Katalog

CMYB C M Y B 28 ŞUBAT 2008 CUMARTESİ CUMHURİYET SAYFA DİZİ 9 Aşkõn yasaklandõğõ ülkeKadõnlarõn en kötü koşullar içinde yaşadõğõ ülkelerin başõnda gelen Suudi Arabistan’da “ulema” denilen din bilginlerinin fetvalarõ uygulanmak zorunda. 10 bin din polisi ise kadõnlara şeriat kurallarõnõ uygulatõyor Suudi Arabistan’da şeriat kurallarõ öylesine katõ bir şekilde uygulanõyor ki, erkekle kadõn arasõnda olabilecek en ufak yakõnlaşma bile ahlaksõzlõk sayõ- lõyor. Bunun en ilginç örneklerinden bi- risi, geçen yõl yaşandõ. Suudi Arabistan İyiliği Teşvik ve Kötülükten Men Komitesi, Sevgililer Günü’nde sevgililerin birbirine kõrmõ- zõ gül vermesini yasakladõ... Suudi yet- kililere göre, bir pagan geleneği olan Sevgililer Günü, evlilik dõşõ ilişkileri teş- vik ediyor ve bu yüzden de dine aykõrõ... Komite, bu nedenle, başkent Riyad’daki bütün çiçekçilere ve mağazalara talimat göndererek kõrmõzõ olan her şeyin vit- rinlerden indirilmesini istedi. Evli olmayan bir erkekle kadõnõn kamuya açõk alanlarda birlikte görül- mesinin suç sayõldõğõ ülkede, gençler de- ğil sevdiğine çiçek vermek, evlenene ka- dar eşlerinin yüzünü bile göremiyor. M utlak monarşi ile yönetilen ve şeriatõn hüküm sürdüğü Suudi Arabistan Krallõğõ, dünyada kadõnlarõn en kötü koşul- lar içinde yaşadõğõ ülkelerin başõn- da geliyor. Köktendinci İslami akõmlardan Vahabi mezhebi, ülkenin yönetimini 19. yüzyõldan bu yana elinde tutan Suud ailesi yüzünden resmi mezhep haline gelmiş durumda. Suudi ya da yabancõ olsun, ülkede yaşayan her kadõn, “ulema” denilen din bil- ginlerinin fetvalarõna uygun dav- ranmak zorunda. Suudi Arabistan’da devlet tara- fõndan oluşturulan din polisleri (muttava), kadõnlarõ hayatõn her alanõnda gölge gibi takip edip şe- riata uygun davranõp davranma- dõklarõnõ denetliyor. Esas adõ “İyiliği Teşvik ve Kö- tülükten Men Komitesi” olan bu örgütte, yaklaşõk 10 bin görevli yer alõyor. 500 merkeziyle ülkeyi bir ağ gibi saran din polisi, kurallara uy- mayanlara hapis cezasõnõn yanõnda, dayak, kötü muamele, tecavüz, kõr- baç ve recm (taşlayarak öldürme) vb. çağdõşõ cezalar da veriyor. Şeriat baskõsõ altõnda adeta bir kö- le gibi yaşamak zorunda kalan ka- dõnlarõn sosyal hayata katõlõmõ yok denecek kadar az... Suudi Arabistan, 2001 yõlõnda Birleşmiş Milletler Kadõnlara Karşõ Her Türlü Ayrõm- cõlõğõn Önlenmesi Sözleşmesi’ni (CEDAW) imzalamõş olsa da ka- dõnlar bu ülkede hâlâ en temel hak- larõndan yoksun bir halde yaşõyor. ‘TEK BAŞINA TAKSİYE BİNMEK AHLAKSIZLIK’ ? Kadõnlar, yasal olarak ara- ba ya da bisiklet kullanamõyor. ? Din polisi korkusundan kendi mahallelerinde bile tek başlarõna dolaşamayan kadõn- larõn Suudi Arabistan sõnõrlarõ dõşõna çõkmak için kocalarõndan