Katalog

9 ŞUBAT 2007 CUMA CUMHURİYET SAYFA EKONOMİ ekonomi?cumhuriyet.com.tr Hükümet, Petrol Yasası’nı AB’ye uyum yüzünden çıkardığını söylüyor, ancak AB’deki uygulamalar tam tersi 13 NOT DEFTERİ ZEKERİYA TEMİZEL AB bile ‘önce egemenlik’ diyor MURAT KIŞLALI ANKARA Hükümetin AB’ye uyum gerekçesiyle çıkardığı Türk Petrol Yasası’nın, AB mevzuat ve uygulamalarıyla bağdaşmadığı ortaya çıktı. Türkiye’de “memleket ihtiyacı” kaldırılırkenAB, 90 günlük stok tutulmasını istiyor. Türkiye sınırsız ruhsatla tekel ortamı yaratırken AB rekabetin tahsisini öngörüyor. Yasa, Türkiye Petrolleri Anonim Ortak ? Hükümetin, AB’ye uyumu gerekçe göstererek çıkardığı Türk Petrol Yasası ile “memleket ihtiyacı, rekabet ve kamu kuruluşları”nı tasfiye ederken AB mevzuat ve uygulamalarında “90 günlük stok tutulması, kamu kuruluşlarının özelleştirilmesinin ertelenmesi ve rekabetin tahsisi”nin öngörüldüğü ortaya çıktı. lığı’nın (TPAO) özelleştirmesinin önünü açarken AB’de etkin kamu petrol şirketlerinin özelleştirilmesi erteleniyor. Jeofizik Mühendisleri Odası Başkanı Uğur Gönülalan “Kanunda AB mevzuatının gerekçe gösterilmesinin hiçbir mantığı yok. Bu tamamen bir hedef saptırma” dedi. Gönülalan şöyle devam etti: “Norveç’in Statoil’i, İtalya’nın ENI’si, Fransa’nın Total’i hep kamu şirketleri. Oysa bizdeki yeni yasada AB uyumu altında kamu tasfiye ediliyor” dedi. Gönülalan “Ayrıca AB’nin, bu direktife atıfta bulunulan enerji mevzuatında da bütün ülkelerde 90 günlük ulusal stok oturtulmaya çalışılırken bizde ‘memleket ihtiyacı’ şartının kaldırılması düşündürücü.” AB’nin petrol, doğalgaz ve hidrokarbonlara yönelik 94/22 sayılı direktifinde, “üye ülkelerin kendi topraklarındaki hidrokarbon kaynaklarının kendi egemenliklerinde olduğu” hüküm altına alınıyor. Buna karşın hükümet tarafından Meclis’ten geçirilen Türk Petrol Yasası’nda, ulusal çıkarlar kavramı metinden çıkarılarak AB’de atıfta bulunulan kamu yararının önü kapatılıyor. Yasada arama ruhsatlarının verildiği bölge sayısı 18’den 2’ye düşürülüp özel firmalara sınırsız sayıda ruhsat alma imkânı getirilerek tekelleşmenin önü açılıyor. Böylece rekabetin artırılmasına yönelik AB direktifi görmezden geliniyor. Yine AB direktifinin tersine, ruhsat alanları büyütülürken ruhsat süresi 30 yıl artı iki defa da 10’ar yıl olmak üzere 50 yıla çıkarılıyor. Başbakanlık Tasarruf Genelgesi Başbakanlığın “2007 Yılı Tasarruf Genelgesi” 18 Ocak 2007 günlü Resmi Gazete’de yayımlandı. Bütçe, mürekkebi kurumadan, daha doğru dürüst yürürlüğe bile girmeden, programlanan, TBMM’nin komisyonlarında aylarca tartışılan, genel kurulda kabul edilen harcamalara sınırlamalar getirildi. Neden? Madem uygulanmayacaktı, neden ödeneği verildi? Madem gereksizdi, neden bütçeye konuldu? Madem bir bağlayıcılığı yoktu, neden yasa haline getirildi? Tasarruf genelgeleri geçmişte ekonomik krizler sırasında, hükümetlerin iznini