Katalog

24 OCAK 2005 PAZARTESİ CUMHURİYET SAYFA Jx/\X3llil\LiIiiXı. dishabCacumhuriyet.com.tr 11 Bush, îran'a saldın hesaplannda en büyük müttefikini yanına çekmeyi başaramadı Blairüen destekyokDış Haberler Servisi - İngiltere'nin, en yakın müttefiki ABD'nin Îran'a olası bir müdahale- sine destek vermediği ve diplomatik çözümde ısrar ettiğt bildiriliyor. İngiltere Dışişleri Baka- nı JackStraw'un, Washington yönetiminin Iran saldınsı için destek istemesinin önünü kesmek amacıyla 200 sayfahk bir "karşı dosya" hazır- ladığı belirtiliyor. ABD ile yakın müttefiki arasmdaki ilişki- ler son dönemde gerginleşiyor. Irak konusun- da ABD'ye tam destek verip bıı ülkenin ya- nında savaşa giren İngiltere, İran konusunda ayak sürüyor. Îran'a bir operasyona karşı çıkan Londra, Washington'ın itirazına karşın Avrupa Birli- ği'nin (AB) Çin'e yönelik silah ambargosunun kaldırılmasına da yeşil ışık yaktı. Londra'nın çeşitli taleplerinin Washington tarafından karşılanmaması ve İngiltere'de yak- laşan genel seçimlerden dolayı da iki ülke iliş- kilerini geriyor. Halkın Irak savaşına ve ABD Başkanı George Bush'a duyduğu büyük tep- ki, mayısta yapılacak seçime hazırlanan Baş- ABD'Lİ UZMANLAR Kayıp kazancı geçer Dış Haberler Servisi - ABD'nin başkenti Washington'daki uzmanlar, kara birliklerinin önemli bir bölümünü Irak'ta bulunduran ABD'nin Îran'a askeri bir operasyona girişmesinin zor olduğu görüşünü dile getirdi. Her ne kadar İran'ın nükleer programını askıya alması için ses tonunu yükseltse de ABD'nin İran'a yönelik bir operasyona girişmesini zor bir olasılık olarak değerlendiren Heritage Foundation'ın askeri uzmanı James Carafano, ABD'nin deniz ya da havadan İran'a nokta saldırılarında bulunabileceğini, bununla birlikte yakın zamanda nükleer tehdidin görünmediği bir ortamda, böyle bir saldınnın potansiyel kazançlannın, İran'ın, Irak ve Afganistan'da konuşlanmış Amerikan birliklerine yaratabileceği sorunlann yanmda solda sıfır kalacağını ifade etti. îran'da bir savaşın ABD için pek de katlanılabilir olmadığını belirlen Carafano, şunlan söyledi: "Hemen hemen bütün kuvveüerin kullanımı anlanuna gelecek kitlesel bir scferberlik olnıaksızın büyük çaph bir başka kara operasyonu düzenleyenıeyiz. Bunu yapmak istesek bile, ıılusal kııvvetin hazır olnıası için aylar hatta yıllar gerekebilir. tran ile 1450 kilometre uzunluğunda sınırı olan Irak'ın istikıarlı hale getirilmeye çalışüdığı bir sınula, Irak'a iran'ın her türlü müdahale olasdığını engeUemek için her şey yapılmaluhr, bu hedefe ise tranlılarla savaş yaparak ulaşılamaz. Bunun jeopolitik bakımdan bir anlamı yoktur." 'İstikrarsız sonuçlar doğurur' Uluslararası Stratejik Araştırmalar Merkezi'nden Anthony Cordesnıan da "İran olabilecek her türlü şeye çok hararetli tepki verecektir ve bu da istikrarlı sonuçlardan ziyade istikrarsız sonuçlar doğuracaknr" yorumunda bulundu. New Yorker dergisinde 17 Ocak'ta yayımlanan, Seymour Hersh imzalı makalede tran'ın ABD'nin terörle mücadelesindeki bir sonraki hedef olacağının ileri sürülmesi, ABD-İran gerginliğinin artmasına yol açmıştı. • îngiltere, tran'a saldırması durumunda ABD'nin yanında yer almayacak. Diplomatik çözümde ısrar eden Londra, Iran'la savaşmak istememesinin gerekçelerini sıralayan 200 sayfahk bir dosya hazırladı. Dışişleri Bakanı Straw, dosyayı bu hafta ABD'lilere aktaracak. bakan