Katalog

/%RWLIK 2005 PERŞEMBE CUMHURİYET SAYFA DIZI Gelatasaray Üniversitesi Sosyoloji Bölümü Öğretim Görevlisi Prof. Dr. Barlas Tolan: Suç yer değiştîriyorBERtVAN TAPAN f*\ alatasaray Üniversitesi Sosyoloji I -yBölümü Oğretim Görevlisi Prof. Dr. V_J Barlas Tolan, kapkaçın ekonomik ve sosyal nedenlere dayanan bir sorun oldu- ğunu belirterek bunun organıze çetelerce gerçekleştirildiğine dikkat çekti. Işsizlik ve yoksulluğun yarattığı sorun: KAPKAC Türkiye'de sosyal normlann parçalan- ması ile kapkaçın önündeki engellerin yok olduğunu vurgulayan Tolan, emek, dürüst- lük gibi değerler yerine yasal ya da yasal olmayan yollardan "bir şekilde para ka- zanmanın" günümiiz insanının amacı ha- line geldiğini ve başanlı olmanın para ka- zanmak ile eşdeğer tutulduğunu ifade etti. Kapkaçın eskiden Romanlann tekelinde olduğunu, ancak artık yaşanan iç göçle be- raber Taksim civannda yaşayan Güneydo- ğululann kapkaç olaylannı organıze etîiği- ni kaydeden Tolan, kapkaçta Güneydoğu ve Doğu Anadolu bölgelerinden büyük şe- hirlere yaşanan iç göçün yanı sıra 2001'de yaşanan ekonomik krizin rolünün büyük ol- duğunu anlartı. Yasalar uygulanmıyor' Tolan, kapkaçta azalma görülürken yan- kesilikte yaşanan artışı da "Kapkaç suçu- nun azalması. onun ortadan kaybolduğu anlamına gelmcz. Kapkaç başka bir suç alanında ortaya çıkıyor. Suç yer değiştiriyor, ama kaybolmuyor. Kapkaç yapan kişiler, kapkaç yerine başka suç alanlanna yönel- dikleri için kapkaçta azalma var gibi gözü- kebilir. Ama asıl yaşanan durum bu değil. vasalann uvgulanamıvor olması sorunu- dur" diye değerlendırdi. Tolan, Londra ve Paris gibi metropoller- de adi suçlarda yaşanan suç oranının tstan- bul'da yaşanan suç oranının ikı katı oldu- ğunu belirterek şu görüşlere yer verdi: "Kapkaçta aile bağları 'emniyet supabı' gibidir. Aile bağlan azaldıkça suç oranı da artacakür. Dünyada yaşanan olaylann bir süre sonra Türkiye'ye de sıçraması çok nor- mal. 10 yıl içüıde istanbuTdaki suç oranı LondraÛaki suç oraım la eşitlenecek. Çün- kü insanlığın gelişinü doğrusaldır. Eski po- lis yöntemleriyle bunun karşısına geçilmez. Suçu besleyen temel kaynaklan bulup ku- rutmakgerekir. Yoksa suç işlenmeye devam eder." Tolan kendisinin de iki kere kapkaça mağdur kaldığını söyleyerek olayı şöyle anlartı: "Taksim'degündüzvaktiüççocuk errafimı sararak kapkaç \ aptılar. Bu olay ile ilgili Cumhurbaşkanlığı'na büe yazı yaz- dım. Beyoğlu Karakoiu'nagiderekşikâyet- te bulundum. Ancak ben karakoldan çık- nktan sonra benimle beraber getirilen kap- kaççılar da hemen arkamdan serbest bıra- kıldilar. Aynı yolda yürüdük yine." HP 'Lî KUMKUMOĞL U 'Bu siyasi anlayış bir sorunu çözemez' BARIŞ DOSTER CHP Istanbul Mıllet- vekili .41i Kemal Kumku- moğfu, Istanbul 'da güven- lik konusunda yaşanan sorunlann temelınde. Tür- kiye'nin bugüne kadar bi- riktirdiği temel meselele- rin olduğunu vurguladı. CHP