Katalog

SAYFA CUMHURİYET 1 MART 2006 ÇARŞAMBA 10 DIŞ HABERLER dishab?cumhuriyet.com.tr İran’ın Ankara Büyükelçisi Firuz Devletabadi, ‘Nükleer silah bizim için haram’ diye konuştu ‘ABD, İran’a saldıramaz’ BAHADIR SELİM DİLEK MAHMUT GÜRER ANKARA TahranWashington hattında yaşanan nükleer kriz gündemdeki yerini korurken İran’ın Ankara Büyükelçisi Firuz Devletabadi, ABD’nin ülkesine yönelik tehdidine ilişkin olarak ‘‘Bize saldırmaz’’ diyor. Devletabadi, Hamas’ın Ankara’ya davet edilmesi konusunda da ‘‘Doğru bir politika uygulandı’’ değerlendirmesini yaptı. Türkiye’nin nükleer santral kurma çabalarına destek veren Devletabadi, ‘‘ABD’nin bugün Türkiye’nin arkasında durduğu, ancak yarın karşısında olmayacağının garantisinin bulunmadığı’’ mesajını verdi. Devletabadi’nin Cumhuriyet’in sorularına verdiği yanıtlar şöyle: Nükleer krizde son durum nedir? DEVLETABADİ Biz tavrımızı korumaktayız. Ajansın kuralları çerçevesinde zenginleştirme programımıza devam ediyoruz. Solana geçmişte olduğu gibi bunun İran’ın hakkı olduğunu ifade etti. Olayın görüşmelerle sonuçlandırılmasını umuyoruz. Türkiye, İran’ın tutumundan kaygı duyuyoruz yönünde açıklama yaptı... Dışişleri Bakanlığı’nın açıklaması, İran’ın tavrından değil, olayların daha kompleks bir hal almasından duyulan kaygıyı dile getirdi. Biz her türlü güvenceyi vermeye hazırız, veriyoruz da. H amas’ın Türkiye’ye çağrılmasının ‘‘doğru’’ olduğunu kaydeden Devletabadi’ye göre, ‘‘ABD, Kürtleri istikrarsızlık unsuru olarak kullanıyor.’’ ni, ona direnilebileceğini ispatlamıştır. Şii İran’ın Sünni Hamas’a yakın olmasını nasıl açıklıyorsunuz? Biz, tüm direniş gruplarına, Hamas’a da her zaman desteğimizi vereceğiz. Tecrübeler onu gösteriyor, eğer Filistin halkı kendi ayağının üstünde durursa ve iman gücüyle çalışırsa siyonist rejimin yenilmesini sağlayacaktır. evletabadi, Cumhuriyet’e yaptığı değerlendirmede, ‘‘Turgut Özal’dan duydum. ABD, Türkiye’de nükleer santral istemiyor’’ dedi. Türkiye’de kabul görmüş olması. Hatırlıyorum, TBMM 1 Mart tezkeresini reddettiğinde de birçok kişi olumsuz görüş bildiriyordu. Ama bugün herkes o kararın doğru olduğunu konuşuyor. Türkiye’nin, ABD’nin Irak’taki cinayetlerine ortak olmadığını görüyor. Türkiye, Ebu Garib gibi bir cinayetin altına nasıl imza koyardı! Irak’a gelirsek, ABD’nin özellikle Kürtler ile yakın ilişki içinde olması bölgenin bütününe nasıl yansır? ABD’nin Irak’ta şu çok kötü durumda olmasına rağmen PKK’ye hâlâ müdahale etmemesi, Kürtleri kullanmak istediğinin en büyük kanıtıdır. Sonuçta onlar Kürt konusunu, bölgede istikrarsız D muyoruz ve açıklamaları ciddiye almıyoruz. ABD, gizli nükleer tesislere sahip olduğunuz yönündeki kanıtları sundu... Bizim gizli bir tesisimiz yok. Ajansın temsilcileri bu konudaki raporlarını yazmışlardır. Eğer Türkiye’ye böyle bir mesaj vermişlerse yalan söylemişler. Hamas’ın Türkiye’ye gelişine İran nasıl bakıyor? Hamas, Filistin’in İslami direniş gücüdür. En büyük direniş örgütüdür ve işgal edilmiş topraklardaki en büyük siyasi örgüttür. Tüm Müslümanların iftihar edeceği bir mücadele vermektedir. Bu ‘Şer’le, İslami iman gücüyle bir faşist rejimin karşısına geçilebileceği Türkiye cinayetlere ortak olmadı Türkiye’nin Hamas’ı davet