Katalog

ekonomi@cumhuriyet.com.tr 28 ŞUBAT 2009 CUMARTESİ CUMHURİYET SAYFA EKONOMİ 13 CMYB C M Y B İŞÇİNİN EVRENİNDEN ŞÜKRAN SONER Fil Zücaciyecide... Filin zücaciye dükkânına girmesiyle, eşyaların kırılıp dö- külmesi, dükkânın harabeye dönüşmesi gibi bir durum ortaya çıkıyor... ABD kendi 12 Eylül’ünün, terörün hesabını sormak üzere yola çıkmıştı. Afganistan, Pakistan, Irak.. başta, milyarlarca Müslümanın yaşadığı dünyada, halk- ların, ülkelerin başlarına gelen kötülüklerin bini bir para... Afganistan’da Taliban zaten ABD, emperyal güçler ön- cülüğünde, komünizm ile mücadele adına yaratılan İs- lami terör örgütlenmesi. Afganistan işgalinde, eski Doğu Bloku ülkelerinde sa- yısız askeri üs edinen ABD, Afganistan’da öngörülen gü- venliği sağlayamadığından, sürüp giden Taliban ağırlıklı çatışmalar için şimdilerde daha çok NATO gücü, en çok da Türk askeri gücünün kullanılması gündemde. Dağlar- da yeniden giderek güçlenen Taliban karşısında doğru- dan çatışacak ön safta asker için TSK’nin kullanılması projesinin Türkiye’ye nelere mal olabileceğini düşünmek bile karabasan... Pakistan’ın haline şöyle bir göz atmak yeterince ders verici. ABD müttefik güçlerinin Afganistan işgali, Taliban ile çatışmasında topraklarının kullanılmasına sonuna ka- dar izin vermiş, ABD’nin bölgedeki her dönem en sağlam müttefiki Pakistan, şimdilerde İslami terör ör- gütlerinin, bağlantılı iç çatışmalarının dünya merkezi ko- numunda. Pakistan’a ister sandıktan çıkarılsın, isterse dik- tatör olarak getirilsin, tümü ABD’nin mütefiki, ABD de- netiminde getirilmiş iktidarlar dayanmıyor. Birkaç ayda yeni iktidara karşı yeni başkaldırılarla yeni iç savaşlar çı- kıyor. Sözde ABD iç güvenliği adına işgal edilen Afga- nistan ile ABD’ye yandaşlık eden, her şeyini kullandıran Pakistan’ın uçuruma yuvarlanışları arasında fark yok. Bir zamanlar dünyanın ilk feminist anayasasını kabul etmiş Afganistan ile, bizim Cumhuriyetimizin ilk yıllarından bu yana bizi izleyerek çağdaşlaşma yolunda yürüme- ye çalışan, laik çizgide çağdaş eğitimini oluşturmada önemli adımları başarmış Pakistan’ın, terörist, radikal şeri- atçı akımların kucağında geriye sürüklenmeleri yarışla- rı hızını kesecek gibi değil. Elbette yoksullaşma, yok- sunlaşma, eğitimsizlik, çaresizlik, açlık, kanlı çatışma- larda ölen, yaralanan sayılarında artışlarla birlikte. Sovyetler’den kopuşta kendilerini ABD kucağına atan kimi yöre ülkeleri ise uyanmakta; Özbekistan, Kır- gızistan, ABD üslerini geri alırlarken, Türkiye, Obama yö- netimi ile birlikte yeniden gündeme gelen yeni üsler pa- zarlığında ne yapacak? Obama’nın Ortadoğu özel temsilcisinin Başbakan Erdoğan ile yaptığı görüşme- de gündemde neler vardı? Afganistan’da Taliban ile sı- cak çatışma nedeniyle yeni üsler istemlerine karşı du- rulabilecek mi? ABD sadece baş edemediği Afganistan’da değil, Tür- kiye için çok daha önemli ve yakıcı olarak asıl Irak ba- taklığından çıkışta Türkiye’ye yeni roller, sorumluluklar yükleme hesabında. Kuzey Irak Kürdistanı’nı ayakta tut- ma, ABD projesinde Türkiye’ye biçilen yeni rollere ilişkin Fethullah Hoca cemaatinin ağzından çıkan bak- la çok açık; Abant toplantılarının Kuzey Irak’a taşınma- sı ile, Kürdistan petrolünün Türkiye’den dünyaya pa- zarlanması çağrısı gündeme getirildi... Irak’a yerleşik ABD askerlerinin şimdilik kalma süre- lerinin 16-19 ay olabileceği ilan edilmiş, uzmanların çok uzun süreceğinde birleştikleri geri çekilme operasyonunun da, Türkiye üzerinden yapılmasıyla ilgili sıkı pazarlık var. Bakan Babacan şimdilik resmi öneri gelmediğini, “ha- zır” olduklarını açıkladı. İskenderun, Trabzon, Mersin li- manlarının ABD silahlı güçlerine tahsis edileceği bilgile- ri geliyor. Irak işgal edilirken Meclis’ten ucu ucuna dö- nen tezkere gibi, ABD askerlerinin ağırlıklı olarak Gü- neydoğu bölgemize fiilen yerleşecekleri bir tablo, tehdit ortada. Irak’ta ABD askerinin çekilmesinin gündeme gelme- si ile ateşlenen Irak’ın parçalanmasına ilişkin iç çatışma, Sünni-Şii hesaplaşmasının üstüne Kürt-Arap kanlı ça- tışmalarında birinci elden taraf olmak Türkiye’yi nerelere götürür? İktidarda Anayasa Mahkemesi kararı ile laik- lik için tehdit odağı oluşturmuş, ABD güdümlü ılımlı İs- lam hükümeti otururken, devletin tüm kurumlarını, sivil toplum örgütlenmelerini ele geçirme operasyonlarını hız- la gerçekleştirmeye çalışırlarken... soner@cumhuriyet.com.tr Eski Merkez Bankasõ Başkanõ Süreyya Serdengeçti: Keşke ekonomik önlemler alma konusunda geç kalmasaydõk Ekonomi Servisi - Eski Merkez Bankasõ Başkanõ ve Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Ekonomi ve Tek- noloji Üniversitesi öğretim üyesi Süreyya Serdengeçti, “Keşke, ekonomik önlemler alma konu- sunda geç kalmasaydık” dedi. Serdengeçti, Bandõrma Ticaret Bor- sasõ’nõn düzenlediği ‘Dünyada ya- şanan ekonomik kriz ve ül- kemize yansımaları’ toplan- tõsõnda, Türkiye’de, 2005’ten beri ekonomik göstergelerin iyiye gitmediğini dile ge- tirrdi. Serdengeçti, “2005’ten bu yana, sürekli düşen büyüme hızı- mız, şu anda yüzde 1’e kadar indi” di- ye konuştu. Serdengeçti, buna 1.5 yõl- dõr süren küresel kriz de eklenince, Türkiye ekonomisinin daha da zorlan- dõğõna işaret ederek şöyle devam etti: “Türkiye ekonomisinin temel sorunu, dış kaynak sağlanmasıdır. Türki- ye’de, şu anda tasarruf oranına pa- ralel olarak cari açık artmıştır. Halen yabancı sermayeye ihtiyacımız bulu- nuyor. Şu anda, finans kesiminde bir sıkıntı yok ama reel kesim de et- kilenmeye başladı. Yani kriz bizi te- ğet geçmedi.” Türkiye’nin, IMF ile 10 aydõr müza- kerelerde bulunmasõnõ anlamakta güçlük çektiğini ifade eden Serdengeçti, “Hü- kümetimiz, IMF ile bir an önce an- laşmalıdır. Bir ülkenin büyümesi IMF programı ile de olur. Ancak, Başba- kan yangının fotoğrafını çekmekten ateşe su dökmeye fırsat bulamıyor. Oysa şimdi eylem zamanıdır” dedi. Serdengeçti, Türkiye’nin krizden da- ha az etkilenmesi için yapõlmasõ gere- kenleri şöyle sõraladõ:  Öncelikler iyi saptanmalõdõr. Her cephede aynõ anda savaşamazsõnõz. Ülkemizin, dõş kaynak sağlanmasõna odaklanmasõ gerekir.  IMF ile artõk daha fazla gecikme- den anlaşma yapmalõ ve etkin bir ileti- şim politikasõ uygulamalõyõz.  Kriz bitmedi, krizden sağlõklõ bir sonuç çõkarmak çok zordur. Unutma- yalõm ki iyi yönetilen her kriz, bir fõrsat oluşturabilir. Dolar 1.71’den geri döndü Obama, 3.55 trilyon dolarlõk bütçede, en zenginlerden daha yüksek vergi öngördü ABD’de paketin faturası zengine Ekonomi Servisi - ABD Başkanõ Barack Obama’nõn duyurduğu, 2010 bütçesi ve ekonomi planõna göre yõlda 250 bin dolardan fazla kaza- nan ailelerin, gelir vergisi ve yatõrõmlardan elde edi- len gelirlerinin vergisi artõrõlacak. Son 26 yılın en büyük daralması Yönetim, bu yõlõn büt- çesinde rekor bir rakam olan 1.75 trilyon dolarlõk bir açõk bekliyor. Obama, 3.55 trilyon dolarlõk büt- çede açõklarõ 4 yõlda ya- rõ yarõya indirme sözü vermişti. ABD’de dördüncü çeyrekte gayri safi yurti- çi hasõladaki (GSYH) daralma önceki açõkla- madaki yüzde 3.8’den yüzde 6.2’ye revize edil- di. İhracatõn azaldõğõ ve tüketicilerin harcamala- rõnõ hõzla azalttõğõ Ekim- Aralõk döneminde zaten resesyondaki ABD eko- nomisi son 26 yõlõn en hõzlõ daralmasõnõ yaşadõ. Ticaret Bakanlõğõ tara- fõndan yapõlan açõkla- mada, ABD ekonomisi- nin 2008’de yüzde 1.1 ile 2001’den beri en yavaş büyümeyi gösterdiği be- lirtildi. Avrupa’da işsizlik Bu arada, Avro bölge- sinde işsizlik artarken, enflasyon geriliyor. Avro bölgesinde ge- çen yõlõ yüzde 8.1’den kapatan işsizlik oranõ, ocak ayõnda yüzde 8.2’ye yükseldi. AB istatistik kurumu Eurostat’õn ve- rilerine göre ortak para Avro kullanan 16 ülke- nin işsizlik oranõ orta- lamasõ, geçen yõlõn ocak ayõnda yüzde 7.3 seviyesindeydi. 