Katalog

4 NİSAN 2005 PAZARTESİ CUMHURİYET SAYFA J V U J L J J . U - K kultur(«cumhuriyet.com.tr 15 CACRISIMLAR AYŞE EMEL MESCt 'Baruthane'de tiyatro"Tiyatro, koş yardımınıa! Uyuyorum. Uyandır beni. Ka- ranlıkta kaybüldum, yol göster bana ya da bir ışık yak. Tembe- linı, utandır bcni. Yorgunum, kaldır beni. İlgisizinı, vur bana. Aldırış etnıiyorum, yok ct bu halinıi." Fransa'daki Theâtre dıı Sole- Ü'in (Güneş Tiyatrosu) kurucusu ve yöneticisi olan Ariane Mno- ııchkine'in, 27 Mart2005 için ha- zırladığı Dünya Tiyatrolar Giinü Bildirisi'nden aktardım bu satır- lan. Tiyatronun insana katabile- ceğı güzellikleri, en önemlisi in- sanın gündelik, olağan yaşamını sözcüğün tam anlamıyla 'alt-üst edebilme' yeteneğini vurgulayan bildirinin satır aralannda, tüketim ve küreselleşme kıskacındaki kent merkczli uygarlığın eağdaş insanı nasıl eksilttiğinin de altı çi- ziliyor. Kısa, çarpıcı ve farklı bir metin; söyleyecck bir sözü, bu dünyaya haykıracak bir eleştirisi var. Üstelik kendi içinc kapanan, tamamlanan bir mctin olarak ken- dini tüketmiyor, insanı düşünmc- ye itiyor. Tiyatroya, dünyaya ve insana yönelik farklı, derinlıkli ve sorumlu bir bakışın etkisı hemen kendini belli cdiyor. Theâtre dıı Soleil: Güneş Tiyatrosu Zaten 'Theâtre du Soleil'i ve Ariane Mnouchkine'i çağdaş Av- rupa tiyatrosunun temel taşların- dan biri haline getiren de bu fark- lıhktır. 1985'tc, Halk Oyunculan henüz îsveç'te iken Fransa'ya yaptığımız bir turnede tanışma ve evinde ziyaret olanağı bulduğum Mnouchkine, o sohbette daha çok bizim sürgiin hikâyemizi dmle- meyi tercih etmişti gerçı. Yıne de, 68'in odak noktasına oturduğu bir süreçte topluluğunun geçirdığı değişime, dünyayla ilgili kaygıla- nna ilişkin yaptığı kısa girdilerdc, sözünü eltiğim o farklılığı çok çarpıcı bir biçimde duyumsamış- tım. Mnouchkine'in tiyatro yolculu- ğu 1961 'de psikoloji eğitimi gör- diiğü Sorbonne Üniversitesi'nde kurduğu tiyatro topluluğuyla baş- Theâtrc du Solcil'in (Güneş Tiyatrosu) kurucusu ve yöneticisi Ariane Mnouchkine. lar. llk oyununu da bu roplulukla sahneye koyar: 'Cengiz Han.' Daha sonra gerek Doğu'ya gerek Latin Amerıka'ya yaptığı çeşıtli yolculuklarla geliştirir kendini. Genelde dünya tiyatrosu gelenek- lerine, özelde Doğıı tiyatrosuna özgü biçemlere duyduğu ilgi Mnouchkine'in tiyatro anlayışı- nın temel öğelerinden biri olarak kalacaktır hep. geleneklerini yeni bir sahne este- tiğınde kullanmanın yollarını aramaya başlar. 1789' ve '1793' Ama Mnouchkine'i ve 'Theâtre du Soleil'i gerçekten çağdaş Avrupa ti- yatrosunun 'kurucu toplulukları' arasına sokan ikı eser '1789' ve '1793'tür. 197O'1İ yılların hemen ba- nayır tiyatrosu' geleneğini de Fran- sa'da içine itildiği unutulmuşluktan çıkanr. 1975'lerde topluluk içinde çı- kan ayrılıgın ardından Klauss Mann'ın 'Mephisto'sunun uyarlan- masıyla bırlikte (1979) kolektif yara- tım dönemi de sona erer: Ariane Mnouchkine artık eserlere imzasını atmaya başlar. 