Katalog

ekonomi@cumhuriyet.com.tr 13 ARALIK 2008 CUMARTESİ CUMHURİYET SAYFA EKONOMİ 11 CMYB C M Y B İŞÇİNİN EVRENİNDEN ŞÜKRAN SONER Devlet Baba Amerikan otomobil sanayiinin nabzının attığı kent- te, kilisenin içine sokulmuş Amerikan simgesi mar- ka arabalar eşliğinde düzenlenen, yüz binlerin daha işsiz kalmaması, otomobil sanayiinin kurtarılması için dua edilen büyük ayine, Tanrı Baba’dan yanıt yok... Ruhi Su’nun sesi, müziği ile; Tanrı Baba’nın kulları- nı, “Kötülükleri siz yarattınız, ben hiçbir şeyinize ka- rışmadım, sıkışınca benden yardım istemeyin..” an- lamında azarlaması ile ilşkili dizeleri kulağımda. ABD’de hükümetin hazırladığı, dev otomobil sek- törünün dev krizine ilk aşamada yanıt vermesi bek- lenen yardım paketi, meclisten kendi milletvekilleri- nin oylarıyla geri döndü. Milletvekilleri siyasi gelecekleri için yeni bir riskten korktular. İnşaat sektörü, piyasalar krizi ile başlayan üretimin dev şirketlerine yansıyan krizde, devlet babanın kaynaklarını, halkın vergileri ile toplanmış dolarları, sonu gelmeyen bir biçimde kul- lanmanın hesabını verememekten korktular. Topu Obama hükümetinin hazırlayacağı yeni projelere attılar. Araya Noel’in de girmesiyle geçecek uzunca bir zaman dilimine, otomobil şirketlerinin dayana- mayacakları kaygısı piyasaları bir kez daha olumsuz etkiledi... Satır aralarında kalan bilgilerden ABD’li parla- menterlerin dev otomobil sanayiinde örgütlü sendi- kalarla da pazarlık yaptıklarını öğreniyoruz. Yürür- lükteki sözleşmelerin, yasal hakka dönüşmüş ücret- lerinin aşağı çekilmesini istemişler. Razı edemeyin- ce de, devlet babadan, halkın sırtından çıkacak bü- yük yardım kararının, aslında dev şirketlerin krizinin boyutlarında cüce kalacağı, bu yardıma karşın da ki- mi şirketlerin çökebileceği korkusunu yaşamışlar. Asıl korkuları büyük krizin patlamasından bugüne, aldık- ları krizden çıkış önlem kararlarının, önce emperyal finans şirketleri, bankaları, derken üretim şirketlerini kurtarma içerikli olmaları. Üstelik devlet babanın kay- naklarıyla, halkın sırtından kurtarma operasyonların- da harcanan rakamlar hızla büyürken, krizin durdu- rulamaması, halka ödetilen bedellerin giderek ağır- lık kazanması... Sendikalı işçinin ücretine dikilen göz, kamuoyuna dönük olarak, işsizi, yeni işten atılacakları kurtarma- ya yönelik olarak pazarlansa da, sonuçta kurtarılmaya çalışılan sermaye gücü; kriz baştan sanıldığı gibi ki- mi operasyonlarla durdurulamayınca, giderek zin- cirleme büyüdükçe, halka hele de en aşağıdakilere, en büyük çoğunluğa ödetilen bedel geometrik sayı- larla katlanıyor. Haberlere egemen görüntüler önce finans sistemi, sonra bankalar, sonra dev emperyal şirketlerden atılan en yüksek ücretlilerin, ellerinde kar- ton kutulara yerleştirdikleri bürolarına ait eşyaları ile işten çıkışları olsa da, yüzlerce, binlerce en yukardan çalışanların işten atılmasının durdurulamaması, en aşağıdan, elinde karton kutuya yerleştirilecek