Katalog

9 NİSAN 2007 PAZARTESİ CUMHURİYET SAYFA DİZİ İki büyük partinin genel başkanları Ecevit ve Demirel, Gürler’e karşı yapılan emrivakide olduğu gibi bir kişi üzerinde anlaştılar: Kontenjan senatörü Fahri Korutürk. Fahri Korutürk (solda), Rıza Şah Pehlevi ile. 9 ? Cumhurbaşkanlığına Faruk Gürler aday gösterildi. Tribünler ve hatta kulisler üniformalı askerlerle doluydu, hepsi de kutlamaya hazır gibiydiler. Bu arada Hava Kuvvetleri’nin jetleri parlamento binasının üzerinden adeta teğet geçiyorlardı. Uçakların bu alçak uçuşlarından civardaki bazı evlerin camlarının patladığı bile söylendi. Sunay’dan sonra Gürler’in adı önce çıktı. Demirel ve Ecevit, Gürler seçilemeyince Korutürk’te anlaştılar: ‘Frakınızla Meclis’te olunuz’ ORHAN BİRGİT ‘Zor durumda kaldık’ ski bakanlardan Orhan Birgit, Fahri Korutürk’ün seçiminde güç durumda kaldıklarını, toplantı üzerine toplantı yaparak çare aradıklarını ifade ederek şunları söyledi: “Yine bir gün, sanıyorum grup odasında toplanmıştık. İçeriye kimsenin girmemesini tembih etmiş olmamıza rağmen, kapıdaki görevli ısrarla bana işaret etti. Dışarı gelmemi istedi. Dışarıya çıktığım zaman Cumhurbaşkanlığı Başdanışmanı, sonradan kontenjan senatörü olarak atanan Fahri Çoker Paşa telefonda, Fahri Korütürk’ün Cumhurbaşkanlığı na aday olabileceğini söyledi. Bu konuda İhsan Sabri Çağlayangil’in de görüştüğünü söyledi. Bülent Bey’e söyledim, Bülent Bey olabilir dedi, Korütürk İstanbul’dan Çağlayangil’i davet etti. Böylelikle, Cumhurbaşkanı olmak isteyen Gürler’in baskısından kurtulduk. İki büyük parti anlaşınca, Fahri Korütürk de, ilk turda Cumhurbaşkanı seçildi.” dalet Partisi, 12 Mart 1971 muhtırası ile adeta ikiye, üçe bölündü. Nihat Erim’in kurduğu iki hükümet başarısız olunca Ferit Melen hükümeti görev yapmaktaydı. Oysa Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay’ın süresi dolmak üzereydi. Yeni cumhurbaşkanı kim olacaktı? Bu arada anayasada değişiklik yapılarak Sunay’ın görev süresinin uzatılması için Meclis’te yoğun bir çalışma içine girildi. Bu süre uzatılması teklifi son oylamada sadece 1 eksik oyla gerçekleşmedi. O günleri yakından yaşadığım için biliyorum, bir oyu vermeyen parlamenterimiz bugün hayatta olmayan Ali Rıza Septioğlu idi. Elazığ Milletvekili Septioğlu Ağa, oy vermeme gerekçesi olarak “Sakal tıraşım uzamış” diyerek oylama bitinceye kadar berber koltuğunda oturdu. Septioğlu ile beraber Sunay’ın görev süresinin uzatılmasına ait öneriye oy vermeyen bir diğer kişi ise Mardin Bağımsız Milletvekili Abdülkadir Türk idi. Bazı CHP’lilere göre Sunay’ın görev süresinin uzatılması için grup kararı alındı. Gelmeyen ve oy vermeyen bir kişi Uşak Milletvekili Adil Turan’dı. A Sunay’ın görev süresi uzatılmayınca, Cumhurbaşkanlığı görevine yine bir askerin gelmesi ağırlık kazandı. Çünkü siyasi partiler bölük pörçüktü. Hükümette yer alan bakanların çoğunluğu da bir askeri tercih ediyorlardı. Genelkurmay Başkanı Org. Faruk Gürler ismi öne çıktı. Milli Savunma Bakanı Mehmet İzmen istifa etti veya ettirildi. Gürler onun yerine kontenjan senatörü atandı. ların bu alçak uçuşlarından civardaki bazı evlerin camlarının patladığı bile söylendi. İlk tur yapıldı. Oy dağılımı iç açıcı değildi, çünkü AP’nin adayı Tekin Arıburun 292, Faruk Gürler 175, Ferruh Bozbeyli 45 oy aldı ve 11 oy geçersiz sayıldı. O gün 4 tur yapıldı, Gürler’in oyu son turda ancak 200’e ulaştı. 