1980'lerin başı, Sha- kespeare dönemidir. Mnouchkine, cevirilerini de yaptığı metinleri ('II. Tiyatronun insana katabileccği güzellikleri, en önemlisi insanın gündelik, olağan yaşamını sözcüğün tam anlamıyla 'alt-üst edebilme' yeteneğini vurgulayan bildirinin satır aralarında, tüketim ve küreselleşme kıskacındaki kent merkezli uygarlığın çağdaş insanı nasıl eksilttiğinin de altı çiziliyor. Kısa, çarpıcı ve farklı bir metin; söyleyecek bir sözü, bu dünyaya haykıracak bir eleştirisi var. 'Theâtre du Soleil'i 1964te kurar. Topluluğun ilk dönemine, 68 ruhu ve tiyatro ile politika ara- sındaki yakın ilişki damgasmı vu- mr. Gorki'nin 'KüçükBurjuva- lar', Gautier'mn 'Capitaine Fracasse'ının sahne uyarlaması, Arnold Wesker'in 'Mutfak' gi- bi oyunlarıyla topluluk hem adı- nı duyurur hem de halk tiyatrosu şında sahnelenen bu iki temsıl bir yandan Fransız Devrimı'nin yiikseliş ve düşüsünü sahneye taşırkeıı diger yandan kendi giincel gerçekliklerıy- le, yanı 68'ın yükselis ve düşüşüyle de doğrudan bir bağ kurarlar. Toplu- hığun benimsedıği 'kolektif yara- tını' ilkesinin, yaratımın içine seyir- cinin de doğrudan katıldığı doruk noktasını yansıtan bu oyunlar, 'pa- Richard', 'Kralların Gecesi' ve 'IV. Henry') sahneye taşırken Shakespe- are'ın teatralliğini Dogu tiyatrosunun geleneksel Kabukı ve Kathakali tek- niklerinden yararlanarak öne cıkar- maya çalışır. Doğu tiyatrosunun görkemiyle Shakespeare'in repliklerindekı gizli enerjiyi birleştirir. Mask kullanımı, geleneksel Uzakdoğu tiyatrosu giysi- leri ve makyajı, seyirciyle doğrudan temas kurmaya çalışan oyuncular Ba- tı tiyatrosu için yeni bir soluk olarak algılanır. Farklı uluslardan oyuncula- ra da kapısını açan toplulııkta önce- lik, tiyatro-güncel politika ılişkisin- den tiyatro-estetik arayışlar ilişkisine doğru kaynııştır. Ama sorumlu sanat- çınm, tiyatroya 'unuttum, bana bel- lek yükle' diye işlev yükleyen sanat- çımn, tiyatroyu sağırlığın panzehiri, 'acıların çığlığı' olarak gören sanat- çının, gezegeni evi olarak benimse- yen sanatçının kaygıları, düşüncelc- ri, sözleri hep yankılanır 'Güneş Ti- yatrosu'nun sahnesinde. Cartoucherle: Baruthane Daha sonra topluluğun yazar He- lene Cixous ile işbirliği ve dünya ta- rihi/tiyatrosuyla bütünleşme dönemi başlar. 'Norodonı Sihaauk' ile Kamboçya sorunu, 'Indiade' ile Hindistan, 'Atreusoğulları' ile antik Yunan, Cartoucherie'deki sahneye tasınir. 'Cartoucherie', topluluğun tiyatro üretimi üzennde hiç kuşku- suz büyük ctkısı olan, sözle anlatıl- ması zor bir mekândır. Mıılısiıı Ho- ca'nın bir zamanlar, ıleride burada bir deneme tiyatrosu kurulabilir, di- ye büyük bir ileri görüşlülükle Dev- let Tıyatrolan'na kazandırdığı arazi üzerinde bugün var olan Irfan Şahin- baş Sahnesi'ne ne zaman gitsem, Cartoucherie'yi hatırlanm. Paris'in yakın banliyösünde, Vincennes or- manının içındeki eski bir fabrika bı- nasını, 'Baruthane'yi alan Mnouch- kine ve arkadaşları burayı tam bir 'açık mekân'a dönüştürmüşlerdir. Seyircinin oyunla ve oyuncularla bü- tünleşmesine olanak tanıyan, her sah- nelemede yeniden bozulup kurulabı- len, seyirci-sahne ilişkisini durağan- laştırnıayan bir açık mekân... Geçen yıl 2500'üncü doğum yilı kutlanan Sofokles'in ölümsiiz kah- ramanı Antigone, 'Sevgi için doğ- muşum ben, nefret için değil' der, Kreon'un otoritesine meydan okur- ken. Dünya Tiyatrolar Günü Bildiri- sı'ni, tiyatroya 'Nefretle kuşatıldım, sevginin giicünü ver bana' diye ses- lenerek noktalayan Mnouchkine, bu sanatın antikçağdan beri tüken- meyen, direnen ana güç kaynagı- nı vurguluyor aslında. P SANAT DERGlSt YENl SAYISI ÇIKTI Sanatın Kültür Servisi - P Sanat Dergisi dokuzuncu yaşını farklı zamanlarda, coğrafya- larda ve kültürlerde sanatın vazgeçilmez esini ve konusu olan 'Kadın' temasıyla kut- luyor. 'Kadın ve Sanat' te- masmı işleyen dergi bu sayı- sında Osmanlı kadınının dünyasını, Italyan Rönesan- sı'nın ideal kadın ve erdem- li anne imgcsiyle buluşup kâh âşık, kâh yok edici ola- rak karşımıza çıkan Hindu tanrıçalanyla ve 19. yüzyılda Prerafaelitler'e modellik yapmış kadınların yaşamla- rını arahyor. Art Deco ikonu Tanıara de Lempicka'nın yaşamı vc yapıtlan, konunun en önem- esın 'kadın'li uzmanı Alain Blondel'in kaleminden aktarılıyor. Yaşamöyküsünden ve ya- pıtlarından geriye pek az şey kalan ilk kadın ressamlan- mızdan Hale Asaf, Abidin Dino'nun anıları aracılığıyla P'ye konuk oldu. Annellk resimleri Geçen yıl yitirdiğimiz Se- miha Berksoy'u Ferit Edgü anlatıyor. 'Annelik' kavra- mı, E.E. Cunıminges'den Sylvia Plath'a, Renoir'dan Mary < assat'a dck birçok Batılı şair ve rcssamın esin kaynağı oldu. P de bu sayı- sında en güzel annelik resim- leri ve şiirlerindun bir seçkı oluşturdu. Lond- ra'da Royal Aca- demy Of Art'ta açılan 'Türkler: Bin Yılhk Yolcu- luk, 600 - 1600' sergisine geniş. yer ayırdı. Nazan Öçer serginin öy- küsünü P okurla- rı için anlatırken David Roxburgh ve John Freely sergiyi tarihsel bağlamıyla ele al- dı. Dergide ayrıca Tessa Kostrze- vva, Shannon Wearing ve Di- ane Apostolos - Cappadona, 'Kadın ve Sanat' dosyası için yaz- dılar. 22. 1 llıısliiı aıası Ankara Müzik Fcstivali kapsamında St. Petersburg Mussorgsky Devlet Akadcmik Opera ve Balesi 'Kıığu Gölii' (solda) balesini sahnclcrken Slovak Sinfonietta ise çello sanatçısı Daniel Müller-Schott'a (sağda) eşlik edecek. 22. Uluslararası Ankara Müzik Festivali bu akşam başlıyor Bahan müzikle karşılamakKültür Servisi - Sevda-Cenap And Müzik Vakfı'nın bu yıl 22.'sinı düzen- lediği 'Uluslararası Ankara Müzik Festivali' bugün başlayacak. 