Katalog

5 EKİM 2005 ÇARŞAMBA CUMHURİYET SAYFA AVRUPA BİRLİGİ AB ile Türkiye'ninyol haritasını oluşturan belge, müzakereletin kurallan, özü veprosedürü olarak üç bölümden oluşuyor Müzakere ÇerçeveBelgesi MAHMUTGÜRER A NKARA - Avrupa Birliği ile Türkiye arasında yürütülecek müzakerelerde yol haritasuu oluşturan müzakere çerçeve bel- gesi, üç bölümden oluşuyor. îlk bölümde müzakerelerin kurallan, ikinci bölümde özü, üçüncü bölümde ise prosedürü yer alı- yor. Müzakerelerin kurallanyla ilgili bö- lümde, Türkiye'den beklentilerle birlikte, müzakerelerin ilerlemesi ve askıya alınma- sına ilişkin koşullara, "Müzakerelerin Özü" adlı ikinci bölümde ise Türkiye'nin AB müktesebatına ilişkin sorumluluklanna yer veriliyor. Belgenin "Vlüzakerelerin Prosedürü" adlı üçüncü b»olumde de, AB'nin müzakereler sürecinde atabileceği adımlara yer veriliyor. Dışişleri Bakanlığı tarafından henüz resmi olarak tercüme edilmeyen belgeler şöyle: Müzakere çerçeve belgesinin ilk sayfasın- da yer alan AB Dönem Başkanlığı Dekla- rasyonu: "Yasal Dönem Raşkanlığı ile kon- seyin işbiıiiğinde, Müzakere çerçeve belge- sinin 7. paragrafinda (5. naadde) uluslarara- sı organizasyoniara ilişkin olarak ortaya ko- nulan durum, bu kuruluşlann karar süreç- lerine AB'nin müdahale edeceği anlamına gelmez. Bu organizasyonlar ve üyeleri ser- bestçe karar vermekte özgüıdür." TÜRKİYE İÇİN MÜZAKERE ÇERÇEVE BELCESİ 'MÜZAKERELERİN KURALLARI' 1 Müzakereler Türkiye'nin kendi şart- ™ lanna göre temellendirilecek ve mü- zakerelerin ilerleme hızı Türkiye'nin üye- lik için gereksinimleri karşılamasındaki ilerlemeye bağlı olacaktır. Başkanlık ya da komisyon uygun olduğu ölçüde, konseyin durumu düzenli olarak inceleme altında ru- tabilmesi için konseyi tam olarak bilgilen- direcektir. Birlik tarafı, zamanı geldiğinde, kendi bölümü adına, müzakerelerin sonuç- lanması için gerekli şartlann karşılanıp karşılanmadığı hususunda karar verecektir. Bu, 6. bentte listelenen gerekliliklerin Tür- kiye tarafindan yerine getirildiğini teyit eden komisyon raporu temelinde yapıla- caktır. 2 Müzakereler AB Konseyi'nin Ara- ™ lık 2004 doruğundaki şekilde yapılır ve AB anlaşmasının 49. maddesini temel alır. Müzakerelerin ortak hedefi katılımdır. Bu müzakerefcr ucu açık bir süreç olup, so- nucu önceden garanti edilemez. Koperîhag kriterlerinin tam değerlendirmesi, AB'nin hazmetme kapasitesi de göz önüne alına- rak eğer Türkiye'nin tüm üyelik yükümlü- lüklerini tamamen üstlenecek konumda ol- madığını ortaya koyarsa, Türkiye'nin mümkün olan en güçlü bağ ile Avrupa ya- pılanna bağlanması sağlanmalıdır. 3 Genişleme, birliğin ve üye devletle- ™ rinin katıldığı sürekli entegrasyon sürecini güçlendirmelidir. Birliğin uyum ve etkinliğini korumak için her türlü çaba sarf edilmelidir. 