eşya- sı olmadan atılanların yüz binle katlandığının belge- si sayılıyor. Doğu Bloku’nun parçalanması, Marksist tehdidin ortadan kalkması, küreselleşme, tek kutuplu, ideo- lojilerin bitişinin ilan edildiği düzende babalığını unut- muş devlet baba, şimdilerde devreye girmeye çalış- sa da, girmek zorunda kalsa da çok şaşkın. Bütün dünyaya dikte ettirilen piyasa düzeninin kuralları iş- lemiyor. Artık Marksistlerin değil, piyasacıların çok sık kullandıkları “can pazarı” koşullarında, tek(!) ideolo- jinin kurallarına uyup uymadığı umursanmadan alınan kararlarla, işin içinden çıkamamanın kıskacında, her şey toz duman. Yunanistan’da ateşlenen kıvılcımla çıkan yangın, si- yasi iktidarları tir tir titretiyor. Artık öncelik ideolojinin, piyasa düzeninin kurallarına uyup uymaması değil, ka- rarların daha büyük krizlere, patlamalara yol açıp aç- mayacağının sorgulanmasında. ABD başta, AB ül- keleri, Uzak Asya’da bütün ülkeler kendi koşullarına göre, birbirinin tam tersi gibi görünen krizden çıkış re- çetelerine sarılıyorlar. Hesaplar, iç dinamikler, iktidarları ayakta tutabilecek, toplumsal patlamayı durdurabi- lecek öncelikler üzerinden... Piyasacıların ağzından bizim ülkede krizden çıkış reçeteleri aranırken, KOBİ’lerin kurtarılmasına önce- lik verilmesini, ihracat artışı üzerinden düş görülme- mesini duymak şaşırtıcı değil. İç piyasayı canlandır- ma arayışları öne çıkıyor. Hem de dövizin gelişi giderek zorlaşacağından, üretimde ucuz hammadde, ara ürün ithalatından hızla kaçılması öngörülüyor. Daha pahalı da olsa ülke kaynakları içinde ara ürün, hammaddeye dönüşün çok daha akılcı, istihdam yaratıcı olmanın yanında, ekonomik kazançlı olacağı savunuluyor. Pi- yasacılar giderek bizim yerimize dinozorlaşıyorlar... Her şey devlet babadan isteniyor, bekleniyor. Ge- lin görün ki devlet baba, baba olmayı unutmuş, kay- naklarını tüketmiş; “Erdoğan’dan devlet baba atağı” başlıklı haberi görünce acı acı gülümseyiverdim.. Pa- rasal ve ayni yardımların tek merkezden dağıtılması, kimi ilkelere bağlanması gündemdeymiş.. Desenize sadaka düzeni ile oy toplamada da kaynaklar tükendi; zapturaptın yoları aranıyor... soner@cumhuriyet.com.tr 940 bini aşkõn kişinin bankalara olan borcundan yararlanmak isteyenler ‘modern’ yöntemlerle borçlandõrõlõyor Yurttaş tefecinin elindeİstanbul ve Ankara’da dağõttõklarõ el ilanlarõ ve internette yer alan duyurularla nakit ya da taksit öneren, her kredi kartõ borcuna farklõ faiz oranõ uygulayabiliyor. FATMA KOŞAR Her kredi kartõ borcuna farklõ faiz oranõyla taksit yaparak ya da nakitle ye- niden yapõlandõrma öne- ren kişiler, borçlularõ tu- zağa düşürüyor. İstanbul ve Ankara’da dağõttõklarõ el ilanlarõ ve internette yer alan duyurularla nakit ya da taksit öneren her kredi kartõ borcuna farklõ faiz oranõ uygulayabili- yor. “Modern tefeciler” internet sitelerinde “nakit elde etmeniz için yaptı- ğımız işlem ticari alışve- riş olup, tamamen yasal bir işlemdir” savõnõ kul- lanõyor. Örneğin kendini elektronik mühendisi ola- rak tanõtan ve sitesinde iletişim bilgileri veren Yu- suf Ertürk, “Yapı Kredi World, Garanti Bonus, Fortis Bonus, TEB Bo- nus, Şekerbank Bonus kredi kartlarının limiti- nin yüzde 13 eksiğini” teklif ediyor. Bazõ “borç verenler” de çek, senet veya ipotek yerine “kontör satma” yöntemi de kullanõyor. Bunun için borçlunun bankaya ödeyeceği mik- tarõ düşürüyor. Yoğun ta- leple karşõlaşan borç ve- renler konusunda tüketi- ciyi uyaran Tüketici Der- nekleri Federasyonu Ge- nel Başkanõ Ali Çetin, il- gili kuruluşlarõ görevleri- ni yapmaya çağõrdõ. İstanbul’da Mecidiye- köy, Beşiktaş, Nişantaşõ gibi merkezi yerlerinde rahatlõkla el ilanõ dağõtan kişiler, kendilerine mü- dahale edilmemesini ban- kalarõn memnuniyetine bağlõyor. Tüm bankala- rõn kartlarõ ile çalõşan ve bütün POS makinalarõna sahip olduklarõnõ belirten borç verenler yaptõklarõ işin yasal olduğunu sa- vunurken bankalarõn da tahsilat yapõlabilmesin- den hoşnut olduğunu ifa- de ediyor. Sonu belirsiz TÜDEF Başkanõ Çetin, “Yasadışı tefecilik ya- panların eline düşünce borcu ödeyemediğinde ne olacağı belirsiz” uya- rõsõnõ yaptõ. Tüketicilerin gayri res- mi, hukuki altyapõsõ ol- mayan hiçbir kurum veya kişiye başvurmamasõ ge- rektiğini belirten Çetin şu saptamalarõnõ aktardõ: “Tefeciler tüketiciye yar- dımcı olur gibi gözükü- yor. Oysa hem haksız kazanç sağlıyorlar hem de istismara açık bir ya- pı var. Tüketicinin yarın ne olacağı belli değil. Bankalardan daha yük- sek faiz alıyorlar. Nakit de kullandırabiliyorlar, bunun için teminat isti- yorlar.” TÜDEF: Bu iş patlamadan önlem alınsın, formül hazır Tüketici Dernekleri Federasyonu (TÜDEF) vergi borçlularõnõ sübvanse eden hükümetin kredi ve kart borcu ödemelerine kolaylõk sağlamasõnõ istiyor. “Krize karşı alınabilecek en yaşamsal ön- lem budur” diyen TÜDEF Başkanõ Çetin’in aktarõmlarõna göre hükümete ve muhalefetteki partilere önerilecek yasa teklifinin dö- nüştürülmesi önerileri şöyle: “Bankaların gider yazabileceği ve vergiden düşebileceği bi- çimde kredi kartı borçları ve tüketici kredisinden doğan ana- para borçlarının faizlerden arındırılarak yıllık yüzde 3 faiz- le 18 eşit taksitte ödeme kolaylığı sağlanmalı. Asgari ücret al- tında geliri olan veya hiç geliri olmayan tüketicilerin kredi kar- tı ve bireysel kredi borcu silinmeli ve bu şartları kabul eden tüketicilere yeterli geliri olduğunu kanıtlamadıkça bir daha kredi kartı ve kredi verilmemeli. Kredi kartı yıllık aidatı Yar- gıtay kararına uygun olarak tümüyle kaldırılmalıdır. Kredi kartı faiz oranı, mevduat faiz oranının iki katını geçmemeli.” BEKO RUSYA’DA YILIN ŞİRKETİ Arçelik AŞ’nin Rusya’da faaliyet gösteren şirketi BEKO LLC, Rusya’da “RBC” (RosBusinessConsulting) tarafõndan her sene düzenlenen “Yõlõn Şirketi” yarõş- masõnda, “En hõzlõ gelişen ve en dinamik şirket” kategorisinde bi- rincilik ödülünü aldõ. BEKO LLC, Rusya’da bu ödülü alan ilk Türk şirketi oldu. Koç