30 Ni- san'a kadar sürecek olan ve yıllardır "Ankara Baharı Müzikle Daha Gü- zel" sloganıyla müzıkal bir baharı müj- deleyen festival kapsamında toplam 24 etkinlik gerçekleşecek. Bugün saat 20.30'da MEB Şûra Sa- lonu'nda Fedor Glushchenko'nun yö- neteceği, Tuncay Yılmaz'ın (keman) solist olarak katılacağı Moskova Sen- foni Orkestrası 'Rus Filarmoni'nın konserıyle açılacak olan festivalin ka- panış konserlerinı ise 29 vc 30 Nisan günlen saat 20.30'da yine MEB Şûra Salonu'nda Gürer Aykal'ın yönetece- ği, Fazıl Say'ın (piyano) solist olarak katılacağı Borusan İstanbul Filarmo- ni Orkestrası verecek. Açılış konseri yann akşam Gustav Rivinius (çello), Ludmil Angelov'un da (piyano) katı- lımıyla yinelenecek. Rengim Gökmen yönetimindeki Bilkent Akademik Senfoni Orkestrası'nın Selman A- da'nın 'I. Senfoni' ve Nejat Başeğ- mezler'in 'Ankara İçin Üç Parça' ad- lı yapıtlannın ilk seslendirilışlerini ya- pacağı festivalde Ulvi Cemal Erkin, Yiğit Aydın, Ahmet Adnan Saygun, Fazıl Say ve Cemal Reşit Rey'in ya- pıtları da çahnacak; böylece toplam 8 Türk yapıtı seslendırilmiş olacak. Kortserden modern dansa... Oda müziği-tiyatro, Latin caz, mo- dern dans, ritim-dans, (lamenko gibi çe- şitli türlerde etkinlıklerin yer aldığı fes- tivalde Ankaralı sanatseverlerle bulu- şacak diğer topluluk ve sanatçılar Ta- nia Maria&Viva Brazil Quartet, Eckhard Fischer'ınyöneteceği, Yeşim Gökalp'ın (piyano) solist olarak katı- lacağı Detmold Oda Orkestrası, I Madrigalisti di Venczia, L'Orchestre de Contrebasses, Ispanyol gitarist Vi- cente Amigo, VValter J. Turnbull yö- netimindeki The Boys Coir of Har- lem, Petra Berger, Tararanı, Alexan- der Schwinck'ın yöneteccği, Daniel Müller-Schott'un (çello) solist olarak katılacağı Slovak Sinfonietta, Yıldız İbrahimova ile Suna Dinçer, Ars An- tiqua de Paris, Enıma Kirby&Lon- don Baroque, Enrico Macias ve en- gelliler dans gösterisıyle 'Devinimler- Yaşama Sevinci-Dans Topluluğu'. Konserlerin perde arkasını vc prova- lannı merak edenler için Olcay Poy- raz'ın yazıp sahneye koyduğu 'Sizler- le Mozart Quartet', klasik bale tut- kuıılan için St. Petersburg Mus- sorgsky Devlet Akademik Opera vc Balesi'nin 'Kuğu Gölü' balesi kaçınl- maması gereken etkinliklerden. Mo- dern dansta ise Susanne Linkc ve Urs Dcitrich, Tanz Dis-Tanz adlı gösteri- leriyle Ankaralı sanatseverlerle buluşa- cak. Festivalin biletleri Bilctix'ten satı- şa çıkarıldı. (0 312 427 08 55) Deran'ın sergisi Artımezat'ta • Kültür Servisi - Artı Mczat, 19 Nisan'a dek Erol Deran kışısel resim sergisine ev sahipliği yapıyor. Çok yönlü bir sanatçı olan, klasik Türk müziği alanında eğitmen ve besteci olarak çalısmalannı da sürdiiren Deran'ın bu sergisinde, son dönem tuval üzerinc yağlıboya manzaralan yer alıyor. Deran, rcsimlerinde, gerçekçi bir kurgu anlayışı ve yer yer izlenimcı etkilerle yorumluyor manzaralan. Yapıtlannın bazılarında, insanın da vurgulandığı görülüyor. Gün ışığının farklı zaman dilimlenndeki etkisi de belırlenmiş yapıtlannda. Devlet Güzel Sanatlar Akadenıisi Sabiha Gözen Kumaş