aldıkları ancak kaynağını bulamadıkları harcamaları kısmak için başvurdukları bir yoldu. Yüksek enflasyon nedeniyle ödenekler yetersizleştiğinde, beklenmeyen olaylar nedeniyle yeni harcamalar ortaya çıktığında, harcamaların öncelikleri yeniden belirlenir, bazı harcamalardan yapılan kısıntılarla zorunlu giderlere kaynak yaratılmaya çalışılırdı. Şimdi öyle bir durum mu söz konusu? Enflasyonun düştüğü, bütçe açıklarının azaltıldığı, harcamaların denetim altına alındığının iddia edildiği bir dönemde, bu genelge neyin nesiydi? ??? Aslında yayımlanan genelgenin neyin tasarrufunu sağlamaya yönelik olduğunu anlamak da güç. Tasarruftan ziyade “patronun kim” olduğunu hatırlatmaya yönelik gibi görünüyor. Yani, ita amirlerine gerçek ita amirini işaret ediyor. Programlanmış, bütçede ödeneği mevcut, Meclis’in onayından geçmiş bir iş için Başbakan’dan izin almak gerekiyor. Onca işinin arasında Başbakan’ın bu izinle uğraşması tabii ki olası değil. Bu yetkisini Başbakanlık bürokratları aracılığı ile kullanması kaçınılmaz. Durum böyle olunca genelgeyle izne tabi tutulan bir işi yapmak isteyen ita amirlerinin, yani bakan ya da rektörlerin programlanmış bir iş için Başbakanlık bürokratlarına başvurması, ricacı olması kaçınılmaz. Bu düzeydeki görevlilerin ricalarının kırılmaması ise bir devlet geleneği. Yani Başbakanlık’la ilişki kurabilenler açısından tasarruf genelgesi âdet yerini bulsun genelgesi. Başbakanlık’la ilişki kuramayanlar ya da Başbakanlık’la arası iyi olmayanlar açısından ise genelge bir “burun sürtme aracı”. Bu işlevi kanıksanmış olmalı ki, kimse “Başbakanlığın Tasarruf Genelgesi’’ ile ilgilenmedi. Oysa geçmişte bu belgeler basında geniş yer alır ve zaman zaman acımasızca eleştirilirdi. Kamuoyunun gündemine gelmemesi de bu belgenin hangi noktada olduğunu göstermektedir. Bazı önlemler yerli yersiz sürekli kullanılırsa anlamlarını yitirir, içleri boşalır. Zamanı gelir de gerçekten ihtiyaç duyulursa işte o zaman önlemler inandırıcı olamaz, beklenen sonucu da vermez. ??? Tasarruf genelgesi bu yıl belediyelerin taşınmaz mal edinmelerini ve kiralamalarını da kapsamına almış. Ancak, diğer harcamalar kapsam dışı bırakılmış. Merkezi idarenin harcama disiplini açısından yerel yönetimlerden çok daha iyi bir noktada olduğu bilindiğine göre bu çarpık düzenlemenin ne anlama geldiğini anlamak zor değil. Tasarruf genelgesi kapsamına alınarak özerklikleri ağır bir şekilde zedelendiği için bu düzenleme yerel yönetimlerin özerkliğine de bağlanamaz. Geriye, kaynak sıkıntısı olmayan ya da özel desteklerle kaynak yaratılan belediyelerin seçimler öncesinde önünü kesmemek, keyfi ve tutarsız harcamalarında onları serbest bırakmak yaklaşımı kalıyor. Yeni hizmet binası alınması, sosyal tesis yapılması bu yılki tasarruf genelgesinde de yasaklanıyor. Bunca yıldır yeni hizmet binası alımını ve sosyal tesis yapılmasını yasaklamayan tek bir tasarruf