18 Mayıs 2024 Cumartesi English Abone Ol Giriş Yap

Katalog

Aylar
Günler
Sayfalar
SAYFA CUMHURİYET 4 ŞUBAT 2005 CUMA 4 HABERLER DUNYADABUGUN ALİ SİRMEN Tartışma Adabı ve i. Kaboğlu ile B. Oran Ibrahim Kaboğlu, eski Başbakanlık Insan Hak- ları Komisyonu başkanı, Oran da aynı kurulun üye- siydi. Son değişikliklerden sonra, bu iki bilim ada- mının da üyelikleri sürüyor. İki ismin bir arada ve bir anda kamuoyu günde- minin ön sırasınafırlamaları, bu sıfatlarıyla hazırla- dıkları "Azınlık Raporu" dolayısıyla oldu. Basında geniş biçimde yer alan rapor, birçok ki- şi tarafından eleştirildi. Bu sütunda da, yapılan çalışmayla ilgili eleştirel yazılar çıktı. Eleştirim, daha çok, zaten ırk, din, gibi objektif verilere dayanmayan, Renancı sübjektivist görüş- ten yola çıkan, Kemalist ulus kavramının doğru al- gılanması ve layıkıyla yaşama geçirilmesi halinde, Türkiye'deTürkiyeli gibi kavramlaragerekolmadı- ğı, Türk kavramının, bir ırkı temsil etmeyip (zaten karmaşık Anadolu mozağiyinde böyle birşeye ola- nak yok) gönüllü bir vatandaşlık kavramını dile ge- tirdiği, alt etnik kimlikleri de engellemediği gerçe- ğinden hareket etmekteydi. Nitekim, zaman zaman ısıtılıp ısıtılıp önümüze ko- nulan, son dönemlerde de Başbakan Recep Tay- yip Erdoğan'ın sımsıkı sarıldığı anayasal vatandaş- lık kavramının da bu nedenle fuzuli ve yanlış oldu- ğunu düşünmekteyim. Komisyon Başkanı'nın daha sonraki açıklama- lanndaki müphemiyetinde(belirsizliğin), Kaboğlu'nun bilim adamı niteliğine yakışmadığını belirtmiştim. ••• Ama hiçbir zaman, belki de biraz eksantrik bir merakın ürünü olan bu raporun yazarlarının vata- na ihanet ettikleri, Türkiye'yi bölmeye çalıştıkları gi- bi bir sav ileri sürmedim, böyle bir şeyi aklımdan geçirmedim, geçiremezdim de. Ne var ki, kimileri raporun kendilerinde yarattığı tepkiyi saldırıya dönüştürecek kadar ileri gittiler. Toplumsal Düşünce Derneği Başkanı Fethi Bo- layır da Kaboğlu ve Oran hakkında suç duyuru- sunda bulunmuştu. Dün, Baskın Oran Ankara Cumhuriyet Başsav- cılığı'na giderek sanık olarak ifade verdi. Kaboğlu ile Oran'ın "sanık" sıfatıyla ifadelerine başvurulması illa haklarında takipsizlik (soruştur- maya yer olmadığı) kararı verilmeyeceği anlamına gelmiyor. Bizde hukuki teamül ve hukukçularımızın yapısı neyazıkki, bu uygulamanın peksıkolmasına, böy le bir karar verebilecek fazla sayıda savcı bulun- masına elverişli değil. Bu hususları belirtmemin nedeni, henüz ortada açılmış bir dava olmadığını, belki de olmayacağı- nı vurgulamak içindir. Zaten üzerindedurmakistediğimkonuda bir da- va açılırsa ve sanık durumuna gelecek olan kişiler yürürlükteki yasalara göre mahkûm olurlarsa mah- kemenin kararını tartışmak değil, ama düşünce öz- gürlüğü ve demokrasinin onsuz olmazı tartışma adabı gereği, yasal değişiklikyapılması gerekliliği- ni vurgulamaktır. ••• Azınlıklar konusunu, şiddete başvurmadan ve acil bir tehlike yaratacak tahriklere varmadan tar- tışamazsak eğer ne demokrasiyi yürürlüğe koya- biliriz ne de kimi sorunlarımızı bırakın çözmeyi, da- ha da çözülemez hale gelmekten kurtarabiliriz. Şimdi burada, "Biz bu kafayla AB'ye