Desenleri Atölyesı'nden mezun olan sanatçı, prof. Sabri Berkel ve Prof. Gevher Bozkurt'la resim atölyelerinde de çalışmalar yaptı. Düzenli olarak resim çalısmalannı sürdüren sanatçı, İTÜ Türk Musikisı Devlet Konservatuvarı'nda öğretım elemanı olarak görev yaptı. Deran, resim çalışmalarını fstanbul'da atölyesınde sürdürmekte. (0 212 261 62 55) Robbie Williamsr a ödül • LONDRA (BBC) - Robbie Williams, Almanya Echo Ödülleri'nde 'En lyi Rock ve Pop Sanatçısı' seçildi. Dığer adaylar arasında Phil Collins, George Michael, Seal ve Usher da vardı. Anastacia, 'En lyi Kadın Rock ve Pop Sanatçısı' ödülünü aldı. Ödülün aday listesi, Almanya albüm satış rakamlarına göre düzenleniyor ve seçici kurul, kazananları belirliyor. 'En lyi Hip Hop Sanatçısı' ödülü de kurulun karanyla Eminem'e gitti. Romanyalı rock topluluğu O-Zone da hit şarkıları 'Dragostea Din Tei' ile 'Yılın Single'ı' ödülünü aldı. Streisand'ın yeni albiimü • LONDRA (BBC) - Barbra Streısand, son albümünde Bee Gees'in kurucu üyelerinden Barry Gibb'le işbirliği yapıyor. Henüz adı belli olmayan albüm ıçın Gibb, 12 şarkı yazacak. Streisand, bundan 25 yıl önce 'Guilty'de Gibb'le çahşmış, aralanndan 'Woman In Love'ın da olduğu çok sevılen şarkılann yer aldığı bu albüm, yalnızca ABD'de 1 milyon satmıştı. Streisand, 2003'te çıkardığı albümünde, özgün film müzikleri seslendirmisti. İSTANBUL FİLM FESTİVALİ • EMEK'te 10.00'da 'Bıçak Sırtı', 12.30'da 'Paravanın Arkasında Şarkı Söylerken', 16.00'da 'Boş Ev', 19.00'da 'Nedime', 21.30'da '2O46'(Gala). (0 212 293 84 39) • ATLAS'ta 10.00'da 'Kurtlar Sofrası', 12.30'da 'Bir Kış Gecesi Rüyası', 16.00'da 'Tenin Gizemi', 19.00'da 'Agnes ve Erkek Kardeşleri', 21.30'da 'Sudaki Bıçak'. (0 212 252 85 76) • SİNEPOP'ta 12.30'da 'Dünden Sonra', 16.00'da 'Uno', 19.00'da 'Kendine Has Delilik', 21.30'da'SilmiAdası'. (0 212 25111 76) • BEYOĞLU StNEMASI'nda 12.30'da 'Melankolinin 3 Odası', 16.00'da 'Dün', 19.00'da 'Musica Cubana', 21. 30'da 'Güzelistan'. (0 212 251 32 40) M REXX'te 19.00'da 'Aşagılık Adam', 21.30'da 'Galindez Dosyası'. (0 216 336 0112) Seminerlerimize bekliyoruz... • Va/Hia Senıineri • Felsefeye Giriş-Felsefe Yazm İlişkisi Semineri • Sinema Tarihi ve Film Çözümlemelcri Semineri Yaşamınızdaki sıradanlıktan sıyrılıp kendinızi geliştirmek, uygulamalı çalışmalarla duygu ve düsüncelerinizi güzel bir dille yazıya aktarabilmek istiyorsanız; Mchmet Eroğlu Ahmet İnam Yıldırım B. Doğan Ahmet Özer Oğuz Onaran Kubilay Aysevener Çiğdem Ülker ile birlikte edebiyat ve sinema dünyasında coşkulu serüvenlere hazırsamz, 6 Nisan 2005'te başlayacak yeni dönem seminerlerimize bekliyoruz. Ayrıntılı bilgiyi vakfınıızdan edinebilirsiniz. Son başvuru tarihi 5 Nisan 2005 Salı. UÖIJİAflAŞTIRMACI K 1 ! 11 " 1 "Paris Caddesi No:14 Kavaklıdere, 06540 ANKARA Tel' (0312)417 77 20 pbx Faks: (0312)41/57 46 e-posta: umaaaumacj.org.tr www.umag.urg.tr