Topluluğu’nun yurtdõşõnda inşa ettiği ilk fabri- ka olma özelliğini taşõyan Beko LLC Üretim Tesisi, 2007 yõlõnda toplam 429 bin adet ürün üretirken bunun 75 bin adedini yakõn ülkelere ihraç etti. Toplam 78 bin 500 m2 kapalõ ve 546 bin m2 açõk alana sahip olan fabrikada 1080 kişi çalõşõyor. BEKO LLC, 2010’a kadar BEKO markasõnõ Rusya’daki en büyük üç beyaz eş- ya markasõndan biri haline getirmeyi amaçlõyor. MAN LANSMANINDA 48 ARAÇ SATTI MAN’õn TGX ve TGS serisi araçlarõnõ İstanbul’da düzenlediği Türkiye Lansmanõ’nda müşterilerine tanõtan MAN Kamyon Otobüs AŞ. Yürüt- me Kurulu Başkanõ Kâzõm Tuncay Bekiroğlu etkinlik tamamlanana ka- dar 48 araç sattõ. Avrupa’da ‘Yõlõn Kamyonu’ ödülü alan araçlara gös- terilen ilgiye pek şaşõrmadõğõnõ ifade eden Bekiroğlu, “Krize rağmen bu sonuç sevindirici” dedi. Bekiroğlu’na göre her şeye karşõn kriz çok uzun soluklu bir sarsõntõ olmayacak ve 2010 yõlõndan itibaren ekonomi eski limitlerine dönmeye devam edecek. Bekiroğlu, “Oto- büs üretimi, uzun vadeli siparişlerle gerçekleşir. Daha ön- ce 2015 yõlõ hedefimizi 200 bin araç satõşõ olarak açõklamõştõk. Bir değişiklik yok” dedi. IKCO, BURSA’DAN 1 MİLYON PARÇA ALACAK Küresel kriz sonucu ağõr darbe alan Bursa otomotiv yan sanayii, IKCO’nun Bur- sa ile çalõşma kararõ almasõ üzerine biraz nefes alacak. Yõllõk yaklaşõk 1 milyon üre- timi ile dünyanõn 14. büyük otomotiv fabrikasõ sayõlan IKCO, Türkiye distribütörleri MYS Otomotiv’in çabalarõ ile Avrupa’da ürettirdiği yedek parçalarõ Türkiye’de ürettirme ka- rarõ alõyor. Firmadan yapõlan açõklamaya göre Bur- sa otomotiv yan sanayiine minimum 1 milyon ye- dek parça ürettirecek olan IKCO Türkiye temsilcisi MYS Otomotiv yetkilileri ellerindeki liste için tüm yedek parça ve yan sanayiciler ile görüşecekler. Si- pariş kotasõnõn yükselebileceği belirtildi. YERLİ MALI HAFTASI Krize karşõ kurtuluş reçetesi Ekonomi Servisi - Bağõmsõz Eğitimciler Sendikasõ Genel Baş- kanõ Gürkan Avcı, her yõl 12-18 Aralõk tarihlerinde kutlanan Yer- li Malõ Haftasõ nedeniyle yaptõğõ açõklamada, ekonomik krizden kurtuluş reçetesinin “yerli malı” olduğunu savundu. Atatürk za- manõnda başlayan Yerli Malõ Haf- tasõ’nõn günümüzde göstermelik hale getirildiğini söyleyen ve bu- gün yerli malõ kullanmanõn bir va- tandaşlõk borcu haline geldiğini be- lirten Avcõ, tüketim mallarõ itha- latõna giden her 6 bin dolarõn Tür- kiye’de bir kişiyi işsiz bõraktõğõnõ söyledi. Rusya’daki müteahhitlerin yatõrõmõ sekteye uğradõ, 20 bin Türk işçisi Türkiye’ye döndü Şantiyeler tek tek kapanıyor Kuzey komşumuzda toplam 3.6 milyar dolarlõk yatõrõmõ bulunan Türk müteahhitlerinin işi de tõkanõyor. Paralarõn tahsili geciktikçe işçiler yurda dönüyor. ANKARA (AA) - Küresel finansal kriz- den en çok etkilenen ülkelerden Rusya’da, Türk müteahhitlerinin yatõrõmlarõ sekteye uğradõ. Türk müteahhitlerinin geçen yõl 3.6 mil- yar dolarla en fazla iş üstlendikleri 2. ülke olan Rusya’da, devlet yatõrõmlarõ daha çok