Katalog

25 AĞUSTOS 2006 CUMA CUMHURİYET SAYFA EKONOMİ ekonomi?cumhuriyet.com.tr Unakıtan’ın defterdarının, istediğini yaptıramayınca denetmen Ateş’i sürdüğü iddia edildi NOT DEFTERİ ZEKERİYA TEMİZEL 13 ‘Ismarlama rapor’ sürgünü ? Eski Ankara Vergi Dairesi Başkanı Cemal Boyalı, bir gösteride kendisine ve hükümete hakaret ettiğini iddia ettiği 7. vergi dairesi elemanı hakkında suçlayıcı rapor hazırlamayan vergi denetmeninden “raporlarını değiştirmesini” istedi. Kararından dönmeyen denetmen Şanlıurfa’ya tayin edildi. MURAT KIŞLALI EBK Döndü, Darısı... Türkiye çok önemli bir reform (!) daha yaptı. ‘‘Devlet kasaplık yapmaz’’ sloganı ile özelleştirmenin önüne koşulan Et ve Balık Kurumu (EBK), yeniden yapılandırılarak hayvancılıkta düzenleyici ve destekleyici bir rol üstlendi. Bu nedenle, EBK özelleştirme kapsamından çıkarılarak Tarım Bakanlığı’nın ilgili kuruluşu yapıldı. Bundan böyle EBK bir kamu iktisadi teşebbüsü (KİT) olarak kamu adına yapacağı etkinliklerle, ülke hayvancılığını teşvik ederek istikrarlı bir şekilde geliştirilmesine yardımcı olacak, piyasayı düzenleyecek. Peki, EBK’nin daha önceki işlevi neydi? EBK, daha önce, ülke hayvancılığının ıslahı, canlı hayvan iç ve dış ticaretinin düzenlenmesi, kasaplık hayvan üretiminin, et teknolojisinin geliştirilmesi ve teşviki için kurulmuş piyasa düzenleme kuruluşuydu. Ancak EBK’nin varlıklarına göz dikenler, kurumun bu işlevlerini görmezden gelerek özelleştirme kapsamına aldılar, bazı kombinalarını kapattılar, varlıklarını yok pahasına sattılar. Kısacası otuz yılda büyük bir kuruluş haline gelen, hayvancılığı ayağa kaldıran kurumu on beş yılda talan ettiler. EBK’nin birer apartman dairesi fiyatına satılan kombinalarının yerine iş merkezleri, bina ve oteller yapıldı. EBK’nin piyasadan çekilmesiyle hayvancılık sektörü çöktü. Ülke, et ithalatçısı oldu. Şimdi büyük bir reformla başa dönüldü. Ne demeli? Ülkemizin gerçeklerinden kopuk, 3. sınıf IMF ve Dünya Bankası uzmanlarının önerileri ile yok edilen tarım düzenleme ve destekleme sistemimize mi üzülmeli, yoksa geç de olsa yapılan hatadan dönenleri mi kutlamalı? Kutlamak için iyi niyete inanmak gerek. Yanlıştan dönenler, karar almak için nedense dört yıl beklediler. Oysa bu süreçte binlerce kez uyarıda bulunuldu. EBK’nin devletin kasaplık yapması için kurulmadığı, hayvancılık piyasasının düzenlenmesi, bu alandaki teknolojik gelişmelerin Türk tarımına taşınması ve hayvancılığı desteklemeyi amaçladığı, bekli bilinmiyordur diye, defalarca anlatıldı. Ancak tüm uyarılar kulak arkası edildi. EBK’de talan tamamlandı, peşkeş çekilecek bir şey kalmadı, EBK yeniden düzenleyici ve destekleyici KİT oldu. ??? Ülkemizde tarımsal piyasaların oluşmasına ve gelişmesine katkıda bulunan, bu piyasaların dünya piyasaları ile rekabet edebilir hale gelmesini amaçlayan, düzenleyici ve destekleyici kurumlar EBK’den ibaret değildi. Tarım Satış Kooperatif ve Birlikleri Hakkında Kanun ile oluşturulan FİSKOBİRLİK de üreticinin ürününün gerçek değerini alabilmesi, uluslararası spekülatörlerin oyuncağı haline gelmemesi, ürün fiyatının meşru ve ahenkli bir rekabetle oluşması için gerekli olan örgütlenmeyi sağlamak üzere kurulmuştu. Fiyatların aşırı dalgalanmasını engellemek için, stok politikaları da dahil, her türlü piyasa düzenleme