16 Mart 1973 günü yapılan oylamada Arıburun’un oyu 293’e çıTarih 13 Mart 1973, Millet karken Gürler ancak 149 oy toplaMeclisi Başkanı Sabit Osman yabildi. 21 Mart 1973 günü yapıAvcı saat 15.00’te birleşimi açtı. lan toplantıda Gürler ve Arıburun 7 Nisan 1973 tarihli Cumhurbaşkanlığı seçiminin yaadaylıktan çekildi. Meclis’te nafile Cumhuriyet Gazetesi. turlar başladı. pılacağını bildirdi. Kontenjan seBu arada iki büyük partinin lidenatörü Sabahattin Özbek’in önergesiyle Faruk Gürler aday gösterildi. Triri Bülent Ecevit ve Süleyman Demirel, Anayasa bünler ve hatta kulisler üniformalı askerlerle doMahkemesi Başkanı Muhittin Taylan üzerinde luydu, hepsi de kutlamaya hazır gibiydiler. Bu anlaştılar: Ancak Cumhurbaşkanı Sunay, Tayarada Hava Kuvvetleri’nin jetleri parlamento bilan’ın kontenjan senatörlüğüne atanmasını rednasının üzerinden adeta teğet geçiyorlardı. Uçakdetti. Nafile turlar devam etti. Toplantıların böy NAFİLE TURLAR GÜRLER ADAY... lesine amaçsız şekle dönüşmesi kamuoyunu olduğu kadar politikacıları da tedirgin ediyordu. Nihayet iki büyük partinin genel başkanları Ecevit ve Demirel, Gürler’e karşı yapılan emrivakide olduğu gibi bir kişi üzerinde anlaştılar. Bu, kontenjan senatörü Fahri Korutürk idi. İstanbul’da yaşayan Korutürk arandı, durum bildirildi. AP’li bir üst yönetici davet olayını şöyle anlattı: “Sayın Korutürk’ün önce hal hatırı soruldu. Çok iyiyim cevabı alınınca şöyle bir ricada bulunuldu: ‘Lütfen yarın öğleye doğru frakınızı alarak Meclis’te olunuz. Cumhurbaşkanı seçileceksiniz.” Meclis yine Sabit Osman Avcı’nın başkanlığında 6 Nisan 1973 günü saat 15.00’te toplandı. Başkan, “Cumhurbaşkanı seçimi için 15. tura başlayacağız” dedi. Hemen milletvekillerinin imzası ile Korutürk aday gösterildi. Oylama ve sayım bitince Başkan, Korutürk’ün 365 oyla cumhurbaşkanı seçildiğini ilan etti. Oylamaya 557 kişi katıldı. Diğer oyların dağılımı Faruk Gürler 87 oy, Ferruh Bozbeyli 51 oy, Tekin Arıburun 17 oy, İsmet İnönü 3 oy, Sabit Osman Avcı 2 oy, Ali Naili Erdem 1 oy şeklindeydi, boş ve geçersiz oy ise 27 idi. 9. CUMHURBAŞKANI DEMİREL: E 12 Mart’tan sonra uzlaşma aramak zorundaydık 30 Ağustos Zafer Bayramı’nın 50. yılında Org. Faruk Gürler ve AP Genel Başkanı Süleyman Demirel birlikte. üleyman Demirel, Gürler olayını şöyle anlatıyor: Sunay’ın süresi doldu, 7 yıl bitti. Genelkurmay Başkanı Faruk Gürler cumhurbaşkanı olmak istedi, ona göre soyundu, geldi. Cevdet Sunay kendisini, o zaman senatör olup Milli Savunma Bakanı Mehmet İzmen’in senatörlükten istifasıyla boşalan yere senatör yaptı. O zaman Sunay’a dedim ki, Faruk Paşa çok iyi bir kumandan, çok değerli bir kişi olabilir. Ama Cumhurbaşkanlığı işi başkadır. Eğer bu yol haline gelirse yani Genelkurmay’dan Meclis’i basarak Çankaya’ya çıkılıyor, bundan sonra Meclis’in itibarını zedeleriz, sonra Genelkurmay başkanları reisicumhur olacağına göre, zamanı gelince ordu içinde bölünmeler olur, orduya büyük zarar veririz. Sunay bizi dinledi ama Gürler’i kontenjan senatörü olarak atadı. Biz gidip Meclise oturduk, o zaman Adalet Partisi’nin 312 üyesi vardı ki Meclis’in salt çoğunluğu, cumhurbaşkanı seçilmesi için 318 oy lazımdı. Bizim için 6 eksik var. Rahmetli Gürler parla S NAHİT MENTEŞE mento üzerinde çok iyi de çalışmıştı. Haliyle her partiden dökülenler olacaktı. Ama arkadaşlarımızdan emindik. Adayımız Tekin Arıburun