Katalog

3 OCAK 2008 PERŞEMBE CUMHURİYET SAYFA EKONOMİ ekonomi?cumhuriyet.com.tr Doğalgaz, elektrik, akaryakıt, motorlu taşıtlar vergisinde yapılan düzenlemeler, tüketicileri harekete geçirdi 13 İŞÇİNİN EVRENİNDEN ŞÜKRAN SONER Zamlar yargıya taşınıyor EMRE DÖKER ‘Şansını Kullanamadı..’ Dün sabah NTV ekonomi saatinde, yeni yıla girilmesi dolayısıyla geçen yılı ve bu yılı değerlendiren bir oturum yapıldı. Erdoğan hükümetlerinin ekonomik icraatlarını eleştirme kastından uzak, liberal görüş ağırlıklı, en tarafsız sayılabilecek ekonomist, gazeteci uzmanlar katılmışlardı. Özetle Erdoğan hükümetlerinin yakalamış olduğu büyük şansları kullanamadığı, geçen yıl ekonomide başlayan olumsuz trendlerin bu yıl daha riskli boyutlara tırmanacağı, dünya gelişmeleriyle de bağlantılı büyük bir kriz riskinin de gündemde olduğu görüşlerinde birleştiler. Onların ekonomik dili daha farklı, kibar, esnek olsa da sonuç olarak kanlı petrolün önlenemez fiyat yükselişiyle bağlantılı Erdoğan hükümetlerinden yana işleyen rüzgârlarla, büyük dalga ile gelen nimetlerin çok hovardaca harcandığını anlattılar. Türkiye’ye gelen bol sıcak paranın yanında, ülkenin en büyük özelleştirmeleri, satışları ile gelen çok büyük paranın hovardaca, kalıcı olmayan biçimlerde, açıkların kapatılması, küçültülmesi yolunda kullanıldığının altını çizdiler. Özelleştirmelerle satılacak kaynakların tükenir, bir kerelik olması gerçeğinin göz ardı edilmediği, gelecek yıllar için gelir gider dengelerinin arandığı bir programın düşünülmediğini vurguladılar. Erdoğan hükümetlerinin icraatlarında, ödemeler dengesi açığı, borç stokları, özellikle dış borçların büyümesine karşılık, yatırımlar, büyüme, istihdam sorunlarına yönelik anlamlı bir tek projenin yer almaması yanında... İktidarın ilk yıllarında en azından gündeme gelen acil sorunlara ilişkin gözlenen dinamik politikaların, kararların da son bir iki yıl, özellikle seçimler sonrasında hiç gelmediği, işlerin adeta kadere, dünyadan esen destek rüzgârlarının devamına terk edildiği gerçeğinin altı çiziliyor. Dünya gelişmelerinde kaygı duyulan tersyüz oluşun Türkiye’yi korkulandan çok daha hazırlıksız yakalayabileceği kaygısı paylaşılıyor.. ??? ABD’nin 11 Eylül’ü, Afganistan, Irak işgalleri eksenli, kanlı petrol fiyatlarının yükselişi bağlantılı, dünyada dolaşan, gidecek yer arayan bol para üzerinden yürüyen sistemin sonuna gelindiği, yeni dengelerin gündeme geleceği artık kimsenin tartışmadığı, kabullendiği bir gerçeklik. Bol para, piyasalar ekonomisine dayalı tüketim çılgınlığının ardından, yeni çıkışlar, yeni yol arayışları üzerine senaryolar üretilip duruluyor. Ancak bir önceki dalganın ülkeler, ekonomiler üzerindeki sonuç değerlendirmeleri, veriler üzerinden olduğu için tartışılmıyor.. Yeni yıl bağlantılı İngiliz ekonomisi için yapılan değerlendirmelerin bir özetinde “müflis” tanımlaması var. Önümüzdeki yıl içinde 120 bin İngiliz vatandaşının borcunu ödeyemeyeceği hesaplanmış. İngiliz vatandaşlarının yüzde 23’ü, yaklaşık 9.5 milyon kişinin ortalama 30 bin sterlini bulan borçları varmış. Yeni şahsi kredi başvurularının yüzde 38’i, kredi kartı başvurularının yüzde 19’u bankalar tarafından geri çevrilmiş.. Financial Times’da Prof. Ferguson imzalı ABD’ye yönelik değerlendirme yazısı çok daha çarpıcı. 