Tony Blair'i kaygılandırıyor. Halkın tepkisini yumuşatmak isteyen Blair, "Bir şey- ler kazanmış görünmek amacıyla" Filistin- İsrail sorununun çözürnünde liderlik rolü oy- namak için Bush'tan destek istedi. İngiltere, silah alımı ve üretiminde de ABD'den kolay- lıklar istedi. Ancak her iki talep de ABD ta- rafından kabul görmedi. İngiliz The Sunday Times gazetesine ve Was- hington'daki kaynaklara göre ingiltere İran'da ABD'nin olası bir operasyonunu destekleme- meyi ve diplomatik çözümde ısrar etmeyi ka- rarlaştırdı. Stravv'un bu hafta VVashington'da yapacağı te- maslarla bu tutumu aktaracağı, Blair'in de şu- batta Bush'la Brüksel'de yapacağı görüşmede konunun gündeme geleceği belirtiliyor. The Sunday Times, ABD'nin İran operasyo- nu için destek istemesine karşılık 200 sayfahk bir dosya hazırladığını yazdı. Dosyada, İngil- tere'nin neden tran'a yönelik bir operasyonu des- teklemediğinin gerekçeleri sıralanıyor ve İran'ın nükleer programına ilişkin sorunlann diplo- matik yollarla çözülmesi gerektiği dile getiri- liyor. Dosyada, "Ingiltere, Fransa ve Almanya ön- cülüğündeki banşçı çözüm çabalannın İran'ın ve uluslararası topluluğun çıkarına olduğu" ve ABD askerleri Musul'da yaptıklan operasyonda çok sayıda Iraklıyı tutsak aldılar. (Fotoğraf: A P) Irak'ta asker yerine ölüm makinelerini savaştıracak ABD robota sarıldı DışHaberler Servisi-ABD or- dusu, Irak'taki çatışmalarda, makineli tüfek monte edikniş ve uzaktan kumandayla çahştın- lan bir tür robot askerden yarar- lanmaya hazırlanıyor. Amerikan Swords şirketinin ürettiği robot askerler, Engle- wood Cliffs'teki bir askeri tesis- te ilk kez medyaya tanıtıldı. Ro- bot savaşçılardan 18'inin, mart veya nisan ayından itibaren Irak'ta kullanılmasının planlan- dıgıbelirtildi. Minyatürbirtan- kı andıran robot savaşçılar, pa- letler üzerinde ilerüyor ve karne- rası aracılığıyla hedefleri belir- liyor. Yetkililer, robot askerlerin, operatörün kameradan gördük- leri ışığında verdiği komutları uyguladığını belirttiler. Yetkili- ler, yemek ve eğitime ihtiyaç duymayan, "şikâyet ermeyen" robot savaşçıların, bazı ortam- larda askerlere oranla avantaj- lar sağladığı yorumunu da yap- tılar. Zoom objektifleri ve gece görüş cihazları da bulunan, "Ta- IRAK'TA TÜRK $OFÖR ÖLDÜRÜLDÜ MUSUL (AA) - Kuzey Irak'ta, Amerikan konvoyuyla hareket eden bir Türk tanker şoförünün öldürüldüğü bildirildi. Görgü tanıklan, silahlı kişilerin Bağdat'a gitmekte olan konvoya saldırıda bulunduğunu, konvoyun içindeki bir Türk tanker şoförünün aracıyla birlikte yakıldığını söyledi. Saldınnın ardından Amerikan araçlanmn Musul'a döndüğü belirtildi. lon" adı verilen robotlara, ma- kineli tüfek monte edilebiliyor. Bir robotun değerinin, 200 bin dolar olduğu belirtildi. Zerkavi'den savaş ilanı Bu arada El Kaide yanlısı Ür- dünlü terörist Ebu Musab el Zerkavi, Irak'ta gelecek hafta ya- pılacak genel seçimlere savaş ilan ettiğini açıkladı. Bir inter- net sitesinde yayımlanan ve Zer- kavi'ye ait olduğu tahmin edi- len ses kaydında, Sünni Müslü- manlardan seçimlere karşı sa- vaşmalan çağnsında bulunuldu ve ABD ile Şii müttefiklerinin seçimlerle kendilerine karşı bir komplo kurduklan iddia edildi. Ses kaydında, "Demokrasi il- kesine ve bunu uygulama anıa- cındakilere acıbir savaş ilan edi- yoruz" denildi ve oy kullanacak- lar kâfir olmakla suçlandı. Bu arada irak'ın