Istanbul Milletve- kilı Berhan Şimşek ise kapkaçın 1980 dönemı- lin ürünü olduğunu söy- ledi. Açlık, yoksulluk, işsiz- lik, terör, eğitimsizlik, yol- suzluk gibi temel ve ya- pısallaşmış sorunlann, Türkiye'nin en büyük kentinde. buzdağının su yüzüne çıkan parçası olan gaspı. kapkaçı beslediği- ne dikkat çeken Kumku- moğlu, "lumflyoninsanın yoksulluk sınınnın altın- da > aşadığL işsiz sayısının 11 mihonu aştığu de\ ietin saptadığı asgari ücretin, yinedevietin açıkladığı aç- hksuımnınyanstkadarol- duğu, gecenin geç saatle- rinde kırmın ışıkta bekle- yen 7-8 yaşındaki çocuk- lann eve götürecekleri pa- rolagecinmeyiümiteden insanlann büyük sayüa- ra ulaştığı bir ülkede, İs- tanbul gibi bir metropol- de. kapkaç terörü gibi bir sonucun ortaya çıkması- nı Idmse>adırgamamaİH dır" dedı. 'Dağıttıkları poşetlerle sorun çozülmez' Hükümetin ortaya koy- ouğu ekonomik tercihle- rn, sorunu kaynağında cnlemekten çok uzak ol- cuğunu anlatan Kumku- noğlu. "Efconomiyesade- ce faiz, borsa,özeUeştirme, yabancı sermaye pence- resinden bakan, yoksul \ç çaresi/ kesimlere iane da- ğrarcasuıafilelerle.poşet- lerie \ardını ederek onla- nn sorunlarına çözüm bulduğunu düşünen bir siyasi anlavış. ne büyük kentlcrimizdeki kapkaç teröriinü ne de ülke ge- nelinde nrmanışa geçen terörü önleyemez" diye konuştu. Kapkaç. 1980 döneminin ürünü Berhan Şimşek, göçün, ailelerdeki parçalanma- nın ve 1980 döneminin yarattığı, ilkesiz, günü- birlikçi, benmerkezci gençliğin kapkaç terörii- nü beslediğini savunarak "Kapıp kaçmak mantı- ğı, bugün yaşanan. ölüme kadargiden kapkaç olav- larının sorumlusudur" dedi. Toplum insani de- ğerlerini yitirdiği zaman büyük tehlikelerin ortaya çıktığını ifade eden Şim- şek, kapkaçın artık mes- lek haline geldiğini söy- ledi. Şimşek şöyle devam etti: "Eskiden sosyal ko- runma vardı. Mahalle kültürü yok oldu. Kap- kaç olayını goren yurttaş- lar artık korku duyduk- lan için olaya müdahale etmivorlar. Bataklıkta siv- risinekavına çıkmaktan- sa batakhğı kurutmakge- rek. Bu sorunun tekeözü- mü, çocuklan ilkeii,onur- lu bir 'ınsan' olmanın er- demleri ile yetiştirmek. Cezalann arttınlması işe yaramıyor. Çünkü çocuk- lar cezaevierinde rehabi- Kte edilemrvor." M MOBESE kapkaçı azaltti îstanbul Emniyet Müdürlüğü 'nün verilerine göre bu yılın ilk 8 ayında kentte 1200 kapkaç olayı meydana geldi ECE\tT KILIÇ Kadınlann artık korkusundan dışan çıka- madığı kapkaç olaylan Istanbul'da azalma gösteriyor. En çok kapkaç Beyoğlu'nda ger- çekleşirken en güvenli yerler Adalar ve Şile. tstanbul Emniyet Müdürlüğü'nün verileri- ne göre bu yılın ilk 8 ayında kentte 1200 kap- kaç olayı meydana geldi. Geçen yılın ilk 10 ayında bu oran 1936 iken 2003'ün aynı za- man diliminde 2 bin 267'ydi. 20O3'e göre yüzde 30'luk bir azalma var. Kapkaç olayla- n sırasıyla en çok Beyoğlu. Kadıköy, Eminö- nü, Bakırköy. Esenler ve Bağcılar'da meyda- na geliyor. Kapkaç açısından en güvenli yer- ler ise Adalar, Şile, Çatalca ve Silivri. Tren istasyonlarına dikkat Tren istasyonlan ise hâlâ kapkaççılann göz- de mekânlan arasında. 