Katalog

23 AĞUSTOS 2008 CUMARTESİ CUMHURİYET SAYFA DIŞ HABERLER 11dishab@cumhuriyet.com.tr CMYB C M Y B DENİZ BERKTAY KİEV - Rusya’nõn yakõn çevre politikasõ konusunun önde gelen uzmanlarõndan, Rusya siyasi Teknolojiler Enstitüsü Başkan Yardõmcõsõ Aleksey Makarkin, Rusya’nõn Gürcistan politikasõ konusunda Cumhuriyet’in sorularõnõ yanõtladõ. - Rusya neredeyse eşzamanlı olarak Gürcistan ve Doğu Avrupa’da kriz ortamı ile karşı karşıya kaldı. Bunlardan hangisi Rusya açısından yakın bir tehdit durumunda? MAKARKİN - Öncelikle şunu söyleyeyim, Rusya’da savaş isteyenler, nüfusun sadece yüzde 23’ünü oluşturan bir kesim. Onun dõşõnda Ruslar savaş istemiyor. Bugünlerde Moskova sokaklarõnõ görseniz, Ruslarõn savaşmaya niyetinin olmadõğõnõ siz de görürsünüz. Doğu Avrupa’yõ ikiye ayõrmak gerekiyor. Birinci grupta Çek Cumhuriyeti, Slovakya, Macaristan ve Hõrvatistan var. Bunlar Batõ yanlõsõ ülkeler olsalar da Rusya bunlarla bir anlayõş birliği buluyor. İkincisi ise, Polonya ve Baltõk Cumhuriyetleri. Rusya bunlarla olan ilişkilerinde savunma konumunda kalmayõ seçiyor. Batı’nın askeri varlığı kabul edilemez Bu ülkelerin NATO’ya girişleri de aslõnda Rusya’da çok sert bir tepki yaratmadõ, zira biz Sovyetler Birliği döneminde bile Baltõk ülkelerini pek kendimizden görmüyor, onlarõn aslõnda Avrupalõ olduklarõnõ içten içe kabul ediyorduk. Fakat Gürcistan ve Ukrayna konusu bizim için apayrõ. Bu ülkeler, Rusya’nõn etki alanõnda bulunuyor ve birisi Kafkasya’da, diğeri ise Moskova’nõn hemen dibinde bulunan bu iki ülkede Batõ’nõn askeri varlõğõ, bizim için kabul edilemez. - Peki, Rusya’nın Güney Osetya ve Abhazya’ya yaklaşımında son dönemde değişen nedir? MAKARKİN - Bu son savaşa kadar Rusya’da, “bağımsızlıklarını tanısak mı tanımasak mı” tartõşmasõ sürüyordu. Şimdi ise, “bağımsızlığı nasıl ve ne zaman tanıyalım” tartõşmasõ egemen durumda. Yani, Rusya’da artõk hemen hiç kimse, bu bölgelerin Gürcistan içinde şeklen de olsa kalmasõnõ savunmuyor. - Bu, Rusya’nın içinde ve diğer çevre bölgelerde ayrılıkçı hareketleri körüklemez mi? MAKARKİN - Hayõr. Çünkü Güney Osetya ve Abhazya’da Gürcistan’dan bağõmsõz olma isteği her zaman vardõ. Aynõ şeyi mesela Kõrõm için söyleyemeyiz. Dolayõsõyla Rusya, Kõrõm’õn ayrõlmasõnõ desteklemez. Bu, onu dünyada izole edebilir. Ayrõca, Moldova’nõn Transdinyester ve Azerbaycan’õn Dağlõk Karabağ bölgelerinin tanõnmasõ, Moldova ve Azerbaycan’la ilişkilerimizi koparacağõ için, Rusya bu bölgelerin bağõmsõzlõğõnõ desteklemeyecektir. ABD’li büyükelçi: Rusya haklõydõ ama dozu aştõ DENİZ BERKTAY KİEV - ABD’nin yeni Moskova Büyükel- çisi John Valery, Rusya’nõn Gürcistan’a ilk müdahalesinde haklõ olduğunu, fakat daha sonra harekâtõn