ya da babalarõndan izin alma- larõ gerekiyor. ? Eğer bir kadõn çocuklarõy- la birlikte ülke dõşõna seyaha- te gitmek isterse çocuklarõn babasõndan yazõlõ izin almak zorunda. ? Uçağa binmelerine izin var ama havaalanõna kadar bir şoförün bõrakmasõ şart koşulu- yor. ? Bir kadõnõn yanõnda ken- disine eşlik eden erkek bir ak- rabasõ olmadan taksiye bin- mesi ahlaksõzlõk olarak görü- lüyor. ? Riyad, bir kadõnõn otobü- se binebildiği tek kent. Burada da otobüslerde kadõn ve er- keklerin bölümleri ayrõ. Ka- dõnlar otobüse ayrõ bir kapõdan binip arkada kendilerine ayrõ- lan yerde seyahat ediyor. ? Evlerin çoğunda kadõn ve erkekler için ayrõ girişler var. ? Kadõnlarõn bir restorana tek başõna girmesine izin yok. Din adamlarõ, kadõnlarõn aile res- toranlarõnda yemek yemesinin haram olduğu inancõnda. Ulus- lararasõ zincirlere ait restoran- larda da kadõnlar ve erkekler ayrõ bölümlerde oturuyor. ? 2008 öncesinde kadõnlarõn yanlarõnda kendilerine eşlik eden bir kadõn yakõnõ olmadan otellere girmesi yasaktõ. 2008’de çõkan bir Kraliyet Em- ri’ne göre, kadõnlarõn otellere resmi kimlik kartlarõ ile gir- melerine izin verildi. Ancak otel görevlilerinin, kadõnõn otel- de kalõş süresini en yakõn polis karakoluna bildirmesi şartõ ge- tirildi. ? Kadõnlar, bir erkeğin izni olmadan tedavi için hastaneye gidemiyor. Ancak kadõn dok- torun olmadõğõ durumlarda, bir kadõn erkek doktora muayene olabiliyor. Fakat bir kadõn dok- torun erkek hastayõ muayene etmesi yasak. ? Dünyada olimpiyat oyun- larõna kadõn sporcu gönder- meyen tek ülke Suudi Arabis- tan. SADECE GÖZLER AÇIKTA ? Hicaba uygun olarak siyah çarşaf giymek zorundalar. Bu da yetmiyor; peçe takõp yal- nõzca gözlerini açõkta bõrakacak şekilde örtmeleri gerekiyor. Eğer peçe ile gözleri açõkta bõrakan kõsõm geniş olursa, bu aralõğõn transparan bir kumaş ile gölgelenmesi gerekiyor. Ayrõca erkeklerin dikkatini çekmemek için renkli çarşaf giymeleri de yasak. ? 2008’de Suudi Arabis- tan’õn önde gelen din adamõ Şeyh Habadan, “İki göz er- kekleri baştan çıkarıyor” di- yerek peçenin yalnõzca tek bir gözü açõkta bõrakmasõ gerekti- ğini söyledi, kadõnlara göz makyajõ yapmamalarõ çağrõ- sõnda bulundu. İŞ ARKADAŞIYLA BİRLİKTE OTURAN ABD’Lİ YARA DİN POLİSLERİNCE HAPSE ATILDI Baskı tüm kadınlara Geçen yõl şubat ayõnda Ürdün asõllõ Amerikalõ iş kadõnõ Yara, yanõnda bir erkek iş arkadaşõy- la birlikte Starbucks’ta oturdu- ğu için tutuklanõp hapse atõldõ... Kadõn Amerikalõydõ ama olay, elbette Amerika’da ya da Av- rupa’da olmadõ... Böyle bir olay, ancak Riyad’daki Star- bucks’ta olabilirdi... The Times gazetesine yansõ- yan habere göre, Yara ve arka- daşõnõn, Starbucks’a gitme ne- deni, ofislerindeki elektrik