yerli müteahhitlerce yürütülüyor. Bu ne- denle özel sektör yatõrõmlarõna odaklanan Türk müteahhitleri, paralarõn tahsilinde ve işleri sürdürmede zorlanõyor. İnşaat faali- yetlerinin yavaşlatõlmasõ, durdurulmasõ ve- ya şantiyenin tümüyle kapatõlmasõ gibi ge- rekçelerle 2 ay içinde Türkiye’ye dönen iş- çi sayõsõnõn 20 bini bulduğu belirtiliyor. Rusya ve biraz da Kazakistan’da etki- lendiklerini söyleyen Türkiye Müteahhitler Birliği Başkanõ Erdal Eren özetle şunlarõ söyledi: “Rusya’da, iş merkezi, fabrika, alış- veriş merkezi, konut vesaire gibi yatırım projelerinin müteahhitliğini yapıyoruz. Rus pazarındaki yavaşlama, alım gücü- nün azalması, ekonomide durgunluk gi- bi nedenlerle bazı yatırımları erteleyen veya yavaşlatan yatırımcılar var. Bundan bir sıkıntı yaşıyoruz. Örneğin gelecek yıl tamamlanmak üzere yürütülen bir alış- veriş merkezi inşaatında, işveren eko- nomik durgunluğu gözeterek, bir yıl sonra teslim istedi. O zaman bu şanti- yemiz, diyelim 3 bin kişi çalıştırıyorsa onu 1.500 kişiye düşürüyor. İşi yavaşlatı- yor. Bazı şantiyelerde ödemeler geciki- yor, tekrar başlayıncaya kadar dönem- sel olarak iş durduruluyor, işçiler geri gönderiliyor.” Bayramı direnişte geçirdiler AHMET KURT İZMİT (Cumhuriyet)- Kocaeli’nin Arslanbey Organize Sanayi Bölgesi’nde kurulu olan Tezcan Galvaniz fabrika- sõnda 38 işçinin başlattõğõ direniş bay- ramda da yõlmadan devam etti. Birleşik Metal-İş üyesi direnişçi işçiler, fabrika önündeki bayramlaşma sõrasõnda atõlan işçilerin geri alõnmasõnõ isterken, işve- renin sendikalarõ ile pazarlõk masasõna oturmasõnõ istedi. Direniş çadõrõ önünde toplanan Birle- şik Metal-İş üyesi Tezcan Galvaniz ça- lõşanlarõ ve işten atõlan işçiler birbirleriyle bayramlaştõ. Sendikanõn genel örgüt- lenme sekreteri Özkan Atar ve Kocae- li Şube yöneticileri bayramlaşmada yaptõklarõ konuşmada, “Bu direniş ate- şi haklılığımız tescil edilene kadar sönmeyecek, başka mücadele alanla- rına örnek olacak” dediler. Japonya’dan 255 milyar dolarlık paket Ekonomi Servisi - Japonya Baş- bakanõ Taro Aso, ülke ekonomi- sinin canlandõrõlmasõ için 255 mil- yar dolarlõk yeni bir teşvik paketi açõkladõ. Aso düzenlediği basõn toplantõ- sõnda, yaklaşõk 300 milyar dolarlõk ilk teşvik paketini açõkladõklarõ ekim ayõndan bu yana, Japon eko- nomisiyle ilgili beklentilerin daha da olumsuzlaştõğõnõ söyledi. Aso’ya göre yeni paket, istihdamõn arttõ- rõlmasõnõ, borçlanmanõn teşvik edil- mesini ve mali piyasalara destek ve- rilmesini öngörüyor. Paketin 10 milyar dolarlõk bölü- mü son zamanlarda işlerini kay- beden geçici işçiler için kullanõla- cak. ABD’nin ardõndan dünyanõn ikinci büyük ekonomisi olan Ja- ponya resesyonda. Ekonomisi ih- racata dayalõ olan Japonya, talebin azalmasõ ve para birimi yenin aşõ- rõ değerlenmesi nedeniyle küresel krizden en fazla etkilenen ülkeler- den biri oldu. Japonya’da ekonomik darboğaz dönemlerinde geleneksel olarak hükümetler altyapõ projelerine