zor gire- riz!" yollu hiç sevmediğim bir sav ileri sürmek iste- miyorum. Çünkü AB'den bağımsız olarak konuları tartış- mamız gerektiğini, demokrasinin, sorunların en ge- niş biçimde tartışılmasına elveren, hatta bunu el- zem gören bir rejim olduğunu düşünüyorum. Bu zorunlulukları yerine getirdiğimiz takdirde bi- le AB Türkiye'yi almayabilir. Durum böyle olunca, "Eh madem ki, onlar bizi almıyorlar, biz de o zaman demokrasiden ve so- runlarımızı özgürce tartışarak çözmekten vazge- çelim" mi diyeceğiz? Böyle davranmak gâvura kızıp demokrasi boz- maktan başka ne anlam taşır? Ibrahim Kaboğlu ve Baskın Oran'a vereceğimiz destek, kendi özgürlüklerimizi savunmaktıraslında... [email protected] Yürürlükteki asgari ücretin iptal edilerekinsan onu- nına yakışan yeni bir bedelin belirlenmesi istendi. Asgari ücretbaşvurusu tZMİR(Cumhuriyet Ege Bürosu) - "Asgari ÜcretArttinlsın" kam- panyası başlatan İşsiz- lik ve Pahalılığa Karşı Savaş Demeği üyeleri, bu konuda hazırladıkla- n dilekçeyi bölge ça- lışma müdürlüğüne ver- diler. Dernek Avukatı Mus- tafa Ufacık, bölge mii- dürlüğü önünde yaptığı açıklamada, bugünkü asgari ücretin bannma, yiyecek, sağlık, giyim ve egitim gereksinim- lerini karşılamaktan uzak olduğunu anım- sattı. Yürürlükteki as- gari ücretin iptal edile- rek insan onuruna yakı- şan yeni bir bedelin be- lirlenmesini istedikle- rini vurgulayan Ufacık, "Bakanlık istemlerimi- /i dikkate almazsa da eylemlerimizi sürdür- meye devam edeceğiz. Emekçinin yanında olan, hak ve lıııkuk bi- lincine sahip yurttaşla- n konuya destek verme- ye çağuıyoruz" dedi. Irak'ta öldürülen şoforlerin yakınlanna 40 bin YTL tazminat ödenmesi de önergeler arasmda Torba yasa' genişliyorBÜLENT SARIOĞLU ANKARA-Hükümetin "toıbata- san" olarak Meclis'e sunduğu dü- zenleme, TBMM Plan- Bütçe Komis- yonu'nda ek maddelerle genişletil- di. Bayram tatilinden önce Meclis'e sunulan Devlet Memurlan Yasası, Emekli Sandığı Yasası ve Bazı Ya- salarda Değişiklik Tasansı, kapsam- lı hükümleri nedeniyle alt komisyo- na gönderilmişti. Maliye Bakanlı- ğı'nın alt komisyonda gündeme ge- tirdiği değişiklik önergeleri şöyle: • 3 katrilyon lira ödenek verilen Sağlık Bakanhğı döncr sermayesi, maliyeti yüksek ve ileri teknoloji ürü- nü olan übbi cihazlan taksitle satın ala- bilecek. Döner sermaye bu amaçla yıllara yaygın mali yüklenmelere gi- rişebilecek. Böylcce hastaneler, ma- liyeti yılhk bütçede aynlan miklan • Hükümet, 2 ay önce Meclis'ten çıkan yasayı da değiştiriyor. Tasanya eklenen maddelere göre, emekli subaylar güvenlik şirketlerinde yönetici olabilecek. Özel güvenlik şirketleri için "güvenlik soruşturması" kaldınlarak "arşiv taraması" yeterli sayılacak. Belediyeler, kamuya olan borçlanna karşılık mallannı verebilecek. Telekom'un daha rahat satılması için Kablo TV ayrı şirkete devredilecek. geçen cihazlan satın alabilecek. t/ Savaş, iç savaş, terör, kargaşa ve benzeri olağanüstü koşullara sahip ülkelere taşıma yaparken saldırıya uğrayıp yaşamını yitiren yurttaşların vânslerine 40 bın YTL'ye kadar öde- me yapmak için Ulaştırma Bakanlı- ğı'na yetkı veriliyor. Böylece önce- likle Irak'ta