Katalog

ekonomi@cumhuriyet.com.tr 24 EKİM 2008 CUMA CUMHURİYET SAYFA EKONOMİ 13 CMYB C M Y B Ekonomi Servisi- Döviz piyasasõlarõ dün yine oldukça hareketliydi. Dolar 1,74 YTL’ye kadar yükselirken, Avro 2.2 YTL ile rekor kõrdõ. Faiz ise yüzde 24’ü aşarak dört yõlõn zirvesini gördü. Yatõrõmcõlarõn varlõklarõnõ anavatanlarõna geri götürme- si IMKB’de bir günde yüzde 2.3’e yakõn kayõplara neden oldu. Avrupa borsalarõn- da ise yüzde 3’e varan düşüşler görüldü. Hedge fonlarõn riskli görülen geliş- mekte olan ülkeleri terk etmesiyle artan dolardaki yükseliş dün de hõz kesmedi. Önceki gün 1.69 YTL ile zirveye çõkan dolar şimdilerde eskiden iki kez denedi- ği zirvesine çok yaklaştõ. Dolar 1.74 YTL’ye çõkarken, 24 Mart 2003’te 1.77 YTL, 23 Haziran 2006’da da 1.76’ya ka- dar tõrmanmõştõ. Merkez Bankasõ Başkanõ Durmuş Yõl- maz’õn döviz depo piyasasõnda borçlan- ma limitlerini yüzde 100 artõracaklarõnõ açõklamasõ da dolarõn gevşemesinde et- kili oldu. Ancak dolara olan talep bitmedi ve öğleden sonra yeniden 1.70’in üzeri- ne çõktõ. Dolar kõsa sürede yaklaşõk dört kuruş arttõ. Bankalararasõ piyasada dolar 1.7395 YTL ile 28 ayõn yeni zirvesini gör- dü. Bu seviyeden gelen satõşlar dolarõ ye- niden 1.70’in altõna çekti. Dolardaki ha- reketlilik piyasalarõ da etkiledi. Yabancõ çõkõşlarõ borsalardaki satõşlarõ arttõrdõ. İMKB Bileşik Endeksi, ilk seansta 25.000 puanõn altõna düşerek Mayõs 2005’deki se- viyelerine indi. İkinci seansa da satõcõlõ başlayan İMKB tepki alõmlarõyla artarak, yüzde 2.28 değer kaybõyla 25 bin 41 se- viyesinden kapandõ. Öte yandan Avrupa’nõn önde gelen borsalarõ FTSE, CAC 40 ve DAX ’da gün içinde yüzde 3’ü aşan kayõplar görüldü. Hükümet hõzlõ büyüme dönemlerinde bile çözemedikleri istihdam sorunu karõşõsõndaki çaresizliklerini gizlemedi Unakõtan’dan itiraf: İşsizlik artacak ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Maliye Bakanõ Kemal Unakıtan, “Kü- resel krize bağlı olarak büyüme hı- zımızın düşmesiyle işsizlik artabilir” dedi. Mevduata sõnõrsõz güvence ko- nusunda alõnmõş bir karar bulunmadõ- ğõnõ açõklayan Unakõtan, hisse sene- dinden alõnan yüzde 10 stopajõn kaldõ- rõlacağõnõ, yurtdõşõndan getirilecek pa- ralara ilişkin düzenlemenin de Başba- kan Erdoğan’õn imzasõndan sonra Meclis’e gönderileceğini söyledi. Unakõtan dün 2009 bütçesini TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’na sundu. Sunuş öncesi gazetecilerin sorularõnõ yanõtlayan Unakõtan, mevduata 50 bin YTL olan garantinin 2 yõllõğõna sõnõr- sõz hale getirilmesi için alõnmõş bir ka- rar olup olmadõğõ sorusuna “Hükümet henüz öyle bir karar almadı” yanõ- tõnõ verdi. Unakõtan dolardaki artõşa ilişkin de “Bunlar hassas günler, ama sonra normale dönüyor. Bunlar her zaman yaşanan şeyler” diye konuştu. Daha sonra komisyona geçen Una- kõtan, burada yaptõğõ konuşmasõnda Türkiye’nin küresel krizden iki açõdan etkilendiğine işaret ederek “Birincisi, kredi imkânlarının daralmasıyla borçlanma daha maliyetli hale gele- bilir. İkincisi, büyüme