2004'ün ilk 10 ayın- da 30 kapkaç olayı meydana gelirken bu yı- lın ilk 8 ayında bu rakam 18 oldu. Kapkaç çe- teleri son vagonJan kendikrine mesken tutar- ken kapkaç açısından en tehlikeli istasyonlar ise Florya, Kartal, Pendik, Bostancı, Yenika- pı ve Menekşe. Bu istasyonlann her biri ayn bir çetenin kont- rolünde. Bu çeteler genellikle memleketleri- nin adlannı kullanıyor. I NfOBESE 1051 Kartal tstasyonu Mardinliler. Pendik Istas- yonu Erzurumlular, Bostancı Istasyonu Ağ- nlılann kontrolünde. Bostancı tstasyonu'nu mesken tutan bir diğer kapkaç grubu ise "Kuaförler Çe- tesi". Başlarında eski bir kuaförün bulunduğu çete- de çoğunlukla yine berber çıraklan var. Yanla- C^T'u ««. X nnda ustura ve ber- şg *•••—»• ^ _ jje r m a k a s ı taşıyor- lar. Böylece gü\en- lik aramalannda kuaförde ça- lıştıklannı söyleyerek rahat kurtuluyorlar. Sokaktaki kap- kaççılann aksine rren'istas- yonlannı mesken tutan kap- kaç çeteleri, mağdurlara ağır şiddet uyguluyor. Üni\ersite öğrencisı Ahmet Hakan Ca- mdemir, 4 Aralık 2004'te çe- te tarafından alınan cep tele- fonunu geri istediği için tren- de dakikalarca dövüldü. Bu- nunla yetinmeyen kapkaççı- lar, hızla giden trenin kapısı- nı açarak Canıdemir'i herkesin gözü önünde aşağı attılar. Canıdemir. hayatını kaybetti. Trenlerdeki güvenlik görevlilerinin yeterli olmaması nedeniyle Istanbul polisi zaman zaman çetelere yönelik ıstasyonlara operas- yon düzenliyor. Bu nedenle bir süre kapkaç olaylan yaşanmıyor, ancak daha sonra çete ye- niden istasyonda faaliyetlerine başlıyor. Kapkaçın azalmasındaki en önemli neden, Mobil Elektronik Sistem Entegrasyonu (MO- BESE). Kentin 560 noktasına konulan ka- mera, merkezde 24 saat boyunca izleniyor. Her- hangi bir kapkaç durumunda, en yakındaki ekip, olav yerine sevk ediliyor. MOBESE, özellikle Beyoğlu, Kadıköy ve Şişli gibi ka- labalık ve merkezi yerlerde kapkaççılar için caydıncı özellik taşıyor. Ancak yine de kap- kaç olaylannın yansından fazlası faili meç- hul kalıyor. Poiis sayısı yetersiz tstanbul'un nüfusunun artmasına karşın polis sayısı azalıyor. Kentte görev yapan po- lis sayısı 26 bin. 2002'de bu sayı 33 bindi. Bu rakam. Şark hizmeti ve polislerin istifa edip özel güvenlik şirketlerine geçmesi nedeniy- le azaldı. Şark hizmetine giden 3 bin 500 polisten yal- nızca 350'si geri dönmek için dilekçe verdi. Yetkililer, Istanbul'da en az 15 bin polise da- ha ihtiyaç olduğunu belirtirken yaklaşık 3 bin polis de başka bir kentte görev yapmak için dilekçe verdi. Eken: Tek neden ışsızlik değil Kendisi de kapkaç mağduru olan ekonomist Yrd. Doç. Dr. Mehmet Hasan Eken: Kapkaçın tek nedeni işsizlik değil; kırsal kesimden gelen gençler, kent yaşamınm ışıltısına ayak