurbaşkanõ Mişel Süleyman yeni hükümeti kurma görevini Müstakbel Partisi lideri Saad Hariri’ye vermişti. Hariri’nin partisi 7 Haziran seçimleri sonucu, 128 sandalyeli parlamentoya 71 sandalyeyi kazanmõştõ. Peres Bakû’da Dış Haberler Servisi - İsrail Cumhurbaşkanõ Şimon Peres, Azerbaycan ve Kazakistan’a yapacağõ dört günlük gezisinin ilk ayağõ olan Azerbaycan’õn başkenti Bakû’da önceki gün Cumhurbaşkanõ İlham Aliyev tarafõndan karşõlandõ. Görüşmelerde iki heyet, bölgesel ve uluslararasõ ilişkiler hakkõnda bilgi alõşverişinde bulunurken, eğitim ve bilim konularõnda da işbirliği sözleşmesi ile iletişim ve enformasyon alanlarõnda anlaşmalar imzaladõ. Peres’in Azerbaycan’a yaptõğõ ziyaret komşusu İran’da şüpheyle karşõlandõ. Cumartesi günü Azerbaycan polisi, protesto gösterisi düzenleyen 19 İran yanlõsõ Azerbaycan İslam Partisi üyesini tutukladõ. ol darbeye karşõ birleşti Dış Haberler Servisi - Honduras Devlet Başkanõ Manuel Zelaya’nõn as- keri darbeyle devrilerek Kosta Rika’ya gönderilmesine başta La- tin Amerika’nõn solcu li- derleri olmak üzere bütün dünyadan tepki yağõyor. Darbeyi Birleşmiş Milletler (BM) ve ABD de kõnarken Küba, Venezüella ve Ekva- dor gibi ülkeler, bu ülkelerin Tegucigalpa’daki diplomatik temsilciliklerini hedef alan düşmanca bir tutum olmasõ durumunda askeri müdaha- lede bulunulabileceği uyarõsõ yaptõlar. BM, Honduras’õ gö- rüşmek için dün toplandõ, AB ise dar- beyi kõnamaktan kaçõndõ. Zelaya yerine devlet başkanlõğõna getirilen Meclis Başkanõ Roberto Micheletti’nin 48 sa- atlik sokağa çõkma yasağõna karşõn başkent Tegucipalga’da, Zelaya yanlõ- larõnõn gösterileri sürüyor. Zelaya, önceki akşam evini basan yak- laşõk 200 asker tarafõndan pijamalarõ içinde alõndõğõ evinden Kosta Rika’ya götürülmüş, Kosta Rika Başbakanõ’yla birlikte, pijamalarõyla ortak basõn top- lantõsõ düzenlemişti. “Honduras’ın devlet başkanıyım ve ülkeme dönmek istiyorum” diyen Zelaya, Latin Ame- rika için Bolivarcõ Alternatif’in (ALBA) olağanüstü zirvesi için önceki akşam git- tiği Managua’da, Nikaragua Devlet Başkanõ Daniel Ortega ile Venezüel- la Devlet Başkanõ Hugo Chavez tara- fõndan karşõlandõ. Ortega, zirvenin açõlõşõnda gözaltõna alõnan ve daha sonra kendisinden haber alõnamadõğõ belirtilen Honduras Dõşiş- leri Bakanõ Patrica Rodas’õn Meksi- ka’ya gittiğini kaydetti. Ortega “Hon- duras’ın meşru devlet başkanının Manuel Zelaya olduğunu ve bundan hiç şüphe olmadığını” belirtti. Zirve- de Zelaya’nõn meşruiyeti tanõndõ. Latin Amerika hükümetlerine sadece açõklama yapmakla yetinmemeleri çağ- rõsõ da yapan Chavez de, “Onlara bir ders vermek lazım. Mağara devrine geri dönülmesine izin veremeyiz” de- di. Venezüella’nõn, halkõ ve silahlõ güç- leriyle Honduras’õn yanõnda olduğunu ve “bu darbenin başarısız olması ge- rektiğini” kaydeden Chavez, askeri