Katalog

1 EYLÜL 2006 CUMA CUMHURİYET SAYFA EKONOMİ ekonomi?cumhuriyet.com.tr Yıl sonu enflasyon hedefini yüzde 5 olarak belirleyen hükümet, otoyol ve köprüye yüzde 20 ile 50 arasında zam yaptı 13 NOT DEFTERİ ZEKERİYA TEMİZEL Memura yüzde 5, köprüye 50 ? Otoyol ve köprü geçiş ücretlerine dün geceden itibaren yüzde 20 ile yüzde 50 arasında zam yapıldı. Boğaz köprülerinden geçiş ücreti birinci sınıf araçlar için 3 YTL ’den 4 YTL ’ye çıktı. Karayolları Genel Müdürü Cahit Turan, zamma gerekçe olarak artan inşaat maliyetlerini gösterdi. Ekonomi Servisi Yıl sonu enflasyon hedefini yüzde 5 olarak belirleyen, çalışanlara ve çiftçiye en alt seviyeden zammı öngören hükümet, köprü ve otoyollara enflasyon hedefinin kat kat üzerinde zam yaptı. 2004 yılında yüzde 50 zam yapılan köprüye bu yıl da yüzde 30’un üzerinde zam yapıldı. Otoyol ve köprü geçiş ücretleri dün Türkiye Okuyor mu Okumuyor mu? Bir sosyal sorunu gündeme taşıyarak üzerinde düşünülmesini sağlamaya çalışırken, bazen bir tartışmanın içine düşülüyor. Türkiye kitapçı esnafının sorunlarına dikkat çekmek isterken, böyle tartışmanın içine düştük. Biz, bazı verilerle ülkemizde okunmadığını ortaya koyarak, Türk insanına okuma alışkanlığı kazandırmanın artık bir sosyal zorunluluk olduğunu anlatmaya çalışırken, etkin bazı yazarlar da Türkiye’de yeteri kadar okunduğunu ileri sürmüşler. Bu durum konuya çözüm üretmeye çabalayanların kafasını karıştırmış. Türkiye okuyor mu, okumuyor mu? Keşke gerçek, ‘‘Türkiye’de kitap okunuyor’’ şeklinde olsaydı. Okuma kapasitesine sahip 52 milyon insan yılda birer kitap okusaydı da Türkiye’de elli milyon kitap okunuyor diyebilseydik. (Kaldı ki bu rakam bile uluslararası ölçekte okumamanın göstergesi.) Oysa Türkiye, günde dört buçuk saati bulan ortalama televizyon izleme süresiyle, dünya birinciliğine aday görünüyor. Bu veri doğru ise günün bu kadar zamanını televizyon karşısında geçirenlerin okumasını beklemek gerçekçi olabilir mi? ??? Biz ‘‘Türkiye okumuyor’’ olgusuna dikkat çekmek için üç ayrı istatistik kullanmıştık. 1992 yılından 2004 yılına kadar, 14 yıl boyunca, toplam 150.601, yılda ortalama 10.750 yeni yayın yapılıyor derken, Kültür Bakanlığı’nca verilen ‘‘Uluslararası Standart Kitap Numarası’’ (ISBN) sayısını almış, kaynak olarak da T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kütüphaneler ve Yayınlar Genel Müdürlüğü, ISBN Sorgulama Hizmeti http://kygm.kulturturizm.gov.tr/isbnyeniyayin.html kaynağını kullanmıştık. 20002003 yılları arasında toplam 47.022, yılda ortalama 11.755 kitap basılmış derken de DİE verileri kullanılmıştı. 1999 yılında, İngiltere’de 110.965, Almanya’da 78.042, ABD’de 68.175, İspanya’da 59.174, Fransa’da 39.083, Rusya Federasyonu’nda 36.237, İtalya’da 32.365 kitap basılırken Türkiye’de basılan kitap sayısı 2.920 olmuş derken de UNESCO, http://www.uib.unesco.... kaynağını kullanmıştık. Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan alınan bandrol sayısını, satılan kitap sayısını vermekte yetersiz gördüğümüz için kullanmamıştık. Yayınevlerinin bastıkları kitap kadar aldıkları bandroller, satılamayarak elde kalan kitaplar nedeniyle bir anlam ifade etmemektedir. Bu konuda anlamlı olacak diğer veri ise ‘‘kütüphanecilik ve ödünç kitap okuma’’ verileridir. Ancak ülkemiz bu konuda da övünecek verilere sahip bulunmamaktadır. UNESCO Halk Kütüphaneleri İstatistikleri’ne (1999) göre kütüphanelerden yılda verilen ödünç kitap sayısı İngiltere’de 460.010.000, Almanya’da 325.555.424, Hollanda’da 158.286.437, İtalya’da 257.961.734, Polonya’da 190.742.735, Romanya’da 36.841.000, Bulgaristan’da 20.388.392 iken bu sayı ülkemizde 4.052.868 olarak verilmektedir. Bunun yanında aynı istatistiklerde İngiltere’de 21.849, Almanya’da 12.134, Romanya’da 3.246. Bulgaristan’da 4.128 kütüphane olduğu belirtilirken Türkiye’de kütüphane sayısı 1.292 olarak (günümüz itibarıyla 1.400) verilmektedir. Bunun yanında İngiltere kütüphanelerindeki 121 milyon kitaba karşılık bizim kütüphanelerimizde 12 milyon kitap bulunmaktadır. Bunların dışında, istatistiklere girmeyen ancak okuma oranını etkileyen çok önemli iki veri daha bulunmaktadır: İkinci el kitap satışı ve korsan yayıncılık. Bu alanlardaki veriler açısından Türkiye’nin kıyaslanan ülkelerden daha ileride olduğu bir gerçektir. Ancak okuyan bir ülke olabilmek için ikinci el satışların ve korsan kitapçılığın istatistiklere giren resmi verilerin dört katı olması gerekmektedir ki, bu da pek olanaklı bulunmamaktadır. ??? Bu tartışmada her şeyin ölçülebilir olduğunu, dolayısıyla kitap sayısını nüfusa bölerek bulunan rakamların okuma konusunda tek gerçek olduğunu söylemeye çalışmıyoruz. Böyle bir sav önemli hatalara yol açabilir. Bazı kitapların zorunluluktan alındığı (ders kitapları), bazılarının prestij için alındığı ve kitaplık süslediği, bazılarının sadece bazı olayları izlemek amacıyla bulundurulduğu göz önüne alındığında, gerçekten okunan kitabın satılanın küçük bir yüzdesini oluşturduğu anlaşılabilir. Biz bu verileri kullanarak halkın ‘‘okuma’’ alanından çıkarılmakta olduğuna dikkat çekiyoruz. Bu alandan uzaklaşan halk bilimden ve çağdaş gelişmelerden kopmaktadır. Belki istenilen de budur. Gerçeklerden kopararak, halkı futbol, televizyon gibi seyirliklere mahkum ederek dikensiz gül bahçesi yaratılmaya çalışılmaktadır. Konunun diğer boyutunu da Mehmet Ali Kılıçbay üstadın anlatımıyla aktaralım; ‘‘Okumayan yazamaz. Eğer ülkemizde olduğu gibi bazı kimseler okumadan yazarlarsa bu, onların yüksek yeteneklerini değil, okuyucunun düzeyini gösterir. Okumama okumamanın ürünüdür.’’ O T O Y O L V E K Ö P R Ü D E 1 4 E Y L Ü L’ D E E Y L E M V A R ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) Memur sendikaları ile hükümet arasındaki toplu görüşmelerin anlaşmazlıkla sonuçlanmasının ardından sendikalar eylem takvimlerini açıklamaya başladı. KESK’e bağlı YapıYol Sen, otoyol ve köprü çalışanlarının 14 Eylül’de iş yavaşlatma eylemi yapacaklarını açıkladı. Sendika Genel Başkanı Bedri Tekin, kamu çalışanlarına yüzde 4 zam önerilirken, otoyol ve köprü geçiş ücretlerinin yüzde 20 ile yüzde 50 oranında arttırılacağını ifade etti. Otoyol ve köprülerdeki