uydurmak, daha iyi eğlenmek gibi özentilerden de kapkaç yapıyor. Kadir Has Üniversitesi Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Mehmet Hasan Eken, büyük kentlere göç eden ailelerin, çocuklannı kont- rol etmede zorlanmaya başladıklannı belirterek "Bu şehirle- re göç eden insanlara istihdam olanaklan sunulmalı" dedi. Kadir Has Üniversitesi Öğretim jyesi Yrd. Doç. Dr. Mehmet Hasan Eken, 10 gün önce, ırabasının camının kınlıp ;antasının alındığını belirterek "Kapkaçın tek nedeninin fîziksel ihtiyacın doyurulması olduğuna ve bu yüzden yapddığma inannııyorum. Kırsal kesimden kente gelen gençler, kent yaşamınm ışütısına ayak uydurmak, daha iyi eğlenmek gibi özentilerden de kapkaç yapıyor" dedi. Aileler çocuklannı korumakta zorlanıyor Eken, "Son dönemdekı ekonomik politikalar, tanm ve hayvancılık sektörünün ekonomideki pa> ının azalnıası ile kırsal kesimdeki halkın bü>ük kentlere göç errnesi gibi nedenler, bu olaylann artmasına neden oldu" diye konuşru. Büyük kentlere göç eden ailelerin, çocuklanm kontrol etmede zorlanmaya başladıklannı ifade eden Eken. "Bu şehirlere göç eden insanlara istihdam olanaklan sunulmalı. Aynca varoşlardaki çocuklar da eğirinı, sosyal ve kültürel konularda biMnçlendirUmelidir" dedi. Hükümetin, IMF politikalanna sonuna kadar bağlı kalmaması gerektiğinin altını çizen Eken, spzlerini şöyle sürdürdü: nDevletin temel amaçlan ekonomik kalkmmayı sağlamak, enflasyonu düşürmek ve istihdamı arttırmaktır. Enflasyonda düşüşler \ ar ve ekonomik kalkınma da yüzde 5'lerde. Ancak bunlann üçü de büiikte sağlanırsa o zaman kapkaç azalır" YARIN: Psikolog Nazım Serin, kapkaç tüm kent için bir tehtidittir Kapkaçcı anlatıyor AĞDURLAR ANLATIYOR 'Polise gidiyoruz sonuç alamıyoruz' StBELBAHÇETEPE Kapkaç mağduru NehirOlgun, 3 yıl ön- ce Beyoğlu'nda bir lo- kantada çantasının ça- lındığını anımsatarak. polise yapüklan baş\oı- rudan sonuç alamadı- ğını söyledi. Olgun, fotoğraf makinesi, cep telefonu, kredi kartla- n, nüfus cüzdanı ve az miktarda parasının ça- lındığıru anlatarak şöy- le devam etti: "Olaysonrası Beyoğ- lu Karakolu'na gittim. Tutanak rutuldu. Ka- mu davası açıldı. 3 gün sonra aynı lokantada, aynı kişi hırsızlık ya- parken yakalanmış. Polis beni arayarak 'Davacı olacak mısı- nız, fotoğraf makine- niz değerli. tsterseniz nezarethaneye inip zanlıyla konuşun, ma- kinenin yerini size söy- lesin' dediler. Bö\1e bir durumu tabii ki kabul etmedim." 'Çantamı sırtıma takmıyorum' Olgun, ".