birliklerinin seferber edildiğine dair söylentileri yalanladõ. Chavez ‘goriletti’ diyor Chavez, Honduras’taki büyükelçisi- ne ya da büyükelçiliğe bir saldõrõ dü- zenlenmesi halinde bu ülkeye “askeri de dahil olmak üzere” müdahale ede- ceği yolunda uyarõ yapmõştõ. Chavez, “Bu askeri cunta fiili bir savaş du- rumunda. Askeri olarak dahil hare- kete geçmeliyiz. Eğer büyükelçimize zarar verirlerse eli kolu bağlı kala- mam” dedi. Chavez, Honduras’taki darbeden sonra Küba’nõn bu ülkedeki diplomatik temsilcisinin askerler tara- fõndan gözaltõna alõndõğõnõ, Venezüel- la temsilcisinin de dövüldüğünü söyle- mişti. Chavez’in, maskeli askerlerin Latin Amerika’da geçmişte goril olarak anõlmasõndan ötürü Micheletti’ye “go- riletti” adõnõ taktõğõ belirtiliyor. Ekvador Devlet Başkanõ Rafael Cor- rea da, Ekvadorlu veya müttefik ülke- ler diplomatlarõna tehdit olmasõ duru- munda Honduras’a askeri müdahaleye katõlabileceklerini söyledi. Correa Hon- duras’ta olanlarõn, oligarşinin ve Hon- duras ordusundaki komutanlarõn “umut- suzca bir eylemi” olduğunu kaydetti. Micheletti ise Chavez’i her türlü müdahaleye karşõ uyardõ ve ülkesinin “savaşa hazır” olduğunu söyledi. Ze- laya’nõn Liberal Partisi’nden olan Kon- gre Micheletti “Ne Barack Obama’nın, ne de Hugo Chavez’in buraya (Hon- duras’a) gelmeye ve tehdit etmeye hakkı var” ifadesini kullandõ. ABD’de Başkanõ Barack Obama yönetimi de darbeyi kõnamõştõ. Arjan- tin Cumhurbaşkanõ Cristina Kirchner Honduras’ta olup bitenleri, “barbarlık dönemine dönüş” olarak niteledi. İlaçfirmalarınınparmağımıvar? Venezüella merkezli haber sitesi Aporrea’da çõkan bir haber yorumda, darbenin arkasõnda uluslararasõ ilaç tekellerinin bulunduğu iddiasõ yer aldõ. Orta Amerika Sosyal Gözlemciliği isimli kuruluş tarafõndan yapõlan açõklamaya göre, Zelaya’nõn ALBA’ya girilmesini kabul ettikten sonra ilaç hammaddelerini Avrupa ülkeleri ya da ABD yerine Küba’dan alma kararõ “ilaç mafyasını” harekete geçirdi. Bugün Honduras’ta ilaç ihtiyacõnõn yüzde 80’ininden fazlasõnõn ulusalararasõ ilaç şirketleri tarafõndan sağlandõğõ belirtiliyor. Habere göre Glaxo SmithKline’õn bölgedeki merkezi Panama’da, Pfizer’in Kosta Rika’da, Novartis, Bristol Myer ve Aventis’in merkezleri Guatemala’da bulunuyor. Honduras, 2009 başlarõnda bu firmalardan yüksek fiyatlõ ilaçlar yerine, Küba’dan ilaç almaya karar vermişti. İddiaya göre, Kuzey Amerika ve Avrupa’nõn güçlü ilaç lobileri buna izin vermek istemedi. Tegucipalga’da halk, yasağa karşın sokakta. Zelaya’nın kabinesinden bazı kişilerin askerler tarafından tutuklandığı, tutuklanmaya karşı koyan meclis üyesi Cesar Ham’ın askerlere karşı direnirken bir askerin silahından çıkan kurşunla öldüğü belirtildi. (Fotoğraf: AFP) S Venezüella’daki bir haber sitesinde, darbede Zelaya’nõn ilaç ihtiyacõnõ Avrupa ve ABD