ke- sildiği için en yakõndaki kafe- de oturup oradaki kablosuz in- terneti kullanmaktõ. Kafede, kadõnlarla erkeklerin birlikte oturmalarõna izin veri- len tek yer, aileler için ayrõlan perdeli bölümdü. Yara ve ar- kadaşõ da o bölümdeydi. Orada ne yaptõklarõnõ gelip soran din polisine de elektrik kesintisi nedeniyle kafeye geldiklerini anlattõlar ama işe yaramadõ. Yara’nõn cep telefonuna el ko- yup zorla arabaya bindirdiler ve en yakõndaki hapishaneye gö- türdüler. Ayaklarõndan bağlayõp suçlu olduğunu kabul eden bir ifade- yi zorla imzalamasõnõ istediler. Bir banyoya sokup elbiselerini çõkardõlar ve pislik içindeki su- ya batõrõp tekrar giydirdiler. Hâkim önüne çõktõğõnda duy- duğu ilk söz şu oldu: “Günah işledin ve cehennemde yana- caksın!” Sonunda, Yara’nõn işadamõ olan eşi, politik bağlantõlarõnõ kullanarak eşinin serbest bõra- kõlmasõnõ sağladõ. Fakat Suudi hapishaneleri, Yara kadar şanslõ olmayan kadõnlarla dolu... ? Mahkemelerde iki kadõnõn tanõklõ- ğõ bir erkeğinkine eşdeğer görülüyor. ? Kadõnlar ancak erkek tanõklarõn bu- lunmadõğõ, kişisel davalarda tanõklõk ya- pabiliyor. Çoğu zaman tecavüz olayla- rõnda bile kadõnlarõn tanõklõğõ geçerli ol- muyor. ? Kadõnlarõn oy kullanma hakkõ yok. ? Kadõnlar, kocalarõnõn izni olmadan çocuklarõ adõna ayrõ banka hesabõ aça- mõyor. Yanlarõnda kendilerine eşlik eden bir erkek yakõnlarõ olmadan ban- kaya girmeleri ve erkeklerle aynõ or- tamda bulunmalarõ da yasak. Bu yüz- den, Suudi Arabistan’da kadõn müşte- rilerin işlemlerini yalnõzca kadõn gö- revlilerin yapabildiği kadõnlara özel banka şubeleri açõlõyor. ? Suudi kadõnlarõn çoğu, fotoğraf çek- tirmenin ulema tarafõndan günah ilan edilmesinden dolayõ, kimlik kartõna bile sahip değil. Kimlik kartõna sahip ol- mayan kadõnlar, hiçbir resmi işlemi yap- tõramõyor. Eğitim ve çalışma hayatı ? Kadõnlar üniversiteye gidebiliyor, ancak erkeklerden ayrõ eğitim almala- rõ şart. Eğitmen erkekse, dersi ancak vi- deo/ audio sistemi aracõlõğõyla izleye- biliyorlar. ? Üniversitelerdeki öğrencilerin yüz- de 70’i kadõn olsa da, çalõşma yaşa- mõnda kadõnlarõn oranõ ancak yüzde 5; ki bu da dünyadaki en düşük oran. Bu dengesizliğin başlõca nedeni, şeriat ya- salarõna göre bir kadõnõn görevinin, evde kalõp kocasõna ve çocuklarõna bakmak olarak görülmesi. ? Kadõnlarõn çalõşmasõ yasak olma- sa da, bir kadõnõn işe girebilmesi için sağlanmasõ gereken kurallar var: 1. Kadõnõn yaşamak için paraya ihtiyacõ ol- malõ. 2. İşyeri sadece kadõnlarõn görev yaptõğõ bir ortamda olmalõ; kadõnlarla er- keklerin temasõ olmamalõ. 3. Çalõşan ka- dõn evdeki görevlerini ihmal etmeme- li 4. İş, kadõnõn yanõnda erkek bir ak- rabasõ olmadan seyahat etmesine neden olmamalõ. 