genelgesi bile görülemez. O zaman sağda solda yükselmekte olan hizmet binaları ne oluyor? Kim görevini yapmıyor, DPT mi, Maliye Bakanlığı mı, Meclis mi? Bu konular madem yasaklanacak, neden planlanıyor ve ödeneklendiriliyor? Genelgede taşıtlarla ilgili geçmişte olduğu gibi pek çok düzenleme yapılmış. Ama son zamanlarda moda olan, ne tür bir plaka taşıdığı bilinmeyen kiralık binek araçlarından hiç söz edilmiyor. Taşıtların akaryakıt kullanımı konusunda sınırlamalar getirmeye yetkili kılınan bakanların tasarruf için yetki kullanmaları Başbakanlık genelgesi olmasa kullanılmayacak mı? Kamu harcamalarında yerindelik ve gerçek gereksinim için harcama yapılıp yapılmadığını denetlemek, bürokrat egemenliğini pekiştirmek dışında işlev görmeyen tasarruf genelgeleri ile sağlanamıyor. Ekonomideki tüm değişim söylemlerine karşın kamu mali yönetiminde değişen bir şey yok. temizel@cumhuriyet.com.tr TÜKETİCİ HAKLARI DERNEĞİ: Kapitülasyonlar hortlatılıyor ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) Tüketici Hakları Derneği (THD) Başkanı Turhan Çakar, Türk Petrol Kanunu’nun geri çekilmesini istediklerini belirterek “Kanun ile kapitülasyonlar yeniden hortlatılıyor’’ dedi. Petrol Kanunu ile ulusal petrol kaynaklarının üzerinde devlet ve kamunun ağırlığı ve tasarrufunun ortadan kaldırıldığına işaret eden Çakar, “Petrol kaynaklarımızın arama ve işletme hakkının Türk Petrol Kanunu ile yabancı petrol şirketlerine devredilmesi, bağımsızlığımızdan vazgeçmek ve intihar demektir’’ dedi. Cumhuriyetin kuruluşunun ilk yıllarında Atatürk ve arkadaşlarının en çok zorlandığı konuların başında kapitülasyonların kaldırılması ve yabancı şirketlerin elindeki ülke varlıklarının millileştirilmesinin geldiğini hatırlatan Çakar, şöyle konuştu: “Türk Petrol Kanunu ile kapitülasyonlar yeniden hortlatılıyor. Bu nedenle petrol arama ve işletme imtiyazı yabancılara verilemez. Bu yasa, Türkiye’nin petrol varlığının savaşsız, silahsız yabancılara teslim edilmesinin adıdır. Tüketiciler olarak petrol ve diğer enerji kaynaklarımızın devlet ve kamu eliyle aranmasını ve işletilmesini istiyoruz.’’ AKP GEREKÇELERİ DEĞERLENDİRECEK ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer’in geri çevirdiği Türk Petrol Yasası’nda veto gerekçelerini inceleyen AKP yönetimi, Bakanlar Kurulu ve Merkez Yönetim Kurulu (MYK) toplantısından sonra kararını netleştirecek. AKP, Cumhurbaşkanı Sezer’in “ulusal çıkarlara ters” diyerek veto ettiği Türk Petrol Yasası konusunda nasıl bir tavır izleyeceğini değerlendiriyor. Sezer’in veto gerekçelerini incelemeye alan hükümet, yasanın TBMM’den aynen mi yoksa veto gerekçeleri doğrultusunda değiştirilerek mi geçirileceğini gelecek hafta başında netleştirecek. AKP yöneticileri, “Konu Bakanlar Kurulu ve MYK’de değerlendirildikten sonra bir karar verilecek” görüşünü dile getirdiler. Ancak yasanın en temel maddelerini veto etmesi