Katalog

SAYFA CUMHURİYET 2 AĞUSTOS 2004 PAZARTESİ 14 KULTUR kultur@ cumhuriyet.com.tr Ülkemizde sanat ve kültür, yaşanan deneyimlere karşın, henüz kurumlaşma aşamasında değil Sanatve 'Kamusal Alan'KAY4ÖZSEZGİN Son haftalarda tartışma ortamı- na çekilen "kamusal a_ıT sözü- nün kapsamı ve sınırlan konusun- da farklı seslerin duyulur olması; toplum, yönetim ve demokrasi kavramlanyla ortak bir bağlaşık- lıJc içinde bulunan bu sözün içer- diği anlamı üzerine olsun, henüz bir "konsensüs" sağlamadığımızı gösteriyor. Yasalar çıkarmakla görevli Cum- hunyet Meclisi'nın, şimdi bellek- lerden ne yazık ki silinmiş olan admın "kamutay" olduğu anım- sanırsa, yaşamakta olduğumuz çe- lişkilerin üzücü yanı biraz daha belirginleşecektir. Toplum, oluş- turduğu kurumlara sahıp çıkmak- ta bilinçli davranma düzeyine gel- medikçe, bu tür çelişkiler belki, zamanla daha da derinleşecektir. Sanatın özel Mmllfll Söz, "kamusal aian"a getirildi- ğine göre sanat ve kültür "ku- nım w lannın bu alan içindeki ko- numuna şöyle bir göz atmak gere- kiyor. Özel yapısı ve yapısallığı nedeniyle, kendi ıçinden ürettiği ve zamanla kurumsal bir düzeye ge- tirdiğı koşullara bağlı olarak var- lığını sürdürmekte olan sanat, tt özeT bir kımlik gösterir. Onunla, belli kurallar ve yönet- melikler, yasal ilişkiler üzerine ku- rulu kamusal düzen arasında, doğ- rudan bir bağlantı zemini aramak ya da böyle bir zemin olsa bile, bunun, bütün dönemler ıçin ge- çerli olabilecek ölçütlerini belir- lemek, ilk bakışta olası görünmü- yor. Ama ayru zamanda toplumsal bir kurum kimliğı taşıması, toplu- mun yapısını belirleyen başka ku- rumlar gıbi, sanata da "kamusal" açıdan bakabılmemizi zorunlu ha- elediyeler ve özel idareler, sanatsal etkinlikler açısından, çizilmiş ve saptanmış ilkeler doğrultusunda, sanatın evrensel nitelikli ürünlerini toplum katmanlanna ulaştırmakta ikinci derecede görev üstlenebilir ve sanat yapıtını halkla buluşturmakta aracılık işlevini yerine getirebilirler. Kamusal alan, sanata hizmet götürecek yollan açmakta etkili olabilir, olmalıdır. le getiriyor. Çünkü sonuçta sanat da, kamu ortamına sunduğu ürün- lerle, kamuoyunun beğenisine ses- lenır, hatta onun beğerusini biçim- lendirir; böylece de kendi içine ka- palı bir etkinlik olma sürecini aşa- rak, toplumun başka kurum ve ku- ruluşlanyla, insanlarve insan grup- lanyla somut bir dıyalog gerçek- leştirir; başka bir deyışle, kamusal alandaki konumunu bu yolla be- lirlemiş, yani kamusal alana mal olmuş olur Böyle olması, bir anlamda sanatın varlık ve yaşama ne- denidir. Aksi halde, sana- tın kurumsal yapısından söz etmemiz mümkün ol- mazdı. Tarihsel bağlamda ba- kılırsa, yönetimı elinde bu- lunduranlann ya da o alan- da erk sahibi olanlann, sana- ta ve sanatçıya bakış açılan, onlara yüklediğı işlevie eşanlam- lı olmuştur. Toplumsal devnmler ve aydın- lanma çağına gelinceye kadar bu işlev, bir yandan sanatçıyı koru- yucu ve onun dahıl oldugu mes- lek sınıfını yüceltıcı yönde bı- çımlerurken, modern dönemle- re doğru seküler toplum düzen- lerinın de oluşmasıyla, sanat yapı- tının üretim mekanızmasında, sa- natın özgürleşme ve bağımsızlaş- ma olgusunu güçlendiricı bir ko- num da kazanmış oluyordu. Bu yöndeki kökten değişim kar- şısında, sanatçı kamusal alan için- deki yerinin ne olacağını arayıp bulmak zorunda kalıyor. Kamusal alan sözü, daha ilk bakışta devle- ti ve onun örgütlediği toplumsal dü- zen şemasını akla getirir kuşku- suz. Şu ya da bu yönde bır ödün vermeye gerek duymaksızın ya da bu ödünü vermek zorunda kalrnak- sızın, yönetsel kurumlarla her ko- nuda anlaşmalı bır ilişkiyi ayakta tutmak toplumsal düzen şemasıy- la bütünleşme anlamına gelıyorsa eğer, ki genellikle o anlama gelir; bu durumda sanatçı, kamusal ala- nın bütün koşullanna boyun eğ- miş ve onun organik bır parçası olma işlevini üstlenmiş mı olacak- tır? Ya da yönetsel kurumlarla başı- nı sıkıntıya sokacak ilişkilerde di- renmek, sanatçıyı kamusal alanın dışuıa itilmış olma çizgisine mi getirecektir? Yerlnden yönetim... Her dönemın sanat-kamusal alan ilişkisınde benımsemekten yana olduğu "modeTler farklıdır. Bu modellen göz önüne almadan ve sanat kurumuna hangi gözle ba- kıldığı sorununa açıklık getirme- den, bu sorulan yarutlamak yanıl- tıcı olabilir. Ülkemizde sanat ve kültür, ya- şanan deneyimlere karşın, henüz kurumlaşma aşamasında değıl. Bu aşamada, kamusal alanla örtüşen ya da bu alanın beklentileriyle bü- tünleşebilen sanat ve kültürkavram- lannın sözünü etmek, bardaktaki suyun dolu tarafiru görmek anla- mına gelir. Kamusal alanın yapı elemanla- n, homojen (türdeş) değil; o neden- le de, üzerinde anlaşma sağlanmış değerlerden söz etmek zorlaşıyor. Kültür ve doğa varlıklannı koru- ma yasasında yapılan değışıklık- ler ve kültür-sanat konusunda *ye- rinden yönetime" öncelik veren kamu yönetimı yasasının Meclıs"te kabul edilmesi, sorunu daha da içinden çıkılmaz duruma getiri- yor. Temel sorun evrenselllk Eski eserler kapsamında, kamu- laştırma yetkisınin yerel yönetım- lere devredilmesi, altyapı kurum- larının oluşturulmadığı bır ortam- da, evrensel değerlerin kurumlaş- masını da zorlaştıracaktır. Oysa te- mel sorun, bu bağlamda evrensel- liktir. Yerel yönetımlerin tutumu. bu kavramın kökleşmesinı gecik- tirici yönde olabilir. Öte yandan, ortak paylaşım alan- lannda sanat yapıtlannın yer al- ması, sanatın kamusal alana açıl- masının da temel koşuludur. Ancak böyle bir aşamada karşı- lıklı etkıleşimden söz edilebıle- cektır Sanat yapıtının temsıl ola- nağı bulabildiği kamusal alanlar. bozulup değıştınlmesı mümkün olmayan programlarla saptanabi- lır. Bu ıse merkezden yönetimı zo- runlu kılar. Yerel yönetımler, bu programlan destekleyici ve yöre- sel katkılarla gelişririci yönde ça- ba gösterebılirler. Belediyeler ve özel idareler, sa- natsal etkinlikler açısından, çizil- miş ve saptanmış ilkeler doğrultu- sunda, sanatın evrensel nitelikli ürünlerini toplum katmanlanna ulaştırmakta ikinci derecede gö- rev üstlenebilir ve sanat yapıtını halkla buluşturmakta aracılık işle- vini yerine getirebilirler. Kamusal alan, sanata hizmet gö- türecek yollan açmakta etkili ola- bilir, olmalıdır 57. Locarno Uluslararası Film Festivali'nde (4-14 Ağustos) 17 ülkeden 18filmyarışacak. Ayşe Polat'ın 'En Garde'si Almanya adına yarışmada Locarno y dagüncel konular ön planda Video bötümünde 25 kısa filmden oluşan 'Avrupa tzknimleri'ne kaülan yönetmenler arasında Almanya'dan FatihAkın; 'Yarmın Leoparlan' başlıkh monografik yarışmaya kaülanlar arasında ise Beiçika yapımı 'Koro' adta