aracını kullanacak, kısaca fındık üreticisini ihracatçının insafına teslim etmeyecekti. Kamusal destek olmadan yürütülmesi olanaksız olan bu sistem de, tarımsal kamu yönetiminin tasfiyesi sırasında bozuldu. Şimdi ‘‘lisanslı depoculuk’’ ile piyasanın düzenlenebileceği, üreticinin bu depolar vasıtası ile fiyat dalgalanmalarına karşı kendini koruyacağı sanılıyor. Bunun, ‘‘Ekmek bulamayanlar pasta yesinler’’ demekten farkı var mı? Üretici birkaç ton fındığını depoya koyacak, depo kirası ödeyecek, depodaki fındığı teminat gösterip kredi alacak, krediye faizmasraf ödeyecek, sonra fiyatlar yükselirse fındığını satacak, masraflarını düşecek ve kâr edecek. Fıkra gibi, değil mi? Bu işlevin kamusal destek olmadan gerçekleştirilmesinin olanaksızlığını anlamak için mutlaka bedel mi ödemek gerekiyor? Devlet birkaç yıl sonra bu alanda da kamusal sorumluluğunu hatırlayacak, kurumlara yeniden, kamusal kaynaklarla desteklenen, düzenleyici ve destekleyici işlev verilecek. Ne bekleniyor dersiniz?.. ANKARA Gelir İdaresi Başkanlığı Teftiş Kurulu Başkanvekili ve eski Ankara Vergi Dairesi Başkanı Cemal Boyalı’nın, sendika tarafından düzenlenen bir gösteride, kendisine ve hükümete hakaret ettiğini iddia ettiği 7 vergi dairesi elemanı hakkında suçlayıcı rapor hazırlamayan vergi denetmeni Nermin Ateş’i, önce ‘‘raporlarınızı değiştirin’’ diyerek baskı altına aldığı, sonra da Şanlıurfa’ya sürdürdüğü iddia edildi. Ateş, Boyalı hakkında Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı’na suç duyurusunda bulunurken, Boyalı, ‘‘Rapor eksikti, tayin yetkisi bende değil’’ diye konuştu. Savcılığa gönderilen belgelere göre, AKP döneminde Ankara Vergi Dairesi Başkanlığı’na atanan Cemal Boyalı, denetim grup müdürlüğüne gön derdiği bir yazıda Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı’nın çeşitli birimlerinde çalışan Hüseyin Gölpunar, İbrahim Özger, Muhammet Karagüzel, Suat Planlı, Kenan Akbaba, Murat İşeri ve Fatma Bora Koçaş’ın 17 Mart 2006’da Maliye Bakanlığı binası önünde yapılan eyleme katıldıklarının tespit edildiğini anımsattı. Boyalı yazıda, bu kişilerin yapılan gösteride ‘‘Emekçi düşmanı bakan istifa; BES (Büro Emekçileri Sendikası) burada, Boyalı nerede; sürgünler dönecek, Boyalı gidecek’’ gibi sloganlar attıklarını belirterek haklarında rapor hazırlanmasının istendiğini, ancak bu konuda görevlendirilen vergi denetmeni Nermin Ateş’in hazırladığı ve adı geçen kişilerin yaptıkları eylemlerin yasalara ve mevzuata uygun olduğuna ilişkin raporların ‘‘eksik kaldığı’’nı belirtti. Raporların yeniden hazırlanmasını isteyen Boyalı, 657 sayılı yasanın 11. maddesine de vurgu yaparak, Ateş’in ‘‘amirleri tarafından verilen görevi yapmak zorunda’’ olduğuna işaret etti. Bunun üzerine Ateş, Boyalı hakkında Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı’na suç duyurusunda bulundu. Ateş’in raporunu değiştirmemesi üzerine, vergi denetmeninin Şanlıurfa’ya tayinin çıkarıldığı belirtildi. Konuyla ilgili Cumhuriyet’in sorularını yanıtlayan Boyalı ise şöyle konuştu: ‘‘Söz konusu denetmen görevini tam olarak yapmamıştır. Bu arkadaşımız nedense bu tutumunda ısrar etmiştir. Biz de bu konunun başka denetmenlerce incelenmesini istedik. Tayinin bu işle bağlantılı olduğunu söyleyemem. Sadece kendisi değil 5060 kişinin tayini çıktı. Tayin yetkisi de bende değil.’’ YÜZDE 2 GERİLEME Yabancı turist sayısı düştü ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın yaz boyunca toplam 26 milyon turist hedefi, tatil sezonunun sonuna gelinmesine karşın tutmadı. Türkiye’yi ziyaret eden yabancıların sayısı temmuz ayında, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 2.2 azaldı. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), temmuza ilişkin ‘‘GirişÇıkış Yapan Ziyaretçileri’’ açıkladı. Buna göre temmuzda, geçen yılın aynı dönemine göre giriş yapan yabancı ziyaretçi sayısı 3 milyon 109 bin 727 kişi olarak belirlendi. Bu rakam geçen yıl temmuzda 3 milyon 180 bin 802 kişi olmuştu. Bu yılın ocaktemmuz döneminde, Türkiye’yi ziyaret eden yabancıların sayısı da geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 6.4 azaldı. WalMart’ta komünist örgütlenme ŞANGHAY (AA) Uluslararası kapitalizmin en tanınmış simgelerinden WalMart’a komünistler sızdı! Çin’de 30 kente yayılmış 60 mağaza ile faaliyet gösteren ve yaklaşık 30 bin kişi çalıştıran dünyanın en büyük mağazalar zinciri, iki yıllık direnişten sonra bu ülkedeki işyerlerinde komünist partiye bağlı komünist gençlik birliğinin ve yine parti güdümündeki sendikaların örgütlenmesine izin vermek zorunda kaldı. Konuyla ilgili isteksizce bilgi veren bir WalMart görevlisi, ilk olarak kuzeydoğudaki sanayi kenti Şenyang’daki mağazada bir komünist gençlik şubesinin kurulduğunu söyledi. İşyerlerine sendika sokmak istememesiyle tanınan WalMart’ın Çin hükümetinin baskılarına dayanamadığı kaydediliyor. (Fotoğraf: AP) 1 OCAK’TA YÜRÜRLÜKTE Havaalanına ulaşım belediyeden geçecek Ekonomi Servisi Ulaştırma Bakanı Binali Yıldırım, 1 Ocak 2007’den itibaren büyükşehir belediyesi ve belediye sınırları içindeki yerleşim birimleri ile havaalanları arasında yolcu taşımacılığını, belediyelere ait toplu taşıma araçlarının yapacağını bildirdi. Bakan Yıldırım, sektörde büyük tartışma yaratacak bir genelge yayımladı. Yıldırım, bölgesel hava taşımacılığı projesiyle birlikte iç hat hava taşımacılığının hızlı bir gelişme gösterdiğini belirterek bu gelişmeye koşut havaalanları ile yerleşim merkezleri arasında taşınan yolcu sayısının arttığına dikkat çekti. Genelgeye göre, büyükşehir belediyeleri en geç 1 Kasım 2006 tarihinde faaliyete başlayacak biçimde gerekli önlemi alacak. Ücretler, şehiriçi toplu taşıma genel ücret tarifesine göre belirlenecek. 8. IF Uluslararası İstanbul Hazır Giyim Fuarı’nın açılışında konuşan Bakan Tüzmen umutlu: Türk tekstili marka olmaya başladı Ekonomi Servisi Devlet Ba tekstil ve hazır giyimini önem macerasının bugün dünyanın kanı Kürşad Tüzmen, Türk fir siyoruz. Çok rekabetçi bir ül en büyük moda firmalarını malarının artık dünyada marka kesiniz ve bize de çok yakında yarattığını söyledi. Orakçıoğlu, ‘‘Türkiye gerolmaya başladığını söyledi. bulunuyorsunuz. Ayrıca ülkeBeylikdüzü TÜYAP’ta düzen niz, İtalya için tasarım ihraca çek bir moda devi olacaktır. lenen 8. IF Uluslararası İstan tı gerçekleştirebilmek açısın İnanmayanların tek yapması bul Hazır Giyim Fuarı’nın açı dan da bir destinasyon’’ diye gereken beklemek’’ dedi. lışında konuşan Tüzmen, 12 konuştu. Türkiye İhracatçılar Meclisi Dünya Hazır Giyim Fede (TİM) Başkanı Oğuz Satıcı da aylık ihracatın program hedeflerinin