Nasıriye ken- tindeki bir hastanede kısa dev- re sonucu çıkan yangında 12 kişi yaşamını kaybetti. Irak po- lisi, gece çıkan yangında 12 ki- şinin öldüğünü, 100 kadar ki- şinin yaralandığını açıkladı. Öte yandan Musul'da direniş- çilerle çıkan çatışmada bir ABD askerinin öldürüldüğü bildirildi. "İran'ın nükleer teknolojiyi barışçıl amaçlarla kullanma hakkının korunması gerektiğp kay- dediliyor. Habere göre, "İran'ın Nükleer Programı" başlıklı dosya Bush'un 20 Ocak'taki yemin tö- reni öncesinde iki ülke arasında gerginliğin iyi- ce su yüzüne çıkmaması için "sessizce" Avam Kamarası'na sunuldu. Ancak gazete, iki ülke arasındaki gerginliğin kapalı kapılar arkasında sürdüğünü öne sürdü. Malezya da uyardı Öte yandan, İslam Konferansı Örgütü (İKÖ) Dönem Başkanı Malezya, ABD'yi İran konu- sunda uyardı. MalezyaBaşbakan Yardımcısı ve Savunma Bakanı Necib Rezzak, ABD'nin İran'a yönelik bir operasyon yapma olasıhğının İslam dünyasını kaygılandırdığını belirtti. Rezzak, ABD'nin Irak'ta yaptığı yanlışı tek- rarlamaması için İran'ın nükleer silah kapasi- tesine ilişkin "kesin kanıtlar" sunması gerek- tiğini, şu aşamada kimsenin Iran'ı bir tehdit olarak algılamadığını söyledi. İRAN YtNE UYARDI 'Büyük hata olur' TAHRAN (AA) - İran, ABD'nin saldın başlatmasının büyük hata olacağını bildirdi. Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Hamid Rıza Asıfi, dün, "Birileri büyük bir stratejik hata yapmadığı sürece ABD'nin askeri saldın olasıhğının çok düşük olduğunu düşünüyoruz. Mantıklı olmak gerekirse bunun olacağını sanmıyoruz" dedi. Asıfi, Amerikalı yetkililerin açıklamalarının sadece insanlann ABD'den nefret etmesine yol açacak kültürel ve dini savaşın açık örnekleri olduğunu ve bunun da ABD'yi yalnızlaştıracağını söyledi. ABD Başkan Yardımcısı Dick Cheney'nin, "İran'ın dünyada sonınlu bölgeler listesinin başuıda yer aldığı ve Israil'in tran'ın nükleer tesislerini bonıbalayabileccği" açıklamasıyla ilgili Asıfi şöyle konuştu: "ABD ve İsrailli yetkililerin açıklamalan bir nıadalyonun iki yüzü gibidir. Bu da Tahran'ın, her zaman Tel Aviv'in ABD'nin politikalarını belirlediği ve Siyonist lobinin ABD'de çok güçlü olduğu yolundaki düşüncesini doğrulamaktadu-. Bu nedenle bu tür açıklamalar bizi şaşırtmadı." 'Karşı koyacak gücümüz var' ABD'nin kendisini haklı göstermek için zorbaca yöntemlere başvurmak gibi yanlış bir mantığı sürdürdüğünü, ancak uluslararası kurumlann bu tür yanhşlan ortadan kaldırmak için var olduklarını belirten Asıfi, "İran bu gibi tehditlere karşı koyacak savunma gücüne sahip olduğu için bu tehditleri ciddiye almamaktadır" dedi. ABD'li yetkililerin yaptıklan açıklamalarla, nükleer faaliyetler konusunda İran ile görüşmeler yapan Avrupa'yı baskı altına almayı amaçlamasının psikolojik savaş olduğunu söyleyen Asıfi şöyle devam etti: "Amerikahlann suçlamalan yeni değil. Bunu tran aleyhine psikolojik bir savaş açmak için yapıyorlar. Bu tür açıklamalar dünyada muhatap bulamadı. Bush'un yandaşları bile bu tür açıklamalan dünyaya açılan bir savaş olarak değerlendirerek Bush'a katılmadıklannı gösterdiler." Edebiyat Dünyasının saygın ismi, Yayınevimizin değerli yazarı, dostumuz Sayın ATİLLA ÖZKIRIMLI'yi kaybettik. Ailesinin ve tüm sevenlerinin başı sağ olsun. Inkılap Kitabevi 'OĞLUMUN YEMİN TÖRENİNDEKİSÖZLERİ YANLIŞ ANLAŞILDI' DEDİ Baba Bush savunmadaDış Haberler Servisi - ABD'nin eski başkanlarından George Bush, oğlu Başkan George Bush'un perşembe günkü yemin töreninde yaptığı ve dünyada heyecan uyandıran konuşmasının, Washington'ın dış politikasında değişikiik anlamına gelmediğini söyledi. Baba Bush, Beyaz Saray'ı ziyaret eden bir grup gazeteciye yaptığı açıklamada, "Bazılan, konuşmadan derin bir anlam çıkarmaya çahşıyor ve bu anlamın, bir yeni saldırganhk veya yeni akrif askeri güç olduğunu düşünüyor. Halbııki konuşnıa, bu konulara ilişkin değil, sadece ABD'nin eski başkanlanndan George Bush, oğlunun konuşmasının ABD'nin dış politikasında değişikiik anlanuna gelmediğini söyledi. özgürlükle ilgili" dedi. Baba Bush, "Konuşmada bahsedilen, her ülkede birdenbire değişikiik meydana gelmesi değil, konuşmada niyet edilen bu değil. Konuşnıayı değeıiendirenler, bunu ABD adına herhangi bir küstahhk olarak görmesinler" diye konuştu. Başkan Bush, Kongre'deki yemin töreni konuşmasında, ikinci dört yülık döneminde dünyada otoriter yönetimlere hoşgörü göstermeyeceğini ve ABD'nin nihai amacının, bütün diktatörlüklerin sona ermesi olduğunu söylemişıi. Bush'un konuşması, ABD'de ve dünyada bazı çevrelerde, VVashington'ın zorla özgürlük ihraç etmeye, İran ve Suriye gibi ülkeleri askeri yönden hedef almaya hazırlandığı şeklinde yorumlanmıştı. BIÇAK SIRTI EROL MANİSALI Ulus Devlet Gerçekten Kayboluyor mu? Çok defa teknik bir hata yapılıyor. Bu hata ba- zen bilgi yetersizliğinden, bazen statik analizlere saplanıp kalmaktan, bazen de siyasi önyargılardan kaynaklanıyor. "Artık her şey ulus-devlet sınırları ve anlayışı dı- şında oluyor; ulus-devlet kalmadı; uluslarüstü dü- zen esastır" düşüncesi ile ortaya konuyor. 1) Kimi zaman "küreselleşmenin esas olduğu ve küreselliğin her şeyi belirlediği; bunun da olabi- leceklerin en iyisi olduğu" yaklaşımı ile bu görüş savunuluyor. 2) Kimi zaman da liberal piyasa ekonomisi esas alınırsa her şeyin rahatlıkla çözüleceğini, liberal düzenin her şeyi halledeceğini düşünüyorlar. "Dev- letin hele 'ulus-devlet'/'n bu işe hiç bulaşmaması gerekir" yaklaşımı içinde ulusal kimliği ortadan kaldırmaya çalıştıklarına tanık oluyoruz. 3) Bir üçüncü grup var ki bunlar, - bazen Türkiye AB ilişkilerini değerlendirirken, - bazen de AB'nin iç yapısını ele alırken "ulus devletin nasıl ortadan kalktığının en güzel örne- ğini" sunduklarını zannediyorlar. Bu üç grup da aslında Batı kapitalizmini ve libe- ral piyasa ekonomisini esas aldıklan için tek bir pay- dada bütünleşirler. "Liberal piyasa düzeninin" her şeyi çözeceğini savunan (ve dayatan) Batı kapitalizminin ve em- peryalizminin felsefesini savunmuş oluyorlar. Ba- tı bu yaklaşımı, "kendi dışındaki dünya" için ön- görmekte ve dayatmaktadır. Batı'nın şirketlerine, askerlerine hatta din adamlarınatamamen açık ve korumasız bir dünya istiyorlar. Türkiye'den yeni askeri üsler isteyen ABD ve şirketlerine yeni imtiyazlar sağlayan AB, "karşıla- rında liberal, kendi halkının iktisadi, askeri, siyasi çıkarlarını korumayan; sadece Batı'nın şirketleri- ne, askerlerine ve din adamlarına özgürlük tanı- yan" bir dünya görmek ve kurmak istiyor. Ya Avrupa'daki durum nasıl? Avrupa Birliği Türkiye'deki bazı düşünürler tara- fından "ulus devletin nasıl ortadan kaldırıldığının adeta bir kalesi olarak" gösterilmektedir. Oysa olay bu gösterilmek istenenden tamamen aksi yöndedir. 