hızımızın düş- mesiyle birlikte işsizlik artabilir” tespitinde bulundu. Yükselen döviz nedeniyle ihracatçõlar müşterilere fiyat vermekte zorlanõyor Dalgalı kur ihracatçıyı korkuttu Durmuş Yılmaz. Müdahale daha sonra düşünülecek ‘Avrupa’da bankalar batabilir’ Erdoğan finans sektörüne kõzdõ Ekonomi Servisi - Uluslararasõ Pa- ra Fonu (IMF), 2009 için Avrupa’da bankalarõn batabileceği uyarõsõnõ yap- tõ. IMF, birçok bankanõn durumunun kötü olduğu Avrupa’da hükümetlerin desteği- ne rağmen bankalarõn batma tehlikesi ya- şayacağõnõ ifade etti. IMF, Avrupa’da tam bir bankacõlõk krizi ol- mayacağõnõ, ancak kredi almanõn zorlaşacağõnõ kaydetti ve Avrupa liderlerine birlikte çalõşma çağrõsõnda bulundu. Ekonomi Servisi - Merkez Bankasõ Başkanõ Durmuş Yılmaz, döviz de- po piyasasõnda borçlanma limitlerini yüzde 100 arttõracaklarõnõ söyledi. İstanbul’da katõldõğõ bir konferans sonrasõ gazetecilerin sorularõnõ yanõt- layan Yõlmaz, döviz satõş ihalelerinin bilahare düşünüleceğini belirtti. Döviz likiditesinde sorun olmadõğõnõ söyleyen Yõlmaz, “Elimizde döviz ve YTL likiditesiyle ilgili gerekli enst- rümanlar var, her şey kontrol al- tında” dedi. Yõlmaz, PPK’nin dün akşam borç verme faiz oranõnda yaptõğõ 50 baz pu- anlõk indirimin Merkez Bankasõ’nõn gevşek para politikasõ izleyeceği an- lamõna gelmediğini söyledi. Yõlmaz, YTL piyasasõnda mayõs ayõndan bu yana likidite sõkõntõsõ ol- duğunu belirterek Merkez Banka- sõ’nõn piyasayõ fonladõğõnõ kaydetti. Bankalardaki mevduata sağlanan 50 bin YTL’lik güvencenin arttõrõlmasõ- na ilişkin bir soru üzerine ise Yõlmaz, şu anda buna gerek olduğunu düşün- mediklerini kaydetti. IMF: ‘TARZLARIHOŞDEĞİL’ ‘Ya birlikte yüzeceğiz ya birlikte batacağõz’ KOMİSYON BAŞKANI ‘Brezilya devlet bankaları hisse alacak’ Ekonomi Servisi - Avrupa Birliği (AB) Komisyonu Başkanõ Jose Ma- nuel Barroso, küresel finansal krize karşõ hiçbir ülkenin bağõşõklõğõ olma- dõğõnõ belirterek, “Krizden ya bera- ber yüzerek kurtulacağız ya da hep beraber batacağız” dedi. Çin’in baş- kenti Pekin’de yaptõğõ konuşmada Barroso, 70 senedir görülen en kötü küresel finansal krizin daha önce gö- rülmemiş tedbirlere ihtiyaç duyduğu- nu söyledi. Eşi benzeri görülmemiş zor dönemlerde ülkelerin eşsiz bir işbirli- ği içinde hareket etmesi gerektiğinin de altõnõ çizen AB Komisyonu Baş- kanõ, “Küresel finansal sistemi dü- zeltmek için küresel bir işbirliğine ihtiyacımız var” diye konuştu. Ekonomi Servisi - Brezilya hükümeti, krizin zararlarõnõ sõ- nõrlayabilmek için iki devlet ban- kasõna özel mali kuruluşlardan hisse satõn alabilme izni verdi. Brezilya Maliye Bakanõ Guido Mantega, The Banco do Brasil ve Caixa Economica Federal bankalarõnõn, yardõma ihtiyaç du- yan diğer bankalardan, sigorta şir- ketlerinden ve diğer özel kuru- luşlardan hisse satõn alabileceği- ni söyledi. Mantega, düzenle- meyle özel kuruluşlara likidite olanağõ tanõyarak alternatif kay- nak sağladõklarõnõ ifade etti. AÇIK14.1MİLYARYTL Unakıtan, 2008 sonu itibarõyla, bütçe