saldınya uğrayan yurttaş- ların yakınlarına ödeme yapılması anıaçlanıyor. Ayrıca ekonomik ve tek- nik ömrünü (22 yaşını) doldurmuş otobüs, kamyon ve çekicilerin trafik- ten çekilerek bakanlığa devredilme- si için kaynak ayrılıyor. • 8 ay önce Meclis'ten çıkarılan özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Yasa yeniden değiştiriliyor. "Subay- larda 4 ydlık yüksekokul mezunu ol- ma şarü araıımaz" hükmü getirile- rek Harp Okulu mezunlarının özel güvenlik şirketlerinde yönetici ol- masını engelleyen düzenleme de- ğiştiriliyor. Özel güvenlik görevlile- ri için öngörülen "lise ve dengi okul mezunu ofnıa" şartı kaldırılıyor. Böy- lece, halen görev yapan ilkokul ve- ya ortaokul mezunu güvenlik çalı- şanlarının kazanılmış haklannın ko- runması anıaçlanıyor. Özel güven- lik görevlileri, özel güvenlik şirket- leri ve eğitim kurumlan yöneticile- ri için öngörülen "güvenlik soruştur- ıııası" kaldırılıyor. Önergenin ge- rekçesinde, bunun "gereksiz işlem olduğu" savunularak "arşiv araştır- ması" yeterli sayılıyor. Ayrıca özel güvenlik şirketlerine dönük cezai hükümlerin uygulanması 9 ay daha erteleniyor. ^ Türk Telekom'un satışındaki engelleri kaldırmak amacıyla Reka- bet Kurumu'nun kararı doğrultu- sunda Kablo TV, Türksat AŞ' ye dev- rcdiliyor. Böylece tekel konumunda- ki Kablo TV, özelleştirilecek Tek> kom'dan aynlıyor. ^ 7 ay önce çıkanlan Büyükşehir Beledıyesi Yasası ile 2 ay önce çıka- rılan Belediye Yasası yeniden değiş- tiriliyor. Belediyelerin kanıu kurunı- lanna olan borç ve alacak sorunlan- nı çözmesi amacıyla kurulması öngö- rülen Uzlaşma Kurulu'nun çalışma sü- resi 6 ay uzatılıyor. Bu süreyi 6' şar ay- lık dönemler halinde iki kez uzatmak için Bakanlar Kurulu'na yetki verili- yor. Bu borçlara karşılık, belediyele- rin ellerindeki malları devretmeleri- ne olanak tanımak için "takas" dü- zenlemesi getiriliyor. )/" Harcırah Yasası'nın bir bendi değıştirilerek zorunlu yer değiştir- me, sınav, eş durumu ve sağlık ne- denleriyle yer değiştirenlerin de sü- rekli görev yolluğu alabilmeleri amaçlanıyor. İLLER BANKASIVAKFI Ajandada 'Kürdistan' haritası • Iller Bankası Vakfı'mn ajandasında yer alan Kürdistan haritası tartışma yarattı. Büro-Sen, ajandanın Çevre Bakanı Osman Pepe'nin kardeşinin şirketince basıldığını öne sürdü. ANKARA (Cumhuri- yet Bürosu) - tller Banka- sı Mensupları Sosyal Yar- dımlaşma ve Emeklilik Vakfı'mn 2005 yılı ajan- dasına alınan bir reklam- da yer alan ve Türkiye top- raklannın bir bölümünü Kürdistan, bır bölümünü de Ermenistan olarak gös- teren harita tartışma yarat- tı. Büro-Sen, ajandanın Çevre ve Orman Bakanı Osman Pepe'nin kardeşi AhmetPepe'nin şirketin- ce basıldığını iddia etti. îller Bankası Mensup- lan Sosyal Yardımlaşma ve Emeklilik Vakfı'mn 2005 yılı ajandasına alı- nan, Sebat Harita Taah- hüt ve Ticaret Limited Şirketi'nin reklamında yer alan haritada; Güney- doğu Anadolu Bölgesi Kürdistan, Doğu Anado- lu Bölgesi ise Ermenis- tan sınırlan içinde göste- riliyor. Büro-Sen Genel Başkanı Fahrertin Yokuş da reklamı veren şirket- le görüştüklerini ve şirke- tin sorumluluk üstlenme- diğinibelirtti. Ajandanın