personelin kamuda en düşük maaşla, en kötü koşullarda çalışan kesimi oluşturduğuna işaret eden Tekin, şunları kaydetti: ‘‘YapıYol Sen’in aldığı karar doğrultusunda gişe memurları, insanca yaşanacak ücret, sağlıklı çalışma ortamı ve fiili hizmet hakkı talebi ile 14 Eylül’de iş yavaşlatma eylemi ve basın açıklamaları yapacaktır. Köprü ve otoyolları kullanan sürücülerin, gişe memurlarını anlamasını ve taleplerini sahiplenmesini bekliyoruz” geceden itibaren yüzde 20 ile yüzde 50 arasında zamlandı. Boğaz köprülerinden geçiş ücreti birinci sınıf araçlar için 3 YTL’den 4 YTL’ye çıktı. Köprü geçiş ücreti kamyonlar için 10 YTL, TIR’lar için ise 30 YTL oldu. Karayolları Genel Müdür Cahit Turan, zamma gerekçe olarak artan inşaat maliyetlerini gösterdi. Kamuoyuna açıklanmadan önce zam haberini ilk olarak YapıYol Sen Başkanı Bedri Tekin verdi. Tekin, bu zamla birlikte vatandaşın cebinden yıl sonuna kadar fazladan 42 milyon YTL çıkacağını açıkladı. Tekin yaptığı açıklamada, bu yılın ilk 8 ayında otoyol ve köprülerden geçen araçlardan toplam 250 milyon YTL gelir el de edildiğini belirtti. Tekin, geçiş ücretleri aynı kalsaydı, yıl sonuna kadar yaklaşık olarak 150 milyon YTL daha gelir elde edileceğini kaydetti. Yapılan zamla birlikte yılın ikinci yarısında elde edilecek gelirin 192 milyon YTL olacağının tahmin edildiğini belirten Tekin, bunun da 2006 yılının kalan 4 ayında vatandaşın cebinden 42 milyon YTL daha fazla para alınması anlamına geldiğini vurguladı. Zammın nedeninin köprülerin özelleştirilmesine yönelik hazırlık olduğunu ileri süren Tekin, ‘‘Daha önce manuel geçişi kaldırarak bu yolda bir adım atan karayolları, alıcıların gelirini arttırmak için şimdi de geçiş ücretlerine zam yaptı’’ dedi. Fiyat artışının, yine otoyol çalışanlarıyla araç kullanıcılarını karşı karşıya getireceğine işaret eden Tekin, ‘‘Vatandaş acısını otoyol çalışanlarından çıkarmaya çalışacak, oysa otoyol çalışanları da bu durumdan şikâyetçiler ve kamuda en düşük maaşla en kötü koşullarda çalışıyorlar’’ dedi. Yargıya taşınıyor Tüm Tüketicileri Koruma Derneği Başkanı Mehmet Barak da hukuk dışı ve enflasyonu tetikleyici nitelikte olduğunu kaydettiği zammın durdurulması için yargıya başvuracaklarını açıkladı. 1.8 PUAN YÜKSELECEK IMF kotasına sembolik artış ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) Uluslararası Para Fonu (IMF), Türkiye, Güney Kore, Çin ve Meksika’nın Fon’daki kota paylarını, yaklaşık 1.8 puan yükseltecek. Türkiye’nin, halen Fon’da yüzde 0.46 oranında kota payı bulunuyor. IMF’nin, Türkiye, Güney Kore, Çin ve Meksika’nın kotalarının ve oy haklarının arttırılmasına ilişkin kararının, IMFDünya Bankası’nın Singapur’da 1522 Eylül tarihlerinde yapacağı yıllık toplantısında onaylanması bekleniyor. IMF yönetiminin ön onayının ise daha önce çıkacağı belirtiliyor. IMF’nin, Türkiye için bir çeşit ‘‘düzeltme hareketi’’ yaptığını belirten hükümete yakın yetkililer, Türkiye’nin, yükselen piyasalar arasındaki konumunun son yıllarda güçlendiğini, hızlı büyümeyle milli gelirinin arttığını ve bu nedenle kotasının da