giderle- rinin 229.5, gelirlerinin 215.4, bütçe açõğõnõn 14.1 ve faiz dõşõ fazla tutarõnõn 40.4 milyar YTL olarak gerçekleşeceğini tahmin ettiklerini kaydederek 2009 Yõlõ Merkezi Yönetim Büt- çesi’nde ise 262.1 milyar TL harcamanõn, 248.8 milyar TL’de gelirin öngörüldüğü büt- çenin 13.4 milyar TL açõk, 44.1 milyar TL de faiz dõşõ fazla vermesinin beklendiğini söyle- di. 2009 yõlõnda gayri safi yurtiçi hasõlanõn (GSYİH) 1 trilyon 111 milyar 438 milyon TL şeklinde belirlendiğini bildiren Unakõtan, büyüme hõzõnõn yüzde 4, kişi başõna milli ge- lirin 10 bin 913 dolar, yõl sonu tüketici fiyat endeksinin (TÜFE) yüzde 7.5, ihracatõn 149 milyar dolar, ithalatõn ise 232.5 milyar dolar olarak öngörüldüğünü ifade etti. VERGİ BORÇLARINA İNDİRİM Ekonomi Servisi - Kurdaki artõ- şõn ihracatçõ lehinde bir gelişme ol- duğunu söyleyen Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, “Bazı ihracatçı- lara baktık ki keyifler yerinde, it- halatçılar da sıkıntılı. Dedik biraz da o sevinsin” dedi. Krizi fõrsata dönüştürmenin yolunun bulunmasõ gerektiğini belirten Erdoğan, “Biz- ler sabit kur politikasını belirlemiş bir iktidar değiliz; dalgalı kuru be- nimsedik. Buradan taviz verme- yiz” dedi. Erdoğan, “Aynı 2001 krizi öncesindeki gibi hareket edi- yorlar” diyerek finans sektörünün reel sektöre yaklaşõm tarzõnõ gözden geçirmesi gerektiğini vurguladõ. ŞEHRİBAN KIRAÇ Türkiye’de düşük döviz kuru nedeniyle sürekli dert yanan ihracatçõlar son gün- lerde YTL karşõsõnda rekor artõk kayde- den Avro ve dolar nedeniyle sõkõntõya gir- di. İhracatçõlar yabancõ alõm gruplarõna fiyat vermekte zorlanõrken, öte yandan ya- bancõlarõn kur artõşõndan ertelediği si- parişlerini fiyat kõrarak geri kazanma yo- luna gidiyor. İstikrarsõz döviz kurunun ih- racatçõya kârdan çok zarar getireceğine dikkat çeken ihracatçõlar, Merkez Ban- kasõ kontrolünde kurun uygun bir fiya- ta oturtulmasõ gerektiğine işaret etti. İstanbul Hazõrgiyim ve Konfeksiyon İhracatçõlarõ Birliği (İHKİB) Başkanõ Hikmet Tanrıverdi: Önemli olan kur- larda istikrar olmasõ. Böyle inişli çõkõşlõ döviz kurunun kimseye faydasõ olmaz. Bu tam tersine ekonomiyi de bozar. Kõsa va- deli bakõldõğõnda ihracatçõya yüzde 10’luk bir kârlõlõk yaratmõş olabilir. Ama önem- li olan bunun uzun vadeye yayõlmasõ. Oy- nak bir döviz kurunun olmasõ sipariş alõm noktasõnda ciddi sorunlar yaratõr. Şir- ketlerimiz müşteriye hangi kurda fiyat ve- receğini kestiremiyor. Bu da sipariş ip- tallerini beraberinde getirebilir. İstanbul Kimyevi Madde ve Mamülleri İhracatçõlarõ Birliği (İKMİB) Başkanõ Murat Akyüz: Hedge fonlar global sõ- kõşõklõğa girmiş durumda. Bu fonlar Türkiye’den kolay çõkõş ya- pabilirler. Böyle bir ortamda ihracatçõ firmalarõ- mõzõn dolar kurlarõnõn şu anki seviyesi- ni baz alõp fiyat teklifi vermeleri, ileriki günlerde çok büyük sorunlar yaşamala- rõna neden olabilir. İhracatçõ firmalara, fi- yat tekliflerini daha uygun kurlarla ve or- ta ve uzun vadeyi düşünerek vermeleri- ni tavsiye ediyorum. ‘İhracatta düşüş