1993 Kopenhag AB Kon- seyi toplanüsmın sonuçlanna uygun olarak birliğin bir yandan Avrupa'ya uyumlaşma sürecini korurken öte yandan Türkrve'vi hazmetme kapasitesi, hem biıüğin hem de Türkiye'nin genel menfaaü açısmdan göz önüne flhnması gereken önemli bir nokta- du*. Komisyon müzakereler sırasında bu kapasiteyi 2004 Ekim kararlanna uygun olarak izleyecektir. 4 Müzakereler, Türkiye'nin 1993'te "" Kopenhag'da AB Konseyi'nce belir- lenen siyasi kriterleri, özellikle de daha sonra AB Antlaşması madde 6/1 'de kabul edilen ve temel haklar şartında ilan edilen kriterleri yeterli ölçüde karşılamasına da- yanarak açılmıştır. AB, Türkiye'den reform sürecini sürdürmesini ve ilgili Avrupa içti- hadı da dahil olmak üzere özgürlük, de- mokrasi, hukukun üstünlüğü ve insan hak- lanna ve temel özgürlüklere saygı ilkele- riyle ilgili olarak daha fazla iyileşme sağ- lanması yönunde çabalamasını, özellikle işkence ve kötü muameleye karşı mücade- lede sıfir tolerans politikasıyla ve ifade öz- gürlüğu, din özgürlüğü, kadın haklan, sen- dika haklannı içeren ILO standartlan ve azınlık haklanyla ilgili hükümlerin uygu- lanmasında mevzuatı ve uygulama tedbir- lerini pekiştirmesini ve genişletmesini bek- lemektedir. Birlik ve Türkiye, yoğun siyasi diyaloglanna devam edecektir. Bu alanlar- da, özellikle temel özgürlükler ve insan haİdanna tam saygı konulannda kaydedi- len ilerlemelerin geri dönülmezliğini ve tam ve etkin bir şekilde uygulanmasını sağlamak için, ilerlemeler komisyon tara- findan yakından izlenmeye devam edecek olup, komisyon yıllık rapor ve 2004 'teki raporu da göz önüne alarak düzenli aralık- larla bu konudaki raporlannı konseye sun- maya devam etmeye çağnlmaktadır. 5- Birliğin te- melini oluş- turan özgürlük, demokrasi, insan haklanna ve te- mel özgürlük- lere tam say- gı ve huku- kun üstünlüğü ilkelerinin Türkiye'de ciddi ve ısrariı bir şekilde ihlal edilnıesi duru- munda, komisyon, kendi inisiyatifryle ya da üye devleüerin üçte birinin talebi üzerine, müzakerelerin askıya ahnmasnu önerebitir ve müzakerelerin tekrar başlaması için kar- şılanması gereken koşullara \ öneük teklif- lerde bulunabinr. Konsey, Türkiye'yi dinle- dikten sonra, müzakerelerin askıya alınıp alınmaması ya da müzakerelerin yeniden başlaması için aranacak koşullarla ilgili bu tür bir öneriyi nitelikli çoğunluk esasına göre kararlaştıracaktır. Üye devletler, Hü- kümetlerarası Konferans'taki genel oybirli- ği şartından bağımsız olarak Hükümetlera- rası Konferans'ta konsey karanna uygun olarak hareket edeceklerdir. Avrupa Parla- mentosu'na bilgi verilecektir. 6 Müzakerelerdeki ilerlemeler ekono- ™ mik ve sosyal birleşme çerçevesi içinde Türkiye'nin katılım için hazırhkla- nndaki ilerlemeler tarafından yönlendirile- cektir. Bu ilerlemeler özellikle takip eden gereklilikler doğrultusunda ölçülecektir. Üyelik için oluşturulan Kopenhag kriterle- ri: • Demokrasi, hukuk devleti, insan haklan, azınlıklann korunması ve haklanna saygıyı garanti edecek kurumsal yapının istikran... yasi diyaloğa ve sivil toplum diyaloğuna girecektir. Kapsamlı sivil toplum diyaloğu- nun amacı, halklan bir araya getirmek yo- luyla karşılıklı anlayışı arttırmak oiacaktır. 