üzerinde olduğunu ve rasyonu (IAF) Başkanı Vassi tekstil ve hazır giyim sektörü80 milyar doları geçtiğini dile lis Masselos da fuardaki geliş nün başardığı işlere Türkiye’de meleri etkilenerek tespit etti inanmayanların bulunduğunu getirdi. Bu hedefe ulaşbelirtti. Satıcı, ‘‘Halmada tekstil ve buki bizim yaptığı? Devlet Bakanı Kürşad Tüzmen, Türk konfeksiyonun mız işler çok ölçülebitekstil şirketlerinin artık dünyada marka payının çok bülir. Sektör 20 milyar olmaya başladığını dile getirirken, TİM yük olduğuna dolar ihracat yapıyor. dikkat çeken Başkanı Oğuz Satıcı da yine düşük kurdan ve Bunu hangi gözün Tüzmen, ‘‘Tekstil görmediğine, hangi uygulanan faizlerden dert yandı. ve konfeksiyon ihaklın inanmadığına racatı 20 milyar biz hayret ediyoruz’’ dolar. İhracatın dörtte birini bu ğini söyledi. İpekyol’un yak diye konuştu. Satıcı, ‘‘Türkilaşık bir ay önce Atina’da ma ye’nin birinci sorunu kur. Bisektör üstlenmekte’’ dedi. Türkiye’de moda ve marka ğaza açtığına işaret eden Mas zim sıkıntımız, düşmanımız, nın yaratılmasında güzel eser selos, ‘‘Türkiye’deki marka Türkiye’de uygulanan yüksek ler oluşturulduğunu söyleyen ların gelişimi de bizi etkiliyor’’ faiz, düşük kur politikası. Bu Tüzmen, önümüzdeki günler dedi. İstanbul Hazır Giyim ve lobilerle hep birlikte mücadele de İstanbul’da moda enstitüsü Konfeksiyon İhracatçıları Bir etmeliyiz’’ dedi. liği (İHKİB) Başkanı Süleyaçılacağını ifade etti. Fuarın gala defilesini, Açılışta konuşan İtalyan man Orakçıoğlu, Türkiye’nin ‘‘Amazonlar’’ koleksiyonu ile Ulusal Moda Birliği Başkanı 1970’lerin sonunda atölye dü moda tasarımcısı Evrim TiMario Boselli de ‘‘Türkiye’nin zeyinde girdiği hazır giyim mur yaptı. RİFAT HİSARCIKLIOĞLU TURKCELL TeliaSonera ‘doğru’ temsil istiyor Ekonomi Servisi Turkcell’in en büyük hissedarı olan İskandinav TeliaSonera , Turkcell İletişim’in yedi kişilik yönetim kurulunda iki üye ile temsil edilmelerinin doğru olmadığını, sahip oldukları hisse ile orantılı bir temsil istediklerini açıkladı. Reuters’a konuşan TeliaSonera Kurumsal İletişim Grubu Başkanı Michael Kongstad, ‘‘Şirketteki hisse yapısına bakınca bizim daha doğru bir şekilde temsil edilmemiz gerektiğine inanıyoruz’’ dedi. Turkcell’in 22 Mayıs’ta yapılan genel kurul toplantısında şirketin yönetim kurulu, TeliaSonera’nın mahkemece kayyım atanmasına yol açan itirazlarına rağmen, diğer ortaklar olan Çukurova ve Rus Altimo’nun istekleri doğrultusunda şekillenmişti. MALİYE YAŞAMINDAN / MUSTAFA PAMUKOĞLU Şirketinize devamlı borç veriyorsunuz; bu problem değil demeyin. Çünkü yeni 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu buna ciddi sınırlamalar getirdi. Eğer verdiğiniz borç tutarı yılbaşı bilançonuzun özsermaye tutarının 3 katını aşmışsa, bu borç tutarı örtülü sermaye kabul edilip dağıtılmış kâr olarak vergiye tabi tutulacak. Örneğin, şirketinizin özvarlığı hesap dönemi başında 500.000 YTL. Şirketten alacağınız da 2.000.000 YTL. Bu durumda sizin alacağınız vergilenecek... Bu borcu sadece ortak olarak siz değil de, sizinle ilişkili kabul eden kişi vermişse aynı vergileme olacak. Sizinle ilişkili kişi kimler kabul ediliyor? Sizin doğrudan veya dolaylı en az yüzde 10 oranında ortak olduğunuz şirketler. Bu oranında oy veya kâr payı alma hakkınız bulunan