yaşanacak’ ANKARA (Cumhuriyet Bü- rosu) - Türkiye Dõş Ticaret Derneği (TURKTRADE), küresel krizin ihracatçõlara çok ciddi olumsuz yansõmalarõnõn olmasõnõn kaçõnõl- maz olduğunu belirterek, mevcut krizin devam etmesi halinde, ge- lecek 12 ayda, ihracatta dolar ba- zõnda yüzde 20’leri aşan düşüşler yaşanabileceği konusunda uyarõda bulundu. TURKTRADE’den yapõlan açõk- lamada, Avrupa pazarlarõnda Av- ro/dolar kurundaki hõzlõ değişme- nin bu bölgeye yönelik ihracatõ do- lar bazõnda aşağõ çekeceği, “mev- cut trendin devam etmesi halin- de sadece parite değişmesinden kaynaklanacak düşüşün gelecek 12 aylık dönemde 8-10 milyar do- lar civarında olacağı” kaydedile- rek, dünyada emtia, enerji ve ara malõ fiyatlarõnda yaşanan çok kes- kin düşüşlerin birim fiyatlara yan- sõmasõnõn da önemli bir risk oldu- ğu belirtildi. D ünyada yaşanan küresel kriz, büyük şirketlerin yanı sıra koz- metik ürünlerinden ayakkabıya, kıyafetten aksesuvara kadar çok sayı- da ürünün yer aldığı ve dolar kuru üze- rinden satış yapan Adana’daki ‘Ame- rikan Pazarı’ esnafını da etkiledi. Esnaf, kurdaki yükseliş nedeniyle ürünlerin fi- yatlarına yapılan zamlar, satışları yüz- de 70’e varan oranlarda düşmesine ne- den olduğunu ifade ediyor. Bir zaman- lar İncirlik Üssü’ne görevli gelen ABD’lilerden temin edilen ürünlerin sa- tışının yapılması dolayısıyla ilgi gören Amerikan Pazarı, Türklerin yanı sıra yöreyi ziyarete gelen yabancı turistlerin de alışveriş yapması dolayısıyla yaşadığı eski hareketli günlerini arıyor. Amerikan Pazarı’nda işler durdu Küresel finans krizinin etkisiyle Türkiye’de döviz kurlarõnõn takip edilemeyecek bir seyir izlemesi ihracatçõlarõ endişelendiriyor. ‘Lehman’õn batmasõndan ABD suçlu’ Ekonomi Servisi - Fransa Cumhurbaşkanõ Nicolas Sarkozy, Lehman Brothers’õn batmasõndan ABD’yi sorumlu tuttu. Fransa’nõn Annecy kentinde konuşan Sarkozy, ABD’yi zor durumdaki finans kuruluşuna yardõm için gerekli müdahaleleri zamanõn- da yapmadõğõ gerekçesiyle suçlayarak “Devletler gerektiği gibi etkili bir biçimde ha- rekete geçmediği takdirde ve maalesef ABD’nin Lehman Brothers’a yaptığı gibi zor durumdaki finans kuruluşunun batmasına izin verilmesi halinde, bunun fa- turasını, çalışanlar, emekliler, tasarruf sahipleri ağır ödüyor” dedi. Mevduata sõnõrsõz güvence konusunda kesinleşmiş bir karar olmadõğõnõ belirten Kemal Unakõtan, hisse senedinden alõnan yüzde 10 stopajõn kaldõrõlacağõnõ da açõkladõ. 1.74’ü gören dolarõn ateşi düşmüyor ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Maliye Bakanõ Kemal Unakõtan, Türkiye İhracatçõlar Meclisi (TİM) Yönetim Kurulu Başkanõ Mehmet Büyükekşili ve beraberindeki yönetim kurulu üyelerini kabul etti. Unakõtan, görüşme sonrasõ gazetecilere yaptõğõ açõklamada, vergi borçlarõyla ilgili bir çalõşma yürüttüklerini söyledi. Bakan Unakõtan bu çalõşma kapsamõnda geçici vergiler ve damga vergileri hariç olmak üzere tüm vergilerde yõllõk bazda yüzde 3 faiz oranõ ve 18 aya varan ödeme kolaylõğõ getirileceğini bildirdi.