9 Türkiye müzakereler sürerken, baş- ™ ka ülkelerle müzakerelere başlan- masını kabul eder. MÜZAKERELERİN ÖZÜ' 4 ^ Katılım, birliğin sistemine ve ku- I \Jm rumsal yapısına bağlı olan ve bir- lik "müktesebaü" olarak bilinen hak ve yükümlülüklerin kabulü anlamına gelir. Türkiye bunlan katılun gerçekleştiği anda- ki şekli ile uygulayacaktır. Aynca, mevzuat uyumlaştırmaya ek olarak katılım, uyum- laştınlan mevzuatın zamanında ve etkin bir şekilde uygulanması anlamma gelmekte- dir. Müktesebat sürekli değişim halınde olup aşağıdaki hususlan içermektedir: • Birliği kuran anlaşmalann kapsamı, ilke- leri ve siyasi hedefleri... • Anlaşmalar uyannca kabul edilen mev- zuat ve kararlar ve Adalet Divanı 'nın ka- rarlan... • Yasal olarak bağlayıcı olsun ya da olma- sın, kurumlar arası anlaşmalar, kararlar, deklarasyonlar, tavsiyeler, kılavuzlar gibi birlik çerçevesinde kabul edilen diğer iş- lemleri... • Ortak dış ve güvenlik politikası çerçeve- sindeki ortak eylemleri, genel görüşleri, deklarasyonlan, kararlan ve diğer işlemle- ri... • Adalet ve içişleri çerçevesinde üzerinde ler için Türkiye tara- fından yapılacak teklifleri birlik ka- bul edebilir. Iç pa- zann genişletil- mesi ile bağ- lantılı alanlar için. düzen- leyici hükümler hızlı bir şekilde uygulan- malıdır ve geçiş süreleri kısa ve az olmalı- dır; büyük miktarda finansal giderleri de içeren ve önemli çaba gerektiren uyarlama- lara ihtiyaç vardır; gerektiğinde, devam eden, detaylı ve bütçelenmiş mevzuat uyum planının bir parçası olarak, uygun geçici düzenlemeler öngörülebilir. Her durumda, geçici düzenlemeler, birliğin politikalannda ya da kurallannda değişiklikler ihtiva etme- meli, işleyişlerine engel olmamalı ya da önemli ölçüde rekabetin bozulmasma yol açmamahdır. Bu noktada, birlik ve Türki- ye'nin çıkarlan dikkate alınmalıdır. Uzun geçiş süreleri, muafîyetler, özel dü- zenlemeler ya da koruma önlemlerine da- imi olarak dayanak oluşturabilecek hü- kümler gibi kalıcı koruma hükümleri düşü- nülebilir. Komisyon, bu hükümleri, uygun olduğu takdirde, kişilerin serbest dolaşımı, yapısal politikalar ya da tanm gibi alanlar- daîti tekliflerine dahil edecektir. Aynca, ki- şilerin serbest dolaşımının nihai olarak sağlanmasıyla ilgili karar alma sürecı. her bir üye devlete maksimum ölçüde rol tanı- malıdır. Geçici düzenleme ya da korumalar, reka- bet ya da iç pazann işleyişine etkileri açı- sından gözden geçirihnelidir. Mevzuata yapılacak detaylı teknik uyarla- Lüksemburg'daki Türkiye ile müzakerelerin açılış töreninde Dışişleri Bakanı Abdullah Gül (ortada sağda), AB Dönem Başkanı Ingiltere'nin Dışişleri Bakanı Jack Straw (ortada solda), Ekonomiden Sorumlu Devlet Bakanı AJi Babacan [sağda) ve AB Komisyonu Genişleme Komiseri Olli Rehn (solda) basına poz verdiler. (Fotoğraf: AP) • Fonksiyonel bir pazar ekonomisinin var- lığı ve birlik içindeki rekabetçi baskı ve pazar güçleriyle