\rükçanta- mı kesinlikle yanım- dan ayırmıyorum, sır- tıma takmıyorum ve trafığin akmadığı yön- lerden yürümeye çalı- şıyonım" diye konuş- tu. Geçen ağustos ayın- da, cep telefonunun ça- lındığını belirten Lal Kınık da başından ge- çen kapkaç olayını şöyle anlattı: "Sabah 08.00'de Kurtuluş'ta- ki işe gitmek için yola çıktjm. Telefonla konu- şuyordum. Birden ar- kamdan hızla biri ko- şarakgeldi ve kulağım- dan telefonu aldı. Ne olduğunu anlayama- mışnm. Kaçarken 2 ki- şi olduklannı gördüm. Hemen polisi aradun ve Mecidiyeköy Kara- kolu'na gittim, ifade verdim." Karakolda kendisi- ne ilk olarak telefonu- nun modelinin ve ye- ni olup olmadığının so- rulmasına şaşırdığını dile getiren Kınık, şöy- le devam etti: "Olay- dan sonra yaklaşık 10 gün evden işe taksiyle gidip geldim. Ne za- man sokağa çıksam 'Tekrar böyle bir şey başıma gelir mi' kor- kusuyla yaşıjorum." 'İnsanlar korku Içinde1 Üç kez cüzdanını çaldıran SelmaGezgin adlı yurttaş ise şunla- n anlattı: "8 ay önce Üsküdar Iskele Mey- dam'nda, insanlann yoğun bulunduğu yer- de yüriirken, sırt çan- tamın en alt kısmında bulunan cüzdanun ça- bndı. Oiayı görenler, arkamdan üç-dörtgen- cin beni çevrelediğini ve korkruklan için ya- nıma gelemediklerini söytedfler. Hemen zabı-. ta>a ve ardından kara- kolaghtim. Cüzdanım, kartlanm, her şeyim çalınmışü.' 1 Nilgün Ok adlı yurt- taş da Cihangir'de çok sık hırsızlık olaylan- nın yaşandığını ve ken- di evine de iki kez hır- sız girdiğini belirterek " Yazm çok sıcak oldu- ğu için, kimsenin gire- meyeceğim düşündfi- ğüm camı açık bırak- tım ve yatnm. Sabaha karşı 0530 sulannda bir sesle uyandım. Kalktığımda balkon kapısı açıbnış, çekme- cem dağıtılmış, ziynet eşyalanm ahnmışö. He- men de\Tİye gezen po- lis ekiplerine olayı an- lattım. Olayla ilgili tu- tanak tutuldu. Birkaç gün sonra gece saat 03.00 gibi Beyoğlu Ka- rakolu'ndan aradılar. Hırsızlar bulunmuştu, çahnan eşyalanmın bir bölümünü de alabil- dim" dedi. Ok, Cihangir'de her gün devriye gezen po- lisin olmasına karşın hırsızlık olaylarının önüne geçilememesine bir anlam veremediğini söyledi. 'Çocuklan sokaktan kurtarmak gerek' Istanbul Haber Servisi - Istanbul Em- niyet Müdürlüğü yetki- lileri ise kapkaçın or- tadan kalkması için gü- venlik önlemlerinin tek başma yeterli olmadı- ğını belirterek. bunun için çocuklann suçta kullanılmasmın engel- lenmesi gerektiğini vurguladılar. Emniyet yetkilileri, yasal boş- lukları iyi bilen çetele- rin, kapkaçta çocukla- n kullandığını söyle- di. Yasa gereği çocuk- lan sorgulamadıklan- nı ve savcıhğa teslim ettiklerini ifade eden yetkililer, savcınm da yasayı uyguladığını kaydetti. 2003 yılında suç ne- deniyle yakaladıklan 13 bin 927 çocuktan yalnızca 1040'ının, ge- çen yıl ise gözaltına al- dıklan 14 bin 874 ço- cuktan ise 1224'ünün tutuklandığını vurgu- layan yetkililer, serbest kalanlann ise tekrar so- kağa dönüp suç işledi- ğini belirtti. Kapkaçın olmama- sı için çocuklann tek- rar sokağa dönmesinin engellenmesi gerekti- ğini anlatan yetkililer, "Batı ülkelerinde ço- cuklar cezaevi yerine ıslahevlerine gönderi- B\or. Yani aileierinetes- lim edilmhor. Bizde de ıslahevleri var, ancak yeterli değil. Çocukla- n yeniden topluma ka- zandırmahyız. Eksik olan eğitimlerini ta- mamla>Tp iş sahibi yap- mamız gerekir" diye konuştu.