Katalog

CMYB C M Y B SAYFA CUMHURİYET 1 EKİM 2008 ÇARŞAMBA 6 HABERLER AVRUPA GÜRAY ÖZ Krizin Önden Görünüşü Krizin göbeğinde duran ülkenin adı ABD’dir. Ta- rifi zor bir ülkedir. Sürekli olarak pompalanan dış kaynak sayesinde tüketim düzeyini koruyup yük- seltebilmiş, harcamalarını rahatça yapabilmiş tu- haf bir süper güçtür. Her zaman savaşlar peşin- de koşan, her fırsatta bu sektörü canlı tutmak için çabalayan ABD, Uzakdoğu’nun, petrol zengini ül- kelerin kaynaklarını çarçur etti ve artık yolun so- nuna geldi. Para bitti. Sermaye akımları durdu. ABD artık cari işlem açıklarını taşıyamıyor, dı- şarıdan destek bulamıyor. Peki bu krizin nedeni sistemin kendisiyse, te- tikleyicisi kimdir? Tetikçiyi bulmak için finans sistemine ba- kacaksınız. Sonun başlangıcını 70’li yılların başında aramak doğru olur. Bu yıllar Batı kapitalizminin yöntem değiştirdi- ği, para sisteminde yeni bir evrenin başlangıç yıl- larıdır. Avrupa ve Japonya’nın canlandığı, aşırı üre- timin, kapasite fazlasının kendini gösterdiği yıllardır bu yıllar. Bu koşullarda ABD kendi özgürlük alanlarının daha da genişlemesini sağlayacak bir yola girdi. ABD aşkını yüreğinde hisseden, hemen her alan- da ona öykünmeyi marifet sanan kapitalist dün- ya, biraz da mecburiyetten, irili ufaklı, bu hege- mon devletin peşine takıldı. Finans sektörü sek- törlerin eli kırbaçlı efendisi haline geldi. Dolar altınla bağını kopardı, alıp başını gitti. ABD para birimi artık neredeyse tüm dünyanın para bi- rimine dönüştü. ABD Merkez Bankası (FED), tüm dünyanın merkez bankası gibi davranmaya başladı. Bu durumun adına küreselleşme dediler. Allanıp pullanmış yeni dünya düzeninin kopyaları bu küreselleşmeyi pek sevdiler. Hem halkı hem kendilerini kandırdılar. 80’lerin başında faizin gücünü keşfeden FED fa- izlerle oynamaya başladı. Faizler yükseldikçe ekonomiler daraldı. İşsizlik artmaya başladı. Bu durumun neoliberal ekonominin önündeki tüm sosyal direnişi kırdığını söylemeye gerek var mı? Krizler birbirini izledi. Her kriz tıpkı bizde 2001’de olduğu gibi neoli- beral ekonominin daha da yerleşmesine, perva- sızlaşmasına, politikalarda faşizme doğru evril- mesine yol açtı. Uzatmayalım. Finansal sistemin kurduğu saadet zinciri bo- zuldu. Şimdi ABD’den başlayan, hızla tüm dünyayı et- kisi altına alacak olan krizin şaşkınlığı içinde ko- nuşup duruyorlar. Bu finans krizinin kendi içinde çaresi yoktur. Kapitalist sistem başka bir çare üretecektir. Krizin kurbanları, belki en çok yaygarayı onlar koparacağı için kimi tekel patronları, onların me- najerleri gibi görünse de, asıl kurban orta gelir grupları, yoksullar olacaktır. Ama asıl tehlike, krizin bu koşullarda üstesin- den gelemeyeceğini, çare bulamayacağını, ancak zorbalıkla yeni bir dümen, yeni bir düzen kurabi- leceğini düşünen kapitalizmin, demokratik hak- ları ortadan kaldırmaya, faşizme, her renkten, her boydan teröre başvurabilme ihtimalidir. Aslına bakarsanız bu pek çok ülkede ihtimal ol- maktan çıkmış “kuvveden fiile” dönüşmeye başlamıştır. ABD’nin 11 Eylül sonrasında “meşru” ve yasal hale getirdiği devlet zorbalığı, neoliberal entel ta- kımı eliyle uzun bir süredir propaganda ediliyor za- ten. Türkiye bunun örnek ülkelerinden birisi olma yo- lundadır. Krizin önden görünüşü böyledir. Onun bir de arkadan görünüşü var. Çok daha erotiktir. Bu nedenle de krizden asıl ders çıkarması ge- reken, onun acısını en fazla hissedecek olan halk ve varsa onun politikacıları olmalıdır. e-posta: guray@cumhuriyet.com.tr AYKUT KÜÇÜKKAYA Anadolu, çokuluslu altõn şirketleri tara- fõndan kuşatma altõnda. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlõğõ Maden İşleri Genel Müdürlüğü’nün gazetemizin sorularõna verdiği yanõtlardaki son verilere göre Tür- kiye’de faaliyet gösteren çokuluslu 12 al- tõn şirketi Türkiye’de “9 farklı ilde 17 farklı yörede” altõn peşinde. Türkiye’de altõn madeni çõkarmak için alõnanişletmeruhsatlõalanlarõntoplamõ“25 bin hektara” (25.119,92 Hk) ulaşõrken, al- tõnavcõlarõbugünekadartoplam“30.78ton altın içeren dore külçe” üretimi gerçek- leştirdi. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakan- lõğõ Maden İşleri Genel Müdürlüğü, Türki- ye’deki altõn madeni ruhsatlarõ ile ilgili so- rularõmõzõ yanõtladõ. Bakanlõğa göre Türki- ye’de “600 ton görünür metal altın re- zervi” bulunuyor. Bu rezervdeki altõnõn tahminimaddideğeriiseyinebakanlõğagö- re (Bakanlõk, 29 Temmuz 2008 tarihli İs- tanbul Altõn Borsasõ’nõn verisi olan 1 Ons Au:925,35AmerikanDolarõ’nõdikkateala- rak hesaplamõştõr) “19.587.631.070,60 Amerikan Doları...” (19 milyar 587 mil- yon 631 bin 70 dolar 60 sent...) Altõn madenciliği için bakanlõğa bağlõ MadenİşleriGenelMüdürlüğü’nünişletme ruhsatõ verdiği bölgeler ise şöyle sõralanõ- yor: . İzmir-Bergama-Ovacık. . İzmir- Seferihisar-Efemçukuru,İzmir-Ödemiş. . Uşak-Eşme-Kışladağ. Balıkesir-Hav- ran-Küçükdere. . Çanakkale-Balıkesir Bölgesi (Kaz Dağları Bölgesi). . Eskişe- hir-Sivrihisar-Kaymaz. Artvin-Ceratte- pe. . Manisa-Salihli-Sart. Erzincan-İliç- Çöpler. Gümüşhane-Mastra. Bakanlõk, bu 9 ille ilgili “Belirtilen böl- gelerde bulunan bir çok sahada ve ara- ma amaçlı olan diğer sahalarda arama amaçlı sondaj faaliyeti yapılmaktadır” bilgisini veriyor. (Bu bilgi haritada ayrõntõ- lõ bir şekilde gösterilmiştir...) Altõnda yabancõ kuşatmasõ Enerji Bakanlõğõ’nõn resmi verilerine göre çokuluslu 12 altõn şirketi Türkiye’de 9 farklõ ilde 17 farklõ yörede altõn çõkarõyor E nerji Bakanlõğõ, “Türkiye’de altın madeni arayan şirketlerin hisseleri yüzdelik dilimlerle hangi ülkelere aittir” sorumuza ise şu yanõtõ verdi: “Şirket tescilleri ile ilgili işlemler şirke- tin kayıtlı olduğu ticaret sicil memurluk- larında veya ticaret sicil odalarında ya- pılmaktadır. Maden sicilinde bulunan ka- yıtlar genelde şirketin kuruluşu aşama- sındaki en eski verilerdir. Bu nedenle yu- karıdaki listede belirtilen söz konusu şir- ketlerle ilgili bilgilerin ilgili sicil memur- luklarından veya odalardan istenilmesi uygun olacaktır...” Biz de bakanlõğõn önerisi doğrultusunda(!) araştõrmamõzõ yaptõk. Karşõmõza çõkan verilerse bir hayli ilginçti. Bu veriler alt alta sõralandõ- ğõnda ise ortaya çokuluslu şirketlerin Türki- ye’yi parsellediği ortaya çõkõyor. İşte araştõr- mamõzõn sonucu özetle şöyle: ? Tüprag Metal Madencilik San. ve Tic. AŞ: Kanadalõ Eldorado Gold