Çevre ve Orman Bakanı Osman Pepe'nin kardeşi Ahmet Pepe'nin şirketin- ce dizayn edilerek basıl- dığını iddia eden Yokuş, konuyu takip edecekle- rini belirtti. Iller Bankası Genel Mü- dürü Hidayet Atasoy ise tartışmah haritanın kendi- leriyle bir ilgisi olmadığı- nı söyledi. Ankara Gum- huriyet Başsavcılığı da, îller Bankası Sosyal Yar- dımlaşma ve Emeklilik Vakfı tarafından bastın- lan 2005 yılı ajandası ile ilgili soruşturma başlat- tı. Edinilen bilgiye göre Başsavcılık, konuyla il- gili haberleri ihbar kabul ederek soruşturma açtı. Soruşturmada Basın Sav- cısı Hamza Uçar görev- lendirildi. Başsavcılığın soruşturmayı, Türk Çeza Yasası'nın, 312/2. mad- desi kapsamında yürüttü- ğü belirtildi. İĞNELİ FIRÇA ZAFER TEMOÇİIN Özerk yapmın bozulması ve üyelerin tasfiye edilmesinden kaygı duyuluyor Üst kurullarda tedirgiıılik EMİNEKAPLAN/ HACER BOYAaOĞLU ANKARA - Üst kurullar, TBMM'de görüşmeleri sürenüst kurullarla ilgili yasa tasarısından kaygılı. Üst kurullarla ilgili yasa tasansı, alt komisyonda yeniden değerlendirüecek. Edinilen bilgi- ye göre, alt komisyonda kurullar- la ilgili yasa tasansına Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu'nun (TMSF) da eklenmesi öngörülü- yor. Komisyonda, yasa tasansın- daki teknik sıkıntıların da gideril- mesi bekleniyor. Üst kurullanntemsilcileri ise ku- rullarla ilgili tasanyı kaygıyla iz- lediklerini belirtiyorlar. Konuyla ilgili değerlendirmelerini aktaran • Tasanya mevcut üst kurullann özerkliğini kaldıracak veya mevcut kurul üyelerinin üyeliklerini yok eden düzenlemelerin eklenebileceğine dikkat çeken üst kurul temsilcileri, "Daha önce bu tür girişimlerde bulunuldu. Bunlann tekrar etmesi, kurullara zarar verir" dediler. üst düzey bir bürokrat; "Tasan- ya, genel kurulveyaPlanBütçe Ko- misyonu aşamasında; yapılacak eklemeleri bekliyoruz" dedi. Da- ha önce hükümet tarafından ha- zırlanan üst kurullarla ilgili düzen- leyici taslaklarda, tüm kurullann üyelerinin tasf iye edildiğine dik- kat çeken yetkili, şöyle devam et- ti: "Bu kez de benzeri bir girişim- de bulunulmasuıdan kaygı duyu- yoruz. TBMM sürecinde tasanya eklenecek düzenlemelerle üst Hıı- rullannözerkliğinezarar verüebi- lir. Bunlar çok hassas konular ve bizde şu andatasannınalacağıson şekli bekliyoruz." Alt komisyona gönderilen üst kurullarla ilgili tasarıda, tüm ku- rul üyeliklerine u Bakanlar Kıı- rulu" tarafından atama yapılma- sı öngörülüyor. Mevcut düzenle- mede ise bazı kurullara atamalar şu şekilde gerçekleşiyor: RTÜK: YÖK Genel Kurulu 4, Gazeteciler Çemiyeti ve Basın Konseyi 2'şer aday seçer. Bakan- lar Kurulu, YÖK Genel Kuru- lu'nun belirlediği adaylardan 2 ismi, Gazeteciler Çemiyeti'yle Basın Konseyi tarafından belirle- nen adaylardan da 1 ismi üye ola- rak seçer. Siyasi parti gruplann- ca belirlenen adaylardan da, TBMM tarafından 5 üye seçilir. Sermaye Piyasası Kurulu: İlgi- li bakanlık 4, Maliye Bakanhğı, Sanayi Bakanlığı, BDDK, TOBB, Türkiye Sermaye Piyasası Aracı Kuruluşlan Birliği de 2'şer aday ismini Bakanlar Kurulu'na bildi- rir. Bu isimlerarasından ilgili ba- kanlığuı önerdiği 4 isimden 2'si, diğer kurumlann