etmesini nasıl değerlendiriyorsunuz? Bence doğru bir politikaydı, akıllı bir olaydı. Türkiye’ye gelmesi ilk etapta yeterliydi. Başbakan ile görüşmemesi çok da önemli değil. Önemli olan, lık oluşturmak için kullanıyorlar. İran’ın Şahab füzelerini nükleer başlıkla kullanabileceği söyleniyor. Türkiye’nin almayı planladığı hava savunma füzeleri de buna bağlanıyor. Şahab füzeleri, savunma amaçlı tavrıdır. Caydırıcı olarak kullanılmaktadır. Türk askeri uzmanları da bunu herkesten daha iyi bilir. 400 senelik tarihte İran’ın Türkiye’ye karşı hiçbir saldırgan tutumu olmadı. Biz sürekli olarak ABD ve İsrail’in açıklamalarından da anlaşılabileceği gibi saldırı tehditleri ile karşı karşıyayız. ABD nükleer santral konusunda Türkiye’yi destekliyor, İran için savaş nedeni sayıyor. Bu durumu nasıl açıklıyorsunuz? Nükleer enerji Türkiye’nin de hakkıdır ve biz de bunu destekliyoruz. ABD’nin çifte standartlı yaklaşımı da bizim görüşümüze göre kabul edilebilir değildir. Ümidimiz ABD’nin Türkiye’de nükleer santral kurulması konusundaki görüşlerine sadık kalmasıdır. Ben merhum Cumhurbaşkanı Turgut Özal’dan, ABD’lilerin Türkiye’de nükleer santral kurulmasına karşı çıktığını bizzat duydum. Böyle bir tavır değişikliğini aslında iyi bir gelişme olarak düşünmek de gerek. P Annan’dan Kıbrıs’ta yeni girişim sinyali ARİS GÖRÜŞMESİ PARİS (AA) BM Genel Sekreteri Kofi Annan ve Kıbrıs Rum Yönetimi lideri Tasos Papadopulos, Kıbrıs’ta müzakere sürecinin daha önce olduğu gibi BM Genel Sekreteri’nin iyi niyet misyonu çerçevesinde olması, dikkatli bir hazırlık yapılması ve zamanlamanın iyi olması üzerinde görüş birliğine vardılar. Annan’ın, Kıbrıs sorununun çözümü için yeni bir girişim başlatmak amacıyla Papadopulos ile Paris’te yaptığı görüşme yaklaşık bir saat sürdü. BM Genel Sekreteri Kofi Annan ve Kıbrıs Rum Yönetimi lideri Tasos Papadopulos’un görüşmesinin ardından BM tarafından yapılan açıklamada, Annan’ın iki toplumun liderlerinin iki halkın da çıkarına yönelik konularda teknik seviyede görüşmelere başlamaya razı olmalarından memnun olduğu belirtildi. Annan ve Papadopulos, teknik görüşmelerin adadaki iki halkın arasında güvenin yeniden tesisine yardımcı olacağı ve müzakere sürecinin en kısa zamanda yeniden başlamasının yolunu açacağı inancını dile getirdiler. Açıklamada, Annan’ın bu konuda KKTC lideri Mehmet Ali Talat’tan da güvence aldığı ve Talat’ın da Genel Sekreter ile hemfikir olduğu kaydedildi. BM’nin açıklamasında, Annan ve Papadopulos’un Maraş konusu ile Kıbrıs’ın mayınlardan tamamen temizlenmesi ve adanın silahsızlandırılması konularında gelişme sağlanmasının, gelecekte görüşmeler için daha olumlu bir hava yaratacağı ve ilgili tarafların çıkarına olacağı konusunda görüş birliği içinde oldukları da ifade edildi. “AB’nin Kıbrıs Türk toplumunun çıkarına olan ve uzun zamandır beklenen fonları serbest bırakması kararının not edildiği’’ belirtilen açıklamada, ameliyat olan KKTC Cumhurbaşkanı Talat’a “Geçmiş olsun’’ mesajı iletildi. Açıklamada ayrıca, Annan ve Papadopulos’un, Kıbrıs sorununun iki tarafın da kabul edeceği, kapsamlı ve adil çözümü için arayışların hızlandırılması ve diyaloğun devam ettirilmesi konusunda hemfikir oldukları belirtildi. E L BARADEY OLUMSUZ Kitle imha silahı haram Başbakan Erdoğan’a ayetullah sözü verdiğiniz yansıdı basına... Biz öyle bir söz vermedik. Bizim dediğimiz şuydu: İran’daki en büyük dini mercimiz, aynı zamanda devrimimizin dini lideri olan bir kişi olarak Ayetullah Hamaney bir fetva verdiğinde ve nükleer silaha doğru hareket etmenin haram olduğunu bildirdiğinde bu, dünyadaki en önemli güvencelerden biridir. Bu aslında yeni bir fetva değil. Yaklaşık 78 yıl önceden verilen bir fetva. Kitle imha silahları insanlığı tehlikeye atacak bir niteliğe sahip olduğundan, elde edilmesi haram olarak nitelendiriliyor. Türkiyeİran ilişkilerinde son dönemde bir kopukluk göze çarpıyor... Bunu ikili ilişkilerin yönetilmesindeki bir zaaf olarak değerlendirebiliriz. İlişkilere işlerlik kazandırılması gerekiyor. Bunun sorumlusu büyükelçiler. Ahmedinejad, iki ülke arasındaki ilişkilerin geliştirilmesi talimatını verdi. Ahmedinejad’ın Türkiye’ye gelişi ile ilgili bir gelişme var mı? Şu andaki gündemimizde kendisinin ziyaretleri bulunmamaktadır. Fakat ben de tüm büyükelçiler gibi devletimin en üstündeki görevlinin ziyarette bulunmasını elbette ki arzu ederim. MGK Genel Sekreteri ABD ziyaretinde İran’ın nükleer programına ilişkin birçok mesaj verdi. ... Bu, Türkiye’nin kendisini ilgilendiren bir konu. Fakat Türkiye’nin İran’ın nükleer programı konusuna bakarsak, bizce Türkiye ile ABD arasındaki tavırlarda birbirleriyle yakınlık olmadığını görürüz. Türkiye barışçıl nükleer faaliyetlerin hak olduğunu ve herkesin kullanabileceğini söylemiştir. NPT’nin mevzuatını, nükleer faaliyetlerin temel taşı olarak görmüştür. Ortadoğu’nun nükleer silahlardan arındırılmasını istiyor. Türkiye’ye, ABD müdahalesine ilişkin bir telkininiz oldu mu? ABD, İran’a saldıramaz. ABD bunu zaten yapamaz. Dolayısıyla böyle bir konu gündemde değildir. Neden yapamaz? Bu psikolojik savaşın bir unsurudur. Her mesajın akabinde bir saldırı gelmesi beklenemez. Bundan kaygı duy İran için gözler Moskova’da Dış Haberler Servisi İran’ın zenginleştirilmiş uranyumu Rusya’da üretmesine ilişkin görüşmeler için bir İran heyeti bugün Moskova’ya gidiyor. İki ülke arasındaki anlaşmanın ayrıntılarını görüşmek üzere Moskova’ya giden heyete, Ulusal Yüksek Güvenlik Konseyi (UYGK) Genel Sekreteri Ali Laricani başkanlık ediyor. Çin, İran ve Rusya arasında süren görüşmelere ‘‘yapıcı katkıda’’ bulunmaya hazır olduğunu bildirdi. İran, geçen hafta Rus yetkililerle Tahran’da yapılan görüşmelerin ardından, Moskova’nın önerisi üzerinde ilke olarak anlaşmaya vardıklarını açıklamıştı. Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, önceki gün yaptığı açıklamada, Rusya ile İran arasındaki görüşmelerin Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu’nun (UAEK) 6 Mart’ta Viyana’da yapılacak toplantısına kadar devam edeceğini söylemişti. Annan tarih vermedi Görüşmeden sonra düzenlenen basın toplantısında gazetecilerin sorularını yanıtlayan Annan, önümüzdeki aylarda iki taraf arasında görüş ayrılıklarını azaltma üzerinde duracaklarını ve zamanı geldiğinde Kıbrıs konusunda yeni temsilciyi atayacağını söyledi. AB’nin bundan sonraki müzakerelerde rolüne ilişkin bir soru üzerine Annan, “AB, geçmişte müzakereler sürecinde BM ile yakın işbirliği içinde oldu. Gelecekte de bu işbirliğini devam ettireceğiz. AB’nin Kıbrıs konusuna ilgi duyması doğal. Onların bu konuyla ilgisi var’’ dedi. BM Genel Sekreteri, “Türkiye’nin Kıbrıs konusundaki son eylem planı hakkında ne düşünüyorsunuz?’’ sorusu üzerine, “Planın Papadopulos ile yaptığı görüşmede gündeme geldiğini’’ söylemekle yetindi. ‘Türkiye de etkilenir’ Türkiye’nin ABD’ye müttefik, İran’a komşu olduğunu kaydeden ABD Büyükelçisi, bir müdahaleden etkileneceğini açıkladı ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) ABD’nin Ankara Büyükelçisi Ross Wilson, ABD’nin İran’a yönelik çeşitli konularda Türkiye ile sürekli istişare halinde olduğunu söyledi. Wilson, katıldığı bir televizyon programında Irak’a ilişkin olarak, ‘‘Bu saldırıları kimin düzenlediği belli değil. Ancak biliyoruz ki, Irak’ta faaliyet gösteren El Kaide ve yabancı savaşçılar, bu ülkede iç savaşı hedeflediklerini daha önceden açıklamışlardı’’ dedi. New York Times gazetesinde çıkan, ‘‘Irak’ın bütünlüğünün sağlanamaması durumunda Türk ordusunun Irak’a girebileceğine’’ ilişkin yazının anımsatılması üzerine Wilson, ‘‘Gazete, olabilecek bir dizi şey hakkında spekülasyonda bulunuyor. Bizler siyaset şekillendiriyoruz, işimiz spekülasyon yapmak değil’’ yanıtını verdi. Wilson, diplomatik çabaların sonuç vermemesi durumunda, ABD’nin İran’a saldırı düzenleyip düzenlemeyeceğine ilişkin bir soru üzerine, ABD Başkanı George Bush ve Dışişleri Bakanı Condoleezza Rice’ın çok açık olarak bütün seçeneklerin masada olduğu açıklamalarını anımsattı. Wilson, şöyle devam etti: ‘‘Bush ve Rice gene çok açık bir şekilde müzakereler yoluyla anlaşmaya varmak istediğimizi belirttiler. İran’a, uranyum zenginleştirme sürecini askıya alması gerektiğini bir ağızdan söyleyecek en geniş anlamda bir koalisyona veya bu amaçla bir araya gelmiş ülkelere ihtiyacımız var. İran, Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu ile işbirliğine başlamalıdır. Bunun dışında bir planımız yoktur.’’ ABD’nin İran’a ilişkin Türkiye’den beklentisi olup olmadığını sorusuna Wilson, Türkiye’nin bir müttefik, bir dost ve İran’ın komşusu olduğunu belirterek ‘‘Bu sebeple diplomasiden veya diplomasinin başarısız olması durumunda gerçekleşebilecek diğer olaylardan etkilenecektir’’ yanıtını verdi. Wilson, Amerikan askerlerinin Türkiye üzerinden İran’a girmesine dair bir teklifte bulunup bulunmadıklarına yönelik soruyu, ‘‘Böyle bir teklifte bulunmadık, böyle bir niyetimiz olduğunu da sanmıyorum’’ dedi. ‘İşbirliği yok’ UAEK 6 Mart’ta, Muhammed el Baradey’in hazırladığı İran raporunu değerlendirecek. UAEK Başkanı El Baradey, İran’ın kurumla tam işbirliği yapmadığı için bu ülkenin nükleer programının tümüyle barışçı olup olmadığının belirlenemediğini bildirdi. El Baradey, 35 üyeli yönetim kuruluna gönderdiği gizli raporda, ‘‘Kurumun 3 yıllık yoğun denetimine rağmen İran’ın nükleer programının boyutları ve doğasının kesin olarak açığa çıkarılamamış olması üzüntü ve kaygı vericidir’’ dedi. Üç günlük bir ziyaret için Japonya’da bulunan İran Dışişleri Bakanı Manuçehr Mutteki de Rusya ile anlaşmaya varmaları konusunda iyimser olduğunu belirtti. Mutteki, tıpkı Japonya gibi ülkesinin de barışçı yollarla nükleer teknoloji geliştirmeye hakkı olduğunu ve İran’ın nükleer silah elde etme niyetinde olmadığını söyledi. 