amacõnõ aştõğõnõ söyledi. Rusya’nõn önde gelen gazetelerinden Kom- mersant’a ilk demecini veren Valery, Amerikan tarafõnõn Gürcüleri bu harekâta girişmemeleri için önceden defalarca uyardõğõnõ, ancak Gürcülerin bunu dinlemediğini öne sürdü. Büyükelçi, Rus- ya’nõn Güney Osetya’da Rus barõş gücü asker- lerinin Gürcü askerler tarafõndan öldürülmesi- ne tepki göstermede ve Güney Osetya’daki du- ruma müdahale etmede haklõ olduğunu, ancak daha sonra Rusya’nõn Gürcistan topraklarõna gi- rerek ve Gürcistan’õn toprak bütünlüğünü teh- dit ederek amacõn dõşõna çõktõğõnõ söyledi. Kommersant muhabirinin, “Kosova Arna- vutlarına Sırpların soykırım uyguladığı id- diası, Sırbistan’ın toprak bütünlüğü konu- sunun müzakere masasından kaldırılması- na neden olmuştu. Gürcülerin Güney Oset- yalılara soykırım yapması da buraların ba- ğımsızlığını meşrulaştırmıyor mu” sorusu üzerine, Büyükelçi Valery, Kosova sorununun kendine özgü bir sorun olduğunu ve Kosova Ar- navutlarõna uygulanan soykõrõm ile güney Osetyalõlara uygulanan katliamlarõn aynõ dü- zeyde olmadõğõnõ ileri sürdü. Büyükelçi Valery, Gürcistan’daki savaşõn Rusya ile ABD arasõndaki ekonomik ilişkile- ri olumsuz etkileyip etkilemeyeceği sorusu üze- rine şu yanõtõ verdi: Aba altından sopa “Rusya ile aramızdaki ticaret hacmi, tam tersine, ilişkilerin yumuşamasına da zemin ha- zırlayabilir. Biz, Rusya’nın DTÖ’ye de gir- mesini istiyoruz. Fakat bu olan bitenler kar- şısında, buralarda yatırım yapmayı düşünen pek çok Amerikalı işadamı şüpheye düşüyor ve biz de onları teskin edici yanıtlar veremi- yoruz. Biz Rusya’yı izole olmuş bir ülke du- rumunda görmeyi istemeyiz.” Böylece aba al- tõndan sopa gösteren Büyükelçi ayrõca, Polon- ya’daki füzesavar sistemlerinin Rusya’yõ değil İran’õ hedef aldõğõnõ ve Rusya tarafõnõn bu sis- temlerin kendisine karşõ kullanõlacağõ yönündeki endişesini anlayamadõklarõnõ ileri sürdü. Batõlõ yetkililer, Kosova ile Güney Osetya ara- sõnda paralellik kurulmasõnõ şiddetle reddetse de uzmanlar, Batõ’nõn Gürcistan’da Kosova’nõn bedelini ödediği yorumunu yapõyor. Belçi- ka’daki Güvenlik ve Savunma Çalõşmalarõ Mer- kezi’nden Alain De Neve, Batõ istemese de Mos- kova’nõn ve Tiflis’in böyle bir paralellik kur- duğunu söylüyor. Fransa Uluslararasõ İlişkiler Enstitüsü’nden Thomas Gomart da Rusya’nõn adõmlarõnõn arkasõnda Batõ’nõn Kosova’daki tu- tumunun rol oynadõğõ görüşünde. Gomart, bu- nunla birlikte Rusya’nõn Abhazya ve Güney Oset- ya’yõ tanõmasõnõn zor olduğunu düşünüyor. BAHADIR SELİM DİLEK ANKARA - ABD’nin Gürcistan’a insani yardõm gerekçesiyle üç savaş ge- misini Karadeniz’e gön- derme kararõnõn yanõ sõra Washington yönetiminin bir süreden bu yana Rus- ya’ya Karadeniz’de NA- TO üzerinden gözdağõ verme çabasõnda olduğu öne sürüldü. Rus-Gürcü savaşõ ile birlikte Karadeniz’de ipler gerilmeye başladõ. Ancak savaş öncesinde de ABD’nin girişimleriyle Karadeniz’in NATO’nun Rusya’ya karşõ bir tatbikat alanõna dönüşmeye baş- lamõş olduğu da ortaya çõktõ. 