bildirdiği 2'şer isimden de biri Bakanlar Kurulu tarafından üye olarak seçilir. TOBB YASASI Hüküm giyen de yönetici olacak ANKARA (Cumhuri- yetBürosu)-TBMM Ge- nel Kurulu'ndakabul edı- len bir yasa önerisiyle gö- revini kötüye kullanma suçundan hüküm giyenle- re oda ve borsa yönetici- si olmanın yolu açıldı. TBMM Genel Kuru- lu'nda, AKP ve ÇHP mil- letvekillerinin verdiği ve bazı yasalarda değişiklik öngören yasa önerisi gö- rüşülerek kabul edildi. Türkiye Odalar ve Bor- salar Birliği (TOBB) ile Borsalar Yasası 'nda de- ğişiklik öngören düzen- lemeyle, görevi kötüye kullanma suçundan 6 ay- dan az süreyle hapis ce- zası veya para cezasına mahkûm edilmiş olanla- nn da oda ve borsa organ- lanna seçüebilmesine ola- nak sağlandı. Siyaset yasağı kalktı Yasayla, oda ve birlik yöneticilerine getirilen si- yaset yasağı da daraltıldı. Buna göre, milletvekili ve belediye başkanı seçi- lenlerin oda veya birlik- teki görevleri kendiliğin- den sona edecek. ll genel meclisi üyeleri, belediye meclisi üyeleri, il ve ilçe başkanı seçilenler ise oda ve birlikteki görevlerini sürdürebilecekler. TESKseçimibuyıl Yasayla, 2006 yılında yapıhnası öngörülen Tür- kiye Esnaf ve Sanatkârlar Konferedasyonu genel kurul ve seçimlerikomis- yonun karşı çıkmasına karşın bir yıl geriye çekil- di. Buna göre TESK genel kurulu ve seçimleri bu yıl temmuz, ağustos veya ey- lül ayında yapılacak. IR NOKTASI /ORAL ÇALIŞLAR [email protected] AKP, Avrupa Birliği'ne aday bir ül- kenin hükümet eden partisi. AB'ye yö- nelişimizin önemli ölçütlerlnden birisi Türkiye'nin demokratikleşmesi. Türki- ye, AB ile uyum süreci içinde yasala- rını demokratikleştirmekzorunda. Ko- penhag siyasi kriterleri de Türkiye'nin siyaseten uygar bir ülke olmasını ge- rekli görüyor. AKP hükümeti, Uyum Yasalarını çı- kartıyor. Yasaların AB standartlarına uyumlu hale gelmesine uğraşıyor. Za- ten, AB üyellği için başka bir seçene- ği de yok. Yasaları çıkarmak her şeyin çözümü anlamına da gelmiyor. Uygu- lamanın ne olduğu da yasalar kadar önemli. Bu noktada birçok sorun ya- şandığı, örneğin işkenceyle mücade- lede yeteri kadar başarılı olunmadığı dabirgerçek. Insan hakları konusun- da da zaaflar sürüyor. Son olarak In- san Hakları Raporunu açıklayan Pro- fesör Ibrahim Kaboğlu ve Profesör Baskın Oran hakkında savcılık tara- fından soruşturma açıldığını öğreni- yoruz. AKP, bu konularda geçmiş hükü- AKP'nin iki Açmazı: Kürtler ve Aleviler metlerle karşılaştırıldığında daha gay- retli, bunu kabul etmeliyiz. Ancak, de- mokratikleşme bunlarla sınırlı değil. Türkiye'nin önünde ciddi toplumsal sorunlaryerli yerindeduruyor. Bu so- runlardan en önemli ikisi Kürt sorunu ve Alevilerin kimliklerine ilişkin talep- leri. AKP, bu İki konuda dageleneksel tu- tucu siyasetlerden kurtulmuş değil. Kürt sorunu, ciddi ve temelden birde- mokratlkleşme sorunu. AKP, böylesi- ne köklü bir konuda, büyük ölçüde geleneksel siyasetin esaretinden kur- tulabilmiş değil. Kerkük konusundaki, çaresiz ve de gerginlik yaratacak siyasi tutumunun en büyük zaaflanndan birisi Kürtler konusunda net birtutum belirleneme- miş olması. Kerkük'te, Türkmenlerin