madencilik şir- ketinin Türkiye temsilcisi. Hisse durumu: Hollanda: Yüzde 99.56, Kanada: Yüzde 0.4, Türkiye: 0.13... ? Koza Altın İşletmeleri AŞ: Koza Da- vetiye Mağaza İşletmeleri ve İhracaat İşlet- meleri İhracaat AŞ ve Koza-İpek Holding AŞ firmasõ, Mart 2005’te, Normandy Madencilik AŞ’nin bütün hisselerini yüzde yüz ABD’li sermayeli Newmont Mining Corporation Şir- keti’nden satõn aldõ. Hisse durumu: ABD: Yüzde 60, Türkiye: Yüzde 39.99+0.01=40... ? Kuzey Truva Madencilik ve San. Ltd. Şti: Kanadalõ Teck Comico’nun destekledi- ği Fronteer firmasõna ait. 6 noktada arama ya- põyor. Hisse durumu: Kanada: Yüzde 100... ? Doğu Truva Madencilik ve San. Ltd. Şti: Teck Cominco’nun desteklediği Fronte- er’e ait firma. Hisse durumu: Cayman Ada- ları: Yüzde 1, Kanada: Yüzde 99... ? Galata Madencilik San. ve Tic. Ltd. Şti: Firma Ariana Madencilik’le çalõşõyor. Kaz Dağlarõ bölgesinde fizibitile aşamasõnda. His- se durumu: İngiltere: Yüzde 98. Türkiye: Yüzde 2... ? Teck Cominco Arama ve Madencilik San. Tic. ve Tic. AŞ: Kanadalõ maden şirketi Kaz Dağlarõ’nda başta Balõkesir İvrindi, Hav- ran, Balya ve Çanakkale Ezine olmak üzere 7 mevkide çalõşma yürütüyor. Şirketin aynõ za- manda Artvin Cerrattepe’de işletmesi bulu- nuyor. Hisse durumu: Kanada: Yüzde 99.52+0.48= 100... ? Yeni Anadolu Min. Mad. San. Ltd. Şti: Erzincan İliç’te Çöpler bölgesinde fizibilite aşamasõnda. Hisse durumu: ABD: Yüzde 99.99, Kanada: Yüzde 0.1... ? Or Maden San. Ltd. Şti: Şirket İzmir Ödemiş’te fizibilite aşamasõnda. ? Pregold Madencilik: Kaz Dağlarõ’nda 4 adet altõn arama ruhsatõ bulunuyor. Mali ve Ga- na’da aramalar yapan şirketin sahibi Goldaş... ? Global Madencilik: Şirket Kaz Dağlarõ bölgesinde fizibilite aşamasõnda. ? Pomza Export Mad. San. Tic. A.Ş: Şir- ket Manisa Salihli’de Sart bölgesinde altõn üre- tiyor. ?Artvin Bakır Maden İşletmeleri AŞ: Şir- ket Cerattepe’de fizibilite aşamasõnda. Cayman’dan Kaz Dağları’na BUNLAR YÜZDE YÜZ YABANCI SERMAYELİ A raştõrmamõz sõrasõnda bir de Enerji Bakanlõğõ‘nõn listesinde yer almayan şirketlere ve bu şirketlerin hisse durumlarõnõ da ulaş- tõk. Bu şirketlerin bir kõsmõ sõraladõğõmõz bazõ şirketlere destek olurken bir kõsmõ da hâlâ Anadolu’da altõn arama faaliyetini sürdürüyor. Bu şirketler kayõtlarda “6 Aralık 2007 tarihi itibarıyla ruhsat almış olan Türkiye Cumhuriyeti kanun- larına göre kurulmuş yabancı or- taklı şirketler olarak” geçiyor. Söz konusu şirketlerin bilgileri de kõsaca şöyle: ? Fronteer Eurasia: Cayman Ada- larõ‘ndan gelen şirket, Kuzeydoğu Ana- dolu’da yaptõğõ altõn arama çalõşmala- rõnda 3.5 milyon onsluk altõn rezervi buldu. Hisse durumu: Cayman Ada- ları: Yüzde 99.5, Kanada: Yüzde 0.5. ? Rio Tinto Madencilik AŞ: Er- zincan bölgesinde etkin... Hisse du- rumu: İngiltere: Yüzde 100... ? Ariana Madencilik: İngiliz şirket Artvin’de arama yapmak için 19 arama ruhsatõ aldõ. Mardin Kõzõltepe ve Balõ- kesir Sõndõrgõ‘da toplam 1820 kilo- metrekare alanda altõn arama çalõşma- larõnõ yürütüyor. Tavşanlõ’da “Odys- sey” şirketiyle işbirliğine gitti. ? Stratex Madencilik San. ve Tic. Ltd. Şti: Şirket, Uşak ve Kütahya ara- sõnda bulunan Murat Dağõ‘nda altõn bul- du. Şirket