27 üyeli AB’de ise 2008 sonunda yüzde 7.5 düzeyinde bulunan işsizlik oranõ geçen ay yüzde 7.6’ya çõktõ. Ekonomi Servisi - Dünya borsalarõn- da banka hisseleri önderliğinde yaşanan düşüş içeride de etkili oldu. Özellikle ikin- ci seansta yaşanan satõş baskõsõ ile dolar bir ara 1.71’in üzerine kadar çõktõ, ancak sonrasõnda tekrar 1.70’in altõna sarktõ. ABD hükümetinin Citigroup’un his- selerinin yüzde 36’sõnõ alacağõnõ açõkla- masõna rağmen hisselerde yaşanan yüz- de 44’lük düşüş piyasayõ olumsuz etki- ledi. Finans hisselerindeki gerileme ile birlikte Avrupa borsalarõndaki düşüş yüzde 4’e dayandõ. İçeride de İMKB ulu- sal 100 Endeksi ikinci seansõn ortalarõ ge- çilirken yüzde 2 kayõpla 23 bin 700’ün altõna sarktõ, dolar bankalararasõ piyasa- da 1.71’in üzerine çõktõ. Ancak sonrasõnda yurtdõşõ borsalardaki satõşlarõn hafiflemesi ve içerideki toparlanma ile dolar 1.70’in altõnda dengelendi. Dolar saat 17.00 itibariyle 1.6960 TL’den el değiştirdi. Dõş açõk ocak ayõnda yüzde 76 azaldõ Ekonomi Servisi - Dõş ticaret açõğõ yõ- lõn ilk ayõnda yüzde 75.9 düşerek 1.4 mil- yar dolara indi. AB’ye yapõlan ihracat, yüzde 37.7 azalõşla 3.4 milyar dolar ol- du. Büyümedeki yavaşlama ve krizin et- kisiyle Avrupa pazarlarõndaki daralma dõş ticaret açõğõnõn azalmasõna neden olu- yor. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, ocak ayõnda ihracat yüzde 25.7 azalarak 7 9 milyar dolar, it- halat yüzde 43.3 azalarak 9 3 milyar do- lar olarak gerçekleşti. Aynõ dönemde dõş ticaret açõğõ yüzde 75.9 düşerek 1.4 mil- yar dolara indi. Ekonomi Servisi - Küresel eko- nomik krizin Doğu Avrupa’da ya- rattõğõ “ağır hasar” sonunda Av- rupa Birliği’ni (AB) harekete ge- çirdi. 24,5 milyar Avro büyüklü- ğündeki destek paketinden Türkiye de yararlanacak. Türkiye’ye 2.2 milyar Avro kaynak aktarõlacak. Dünya Bankasõ, Avrupa İmar ve Kalkõnma Bankasõ (EBRD) ve Av- rupa Yatõrõm Bankasõ (EIB), doğu ve orta Avrupa’daki ekonomik kri- ze çözüm bulmak için ortak bir program başlattõ. İki yõl süreli planla, bölgedeki bankalara ve özellikle küçük ve or- ta ölçekli işletmelere hõzlõ ve büyük ölçekli sermaye desteği sağlanacak. Kriz vurdu AKP seyrettiSerdengeçti, krizin Türkiye’yi teğet geçmediğine işaret ederek, “Ancak Başbakan yangõnõn fotoğrafõnõ çekmekten ateşe su dökmeye fõrsat bulamõyor” değerlendirmesini yaptõ. CITIGROUP’TA DEVLETİN PAYI ARTTI Bankacıların aç- gözlülükleri ile krize neden ol- makla suçlanan bir dönemde, Miami’de bir bankacı, kendi cebinden 60 mil- yon doları çalış- maya devam eden ve emekli olmuş 471 banka personeline da- ğıttı. 60 milyon dolarlõk bayram Türkiye’ye 2.2 milyar Avro yardõm ABD devleti elindeki Citigroup imtiyazlõ hisselerini adi hisselerle değiştirecek. Böylece ABD devletinin Citigroup’taki payõ yüzde 36’ya yakõn olacak. ABD hükümeti ile Citig- roup devletin elinde bulunan 25 milyar dolar büyüklüğündeki imtiyazlõ Citigroup hissesi- nin adi hisseye çevrilmesi konusunda anlaştõ. Hazinenin yaptõğõ açõklamada, imtiyazlõ hisse- lerin adi hisseye çevriminin bankaya yeni kay- nak aktarõmõ anlamõna gelmediği ve “Hazi- ne’nin Citigroup’a yaptığı yardımı artır- mayacağı” belirtildi. Oysa daha önce Obama, kamulaştõrma iddialarõnõ reddetmişti. Süreyya Serdengeçti