baş edebilecek kapasite- nin varlığı... • Siyasi, ekonomik ve parasal birlik amaç- lanna bağlılığı içeren üyelik yükümlülük- lerini üstlenme yeteneği ve müktesebatı et- kili bir şekilde uygulayacak ve gerçekleşti- recek idari kapasite... • Türkiye'nin iyi komşuluk ilişkileri konu- sunda sarih kararlılığı ve Birleşmiş Millet- ler şartı doğrultusunda uyuşmazlıklann ve önemli sınır uyuşmazlıklannın gerekirse Adalet Divanı'nın zorunlu yetkisini de içe- ren, banşçı yollarla çözülmesi... • Kapsamlı bir uzlaşmaya erverişü bir iklim yaratmaya katkıda bulunacak adımlar ve Kıbns Cumhuriyeti'ni de kapsayacak şekil- de Türkiye ve bürün üye ülkeler arasındaki çok taraflı ilişkilerin normaDeşmesinde ge- Bşme de dahÛ olmak üzere Türkiye'nin Bir- leşmiş MiDeder çaüsı altında ve birliğin te- mel aldığ] ilkeler doğrultusunda Kıbns so- rununda kapsamlı bir uzlaşmaya varma yönündeki çabalara devam eden desteğL. • Türkiye'nin; ortaklık anlaşması ve bu anlaşmayı tüm yeni üye devletlere teşmil eden ek protokolden özellikle Türkiye-AB gümrük işbirliği ilişkisinden ve aynı za- manda düzenli olarak gözden geçirilen ka- tılım ortaklığı belgesinden doğan yüküm- lülüklerini yerine getirmesi... 7 Türkiye nin, müzakereler sırasında, ™ tüm AB üyesi ülkelerin uluslararası kuruluşlara ve anlaşmalara taraf ohnası da dahil olmak üzere üçüncü ülkelere ve ulus- lararası kuruluşlarla politikalannı yakınlaş- tınnası gerekmektedir. Katılım müzakerelerine paralel ola- rak, birlik Türkiye ile yoğun bir si-8- uzlaşılan ortak eylemleri, ortak görüşleri, imzalanan sözleşmeleri, kararlan, bildirile- ri ve diğer işlemleri... • Topluluklar, üye devletlerle müşterek olarak topluluklar, birlik ve birliğin faali- yetleriyle ilgili olarak üye devletlerin kendi aralannda imzaladıklan uluslararası anlaş- malan... Türkiye'nin katılımdan önce ma- kul süre içinde mevzuatın çevirisini yap- ması gerekecek ve katılımı için AB ku- rumlannın gereği gibi işleyişinde yeterli sayıda tercüman ve çevirmeni eğitmesi ge- rekecektir... I atf Türkiye'nin sonuçta bir üye devlet I ™ olarak sahip olacağı haklar ve yü- kümlülükler, Türkiye ile topluluklar arasın- daki mevcut tüm ikili anlaşmalann ve Tür- kiye'nin taraf olduğu üyelik yükümlülükle- ri ile bağdaşmayan diğer tüm uluslararası anlaşmalann sona ermesini gerektirecektir. Ortakhk anlaşmasmm topluluk müktese- baüna ay kmnk teşkil eden bir maddesi, ka- ülım müzakerelerinde emsal olarak değer- lendirilemeyecektir. M tS Türkiye'nin, müktesebattan kay- I fc" naklanan haklan ve yükümlülük- leri kabulü, müktesebata spesifik uyarla- malan ve istisnai olarak, katılım müzake- releri sırasmda tanımlanacak geçici önlem- leri gerekli kılabilir. Gerekli olduğunda, müktesebata spesifik uyarlamalar, müktesebatı kabul ederken üye devletlerin uyguladığı gibi mükteseba- ta özgü prensipler, kriterler, parametreler temelinde ve Türkiye'nin spesifik özellik- leri dikkate alınmak suretiyle kabul edile- cektir. Süre