14 Temmuz’dan bu yana Karadeniz’de ABD gemilerinin de katõlõmõy- la üç NATO tatbikatõ ya- põldõ. NATO’nun “Barış İçin İşbirliği” programõ kapsamõnda Karadeniz’de 14 Temmuz’da başlayan Sea Breeze 2008 (Deniz Meltemi 2008) tatbikatõ 26 Temmuz’da sona erdi. NATO’ya üye olmak is- teyen bölge ülkelerinin de katõldõğõ bu tatbikatta Ukrayna, ABD, Almanya, Azerbaycan, Belçika, Da- nimarka, Ermenistan, Fransa, Gürcistan, İngil- tere, Kanada, Letonya, Makedonya, Romanya ve Yunanistan yer aldõ. Tat- bikatta açõk denize kõyõsõ olmayan ülkelerin de tem- sil edilmesi, bunun taktik bir askeri faaliyetten çok Rusya’ya karşõ stratejik siyasal bir tavõr olduğunu gösterdi. Bu tatbikatta hem NATO üyesi hem de Karadeniz’de en uzun kõ- yõya sahip ülke olarak Türkiye de iki gemiyle yer aldõ. Tatbikatta toplam 18 gemi, 9 uçak, 3 heli- kopter ve çeşitli zõrhlõ as- keri araç katõldõ. NATO’nun bir benzeri askeri tatbikatõ da aynõ gün “Anında Karşılık 2008” adõyla Gürcistan’da başladõ. Tatbikatta bin ABD askerinin yanõ sõra Gürcistan, Azerbaycan, Ermenistan ve Ukrayna güçleri de katõldõ. Bu tat- bikatõn Gürcistan’õn Gü- ney Osetya’ya operasyo- nundan sadece bir hafta önce bitmiş olmasõ, “ABD, Mihail Saakaşvili yönetimini Rusya’ya karşı cesaretlendirdi” yorumlarõnõ güçlendirdi. Böylece ABD geçen temmuz ayõnda Moskova yönetiminin NATO’ya üyeliğine karşõ çõktõğõ iki ülke ile ortak tatbikat dü- zenleyip Rusya’ya mesaj vermişti. Son olarak Romanya ve Bulgaristan limanla- rõna “rutin ziyaret” dü- zenleyen İspanya, Al- manya ve İspanya savaş gemileri yine NATO kap- samõndaki faaliyet için önceki gün Boğazlardan geçerek Karadeniz’e açõl- dõ. Söz konusu gemilerin çok önceden belirlenmiş bir takvim çerçevesinde bölgede bulunduğu belir- tilirken, ABD’nin Gür- cistan’a insani yardõm için gönderdiği savaş gemile- rinin bu faaliyete katõlõp katõlmayacaklarõ ise net- leşmedi. Gemilerin liman ziyaretlerini tamamlama- sõ ve planlanan tatbikatõ gerçekleştirmesinden son- ra Karadeniz’den ayrõl- masõ bekleniyor. NATO gemilerinin Karadeniz’de, yine NA- TO üyesi olan Romanya ve Bulgaristan ile ilgili olduğu, tatbikat planlama çalõşmalarõnõn da bu çer- çevede yapõldõğõ belirti- liyor. Rus askerleri çekiliyor Dış Haberler Servisi - Rus birlikleri, Gürcistan’dan çekilmeye başladõ. Böl- gedeki gazeteciler, Gürcistan’dan tek yanlõ bağõmsõzlõk ilan eden Güney Oset- ya sõnõrõna yakõn Gori kentindeki Rus