yükselmesi gerektiğini vurguladılar. Aynı yetkililer, ağırlığının artmasıyla Türkiye’nin, IMF’nin kararlarında daha etkin bir rol oynayacağını, daha çok yardım almaya da imkân bulabileceğini ileri sürerken, aksi görüşteki uzmanlar ise ‘‘düşük artışın sembolik olduğunu’’ ifade ediyorlar. Zorlu PetroGas’ın Trakya Çerkezköy’de bulduğu son kuyu ile Türkiye’de doğalgaz üretiminin yüzde 7 artacağı ileri sürüldü. Zorlu Enerji doğalgaz buldu Ekonomi Servisi Zorlu Enerji Şirketler Grubu bünyesindeki Zorlu PetroGas, Trakya Çerkezköy’de Adatepe6 kuyusunda 950 metre derinliğinde doğalgaz buldu. Zorlu Enerji’den yapılan açıklamada, sondaj çalışmalarının 16 günde bitirildiği belirtildi. Açıklamada, 2005 yılında 761 milyon metreküp doğalgaz üretilen Türkiye’de, Zorlu PetroGas’ın bulduğu son kuyu ile birlikte doğalgaz üretiminin yüzde 7 artacağı kaydedildi. Zorlu Grubu Yönetim Kurulu Başkanı Ahmet Nazif Zorlu da, Zorlu Grubu olarak doğalgaz arayışlarını uzun zamandır sürdürdüklerini, buldukları bu doğalgaz rezervinin motivasyonlarını daha da arttırdığını belirtti. Zorlu, ‘‘Türkiye’ye daha çok müjdeli haber vermek için çalışmalarımızı aralıksız sürdüreceğiz. Bulunan kaynak milli servettir. Umarız bundan sonraki müjdemiz milyar metreküplerle ifade edilen yeni rezervler olur ve ülkemizin doğalgazdaki dışa bağımlılığı sona erer’’ dedi. Verilen bilgiye göre, Zorlu PetroGas’ın ağustos ayında başlattığı perforeler sonucunda kuyuda yaklaşık 1250 psi rezervuar basıncı gözlemlendi ve flare hattında gaz yakıldı. En kısa zamanda kuyuda üretim testlerine başlamaya hazırlanan Zorlu PetroGas, kuyudan günlük olarak 130150 bin metreküp gaz üretmeyi planlıyor. TURKCELL CeBIT’te son teknoloji tanıtılacak Ekonomi Servisi Turkcell Katma Değerli Servisler Genel Müdür Yardımcısı Cenk Serdar, Turkcell’in 9. kez ana sponsor olduğu CeBIT Bilişim Eurasia Fuarı boyunca ziyaretçilere 7 ana başlıkta; ‘‘Bağlan İnternete’’, ‘‘Bağlan e postana’’, ‘‘Bağlan İşine’’, ‘‘Turkcellim’’, ‘‘gnçtrkcll’’, ‘‘3G’’ ve ‘‘Geleceğin Dünyası’’ başlıkları altında ürün ve hizmetler sunacaklarını söyledi. CeBIT’te sunulacak ürün ve hizmetleri basın toplantısıyla tanıtan Serdar, katma değerli servisler pazarını geliştirmek için çalıştıklarını dile getirdi. ‘‘Bugün, eğlence, müzik, chat/mesaj, spor, asistan’’ kategorilerini içeren ‘‘Turkcellim’’ hizmetinin katma değerli tüm ürün ve servislerini tek iletişim ve erişim noktasında toplayan cep interneti olduğunu kaydeden Serdar, hizmetin 300 binden fazla içerik, kolay dolaşım, kişiselleştirme ve özelleştirme araçlarını sağladığını belirtti. ‘Memurların yarısının evi var’ Çalışanların hakkı olan zam taleplerine ilginç gerekçelerle karşı çıkan Şahin, eylem yapacak memurlara da ‘işten atma’ tehdidinde bulundu ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Mehmet Ali Şahin, memurlara önerdikleri artış oranlarının ‘‘yeterli olmadığını’’ belirterek ‘‘Çok daha fazla maaş vermeyi biz de arzu ederiz ama bir türlü iki yakası bir araya gelmeyen ekonomide uyguladığımız istikrar programı buna engel’’ dedi. Şahin, dün