ve kapsam açısından sınırlı olmalan ve mevzuatın uygulanmasına yönelik açık- ça tanımlanmış aşamalan içeren bir planla birlikte yapılmalan halinde, geçici önlem- malann, katılım görüşmeleri su^sında sa- bitleşmesine gerek bulunmamaktadır. Bun- lar, katılım tarihinde yürürlüğe girmelerini sağlayacak şekilde, Türkiye ve birlik ku- nımlan tarafından işbirliği ile zaman için- de hazırlanacaktır. •i *% Türkiye'nin kaûhmınm maB yön- I O ™ leri, uygulanacak finansal çerçeve belgesinde yer almahdır. Bu nedenle, Türki- ye'nin kaûhmı özlü maB sonuçlar doğurabi- ieceğinden, müzakereler, sadece, 2014 >ıh ve sonrası dönem için geçerü olacak finansal çerçeve belgesinin haznianarak yürürlüğe ginnesinden sonra ve muhtenıel önemli mali reformlan taldben sonuçlandınlabile- cektir. 4 A Türkiye ekonomik ve parasal bir- I *Tm liğe, üye bir devlet olarak katılım üzerine bir istisnayla birlikte dahil olacak- tır ve bu bakımdan gerekli şartlan yerine getirmesinin değerlendirmesi temellerinde bir konsey karannı müteakip AvTo'yu ulu- sal para birimi olarak kabul edecektir. Bu alandaki geriye kalan müktesebat katılım- dan itibaren tamamen uygulanacaktır. Özgürlük, adalet ve güvenlik alanı bakımından, Avrupa Birliği üyeli- ği, Türkiye'nin katılımı üzerine Schengen müktesebatı dahil olmak üzere, bu alandaki tüm müktesebatı tam olarak kabulünü ge- rektirir. Bununla birlikte, bu müktesebatın bir kısmı Türkiye'de ancak, iç sınırlarda ki- şiler hakkında kontrollerin kaldınknası ba- kımından Türkiye'nin hazır olmasına iliş- kin uygulanabilir Schengen değerlendirme- si temellerinde alınan bir konsey karannı müteakiben uygulanacakrır. A £ * AB nükleer güvenliğin tüm yönle- I V " rini de kapsayan, yüksek düzeyde bir çe\Te korumasının önemine işaret eder. 4 " ^ Müktesebatuı tüm alanlannda, I f ™ Türkiye hem ulusal hem bölgesel düzeyde, müktesebatı etkin bir şekilde uy- gulamak ya da hal öyle olabilir ki, katılım- dan önceki bir zamanda müktesebatı etkin bir şekilde uygulayabilmek bakımından kurumlannı, yönetim kapasitesini ve idari ve adli sistemlerini birlik standartlanna ge- tirmelidir. Genel olarak, bu verimli ve ta- rafsız bir kamu hizmeti üzerine inşa edil- miş iyi işleyen ve sağlam kamu yönetimini ve bağunsız ve etkin bir adalet sitemini ge- rektirir. •MÜZAKERELERİN PROSEDÜRÜ' 4 Q Türkiye ile müzakereler Hükü- I O ™ metlerarası Konferans altında üye ülkeler ve diğer aday ülkeler tarafından yö- netilir. 4 Q Komisyon, tarama olarak adlandı- I V * nlan, mevzuatın resmi incelemesi işlemini; Türk makamlanna bu süreci açık- lamak, spesifik alanlarda müzakerelerin açılması için Türkiye'nin hazırlık durumu- nu değerlendirmek ve müzakerelerde gün- deme gelmesi muhtemel konularla ilgili ön izlemeleri elde etmek amacıyla üstlenecek- tir. Tarama sürecinin ve bunun ardın- dan gerçekleştirilecek görüş- melerin amaçlan bakımından mevzuat, her biri spesifik bir politika alanuıı içeren bir dizi bölüme aynlacaktır. Ekte, bu