ayrõca Konya İnlice, Ça- nakkale Dikmen, Belen Ergama üçge- niyle Eskişehir Muratdere’de de altõn arama çalõşmalarõnõ sürdürüyor. Hisse durumu: İngiltere: 0.5+99.50=100... ? İhlas Madencilik’te Manisa’nõn Sa- lihli ilçesinde Sart’õ da kapsayan alan- da altõn rezervi buldu. İhlas 420 hek- tarlõk maden sahasõnda sondaj çalõş- malarõnõ sürdürüyor. Bildirilmeyen hisseliler de var Araştõrmamõz sõrasõnda çok ilginç bilgilere de ulaştõk. Türkiye Cumhuriyeti kanunlarõna göre kurulmuş yabancõ ortaklõ maden şirketlerinden bazõlarõnõn hisse durumlarõnda “bildirilmeyen hisse” verilerine rastladõk. TBMM’ye bildirilen 82 şirket arasõnda tespit edebildiğimiz bazõ bilgiler özetle şöyle: ? Çanakkale Madencilik Sanayi ve Tic. AŞ: İngiltere: Yüzde 25, Türkiye: 1+24+25=50, Bildirilmeyen hisse: Yüzde 25... ?Ageangold Madencilik San. ve Tic. Ltd. Şti: Hisse durumu: Kanada: 33.33, Türkiye: 33.33, Bildirilmeyen hisse: Yüzde 33.34... ? ACW Naturel Stone Ltd: Hisse durumu: Almanya: Yüzde 50, Avusturya: Yüzde 25, Bildirilmeyen hisse: Yüzde 25... ? Altun Madencilik San. ve Tic. AŞ: Hisse durumu: Almanya: Yüzde 50, Türkiye: Yüzde 1+5+43= 49, Bildirimeyen hisse: Yüzde 1... ? Gordion Madencilik San. ve Tic. AŞ: Hollanda: Yüzde 0.2, İspanya: Yüzde 02+99.2=99.4, Bildirilmeyen hisse: Yüzde 0.4... Siyanür gerçeği A ltõn şirketleri her ne kadar siyanürle altõn aranmasõnõn çevreye zarar vermediğini iddia etseler de diğer ülkelerde yaşanan kötü deneyimler çevrecilerin tepkilerini doğruluyor. TEMA’nõn hazõrladõğõ siyanür raporunda önemli olaylardan bazõlarõ (yakõn tarihler dikkate alõnmõştõr) şöyle sõralanõyor: ALASKA (ARALIK 2006): Alaska’nõn en büyük altõn madeni Fort Knox’un atõklarõnõn saklandõğõ havuzdan siyanür sõzdõğõ belirlendi. ÇEK CUMHURİYETİ (OCAK 2006): Siyanür sõzõntõsõ Elbe Nehri’nde binlerce balõğõn ölümüne neden oldu. ROMANYA (28 KASIM 2005): Bir altõn madeninden sõzan siyanür Macaristan’a ulaştõ. FİLİPİNLER (11-31 EKİM 2005): Lafayette Madencilik’in Rapu Rapu madeninde işlenmiş iki su sõzõntõsõ yakõndaki sulak alanlarõ kirletti. LAOS (20 HAZİRAN 2005): Avustralyalõ Pan Australian Resources’in işlettiği Phu Bia’daki siyanür sõzõntõsõ nedeniyle 100’den fazla köylü içtikleri zehirli su ve yedikleri balõklarla zehirlendi. BATI AVUSTRALYA (EKİM 2004): Kalgo- orlie altõn madeninden sõzan siyanür yeraltõ sularõ- nõ siyanür ve ağõr metallerle zehirledi. PAPUA YENİ GİNE (7 AĞUSTOS 2004): Pla- cer Dome şirketine ait Misima madeninde, maden tesisinin sökülmesi sõrasõnda siyanür sõzõntõsõ mey- dana geldi, okyanus ve etrafõndaki küçük adalar si- yanür zehirlenmesine maruz kaldõ. ÇİN (25 HAZİRAN 2004): Farklõ bölgelerindeki birçok ölümcül kimyasal madde sõzõntõsõnda 21 ki- şi öldü. Beijing’te hidrojen siyanür sõzõntõsõnda üç kişi öldü ve onlarca kişi hastaneye kaldõrõldõ. NİKARAGUA (14 OCAK 2003): Kanadalõ maden şirketi HEMCONIC’in işlettiği madenden Bambana Nehri’ne siyanür sõzdõ. Bambana Neh- ri’nden su içen 12’den fazla çocuk öldü. Patlama öncesi. Dinamitler ateşleniyor. Toprak yığını kalkmaya başlıyor. ..ve Uşak Kışladağ’daki altın ma- deninde toz bulutu ortalığı sarıyor. Ardından toprak yığını çöüyor.