as- kerlerinin çekildiğini bildiriyorlar.Rus birlikleri, Gori kenti çõkõşõndaki kontrol noktasõndan Güney Osetya’nõn başkenti Tshinvali istikametindeki güzergâhõ kul- lanarak konvoylar halinde Güney Osetya içlerine doğru gidiyor. Rus konvoylarõnõn güvenliğini sağlamak üzere askeri heli- kopterler bölgede alçak uçuş yapõyor. İngilizce yayõn yapan “Russia Today” televizyonuna göre, Rusya Savunma Bakanõ Anatoli Serdyukov çekilme işleminin dün sabah erken saatlerde başladõğõnõ söyledi. Rus birliklerinin Güney Osetya’ya doğ- ru çekileceğini belirten Serdyukov, “Gü- venlik ilkeleri çerçevesinde oluşturulan güvenlik kuşağında, özel araçlarla do- natılmış kontrol noktalarında sadece barış gücü askerleri kalacak” diye ko- nuştu. 500 Rus barõş gücü askerinin Gür- cistan’da kalacağõ bildiriliyor. Serdyukov, çekilmenin Rusya Devlet Başkanõ Dimitri Medvedev’in daha ön- ce verdiği talimatlara uygun yapõldõğõnõ söyledi. Medvedev, Rus birliklerinin çe- kilme işleminin dün tamamlanacağõnõ duyurmuştu. Rus yetkililer, Güney Oset- ya içlerine kadar çekileceklerini, Rus barõş gücü askerlerinin ise ek güvenlik ön- lemleri çerçevesinde Güney Osetya çev- resinde kalmaya devam edeceklerini bil- diriyorlar. Güney Osetya parlamentosu ise ülkenin bağõmsõzlõğõnõn tanõnmasõ için Rusya par- lamentosuna resmen başvuruda bulundu. Resmi RIA Novosti ajansõnõn haberine gö- re, Güney Osetya parlamentosu başvuru- sunda, ülkenin bağõmsõzlõk için gereken ko- şullara sahip olduğunu belirtti. Gürcistan’õn Gori kentindeki birlikler, G. Osetya içlerine doğru çekilmeye başladõ. Rus yetkililer, 500 barõş gücü askerinin ise kalacağõnõ duyurdu Rus güçlerinin büyük ölçüde Gürcistan’ı terk ettiği belirtiliyor. Zırhlı araçlar dün Tiflis-Gori yolundan geçerken, kenar yollarda da geri çekilme talimatı bekleyen küçük Rus konvoyları dikkat çekiyordu. (Fotoğraf: AP) Gori civarındaki köylerde yaşayanlar, köye gelen gazetecilerden yiyecek ve ilaç istiyorlar. (Fotoğraf: AP) Öymen, Gürcistan’a giden ABD gemilerini Meclis gündemine taşõdõ CHP, gemileri sorguluyor ANKARA (Cumhuriyet Bü- rosu) - CHP Genel Başkan Yardõmcõsõ Onur Öymen, Gür- cistan’a insani yardõmõn ABD savaş gemileri tarafõndan götü- rülmesinin “Rusya’ya karşı güç gösterisi” olduğunu belir- tirken, konuyu soru önergesiy- le de Meclis gündemine taşõdõ. Başbakan Tayyip Erdoğan’õn Boğazlardan geçiş konusunda iki gün önce “bize yapılmış başvuru yok” dediğini anõm- satan Öymen, “Bu çelişkili bir durum. Ya Başbakan’ın baş- vurudan haberi yok, ya da başvuru eski tarihli” dedi. Öymen, ABD’nin Gürcis- tan’a, savaş gemileriyle insani yardõm götürmesinin son dere- ce anlamlõ olduğunu söyledi. Montrö Sözleşmesi’ne göre Ka- radeniz’e