fihniyle Güldem Durmaz da var. GÖNÜL DÖNMEZrCOLtN Isviçre'nın en önemlı sınema olayı Locarno Uluslararası Fılm Festivalı, 4-14 Ağustos arası 57. yaşgününü kutlamaya hazırlanıyor. Seçici kurul üyelerinin dünyanın dört bucağından geldiğı festıvalın özenJe seçilmiş programında, film hantasında adı geçmeyen ülkelere bile rastlamak mümkün. Tatil kenti Locarno'nun görkemli alanında 70O0'i aşkın ızleyıciye keyifli akşamlar yaşatan Piazza Grande, programında bu yıl Ortadoğu'dan 'SuriyeM GeHn', tngiltere'den 'Futbol Fabrikası' filmlerinin yanı sıra Volker SchlöndorfTun k Der Neunte Tag', Nkk Cassavetes'ın 'The Notebook' (Defter). Patrice Leconte'un 'Dogora' yapıtlan da göstenlecek. Yine bu bölümde yakınlarda yitirdiğimiz eşsiz oyuncu Marlon Brando'nun anısına, yönetmeni Gülo Puntecorvo, 1969 ttalyan yapımı •Queimada\ı sunacak Uluslararası yanşmaya katılan filmler, çalkantılı bır dönem geçıren dunyamızı en uygun ve özgün bıçımde yansıtabilme yeteneklerine göre seçilmiş, festival yöneticısı Irene Bignardi'ye göre. İnsan Hakları Ödülü de verllecek On yedı ülkeden gelen on sekiz fılmde yirmı bir ayn dil konuşulması da ilginç. Ayşe Pblat'ın ikinci fılmi 'En Garde' yanşmada Almanya'yı temsil edıyor Kazak yem dalga yönetmenlennden Serik Aprimov'un 'Ava' adlı yapırı da beklenen filmler arasında Bugünün yönetmenlen bölümünde Jean-Marie Straub \ e Danide Huıllet ıkılısi 'Louvre'a bir Ziyaret* filmının ıkı çe\Timıru de sunacak izleyıciye. Video bölümünde 25 kısa filmden oluşan 'Avrupa tzlenimleri'ne katılan yönetmenler arasında Almanya'dan Fatih Akın; 'Yannın Leoparlan' başlıklı monografik yanşmaya katılanlar arasında ıse Beiçika yapımı 'Koro' adlı filmiyle Güldem Durmaz da var. Izleyıcıyi göz açıp kapayana dek ekranlarda Uzakdoğu'ya uçuran 'Mekong Dettası' bölümüne, sinema endüstrisi çalkantılı tarihıne hep koşut gitmiş Vietnam'ın yanı sıra kralıyet aılesı dışında kımsenin kamera ardına geçemedığı Kamboçya da katılıyor. 'İnsan Haklan 1 bölümünde, Kalküta genelevlerindeyetişen çocuklann acı yazgısından Nelson Mandela'nın özgürlük savaşımına dek çok değişık konulardaki bir alay film gibi, Jean-Luc Godard'ın 'Bizim Müziğinıiz' yapıtı da merakla beklemyor. Altın ve Gümüş Leopar'lann yam sıra tnsan Haklan ödülü de verecek olan festival, Japonya'dan Shinji Aramaki'nın bir mangadan esinlenen canlandırma fılmı 'Appleseed' (Elma Tohumu) ile son bulacak HAFTANIN SANAT ÇIZELGESI • 'Avrupa Modasının Üç Yûzyilı' - 15 Ağustos'a kadar - Sakıp Sabancı Muzesı'nde IO 216 483 90 97} • Yapı Kredi Karagöz Koleksıyonu - 'Yıktın Perdevı E\ledın Yırarf - 15 Ağustos'a kadar (0 212 252 47 00) • Adnan Çoker, Özdemir Attan, Koray Ariş, Tomur Atagök, Ferruh Başağa, Burhan Doğançay, Bedri Baykam, Ismet Doğan, Balkan Naci Islimyeli, Zeki Faik Izer, Nur Koçak, Ergin Inan, Bahar Kocaman, Bubi, Sedat Balkır, Yusuf Taktak, Hüseyin Gezer, Ömer Uluç, Utku Varlık, Meriç Hızal, Ferit Özşen, Seyhun Topuz, Tülin Onat, Zekai Ormancı - resım. he\kel - 30 E> lül'e kadar - Mıele Mıne Sanat Galensı'nde 10 216 467 26 77> • Nuri lyem, Nedret Sekban, Temür Köran, Irfan Okan, Ahmet Umur Deniz, Mustafa Horasan, Antonio Cosentino, Murat Akagündüz, Mustafa Pancar, Nesrin Sağlam, Turgut Muttugöz, Serdar Tekebaşoğlu - karma resım - 4 Evlül'e