5. Kadõnõn çalõşmasõ için ko- casõnõn onay vermesi gerekli. ? İşyeri açma izni sõnõrlõ alanlarda ve- riliyor. Bunlar da genellikle, güzellik sa- lonu, mobilya galerisi ya da konfeksi- yon mağazasõ oluyor. ?Kadõnlarõn yargõç olmasõna izin yok. Yüksek devlet görevlerine de atana- mõyorlar. ? Bir erkek yurtdõşõnda eğitim alabi- lirken kadõnõn eğitim için yurtdõşõna git- mesi ancak eşinin ya da erkek bir akra- basõnõn eşliğiyle söz konusu olabiliyor. ? Ülkede 14 Şubat 2009’da ilk kez bir kadõnõn bakan yardõmcõsõ olarak atan- masõ, olumlu bir adõm olsa da üst düzey görevler erkeklerin tekelinde... BİTTİ Sevgililere kırmızıgül dineaykırı Eğitmen erkekse dersi ancak videodan izleyebiliyorlar ERKEKLER 4 EŞ SAHİBİ OLABİLİYOR ? Suudi erkekler, dört eş sahibi ola- biliyor ve bu eşlerin Müslüman, Yahu- di ya da Hõristiyan olmasõ konusunda bir sõnõrlama yok. Fakat Müslü- man kadõnlar, yalnõzca Müslüman erkeklerle evlenebiliyor. Bir kadõnõn, Suudi Arabistan dõşõnda diğer Müs- lüman ülkelerden bir erkekle evle- nebilmesi için de devletin izin ver- mesi gerekiyor. ? Boşanma ya da dul kalma du- rumunda, bir kadõn erkek çocu- ğunun velayetini en fazla ye- di yaşõna kadar, kõz ço- cuğunun velayetini de dokuz yaşõna kadar elinde tutabiliyor. Bu yaşlardan sonra ço- cuklarõnõn velayetini ya babalarõna ya da baba- larõnõn ailesine vermek zorunda. Ayrõca kadõn bo- şandõğõ eşinden yalnõzca üç ay için nafaka pa- rasõ alabiliyor. ? Erkeklerle daha fazla temas gerektirdiği için, gazetecilik, hukuk, mühendislik ve mimari gibi dallardaki eğitim prog- ramlarında kadınlar dışlanıyor. CEMİL CİĞERİM SAMSUN - Canik İlçe Seçim Kurulu, DP Canik belediye başkan adayõ Dilek Kam- ber’in adaylõğõnõ dü- şürdü. DP’nin ilçe belediye başkan adayõ Kam- ber’in daha önce AKP’den aday adayõ olduğu yönündeki iti- razõ değerlendiren Ca- nik İlçe Seçim Kurulu, Kamber’in adaylõğõnõ iptal etti. Kamber’in adaylõğõ- nõn iptali, 2820 Sayõlõ Siyasi Partiler Kanu- nu’nun 40. maddesin- deki “Bir kimse, bir partiden önseçim ve- ya merkez adaylığı yoklamasına katıl- dıktan sonra başka bir partiden merkez adayı gösterilemez ve partisinden istifa et- medikçe bağımsız aday olamaz” hükmü- ne dayandõrõldõ. Kararda, DP’nin 28 Şubat’a kadar ilçe se- çim kuruluna başvura- rak yeni bir aday gös- terebileceği belirtildi. DP İlçe Yönetimi ise İl Seçim Kurula’na başvurarak karara iti- raz edeceklerini, ka- rarõn değişmemesi ha- linde yeni bir aday göstereceklerini ifade ettiler. İ Ş Ç İ P A R T İ S İ Akaydõn’a destek GÜRSU KUNT ANTALYA - İşçi Partisi Antalya İl Baş- kanlõğõ, 28 Mart yerel seçimlerinde büyük- şehir belediye başkan adayõ çõkarmayarak, CHP’nin adayõ Prof. Dr. Mustafa Akay- dın’õ destekleme ka- rarõ aldõ. İP, ilçelerde ise des- tekleyecekleri adayla- rõ belirlemedi ancak AKP’nin karşõsõnda “bölücülüğe ve geri- ciliğe karşı duran en güçlü adayların des- teklenmesi” yönünde fikir birliğine vardõ. İP, 29 Mart yerel se- çimlerinde yalnõzca il genel meclisi için aday çõkardõ. Önümüzdeki seçim- lerin, Türkiye’nin ro- tasõnõ belirleyeceğini ifade eden İP İl Baş- kanõ Bilal Şimşir, “Bu seçimlerdeki temel görevimiz, yerel yö- netimleri AKP’den ve bölücülerden kur- tarmaktır. Koşulla- rın gerektirdiği yer- lerde, özellikle de Güneydoğu Anado- lu’da belediye baş- kanlığı seçimleri için kendi adaylarımızı gösteriyoruz” dedi. Türkiye’nin ABD ile cephe cepheye gel- miş, vatan savunmasõ dönemine girdiğini be- lirten Şimşir, ülkenin bir yandan ekonomik krizle, diğer yandan emperyalist işbirlikçi- lerle uğraştõğõnõ söy- ledi. Şimşir, “Ço- cuklarının altına 100 metrelik gemicik, eş- lerinin parmakları- na 65 milyarlık yü- zük, yandaşlarına milyarlarca dolar ka- mu kaynağı aktaran saltanat özlemcileri, Cumhuriyet tarihi- nin en büyük yağ- masını yapıyor” dedi. ÖMER ŞAN RİZE - CHP Rize Belediye Başkan Adayõ Remzi Kazmaz, Ri- ze’de sosyal demokrat- larõn iktidar yürüyüşünü başlattõklarõnõ belirte- rek, 29 yõllõk özlemi 29 Mart’ta bitireceklerini söyledi. Kazmaz, Rizelilerden oy değil, vekalet istedi- ğini ifade etti. “Rizeli- lerden bu kentin saki- ni değil, sahibi olma- larını istiyoruz” diyen Kazmaz, “Tabanı sos- yal demokrat olan an- cak çeşitli nedenlerle farklı cephelerde bu- lunan Rizelilerin ye- niden baba ocağına dönmeleri için önemli bir ‘diriliş’ hareketi başlattık. Rize’de sos- yal demokratların se- sini daha da gür çı- kartarak, sosyal de- mokratların iktidara yürüyüşü de Rize’den başlattık” diye konuş- tu. 29 yõl önce yapõlan 12 Eylül askeri darbesi- nin ardõndan solun Ri- ze’de belediye başkan- lõğõ kazanamadõğõnõ anõmsatan Kazmaz, şöy- le devam etti: “Bu inan- cımızı bizlerin baş ta- cı olan kadınlarımız ve geleceğimizin temi- natı gençlerimiz ile bü- tünleştirerek onlardan aldığımız şevk ve ce- saretle daha da ilerile- re taşıyacağız. Demo- kratik, katılımcı, şeffaf belediyecilik örneği ile bu kenti hep birlikte yöneterek; bu kentin sakini değil, sahibi ola- cağız.” CHP RİZE ADAYI KAZMAZ: 29 yõllõk özlem bitecek AKP’DEN DE ADAY ADAYIYDI DP adayõna ret ADANA (Cumhuri- yet Bürosu) - SHP Ada- na örgütlerinde istifa depremi yaşandõ. İl Baş- kanõ Avukat İsmail Ba- şaran, dün yaptõğõ açõk- lamayla kendisiyle bir- likte Seyhan İlçe Başka- nõ Naci Kasım Caymaz, Yüreğir İlçe Başkanõ Ze- ki Eskiler, Seyhan İl Se- kreteri Mehmet Ünlü ve Seyhan İlçe Sekrete- ri Ali Sarıtekin’in isti- falarõnõ açõkladõ. S H P A D A N A Ö R G Ü T Ü İstifa depremi