hakları ko- runmalıdır. Ancak bu koruma tutumu "Akrabalanmızı koruyoruz" şeklinde ifade edildiğinde, birçok zaafı da ka- çınılmaz olarak içinde barındırıyor. Irak'ta Sünniler de, hatta Şiiler de iş- galin yarattığı acıları çekiyorlar. Ker- kük'te Araplardayeterince temsil edil- mediklerini söylüyorlar. Gazeteci arka- daşımız Hüsnü Mahli, Skytürk'teSe- def Kabaş'ın programında bir nokta- ya dikkat çekti: Türkiye, Iraksorunun- da kendisine yakın gördüğü Türkmen- leri korumayı öne alırsa, Iran Şiileri, Suriye de Sünnileri destekleyip onlar üzerinde siyaset geliştirmeye çalışa- bilir. Bu ise Irak'ın üniter yapısını ze- deleyecek yeni gelişmelere neden olur. Irak'ın toprak bütünlüğünü savunan- ların ülkenin içsorunlan konusunda da- ha birleştirici bir slyaseti tercih etme- leri gerekir. Türkiye'nin, Kuzey Irak'a yönelik kaygıları zaman zaman öyle aşırı nok- talara gidiyor ki, ülkemizde yaşayan Kürtleri de psikolojik olarak olumsuz yönde etkileyecek, onları da potansi- yel tehlike olarak görebilecek nokta- lara ulaşıyor. Türkiye'nin, Kürt sorunu- nu daha demokratik bir anlayışla ele alabilecek birtutum içine girdiği söy- lenemez. AKP, yasal alanda attığı de- mokratikleşme adımlarına rağmen he- nüz Kürt sorununu daha sağlıklı ola- rak ele alınabilecek bir alana taşıya- bilmiş değil. Kerkük konusundaki aşı- rı vurguların da böyle bir belirslzlikle at başı gittiği söylenebilir. ••• AKP'nin ikinci önemli zaafı da Ale- viler konusu. Tayyip Erdoğan'ın açık- lamalarınayansıyan, son olarak Diya- net Işleri Başkanlığı'nın açıklamalarıy- la iyice açığa çıkan tutum, ülkemizde- kl önemli bir inanç topluluğunu görmez- den gelme şeklindedir. Alevilerin ce- mevleri açmak için yaptıkları başvu- rular, cemevlerinin yasal statüsüne iliş- kin hükümet yetkililerinin yaptığı açık- lamalar, geleneksel Sünni egemenli- ğinin devamını savunmak dışında ye- ni açılımlar içermiyor. Avrupa Insan Hakları Mahkeme- si'nde görülen, "zorunlu din dersi"ne ilişkin Alevi bir yurttaşın başvurusu ko- nusunda da AKP'nin bir açmaz için- de olduğu görülüyor. AKP'nin demokratikleşme adımla- rının inandırıcı olabilmesi, ancak de- mokrasiyi gerçekten içlerine sindire- bilecek bir olgunluğa gelmeleriyle mümkündür. Alevileri hâlâ, "sapkın- lık" olarak gören tutucu, bağnaz din anlayışından kurtulmadıklan anlaşılıyor. Burada, devletin Diyanet Işleri Baş- kanlığı kanalıyla yaptığı tercihleri de so, gulamak yerine benimseyerek statü- ko yanında saf tutuyorlar. Kürt sorunu ve Alevilerin demokra- tik talepleri AKP'nin demokratikleşme konusundaki iki temel zaafı olmaya devam ediyor. Bu zaaflar, onların önümüzdeki dö- nemde karşılarına sık sık çıkacak. AB'yle müzakereler döneminin de iki büyük sorununun bunlar olacağını şim- diden görebiliriz. AKP, bu konudasta- tükoya sanlarak demokratikleşme stan- dartlarını tutturamaz.
Abone Ol Giriş Yap
Anasayfa Abonelik Paketleri Yayınlar Yardım İletişim English
x
Aşağıdaki yayınlardan bul
Tümünü seç
|
Tümünü temizle
Aşağıdaki tarih aralığında yayınlanmış makaleleri bul
Aşağıdaki yöntemler yoluyla kelimeleri içeren makaleleri bul
ve ve
ve ve
Temizle