düzenlediği basın toplantısında memur sendikalarıyla sürdürülen ve anlaşmazlıkla sonuçlanan toplu görüşmeleri değerlendirdi. Sendikaların ‘‘Memurlar açlık sınırının altında yaşıyor’’ sözlerini eleştiren Şahin, ‘‘Memurların yarısının evi var, yüzde 18’i lojmanda yaşıyor, sadece yüzde 38’i kirada. Bunların da yüzde 75’i 300 YTL ’nin altında kira parası veriyor. Toplu görüşmelerde önümüze çalışanların otopark talebini getirdiler. Demek ki bu tür araçları alabiliyorlar. O nedenle kötümser olmayalım. Türkiye’de ekonomi iyiye gidiyor. Kamu çalışanlarının durumu iyiye gidiyor’’ dedi. En düşük maaşlı memurun maaşının 665 YTL ’den 717 YTL ’ye çıkacağını söyleyen Şahin, bu tekliflerini olumlu karşılamayan bazı sendikaların ‘‘boykot’’ çağrısında bulunduklarını kaydetti. Şahin ‘‘Memurların grev, boykot hakkı yoktur. Toplu eylem ve grev, yasalara göre memuriyetten çıkarma nedenidir. Dolduruşa gelmeyin, çoluk çocuk var, mağdur olursunuz’’ diye konuştu. Şahin, kamu çalışanlarının durumunun iyiye gittiğini savundu. SENDİKASYON MALİYE YAŞAMINDAN / MUSTAFA PAMUKOĞLU 30 Ağustos gününü, yabancılara mülk satışı çıktı çıkalı yabancıların ilgi odağı haline gelen Bozcaada’da geçirdim. Bayramın coşkusunu Kale önündeki küçük tören alanında yaşadım. Bir farklılık vardı. Tatile gelenler ve Bozcaadalılar çakı gibi tören geçişi yapan askerlerimizi ağlayarak alkışlıyordu. Bir duygu seli vardı sanki. Bir an düşündüm. Halkımız askerini canı gibi seviyor. Şehitlerini düşünerek ağlıyor. Ama bu duygu patlamasının yanında sessiz, tepkisiz ve sakin. Akıbeti meçhul yerlere asker gönderilecek suskun; ama duygulu. Bunun adı ne? Yeni bir Mustafa Kemal mi bekliyoruz? Atatürk, Nutuk’ta İstanbul Hükümeti’nin tutuklama kararı karşısındaki düşüncelerini aktarırken bakın ne diyordu: ‘‘...Efendiler, tarih itiraz edilmez bir şekilde ispatlamıştır ki büyük davalarda başarı için sarsılmaz bir yetenek ve güce sahip bir önderin varlığı şarttır. pamukm?superonline.com Şeker fabrikasına üreticiler talip CAN HACIOĞLU Deniz Leasing’e 77.5 milyon dolarlık kredi Ekonomi Servisi Deniz Leasing, 77.5 milyon dolarlık sendikasyon kredisi sağladı. Deniz Leasing’den yapılan açıklamada, başlangıçta 40 milyon dolar için piyasaya çıkılan sendikasyonda, Avrupa ve Ortadoğu kökenli finansal kurumlardan gelen yüksek talep üzerine tutarın 77.5 milyon dolara yükseldiği bildirildi. 1 yıl vadeli kredinin faiz oranı Libor artı yüzde 0.6 olarak belirlendi. Standard Chartered, London Branch ve Raiffeisen Bank gibi yabancı finansal kurumların katılımıyla gerçekleştirilen sendikasyon kredisi, KOBİ’lerin artan finansal kiralama talebini karşılamak için kullandırılacak. Açıklamada, bu tutarda bir sendikasyon kredisinin verilmesinin Deniz Leasing’e uluslararası kreditörlerin duyduğu güvenin göstergesi olduğu vurgulandı. Bozcaada’da 30 Ağustos Bütün devlet adamları, ümitsizlik ve becerisizlik içinde.. Bütün milletin başsız olarak karanlıklar içinde kaldığı bir sırada her vatanseverim diyen binbir çeşit insanın, binbir hareket ve görüş tarzı ortaya attığı ve her şeyin allak