sahili olmayan ülke- lerin iki hafta öncesinden ge- milerinin geçeceğini bildirmek için Türkiye’ye başvurmalarõ gerektiğini belirten Öymen, Er- doğan’õn birkaç gün önce “Bi- ze hiç müracaat olmadı” de- diğini anõmsattõ. Öymen, “O za- man hiçbir müracaat olma- dıysa bu gemiler nasıl oluyor da geçebiliyor Boğazlardan müracaat süresini doldurma- dan” diye konuştu. Öymen şöy- le devam etti: “İnsani yardımı sivil gemiyle de yapabilirler. Bunları savaş gemisiyle taşı- dın, üzerinde füze olan gemi- lerle bunlar götürülür mü? Bunlar belli ki Rusya’ya kar- şı kuvvet gösterisi. Bu durum emsal teşkil edebilir. Yarın Rusya’da çıkar derse aynı kolaylığı bana da yap ne ya- pacaksınız o zaman. Füze ta- şıyan savaş gemisiyle, sağlık ve gıda malzemesi taşınmaz.” RUS UZMAN MAKARKİN: ‘Gürcistan ve Ukrayna konusu bizim için apayrı’ HUGO CHAVEZ: Rus filosunu memnuniyetle karşılarız Washington: Moskova bilgilendirildi WASHINGTON (Cumhuriyet) - ABD yönetimi Gürcistan’a insani yardõm taşõyan gemiler konusunda Rusya’nõn bilgilendi- rildiğini açõkladõ. ABD Savunma Bakanlõğõ sözcüsü Bryan Whit- man, ABD’nin Gürcis- tan’a deniz yoluyla yap- mayõ planladõğõ insani yardõm faaliyetleri ko- nusunda, “Ruslar, faa- liyetlerimizin yönte- mi ve amaçlarımız hakkında bilgilendi- rildi” dedi. Türkiye’nin 3 ABD gemisinin boğazlardan Karadeniz’e geçmesi- ne izin vermesinden sonra ABD, Gürcistan’a yardõm malzemesi taşõ- mak üzere McFaul, Mount Whitney ve Dal- las gemilerini gönde- receğini açõklamõştõ. Yunanistan’õn Girit adasõndan yola çõkan ilk Amerikan gemisi USS McFaul’un bir hafta içinde Gürcistan’a varmasõ bekleniyor. NATO ÜZERİNDEN MESAJ Karadeniz tatbikat alanõ ABD’nin yeni Moskova Büyükelçisi, Rusya’nõn ilk müdahalesini haklõ buldu Kommersant’a ilk demecini veren Büyükelçi John Valery, Amerikan tarafõnõn Gürcüleri bu harekâta gi- rişmemeleri için önceden defalarca uyardõğõnõ, ancak Gürcülerin bunu dinlemediğini öne sürdü. Rus- ya’nõn Güney Osetya’ya müdahalesini haklõ buldu- ğunu söyleyen Büyükelçi, Rusya’nõn Gürcistan top- raklarõna girerek amacõnõn dõşõna çõktõğõnõ söyledi. Dış Haberler Servisi - Venezüella Devlet Başkanõ Hugo Chavez, Rusya’nõn Karayipler’e filo göndermekle ilgilendiğini söyledi. Chavez, önceki gün devlet televizyonundan yayõmlanan konuşmasõnda, Rusya’nõn Karayipler’e filo göndermesi konusunu, Caracas’õ ziyaret eden Rus elçilerle ele aldõklarõnõ ve Rusya Başbakanõ Vladimir Putin ile telefonda görüştüklerini belirtirken Rusya’dan konuyla ilgili herhangi bir açõklama yapõlmadõ. Venezüella lideri, Moskova yönetimiyle yakõn bağlarõ bulunduğunu ifade ederek Rus filosunun Venezüella karasularõnõ ziyaretini memnuniyetle karşõlayacağõnõ kaydetti.