kökenli büyük firmalar yerine Küba’dan alma kararõna tepki gösteren uluslararasõ ilaç şirketlerinin de parmağõ bulunduğu iddia edildi. Liberal kökenli olan Zelaya’nõn geçirdiği dönüşümün, orduda ve kendisinin de dahil olduğu seçkinler sõnõfõnda rahatsõzlõk yaratmaya başladõğõ belirtiliyor. Amerika kõtasõndaki bağõmsõz ül- kelerin neredeyse tamamõnõn üye- si olduğu Amerikan Devletleri Ör- gütü (OAS) Honduras’taki askeri darbeyi kõnadõ ve Zelaya’nõn hemen ve önkoşulsuz olarak geri getiril- mesi çağrõsõnda bulundu. Honduras’ta Zelaya yanlõlarõnõn gösterileri sürüyor. Sokağa çõkma yasağõna rağmen bazõlarõ maskeli yüzlerce göstericinin saraya giden yol dahil olmak üzere yollarda ba- rikat kurduğunu belirten görgü ta- nõklarõ, başkanlõk sarayõ yakõnla- rõndan silah sesleri duyulduğunu an- lattõlar. Zelaya aslõnda Liberal Parti’den seçilmiş bir toprak sahibi. Seçil- dikten sonra sola yaklaşmõş Cha- vezle yakõnlaşõp ALBA’ya katõl- mõş, Küba’yõ ziyaret etmişti. Ken- disinin de ait olduğu seçkinler sõ- nõfõ Zelaya’daki bu değişimden ra- hatsõz. Honduras’taki olaylar, Zela- ya’nõn anayasayõ değiştirmek üze- re bir kurucu meclis oluşturulmasõ üzerine halkoylamasõna başvurma kararõ üzerine patlak verdi. Genel- kurmay Başkanlõğõ, Zelaya’nõn tek- rar devlet başkanlõğõna seçilmesinin de önünü açabileceği gerekçesiyle referanduma karşõ çõktõ. KİRCHNER ÇİFTİNE SEÇİM DARBESİ Dış Haberler Ser- visi - Arjantin Devlet Başkanõ Cristina Fernandez, önceki gün yapõlan ara se- çimlerde hezimete uğ- rayarak Kongre’de çoğunluğu muhalefe- te kaptõrdõ. Ara seçimlerde Dev- let Başkanõ Fernan- dez’in merkez sol gö- rüşlü partisi Peronist, kesin olmayan sonuç- lara göre ciddi oy kay- bõna uğradõ. Referan- dum havasõ taşõyan se- çimlerde Peronist Par- tisi’nin hem meclisin alt kanadõnda hem de üst kanadõ olan 72 üye- li Senato’da çoğunluğu kaybettiği kaydedilir- ken alõnan yenilgide Fernandez’in ekono- mik sorunlara etkili çözüm bulamamasõ ve giderek artan suç oran- larõnõn önüne geçeme- mesinin etkili olduğu yorumlarõ yapõlõyor. Fernandez’in ken- dinden önceki devlet başkanõ olan ve Bue- nos Aires’ten Kon- gre’ye adaylõğõnõ ko- yan eşi Nestor Kirch- ner’da yüzde 2 oy far- kõ ile seçimleri kay- betti. Yerine Peroncu muhalif milyarder işa- damõ Francisco de Narvaez seçildi. Seçimlerde uğradõğõ hezimeti kabul eden Kirchner, gelecek gün- lerde partinin hatalarõ- nõ değerlendireceğini söyledi. Ara seçimler, Kirchner çifti için re- ferandum olarak de- ğerlendiriliyordu. Latin Amerika liderleri, Honduras’ın devrik lideri Zelaya’ya destek açıkladı Ortega ve Chavez, Zelaya’ya tam destek açıklarken, Honduras’ta da Zelaya yanlıları demokrasinin geleceği için direneceklerini söylüyor. Asker, göstericilerin yanı sıra gazetecilere de sert müdahale ediyor. (Fotoğraf: AP/REUTERS)