nedeniyle hükümetin kararını netleştirmekte güçlük çekeceğine dikkat çekiliyor. Turkcell 3 dalda finalde Ekonomi Servisi Dünya GSM Birliği (GSMA) tarafından bu yıl 12’ncisi düzenlenen ve tek Türk şirketi olarak Turkcell’in 3 ayrı dalda finale kaldığı “2007 GSM Ödülleri Yarışması” için geri sayım başladı. Turkcell’den yapılan açıklamada, dünya GSM sektörünü temsil eden 215 ülkeden 700 GSM operatörünün üye olduğu GSMA tarafından düzenlenen yarışmada şirketin, “Turkcellim geldi sıkıntı bitti” adlı reklamla “En İyi Reklam Yayını” kategorisinde, Turkcell SDPA ile “En İyi Yeni Servis Sunan Platform” kategorisinde ve tarife önerisi ile “Müşteri Odaklı En İyi Uygulama” kategorisinde finalist olduğu belirtildi. Arı Rafine ve Yağ Sanayi ile Çallı Gıda, Yayla’yı üreten Balıkesir merkezli firmayı satın aldı Henkel çekildi, Turyağ yerli oldu Ekonomi Servisi Turyağ’ı, merkezi Balıkesir’de bulunan Arı Rafine ve Yağ Sanayi AŞ ile dağıtım firması Çallı Gıda Sanayi ve Ticaret AŞ birlikte satın aldı. Böylece Henkel’in Türkiye’deki yağ grubu tamamen yerli sermayeye geçmiş oldu. Arı Rafine ve Yağ Sanayii Arı Rafine Yağ Sanayi AŞ Yönetim Kurulu Başkanı Edip Uğur, hedeflerinin markaların çeşitliliğini ve pazar paylarını arttırmak olduğunu belirtti. AŞ’den yapılan yazılı lik, Turyağ Pastacılık ve Endüstaçıklamada, yılda 175 bin ton riyel Yağları üretimini, bundan yağlı tohum, 80 bin ton rafine yağ böyle Turyağ Gıda Sanayi ve Tiişleme kapasitesine sahip olan Arı caret AŞ olarak, Balıkesir OrgaRafine’nin, Çallı Gıda ile birlik nize Sanayi Bölgesi’nde kurulate, Yayla Kahvaltılık, Ufa Yemek cak yeni tesislerde gerçekleştire ceği belirtildi. Arı Rafine Yağ Sanayi AŞ Yönetim Kurulu Başkanı Edip Uğur, hedeflerinin Henkel’den alınan Turyağ ve Yayla markalarının çeşitliliğini ve pazar paylarını arttırmak olduğunu belirterek bunun için Balıkesir Organize Sanayi Bölgesi’ndeki yatırımlara hemen başlanacağını kaydetti. Candy, Süsler’i İtalyan yaptı ? İtalyan Candy Grup, Türkiye’de pişirme ve ısıtma ürünleri ile tanınan Süsler markasının sahibi Doruk Ltd. Şti’nin yüzde 99’unu satın aldı. Ekonomi Servisi Süsler markası ile Türkiye’nin kuzine ve katı yakıtlı soba pazarında faaliyet gösteren Doruk Limited Şirketi’nin yüzde 99’u, İtalyan aile şirketi Candy’e satıldı. Candy Grup’un Doruk Ltd. Şti’yi bünyesine katmasına ilişkin gerçekleştirilen basın toplantısında konuşan Candy Grup Yönetim Kurulu Başkanı Aldo Fumagalli, Doruk’un Eskişehir Organize Sanayi Bölgesi’ndeki fabrikasının üretimini kısa süre içinde 1 milyon adede çıkarmayı hedeflediklerini kaydetti. Birkaç ay içinde Türkiye pazarına 2.5 milyon Avroluk yatırım yapacaklarını ifade eden Fumagalli, Süsler’in cirosunu 4 yıl içinde ikiye katlamayı planladıklarını vur POAŞ: Faiz cezası yok Ekonomi Servisi Petrol Ofisi AŞ (POAŞ), vergi aslı ve vergi cezası ihbarnamelerine ilişkin olarak vergi