kurum. pamukm?superonline.com ‘Beyin göçünü tersine çevireceğiz’ Ekonomi Servisi Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi Mütevelli Heyeti Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu, ÖSS’de ilk yüze giren öğrencilerden 9’unun, ilk bine giren öğrencilerden ise 63’ünün TOBB ETÜ’yü tercih ettiğini belirterek, ‘‘Üniversitemiz, Türkiye’nin en başarılı öğrencilerinin tercih ettiği bir üniversite olduğunu, üçüncü yılında ispat etti’’ dedi. Hisarcıklıoğlu, ÖSS’de ilk yüze giren ve TOBB ETÜ’yü tercih eden 9 öğrenciyle birlikte üniversitede basın toplantısı düzenledi. TOBB ETÜ’nün, kurulduğu yıl en çok tercih edilen ilk 5 üniversite arasına girdiğini, ertesi yıl ise en çok tercih edilen 4. üniversite olduğunu kaydeden Hisarcıklıoğlu, 2005 yılı itibarıyla öğretim üyesi başına düşen makale sayısında Türkiye birincisi olduklarını söyledi. Beyin göçünü tersine çevirmek amacında olduklarını vurgulayan Hisarcıklıoğlu, yurtdışında çalışan 18 Türk bilim adamının, artık TOBB ETÜ’nün öğretim kadrosunda olduğunu ifade etti. Şirkete Borç Veren Ortak Dikkat Sizin veya sizinle ilişkili olan kişilerin ortak olduğu kurumda en az yüzde 10 ortaklık payı olan veya bu oranda oy veya kâr alma hakkını elinde bulunduran gerçek kişiler veya kurumlar. İpotekle alınan borçlarda durum farklı. Sizin veya sizinle ilişkili olan kişilerin gayrinakdi teminat karşılığı üçüncü kişilerden sağlanan borçlanmalarda vergi uygulanmayacak. Bundan kurtulmanın yolu sermaye arttırımından geçiyor Eğer böyle bir vergileme riskinden korunmak istiyorsanız, hemen sermayenizi arttırın. 2006 bilançonuzdaki özsermaye ile verdiğiniz borcun 3 katını aşmamasına dikkat edin. Aşmaya yakın hemen sermaye arttırımına gidin ve alacağınızı sermaye taahhüt borcunuzla takas edin. Verdiğiniz paraları mutlaka bir sözleşmeye dayandırın ve banka veya diğer finans kurumlarından geçirin. Şirket ortakları neden alacaklı olur? Gerçek olmayan mal ve hizmet bedelleri ortaklar tarafından ödenmiş gibi işleme tabi tutulur. Örneğin bir şirket 100.000 YTL gerçek olmayan hizmet satın aldı. Bu bedel hizmeti faturalayan kişiye ödenmez. Ancak hesabın kapatılması için sanki ödeme yapılmış gibi işleme tabi tutulur. Kaynak reel olmadığından ortaktan alınmış gibi kabul edilir. Gerçekten ortak para vermiş olabilir. Bu vergileme fatura alma işlemlerini azaltabilir. Bu vergileme ve sınırlama yukarıda belirttiğimiz gibi gerçek olmayan mal ve hizmet alımlarını önleyebilecek ve ya azaltabilecek. Bundan vazgeçmeyecek firmalarda sık sık sermaye arttırımlarına rastlamak olağan görülecek. Muhasebecilerin korkusu artık ortağa borçlar hesabı olacak. Bu hükümden önce muhasebecilerin üzerinde en çok hassasiyetle durdukları hesap, ortağın şirketten para çekmeleri ve borçlanmalarıydı. Çünkü bu bir kâr dağıtımı sayılabilir. Bu nedenle ortağa verilen paralar avans hesaplarda gösterilir ve belli bir sürede kapanmazsa faiz tahakkuk ettirilerek ortağa fatura edilir. Şimdi bu hesap yanında ortağa borçlar da vergileme ile karşı karşıya. Zarar eden firmalarda bu daha önemli. Sürekli zarar eden firmalarda ortakların alacağı zararla karşılanmamışsa vergileme olasıllığı daha yüksek. Veya özvarlığını yitirmiş veya yitirmek üzere olan firmalarda bu hesaplar daha riskli hale gelebilecek. CUMHURİYET 13 K