Paşa’ydı. Gürler Paşa’yı karşı taraf gösterdi. Birinci turda Gürler Paşa 175 Arıburun Paşa ise 292 oy aldılar. İkinci tur daha sağlam oldu. Üçüncü turda görüldü ki, Gürler Paşa’nın seçilmesi mümkün değildir. Sonra bir akşam oturduk. Ne yapacağız? Eğer Meclis cumhurbaşkanı seçmekte başarılı olmazsa müdahaleye maruz kalırız dedik. Zaten 12 Mart’ta bir müdahale yapıldı, bunun devamı gelir. Seçilebilecek birisini bulmaya mecburuz. Meclis albümleri daima önümde durur, baktık milletvekili ve senatörlere, Korutürk üzerinde duralım, asker ve büyükelçilikler yapmış, hemen İhsan Sabri Bey buradan Fahri Paşa’ya telefon etti. Dedi ki, ‘Yarın seni meydanda karşılayacağım, frakını al gel.’ O da ‘Ne olacak’ dedi, ‘Cumhurbaşkanı olacaksın’ cevabını verdi Sabri Bey. O tekrar dedi ki, ‘Karşı taraf buna razı mı?’ Çağlayangil, ‘Biz onu halledeceğiz, siz geliniz’ dedi. Daha sonra sayın Ecevit’le görüşmek suretiyle Korutürk’ü ertesi gün cumhurbaşkanı seçtik. ALBÜMLERDEN SEÇTİK ‘İsyanı bastırdık’ ski bakanlardan Nahit Menteşe, Fahri Korutürk’ün seçiminde Faruk Gürler olayının önemli bir dönemeç olduğunu belirterek şöyle konuşuyor: “Milli Güvenlik Kurulu toplantılarında Genelkurmay Başkanı Gürler hiç konuşmazdı. Devamlı şikâyet eden, konuşan kişi Hava Kuvvetleri Komutanı Muhsin Batur olurdu. 12 Mart muhtırasını da bunlar tezgâhlamışlardı. Milli Güvenlik Kurulu toplantıları sırasında yemeğe oturduğumuz zaman çoğunlukla Batur Paşa ile yan yana otururduk. Bana ‘1960 darbesinde komutanlar sizinleydi ama ne oldu görüyorsunuz, dikkat etmek gerek’ derdi ve şüphe içinde olurdu. Sonra 9 Mart’ta bir grup komutan ayaklanıyor, ben haber alınca Demirel’e geldim ve söyledim. Demirel’in yanında rahmetli Milli Savunma Bakanı Ahmet To MECLİS’İN İTİBARI... E paloğlu vardı. Ona söylendi ve Topaloğlu gitti, Süleyman Bey sonra sabaha kadar uyumadık ama isyanı bastırdık, dedi. Bu subaylar bekletilmeden Demirel’in imzası ile emekli edildi. Gürler’in kafasında işte o zamanlarda Cumhurbaşkanı olmak fikri var. Hatta Gürler cumhurbaşkanı, Muhsin Batur da başbakan olacakmış. Gürler’in önünü kesmek için bir gün 5 kişi Süleyman Demirel, İhsan Sabri Çağlayangil, Ahmet Topaloğlu, Nizamettin Erkmen ve ben Hülya Lokantası’nda oturduk. Kulis yapıyoruz. Yine bu yerde yapılan toplantı sonu eve geldim, yorgun olduğum için hemen yattım. Acele bir telefonla kaldırıldım. Eşim seni bir general arıyor dedi. Telefona geldim, Ali Paşa adlı birisi, bir cumartesi günüydü, salı günü de seçim toplantısı var. Gene ‘RAHAT DURMUYORSUNUZ’ ral bana, ‘Sayın Bakan rahat durmuyorsunuz, bugün Hülya Lokantası’nda toplandınız, bu işin sonu iyi olmayacaktır’ dedi. Ben de bu bir seçim, demokrasinin gereği, cevabına paşa sinirlendi. Arkasından Gürler’in oğlu, Çetin Gürler (ki albay rütbesinde ve doktor) telefonu aldı, baktım hakaretler ediyor. Daha önce de evime telefon ettiler ve çocuklarıma, “Babanız asılacak, sizi de alıp götüreceğiz” şeklinde sözler söylediler. Süleyman Demirel, “Nahit çocukları bir yere götür” dedi. Gürler olayının bir diğer yanı Muhsin Batur ile aralarının son anda açılması oldu. Nitekim oylama sırasında Muhsin Paşa gelmedi. Tüm localar askerle doldu ama Gürler bizden oy alamadı. Oylama başladı, şüphelendiğimiz bir arkadaş örneğin tuvalete mi gidiyor, Demirel işaret ediyor, ben de onunla gidip geliyordum.” BATUR’LA SORUN... SÜRECEK CUMHURİYET 09 K