bullak olduğu bir dönemde, danışmalar yolu ile, birçok hatırlı ve nüfuzlu kimselere bel bağlama geleneğine inanmak, güvenli ve kararlı bir şekilde ve özellikle hızla yol almak ve en sonunda çok çetin olan hedefe ulaşmak mümkün müdür? Tarihte, bu şekilde başarıya ulaşmış bir toplum gösterilebilir mi? İkincisi: Efendiler; millet, memleket, siyaset ve ordu yönetimi ile hiçbir ilgi ve ilişkileri bulunmamış, bu alanda başarıları görülmemiş ve denenmemiş olan gelişigüzel kimselerden, sözgelişi Erzincanlı bir Nakşi Şeyhi ve Mutkili’lu bir aşiret reisi gibi zavallılardan da kurulması ihtimalden uzak olmayan herhangi bir temsilciler heyetine, söz konusu durum ve görev emanet edilebilir miydi?..’’ Şu anda ülkemiz birçok sıkıntıyla karşı karşıya. Ekonomik olarak bağımlı. Enerji kaynaklarının paylaşımında emperyal devletlerin menfaatlarına alet edilmiş, haysiyeti incinmiş, sınırları yeniden çizilmiş, her gün şehit veren, ilk fırsatta Büyük Önder’in ve ona inanan büyük ulusun başarısının intikamını alacak ve tarihin bu ulusa armağan ettiği büyük önderi ders kitaplarında bırakacak bir planın uygulanacağı bir ülke. Halkı ağlıyor ama sessiz. Mustafa Kemal’in koyduğu ilkeler ve yol, bizim önderimizdir artık. Yeni önder beklemeye ihtiyaç yok. Tarih, bu büyük armağanı kötü kullanırsak zaten bize yeni armağanlar vermeyecektir. Davasına sarsılmaz inançla sarılan ve yılmadan bunun için fikri ve fiili savaşım veren yurttaşlar olalım yeter. Atatürk Türk gençliğine emaneti bırakırken ne diyordu? ‘‘...Bugün ulaştığımız sonuç, asırlardan beri çekilen milli felaketlerin yarattığı uyanıklığın eseri ve bu aziz vatanın her köşesini sulayan kanların bedelidir.’’ Ey yurttaş! Ağla, alkışla. Ama duygularını bağrını yırtarcasına haykır ve kanla sulanan yurdunu kimselerin eline bırakma. ‘‘Global dünyada ekonomik menfaatlar her şeyi belirler, dünyadan bihaber kafalar yine komplo teorisi ile yurttaşın moralini bozuyor’’ diyenlere inanma. Onu diyenler, ülke elden gitiğinde gidecek yer bulurlar. Ama sen esir ve yoksul olursun. İşte o zaman Mustafa Kemal’ler, gerçekten ölür. ESKİŞEHİR Eskişehir Pancar Ekicileri Kooperatifi Başkanı Halil Ünal, kasımda özelleştirmesi yapılacak olan Eskişehir Şeker Fabrikası’na üretim şartıyla talip olduklarını belirterek fabrikayı işçiçiftçi dayanışması ile alacaklarını söyledi. Şeker fabrikasının ciddi bir yatırım olduğunu belirten Ünal, ‘‘Kütahya Şeker Fabrikası özelleştirildi. İçinde vekillerin bile hissesi var. Zaten bunu kamuoyu biliyor. Eskişehir Şeker Fabrikası’nın özelleşmesi için Özelleştirme Daire Başkanlığı kasım ayı tarihini belirledi. Biz de bu fabrikaya çiftçiişçi dayanışması içerisinde ciddi bir programla ve üretim şartıyla talibiz’’ dedi. Ünal, sözleşmeli ürün modeliyle ektirilen ayçiçeğinde hasat döneminin başladığını bildirerek ‘‘Kooperatif olarak yağlık ayçiçeği alımlarımız başlıyor. Üreticimizin 1 yıldır beklediği taban fiyatlarını açıklıyoruz. Bu yıl yağlık ayçiçeği fiyatını 525 Ykr. olarak belirledik. Dört merkezimizde ayçiçeği alımları başladı’’ diye konuştu. CUMHURİYET 13 K