19951999 yılları arasında İran’ın Tokyo Büyükelçisi olarak görev yapmış olan Mutteki, Tokyo’da Başbakan Juniçiro Koizumi ve Japonya Ticaret, Ekonomi ve Sanayi Bakanı Toşihiro Nikai ile görüştü. A DAM ERELİ: KKTC ile zaten ticaret yapıyoruz WASHINGTON (AA) KKTC ile ticaretin yasal olduğunu geçen hafta açıklayan ABD Dışişleri Bakanlığı, bu defa da ABD ile KKTC arasında ticaretin zaten yapılmakta olduğunu duyurdu. ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Adam Ereli, bir Yunanlı gazetecinin, ‘‘Yasadışı biçimde işgal edilmiş bir bölgeyle ticaret yapılmasının tamamen yasal olduğunu nasıl açıklayabiliyorsunuz?’’ şeklindeki sorusuna şu yanıtı verdi: ‘‘Kıbrıs’ın kuzeyiyle yapmakta olduğumuz ticarete karşı hiçbir yasal yasak yok. Bulursanız bana da haber verin.’’ Ereli’nin bu sözüyle Washington yönetimi, ABD ile KKTC arasında ticaret yapılmakta olduğunu da dile getirdi. Aynı Yunanlı gazetecinin, ‘‘Bu politika değişikliğini Kongre’ye bildirdiniz mi? Çünkü yasadışı limanların, havalimanlarının ve ticaretin yasal olduğunu düşünüyorsunuz’’ diyerek sorusunu devam ettirmesi üzerine Ereli, ‘‘Kıbrıs’ın kuzeyine mal gönderilmesini yasaklayan hiçbir kanun bulunmuyor’’ dedi. Ereli, geçen cuma günü yaptığı ilk açıklamasında da Kuzey Kıbrıs ile ticaret yapılmasının yasal olduğunu resmen kayıtlara geçecek şekilde ilk defa dile getirmişti. Independent: TürkiyeSuriye çatışması da çıkabilir Su savaşları kapıda Dış Haberler Servisi Dünyada görülen iklim değişikliklerinin bazı ülkelerle komşuları arasında su savaşları çıkarabileceği belirtildi. İngiliz Independent gazetesi dün birinci sayfasından verdiği haberde iklim değişikliğinin etkisiyle dünyanın birçok bölgesinde gelecekte su savaşlarının yaşanabileceği uyarısında bulundu. Gazetenin dünya haritası üzerinde işaretlediği çatışma riski taşıyan ülkeler arasında Türkiye de yer aldı. İklim değişikliğinin su kaynaklarında azalmaya neden olacağı belirtilen haberde, gelecekte bu nedenle Türkiye ile Suriye arasında çatışma yaşanabileceği yorumu yapıldı. Türkiye’nin Fırat Nehri üzerine yapmak istediği barajın iki ülkeyi 1998’de savaşın eşiğine getirdiğini yazan gazete, Şam yönetiminin Türkiye’yi Suriye’ye giren su miktarını kısmakla suçladığını, Ankara’nın da Suriye’yi PKK’ye destek vermekle itham ettiğini aktardı. su sıkıntısının zaten gergin olan bölgedeki tansiyonu arttırabileceği uyarısı yapıldı. Haberde ayrıca dünya genelinde iklimlerin değişmesiyle Çin ve Hindistan, Angola ve Namibya, Etiyopya ve Mısır ile Bangladeş ve Hindistan arasında da ciddi krizler yaşanabileceği ifade edildi. Independent gazetesi, İngiliz Savunma Bakanı John Reid’in iklim değişikliğinin ülkeler arasında çatışmalara yol açabileceği uyarısında bulunduğunu ve bu çerçevede İngiliz silahlı kuvvetlerinin böyle bir şiddeti engellemek için hazır olmak zorunda olduğunu söylediğini belirtti. İsrailFilistin Su savaşlarının çıkabileceği bir başka sıcak noktanın İsrail, Ürdün ve Filistin olduğu kaydedilen haberde, iklim değişikliğinin neden olacağı İklim değişikliğine bağlı kuraklık, karamsar senaryolar üretilmesine yol açıyor. (Fotoğraf: REUTERS) CUMHURİYET 10 K