1) AB'de yürütülen ortak ve uluslarüstü politika- lar "ulus devleti güçlendiren ikinci bir kalkan işle- vi görür". - Ortak sanayi politikaları Fransız, Alman, Italyan şirketlerinin (ve uluslarının) çıkarlarının Türkiye'de, Çin'de, Hindistan'da daha iyi korunmasına yol açar. - Ortak tarım politikası İngiliz, Alman, Ispanyol, Fransız çiftçilerinin kazançlarını arttırır. - Ortak dış ticaret politikası AB'nin iktisadi çıkar- larının her alanda korunmasına yol açar. Kısacası, ulus-devlet şemsiyesi üzerine ikinci kat bir koruma çatısı kurularak ulus-devlet bu ça- tı içinde güçlendirilmiş olur. Devletlerin temsilcile- ri, kendi köylülerinin, işçilerinin ve sanayicilerinin çıkarlarını korumak için Brüksel'de dişe diş kavga ederler. 2) Fransa, Almanya, Ispanya, Italyave Isveçtek başlarına ABD veya Japonya karşısında geri ka- lacaklarını gördüklerinden, "ulusal çıkarlarını da- ha iyi koruyabilmek için AB şemsiyesi altına gir- mişlerdir". Avrupa ülkeleri, "Batı kapitalizminin üyeleri ola- rak, kendi ulusal çıkarlarını (ve kazançlarını) yük- seltebilmekiçin" aralarında işbirliği yapıyorlar. Yok- sa siz bunları 'Kızılay Cemiyeti' mi sandınız! Ya da kasten mi öyle göstermek istiyorsunuz. 3) Işin teknik ve akademik boyutunu ele aldığı- mız zaman ise şu gerçeği görüyoruz; Avrupa Bir- liği'nin üye devletleri ile AB bütünlüğü arasında bir "tamamlaşma" söz konusudur. AB çatısı, "ulus- devletlere rağmen değil, ulus devletlerin çıkarla- rının daha iyi korunması için" kurulmuştur. Dola- yısıyla, bu çatının kurulmuş olması "ulus devletin ortadan kalktığının değil aksine güçlendiğinin gös- tergesidir. Teknik (ve akademik) olarak baktığımız zaman "AB çatısının, üye devletlere dışsallıklar yaratarak" ulus devletleri güçlendirdiğini görüyoruz. Maast- richt Antlaşması'ndan bugüne kadar geçen dönem- deki uyguîamalar bu sonucu doğurdu. AB ile "ulus devlet ortadan kalktı" diyenlerin an- layamadıkları şey şu oluyor; örneğin AB'de ortak dış ticaret veya ortak tarım politikasının yürütülme- sinin, "Ulusal dış ticaret veya tarım politikası or- tadan kalktı, o halde ulus devlet ortadan kalktı" biçiminde görmelerinden kaynaklanıyor. Aksine bu tür ortak politikalar, Fransız ya da Alman kim- liğinin ulusal çıkarlarının, ABD'ye, Japonya'ya, Çin'e veTürkiye'ye karşı daha iyi korunabilmesin- den dolayı uygulanıyor. Diğer bir deyişle ortak çatı, "ulusal çıkar üzerin- de dışsallık yaratıyor". AB olmasa Airbus bu ka- dar gelişemezdi, Fransız ya da İngiliz uçak sana- yii kendi ulusal kimlikleri ile bu kadar öne çıkmaz- lardı. AB ortak çatısı, ulus devletin siyasi, iktisadi ve kültürel olarak daha iyi beslenmesine yol aç- maktadır. Airbus'un yeni 550 kişilik dev uçağını Schröder, Chirac ve Blair yan yana sunarken bunu Alman, Fransız ve İngiliz kimlikleri ile pazarlıyorlar. AB al- tında birleşmeseler bu resim çektirilemezdi. Ulus devlet kalktı diyenler mi? Bu görüşün esas sahibi Batı kapitalizmi ve emperyalizmidir. Önüne bir engel çıkmasın, kendi yaptığını karşısındakiler yapmasın diye, hepsi bu.... www.istanbul.edu.tr/iktisat/emanisali Sendikamız üyesi, edebiyat tarihçisi, araştırmacı yazar ATİLLA ÖZKIRIMLI'yı yitirdik. Ailesine, okurlarına ve üyelerimize başsağlığı dileriz. Cenazesi bugün Küpçüoğlu Hacı Hüseyin Camii'ndeki (Yedikule) ikindi namazından sonra Kozlu Mezarhğı'nda toprağa verilecektir. TÜRKİYE YAZARLAR SENDİKASI