dairesinden şirkete bildirilmiş bir faiz tutarının olmadığını açıkladı. POAŞ’tan borsaya gönderilen açıklamada, faiz tutarının, verginin ödenip ödenmemesine bağlı olarak söz konusu olabileceği bildirildi. Açıklamada, “7 Şubat’ta tebellüğ edilen ihbarnamelere karşı tüm yasal haklarımızı kullanacağımız dikkate alındığında, bu aşamada faiz konusunda bir açıklama yapılması mümkün değildir” denildi. Asgari geçim indirimine onay Ekonomi Servisi Çalışanlara yapılan vergi iadesi ödemesini kaldırarak yerine asgari geçim indirimi getiren düzenleme, Meclis Plan ve Bütçe Komisyonu’nda kabul edildi. Uygulamayla ücretlere asgari ücretin brüt tutarı üstünden bir vergi muafiyeti getiriliyor. Asgari geçim indirimi, 1 Ocak 2008’den itibaren elde edilen gelirler için geçerli olacak. Maliye Bakanı Kemal Unakıtan, düzenlemenin asgari ücretin tamamen vergi dışı bırakılmasının ön adımı olduğunu söyledi. guladı. Doruk tesislerinin Candy Grup’un küresel imalat gücüne önemli katkılarda bulunacağına dikkat çeken Fumagalli, Eskişehir’deki fabrikanın hem Avrupa ül kelerine hem de Ortadoğu ülkelerine ihracat gerçekleştireceğini söyledi. Doruk Ltd. Şti’nin sahibi Metin Sürel de 6 ay süren görüşmeler so nucunda firmalarının yüzde 99 hissesini Candy Grup’a devretme kararı aldıklarını belirterek yüzde 1’lik kısmının ise kendilerinde kalmaya devam edeceğini dile getirdi. Renault’nun, 2006 yılında 2.9 milyar Avro net kâr elde ettiği bildirildi. Şirketin dünyadaki satışları yüzde 4 azalırken, Avrupa dışındaki artış göstergelerinin sürdüğü, 2006 kâr marjı hedefine ulaşıldığı kaydedildi. Renault Grubu’nun 2006 bilançosuyla ilgili bir basın toplantısı düzenleyen Renault Genel Müdürü R E N A U LT ’ D A N B U R S A FABRİKASINA ÖVGÜ WALMART AYRIMCILIKTAN SUÇLU Dünyanın bir numaralı perakendecisi Amerikalı WalMart, Amerikan tarihinin en büyük ayrımcılık davasını kaybetti. Federal Temyiz Mahkemesi, Betty Dukes adlı bir WalMart çalışanının açtığı davada, firmanın kadın çalışanlara daha az maaş ve ikramiye vererek ayrımcılık yaptığına hükmetti. Mahkeme kararının ardından 1998’den itibaren WalMart’ta çalışan 2 milyon kadına, grup halinde tazminat davası açma yolu açıldı. Mahkeme kararında, WalMart’ın eşit işe eşit ücret ödemediğini ve ücretler arasındaki farklılığın kadın çalışanlar aleyhine giderek arttığını, kadınların yönetici pozisyonlara gelemediğini bildirdi. Firma ise sundukları kanıtların dikkate alınmadığını öne sürerek temyize gideceğini duyurdu. Carlos Ghosn, , yatırım maliyetlerinin yüzde 40 düşürüldüğünü belirterek, üretim kalitesi açısından Bursa fabrikasının çok başarılı olduğunu belirtti. Fabrikanın rekabet gücünün de yüksek olduğunu kaydeden Ghosn, üretim aşamasında kaynakların büyük bir kısmının Türkiye’den karşılanması halinde bu fabrikanın rekabet gücünün Hindistan’daki standartlardan bile yüksek olabileceğini kaydetti. CUMHURİYET 13 K