1870’li yılların borç içindeki Osmanlı İmparatorluğu’nun durumu ile karşılaştırma, uyarı yapılmış; Ortadoğu, Doğu Asya firmalarının 4 Amerikan bankasından aldıkları hisse senetleri, ABD’nin borç yükleri üzerinden yola çıkılarak finansal güç dengeleri üzerinde yaşanmakta olan kaymanın altı çizilmiş. Bu tabloların kaçınılmaz “jeopolitik değişimleri” gündeme getireceği anımsatılmış. ??? İşte dünya dengeleri üzerinde her şeye karşın iyimser gidişin sürebileceği, en azından dünya çapında büyük bir krizin yerine, yumuşak değişim olasılığının yüksek olduğu yorumları üzerinden değerlendirme yapan ekonomistlerimiz, piyasalarımızı sarsacak bir dalgalanmanın yaşanmayacağı umudunu taşımak istiyorlar. 2008 içinde Erdoğan hükümetini çok zor duruma sokacak dış dengelerde değişim, kriz yaşanmasa bile 2007’den daha umutlu bir ekonomik tablo beklemiyorlar. Aksine dış rüzgârlar çok olumlu esse dahi, içte bugüne kadar birikmiş olumsuzluklar bağlantılı çok ciddi çözümlerin üretilmesinin acil olduğunun altını çiziyorlar. Erdoğan hükümetleri için, ağırlıklı Ecevit hükümetinin kriz sonrası aldığı acı reçete önlemleri bağlantılı düzelmenin ekonomideki konjonktürel iyileşme döneminin kapandığını anımsatıyorlar. Bir şey yapmadan, özelleştirmeler, dışardan gelen sıcak para, konjonktürel ekonomik iyileşme ürünü pembe tablonun geçen yıldan başlayarak tıkandığı gerçeğinin görülüp acil program gerekliliğine karşın büyük bir seçim zaferi, iktidar gücü ile kurulan yeni Erdoğan hükümetinin henüz bir tek anlamlı icraatının bile gündemde olmadığı görüşünde buluşuyorlar... soner@cumhuriyet.com.tr İZMİR Türkiye, 2008’e zam yağmuruyla girdi. Tüketiciler Birliği Genel Başkanı Bülent Deniz, yapılan elektrik zammının tüm mal ve hizmetlerinin maliyetini arttıracağını vurguladı. Deniz, “Önümüzdeki 6 ay Türkiye’yi çok sıkıntılı bir dönem bekliyor. Artık birçok kurum bu zammı gerekçe göstererek fahiş fiyat uygulaması yapmaya çalışacaktır. Bizi tedirgin eden bu dönem zam yarışının oluşmasıdır. Bu nedenle elektrik ve doğalgaz zamlarını mahkemeye taşıma konusunda çalışma yapıyoruz. Eğer enflasyon değerlerinin üzerindeyse yargıya gideceğiz” dedi. T E P K İ L E R ? AKP hükümetinin yeni yılla birlikte, akaryakıttan doğalgaza, elektrikten motorlu taşıtlar vergisine dek yaptığı zamlar, tüketicileri isyan ettirdi. Tüketiciler Birliği, düzenlemeyi yargıya taşımaya hazırlanırken Makine Mühendisleri Odası da zamların, özelleştirmelerin ardından TEDAŞ ve EÜAŞ’ye el koyacak sermaye güçlerinin kârlarını güvence altına alma amacı taşıdığını açıkladı. İ Zamlar sürer TMMOB Makine Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu Başkanı Emin Koramaz da elektrik ve doğalgazdaki zamları yenilerinin izleyeceğini söyledi. Koramaz, “Son üç yılda doğalgaza yüzde 70, kurşunsuz benzine yüzde 37.4, motorine yüzde 43, 6 No’lu fueloile yüzde 100, LPG’ye yüzde 33, kömüre yüzde 35 oranında zam yapılmıştır. Enerji zamları fiyatları arttırmaktadır ve ücret artışlarından daha yüksek oranlıdır” dedi. negöl Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Metin Anıl bundan sonra ekonomi yönetiminden, katlanılması zorlaşan maliyetlere çözüm