bölüm- lerin bir listesi bulunmaktadır. Türkiye ya da birlik tarafından müzakerelerin spesifik bir bölümü hakkında yapılabilecek herhan- gi bir görüş, diğer bölümlerle ilgili benim- senebilecek pozisyonlar için önceden hüküm verilmesine yol açmayacaktu-. Aynı şekilde, müzakereler esnasında spesifik bölümler üzerinde vanlan anlaşmalar, kıs- mi anlaşma olsalar dahi, tüm bolümler için genel nitelikte nihai bir anlaşmaya ulaşılın- caya kadar nihai nitelikte kabul edilemeyecektir. f\ 4 Konsey, komisyonun önerisi fc I " üzerine oybirüğiyle; Türkiye'nin kaülım konusunda kavdetriği geüşmelere ilişkin olarak hazuianan ilerleme raporlan ve özeffikle tarama sırasında edinilen bü- gilere dayanarak konu başhklannın (bölümlerin) geçici olarak kapaülması ya da uygun olduğu takdirde açılması için öl- çüder getirebilecektir. Birlik bu tür ölçütleri Türkiye'ye iletecektir. Bölüme bağlı olarak bu ölçütler, özellikle, işleyen bir pazar ekonomisine, müktesebatla mevzuat uyumuna, yeterli bir idari ve adli kapasitenin varlığını gösteren mük- tesebatın temel unsurlannın uygulanmasm- da tatmin edici bir yol kaydına işaret edecektir. İlgili olduğu durumlarda referans noktalan, ortaklık antlaşması al- tında, AB-Türkiye gümrük birliğine ve müktesebattan akseden gereksinimlere ait olan taahhütlerin ifasını da içerecektir. Müzakerelerin fazla bir zaman dilimini kapsaması ya da yeni müktesebat gibi yeni unsurlann eklenmesi amacıyla bir bölümün ileri bir tarihte yeniden ele alın- ması halinde mevcut ölçütler güncel- lenebilir. A A Türkiye'den, müktesebatla ilişkili m*m* m olarak tutumunu belirlemesi ve ölçütleri karşılamadaki ilerlemesini bildir- mesi istenecektir. Elverişli idari ve yargısal yapılar aracılığıyla, etkili ve verimli uy- gulamalar dahil olmak üzere, Türkiye'nin müktesebatı dogru aktarması ve uy- gulaması müzakerelerin ilerleme hızını belirleyecektir. Bu amaçla, komisyon Tür- kiye'nin tüm alanlardaki iler- lemesini, komisyon adına ya da komisyon tarafından mahallüıde uzman incelemesi yapmak dahil, kullanılabilir tüm araçlarla yakından izleyecektir. Komisyon, "AB Or- tak Tutum Taslağuu'' iletirken Türkiye'nin herhangi bu- alandaki ilerlemesini konseye bildirecektir. Konsey, bu değerlendir- meleri o bölüm hakkmdaki müzakerelerle ilgili atacağı adımlar sırasında göz önünde bulunduracaktu-. Birliğin müzakere konusu olan her bölümle ilgili talep edebileceği ve Türkiye tarafından kon- feransa sağlanacak bilgilere ek olarak Tür- kiye'nin mevzuatın birlik müktesebatı ile uyumlaştınlması ve müktesebatın etkin olarak uygulanması konusunda düzenli olarak detaylı yazılı bilgi sağlaması, bölümün geçici olarak kapanmasından sonra bile istenecektir. Özellikle Türkiye'nin önemli ölçütleri kar- şılamada ya da taahhütlerini uygulamada başansız olduğu hallerde, bir bölümün geçici olarak kapanmasından sonra da komisyon, kapanan bölüm hakkında müzakerelerin yeniden açılmasını tavsiye edebilecektir.