odaklanõyor. Siemens Sinop-Boyabat tüneli ihalesini kazandı Ekonomi Servisi - Siemens Sanayi ve Ticaret AŞ, 11 milyon dolarlõk Sinop-Boyabat yolu dranaz tüneli elektrik, elektromekanik ve otomasyon ihalesini kazandõ. Firmadan yapõlan açõklamada 1998’de İstanbul Vecdi Diker Tüneli ile başlayan karayolu tüneli elektrik, elektromekanik ve otomasyon projelerine, son olarak Sinop-Boyabat yolu dranaz tünelini ekledikleri belirtildi. Söz konusu ihaleyle birlikte Siemens, Türkiye’deki yedinci anahtar teslim tünel projesini hayata geçirecek. Ekonomi Servisi - Tüketici Dernekleri Konfederasyonu Baş- kanõ Ali Çetin, Türkiye’de üreti- len mallarõnõn barkodunun 869’lu rakamla başladõğõnõ anõmsatarak, tüketicilerden yaptõklarõ alõşveriş- lerde bu barkotlu ürünleri tercih et- melerini istedi. Global krizin atlatõlmasõ için Türk işçisinin ürettiği, Türki- ye’deki hammadde ve ara malla- rõnõn kullanõldõğõ katma değer ya- ratan mallarõn tüketiminin özen- dirilmesi gerektiğini kaydeden Çetin, Çin’den gelen her kontey- ner malõn Türkiye’de bir fabrika- nõn kapanmasõna ve dövizin de yurtdõşõna gitmesine neden oldu- ğunu anõmsattõ. Çetin, ekonomik pakette Türk tüketicisinin unutul- duğunu, bir an önce alõm gücünü yükseltecek önlemlerin pakete da- hil edilmesi gerektiğini bildirdi. Alõşverişte 869’a bak, ürünü öyle al Kredi borcunu ödemeyen 201 bin, kart borcunu ödemeyen 741 bin kişi var. Merkez Bankasõ veri- lerine göre tüketici kredisi borcunu ödeyemeyenle- rin sayõsõ ilk 8 ayda, borcunu ödeyemeyenlerin sa- yõsõ ilk 8 ayda 2006 ve 2007’nin toplamõnõn üzerinde. Verilere göre kredi kartõ ve tüketici kredisini öde- meyenlerin toplamõ bu yõlõn ilk 8 ayõnda 443 bin ki- şi oldu. Geçen yõlõn tamamõnda ise rakam 228 bin ki- şiydi. Her tüketicinin bir kez sayõldõğõ varsayõmõyla tüm yõllar iti- barõyla borçlu sayõsõ ise 943 bin 171 kişiye ulaştõ. ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Merkez Bankasõ, kredi kartõ işlemlerin- de uygulanacak azami faiz oranlarõn- da değişiklik yapõlmadõğõnõ açõk- ladõ. Buna göre, oranlar 1 Ocak 2009 tarihinden itibaren 3 aylõk süre için de geçerli olacak. Merkez Bankasõ, kredi kartõ faiz oranlarõ- nõn bireysel kredi faizlerine göre da- ha yüksek belirlendiğine dikkat çe- kerek, tüketicilerin kõsa vadeli kredi gereksinimini kredi kartõ yerine tüketici kredileri yoluyla karşõlamalarõnõ önerdi. Merkez Bankasõ’ndan yapõlan açõklamaya göre, 1 Temmuz 2008 tarihinden itibaren geçerli olan ay- lõk azami akdi ve gecikme faiz oranlarõ değiştirilmedi. 1 Ocak 2009 ve 31 Mart 2009 tarihleri ara- sõnda kredi kartõ işlemlerinde uy- gulanacak aylõk azami akdi faiz oranõ, Türk Lirasõ için yüzde 4,39, ABD Dolarõ için yüzde 2,54 ve Avro için yüzde 2,30; aylõk aza- mi gecikme faizi oranõ ise Türk Li- rasõ için yüzde 5,14, ABD Dolarõ için yüzde 3,11 ve Av- ro için ise yüzde 2,82 olarak devam edecek. Merkez’den de uyarı: Kart kullanırken dikkat Borcunu ödeyemeyen 940 bini aşkõn kişi var