beklediklerini belirterek “SSK primlerinin aşağıya çekilmesi, vergi indirimleri, düşük kur gibi sorunlarımıza çözüm bekliyoruz. Aksi halde 2008 yılında reel sektör dayanma gücünü tamamen yitirir’’ diye konuştu. tim Anonim Şirketi’nin (EÜAŞ), Türkiye Elektrik Ticaret Anonim Şirketi (TETAŞ) ve Türkiye Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi’ne (TEDAŞ) özel kuruluşların da TETAŞ’a sattığı elektriğin birim fiyatını sordu. A nadolu Aslanları İşadamları Derneği Bursa Şubesi Başkanı Nuri Narman, üst üste yapılan zamların reel sektöre büyük bir darbe vurduğunu savunarak “Bu maliyetleri karşılamak imkânsız. Sıkışan reel sektörü rahatlatacak tedbirlerin bir an önce uygulamaya sokulması gerek. 2008 yılının 2007’den daha da zor geçeceği belli oldu.’’ A Ö DP Genel Başkanı Ufuk Uras, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Hilmi Güler’in yanıtlaması istemiyle TBMM Başkanlığı’na sunduğu soru önergisinde, Elektrik Üre nadolu Sanayici ve İşadamları Derneği Genel Başkan Yardımcısı Adil Gökçadır, elektrik ve doğalgaza yapılan zamların, iğneden ipliğe her şeye başka zamlar gelmesi anlamına geldiğini belirterek bunun da maliyetleri arttırarak enflasyonu tetikleyeceğini kaydetti. Gökçadır, “Zamlar maliyetlerimizi büyük oranda arttıracağı için rekabet gücümüz daha da azalacak. Elektrik ve doğalgaza gelen zamlar reel sektörde çifte baskıya yol açacak. Zaten dünyanın en pahalı enerjisini tüketiyoruz. Elektrik ve doğalgaz zamları, güçlükle kurduğumuz bütün dengeleri allak bullak etti. Bu zamlar iğneden ipliğe her şeye başka zamlar gelmesi anlamına gelir” dedi. 2007 mumla aranacak ABD’nin 9 trilyon dolarlık borcu, dünya ekonomisinde saatli bomba etkisi yaratabilir İSTANBUL (ANKA) OECD’de Üye Olmayan Ülkelerle İlişkiler ve Uluslararası Küresel Yatırım Forumu Başkanlığı gibi önemli görevler üstlenmiş, uluslararası alanda tanınan Türk Ekonomist Mehmet Öğütçü, ekonomide 2008 yılı için karamsar konuştu. Öğütçü, “Beklenmedik olumlu gelişmeler yaşanmazsa dünya ekonomisi 2008’de geçen yılı mumla arayabilir” dedi. Yavaşlayacak büyümeyi yeniden canlandıracak başlıca motorların Çin, Hindistan ve diğer yükselmekte olan ekonomiler olacağını ifade eden Öğütçü, geçmişte ABD, Batı Avrupa ve Japonya öncülüğündeki küresel canlanma efsanesinin artık geride kaldığını söyledi. Ekonomist Mehmet Öğütçü, 2008’de tüm ülkelerin sürdürülebilir bir büyüme performansını hedeflemeleri gerektiğini belirterek “Herkes tüm hesaplarını finans piyasalarındaki zorlukların daha da artacağına, petrol ve emtia fiyatlarının yüksek kalacağına, Avro’nun rekor düzeylerde değer kazanacağına ve dolardaki zayıflamanın süreceğine göre yapmak durumunda” diye konuştu. 2008’de Çin ekonomisinin yüzde 11.2 büyümesi öngörülürken OECD ülkelerinde ortalama büyümenin yüzde 2.3 gibi düşük düzeyde kalacağını, Çin ve Hindistan başta olmak üzere yükselen Asya’nın ortalama yüzde 8.3’lük büyüme hızıyla dünya ekonomik büyümesine 2008’de en güçlü katkıyı sağlayacağını belirten Öğütçü “Gezegenimizin ekonomik ve siyasi haritasının değiştiğini hâlâ göremeyenler var. ABD dünya Petrol fiyatları yükselecek Sıcak para bize yaramaz “Eğer bir ülkede yerli yatırımcılar kendi ülkelerine yatırım yapmakta