kadar - E\ın Sanat Galensı'nde (0 212 265'#1 58) • Hanefi Yeter - 'Öteden Ben' - resım - 11 Eylul'e kadar - tmn Sanat Galensı'nde (0 212 243 53 02) • Amiran Danibegashivili, Temuri Paipashivili, Kudret Gurban Derzili, Musa Aktaş - resım -1 Evlul'edek- GF SanateM'nde (0 216 41X62 83) • Cevat Dereli, Ali Avni Çelebi, Zeki Faik Izer, Maide Arel, Bedri Rahmi Eyuboğlu, Abidin Dino, Ferruh Başağa, Şükriye Dikmen, Adnan A. Fazıl Akso\. B. B. Gürbûz, E. Ebulfetoğlu, E. Kahraman. F. Sümer. D. Pakso>, H. Taşdemir, t. Biret, K. Yaslıçam, M.Baş, \1. Durmuj, M. Özel, N. llmek. O. \ emenicioğlu, Ramo. Rifat, S. Ka>gusu7, T. Artemel, T. Erkal \ e Y aşar Yeniceli'nin resimlerinin. Otar Sharabidze'nin ise seramik çalışnıalarının yer aldığı sergi, 31 Ağustos'a kadar Girgin Pi\ ano \ e Sanat Galerisi'nde görülebilir. (0 212 227 03 28) Vannca, Leyla Gamsız Sarptürk, Mustafa Esirkuş, Ibrahim Balaban, Nejad Melih Devrim, Neşet Günal, Adnan Turani, Turan Erol, Ömer Uluç, Özdemir Altan, Tülay Tura Börtecene, Devrim Erbil, Özer Kabaş, Mehmet Güleryüz, Oya Katoğlu, Neş'e Erdok, Zafer Gençaydın, Utku Varlık, Adem Genç, Umut Türker, Mustafa Altıntaş, Ekrem Kahraman, Selim Cebeci, Sali Turan, Fatma Tülin, Emin Çizenel, Can Göknil, Yavuz Tanyeli, Yusuf Taktak, Ibrahim Çiftçioğlu, Aydın Ayan, Ertuğrul Ateş - 'Yapı Kredı Resım Koleksışonu Çağdaşlar' - resım- 15 Ağustos'a kadar - Yapı Kredı Kultur Merkezı Küzım Taskent Sanat Galensı'nde (0 212 252 47 00) • Rumeli Hisan Yaz Konserleri kapsamında çarşamba gunu saat 21 15"te Yavuz Bıngöl. perşembe günu saat 21 15'te Nukhet Duru & Cenk Eren. cuma \e cumanesı günlensaat21 15 te Nılufer. pazar günu saat 21 15'teÛzcan Denız dınlenebılır (0 216 556 98 00) • Cemil Topuzlu Harbiye Açıkhava T'ryatrosu'nda yarın saat 21 OO'de Goran Bregovıç. çarşamba gunu saat 21 OO'de Mercan Dede, perşembe \ e cuma gunlen saat 21 OO'de Candan Erçetın dınlenebılır (0 216 556 98 00) • Venue Maslak ta perşembe gunu saat 21 OO'de Yann Tıersen konser verecek (0 216 556 98 00) • Solar Beach'te cumartesı günu saat 20 OO'de Safn Duo'nun konsen dınlenebılır (0 216 556 98 00) • 34,5 Otuz Dört Buçuk'ta cumartesı gunu saat 23 30"da Gus Delu\e Summer Part> dınlenebılır (0 216 556 98 00) • Sabancı Müzesi'nde (Atlı Koşk) pazar gunu saat 1 I OO'de "Kahvaltıda Caz' ızlenebılır (0 216 556 98 00) • Rumeühisan nda yann saat 21.15'te Ata Demırer'ın göstensı ızlenebılır (0 216 556 98 00, • Kadıköy Belediye Başkanlığı nın düzenledığı 'Kalamış'ta Yazlık Sınema Keyfi' kapsamında yann saat 21 OO'de 'Her Şey Çok Güzel Olacak', çarşamba günü saat 21.00"de 'lstanbul GOSTERI SÖVLE5İ Kanatlanmm Altında'. perşembe günu saat 21 OO'de 'Komser Şekspır". cuma günu saat 21 OO'de Işıklar Sonmesın", cumartesı günu saat 21 OO'de -Sehı Boylum Al Yazmalım', 1 pazar günü saat 21 OO'de 'Eşkıva' adlı filmler göstenlecek. (0 216 349 77 68) Tarihi Galata Köprüsü nde düzenlenenl Lluslararası tstanbul Mekân Tıjatro Festıvah' kapsamında yann saat 21 OO'de Çuvaşıstan Cumhurıyetı Gençlık , ! Tıyatrosu'nun 'Kladbış Caddesı'nde Don Juan'ın 77. Kansı' adlı ovunu [ sahnelenecek. (0 212 514 75 20) L - 'Rumeli Hisarı Yaz Konserleri' kapsamında Nilüfer cuma ve cumartesi günleri saat 21.15'te müzikseverlerle buluşacak. (0 216 556 98 00)