istekli değillerse, yabancı yatırımcı gelip neden o ülkeye yatırım yapsın ki? Bu sadece bir koşulda, yabancı yatırımcı yüksek riske girerek kısa vadede yüksek getiri sağlama arayışı içindeyse olur. Bu tip bir doğrudan yabancı sermaye yatırımı Türkiye’nin işine gelecek bir yabancı sermaye değildir. ” Petrol fiyatlarının bir ölçüde gevşemesinin mümkün olduğunu, ancak yüksek düzeyinden irtifa kaybetmesinin beklenmediğini belirten Öğütçü, petrol fiyatları ile ilgili şu değerlendirmeyi yaptı: “Küresel büyümede beklenen zayıflama, hele petrol talebinin en güçlü olduğu Asya’ya da sıçrarsa, fiyatların gevşemesi ve arz talep çizgisine çekilmesi mümkün. Bu, 75–80 dolar arası bir fiyat anlamına geliyor. Fiyatların 100 dolarlara yaklaştığı 2007’de ortalama fiyat düzeyinin 72.13 dolar olduğunu da unutmamak lazım.” Riskler olimpiyatlara bağlı Öğütçü ABD subprime mortgage piyasasındaki sorunların Avrupa başta olmak üzere küresel finans piyasaları üzerindeki etkisinin 2008’de daha güçlü şekilde hissedileceğine dikkat çekerek “ABD kuşkusuz tehlike bölgesine doğru ilerliyor. Büyüme ve tüketici harcamalarındaki artış yavaşlayacak. Bu da ABD’yi ve küresel ekonominin kalan bölümünü yeni bir şoka açık hale getirme potansiyeline sahip” dedi. Güçlü Avro, yüksek petrol fiyatları ve kredi piyasasındaki sorunların Avrupa ekonomilerinin yarasına tuz basacağını söyleyen Öğütçü, “2008 olimpiyatları sonrasında Çinli yöneticiler ekonominin musluklarını kapatma yoluna giderse ve Asya’nın kalan bölümü de büyümeye veda ederse, işte o zaman küresel ekonomi en ciddi risklerden birisi ile yüz yüze olacak” görüşünü savundu. daki kredi hacminin üçte ikisini çiğnemeden yutuyor; nasıl geri ödeyeceğine dair hiçbir fikri de yok. 9 trilyon dolarlık borcun üzerinde oturuyor. Bunun sonsuza kadar devamını kimse beklememeli. Çinliler dışında ABD hazine bonosu alan merkez ban kası kalmadı gibi dünyada. Onlar da Washington üzerinde siyasi etkinliklerini güçlendirmek için yapıyorlar bunu. Dolar destekli rezervleri halen 1.4 trilyon dolar civarında; bu yıl sonunda 2.5 trilyona ulaşacağı tahmin ediliyor” dedi. TASARI TBMM’DE Bahis oyunları özel sektöre devredilecek ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) İddaa ve benzeri bahis oyunlarının ihale koşullarını değiştiren yasa tasarısı TBMM Başkanlığı’na sunuldu. Tasarıda spor müsabakalarına dayalı sabit ihtimalli ve müşterek bahis oyunlarının özel sektöre havale edilmesi öngörülürken, yabancı şirketlerle ortaklıklara da olanak tanınıyor. Tasarıda “kamu ihalelerine katılma yasağı bulunanlar ile organize suçlardan dolayı hükümlü bulunanların ortağı veya yönetim kurulu üyesi olan tüzel kişilerin” ihaleye katılmaması öngörülüyor. Öngörülen bazı düzenlemeler şöyle: ? At yarışları hariç, uzmanlık, ileri teknoloji ve yüksek maddi kaynak gerektiren spor müsabakaları üzerine, sabit ihtimalli ve müşterek bahis oyunları düzenlenecek. Bu düzenlemelere ilişkin merkezi bahis sistemi ve risk yönetim merkezi kurulacak. ? Müşterek bahis ve sabit ihtimalli bahis oyunlarının (İddaa ve benzeri) elektronik ortamlar ve bahis terminalleri üzerinden oynatılması için sanal ve sabit bayilerin bağlantılı çalıştığı, mülkiyeti yükleniciye ait merkezi bahis sisteminin kurulması ve işletilmesi, özel hukuk tüzel kişilerine yaptırılacak. 2007’de 100 milyar dolarlık hedefi aşan ihracatçılar kârlarının erimesinden yakındı Ş İ R K E T L E R D E N Rekor yüzleri güldürmedi ? Kâr oranları büyük ölçüde düşen ihracatçılar “Biz ihracatta ne kadar başarılı oluyorsak Merkez Bankası enflasyon hedeflerinde o kadar başarısız oluyor” dediler. Ekonomi Servisi Türkiye’de ihracat ilk kez 2006 yılına göre yüzde 23.5 artarak 105.9 milyar dolara ulaşmasına rağmen ihracatçının yüzü gülmedi. Merkez Bankası’nın uyguladığı ekonomik programın ihracatçının kâr marjını erittiğini belirten ihracatçılar “kâr marjımız giderek eriyor, pazarlarımız kayboluyor” diyerek isyan ediyorlar. 2007 yılı aralık ayı ihracat rakamları Devlet Bakanı Kürşad Tüzmen’in de katılımıyla Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) binasında düzenlenen törenle açıklandı. TİM Başkanı Oğuz Satıcı, “Biz hedeflerimizi tutturma konusunda ne kadar başarılı isek, uğruna bedeller ödediğimiz enflasyonla mücadele hedeflerini tutturmak konusunda nın enflasyonla mücadele programının da, bir türlü güçlü ekonomiye geçemeyen güçlü ekonomiye geçiş programının faiz politikasının yükünü de biz taşıyacağız. Hükümetimizden beklentimiz, artık ekonominin aynı ekosistem içinde yaşayan tüm aparatlarına daha dengeli, daha ayarlı bir yaklaşım içinde oluşmasıdır. Artık biraz insaf, biraz denge diyoruz.” Satıcı’nın ardından söz alan Tüzmen de Merkez Bankası’nın dengeli bir politika izlemesi gerektiğinin altını çizerken, bu yıl daha çok yasalar üzerine çalışacakları21.2 milyar dolar ihracatla en yüksek ihracatı nı, Eximbank yasasını değişgerçekleştiren sektör taşıt araçları ve yan sanayii olurken, tireceklerini, daha rekabetçi bunu 16 milyar dolarla hazır giyim ve konfeksiyon izledi. faiz politikası için Eximbank’ı çalıştıracaklarını söyMerkez Bankası o denli başarısız şı hale gelmiş kur gerçeğine rağ ledi. Tüzmen, Dış Ticaret Müsteşarkalmaktadır” dedi. men, 2008’i de biz kurtaracağız. lığı’nın teşkilat yasasını da değiştiSatıcı, şunları söyledi: “Görünen Yılın moralini de biz arttıracağız. recekleri dile getirerek “TİM Yasao ki reel faizin yüksekliği, akıl dı Kâr etsek de etmesek de, bu vata sı’nı çıkaracağız” dedi. Borusan Telekom’a 76 milyon dolarlık teklif Hindistan’ın komünikasyon hizmetleri şirketi Dhanus Technologies’in, Borusan Holding’in telekom birimi olan Borusan Telekom’u almak için sürdürdüğü görüşmelerin ileri aşamada olduğu belirtildi. Hindistan’da yayın yapan Economic Times gazetesine göre, Dhanus 76 milyon dolarla, Borusan Telekom’a en yüksek teklif veren şirket oldu. CarrefourSa Merter’deki arazisini 268 milyon Avro’ya sattı CarrefourSa, İstanbul Merter’deki arazisini 268 milyon Avro’ya Apollo Real Estate Multi Turkmall ortak girişim şirketine satmak üzere satış vaadi sözleşmesi imzaladığını açıkladı. Schneider Electric PKS Profilüks’ü satın aldı Dünyanın önde gelen elektrik teknolojisi üreticilerinden Fransız Schneider Electric kablo kanal sistemleri, fiş ve prizleri, elektrik dağıtım kutuları ve aksesuvarlarının tasarımı ve üretimi konularında faaliyet gösteren Türkiye merkezli PKS Profilüks’ü satın aldı. CUMHURİYET 13 K