Katalog

17 AĞUSTOS 2004 SALI CUMHURİYET SAYFA HABERLER Deprem yıkımının ardından gelen işsizlik, intiharlar, boşanmalar, artan suç oranı kenti bunalıma soktu Yalovahâlâenkaz altında• l7Ağustosl999'akadar son 30 yılda sadece 8 kişinin intihar ettiği Yalova'da son 5 yılda 200'ü aşkın intihara teşebbüs olayı yaşanırken 30 kişi yaşamım yitirdi. İntihara teşebbüs eden 250 kişiden 150 kadının da aile içi şiddet ve ekonomik nedenlerden dolayı bunalıma girdiği belirtiliyor. FARUKKIKIAY YALOVA - Yalova'da 17 Ağustos sonrasında, yıkılan ve kepenk indı- ren işyerleri ile bırlikte işsizlik res- mı verilere göre yüzde 30'lara ulaşır- ken her 5 esnaftan biri icraya veril- di. tntiharlar arttı, aile içi şiddet do- ruk noktasına ulaştı. Adliye koridor- lan boşanma davası açan çiftlerle dol- du. Suç oranı yaşı 12'ye düştü. 1970 yılından 17 Ağustos 1999 yı- lına kadar son 30 yılda sadece 8 ki- şinin intiharettiği Yalova'da, son 5 yıl- da 200'ü aşkın intihara teşebbüs ola- yı yaşanırken 30 kışi yaşammı yitir- di, yaklaşık 50 kişi de aşın dozda ilaç aldığı için çeşitli hastalıklara yakalan- dı. Yalova Emruyet Müdürlüğü ve jandarma birimlennin raporlanna gö- re, intihara teşebbüs edenlerin yüz- de 80'ini 17 Ağustos ve sonrasında yaşanan ekonomik krizin getirdiği olumsuz koşuUardan etkilen işsizler oluştururken, intihar eden 30 kişiden 12'sini esnaf, 15' ini de işsizler oluş- turuyor. tntihara teşebbüs eden 250 kişiden 150 kadının da aile içi şiddet ve ekonomik nedenlerden dolayı bu- nalıma girdiği belirtiliyor. En fazla intihara teşebbüs olayı- nın yasandığı bölgenin ise Bayındır- lık ve tskân Bakanlığı'nın yaptırdı- ğı kalıcı konut bölgelerinde gerçek- leşmesi de dikkat çekiyor. Kalıcı ko- nutlann şehir dışına yapılması ve bu bölgelerde hiçbir sosyal tesisin bulun- mayışı. doluluk oranının da yüzde 30'larda olması nedeniyle yöre insa- nırun içine kapandığı, bunun intihar olaylannı arttırdığı vurgulanıyor. Deprem degll krlz çökerttl 17 Ağustos depreminden sonra ya- şanan ekonomik krizle birlikte yıkıl- Deprem şehitleri anılıyor YALOVA (Cumhuriyet) - Depremde 2 bin 505 kişinin öldüğü, 4 bin 800 kişinin de yaralandığı Yalova'da "Deprem Şehiderini Anma Programı" dün başladı. Kent merkezindeki Uğur Mumcu Kültür Merkezi önünde ve 17 Ağustos Parkı'nda yer alan Deprem Anıtı'nda, Mahalle Afet Gönüllüleri Derneğ, Yalova Arama Kurtarma Demeği ile Yalova Belediyesı ttfaiye Müdürlüğü'nün birlikte düzenledikleri deprem fotoğraflannın ve arama-kurtarma araçlannın sergileneceği standlar açıldı. Marmara depremınde hayatını kaybedenler bugün saat 02.00'de Deprem Anıtı'nda anılacak. Saat 09.30'da ise Uğur Mumcu Kültür Merkezi önünden hareket edecek olan kortej, Deprem Anıtı'na kadar yürüyecek ve anıt önünde 10.00'da resmi anma töreni yapılacak. Törene, Yalova Valisi Yusuf Erbay, Belediye Başkam Barfoaros Büücioğtu ve diğer resmi yetkililerin yanı sıra MAG, K77, Yalova Belediyesi Acil Müdahale Ekibi ile vatandaşlar katılacak. Yalova halkı, 17Ağustos'ta yaşadığıyıknnmruhlardayaratnğışoku üzerinden atanuMkGcçmişlerinikaybedefly'urttaşlar.biryan- dan ekonomik sıkınûlarla boğuşurken bir yandan da şkkktin kol gezdiği kentte yaşamlannı yeniden kurma mücadefesi veriyor. mayan işyerlerinin daha sonra tektek kepenk kapatmaya başladığını belir- ten Yalova Esnaf Odaları Birlik Baş- kam BehçetKaplan. "Bizleri deprem değil, ekonomik kriz çökertti" diyor. 17 Ağustos depreminde 860 ışyen- nin zarar gördüğünü, depremden son- ra ise binlerce esnafin kepenk kapat- tığını behrten Kaplan. şöyle konu- şuyor: "Odamıza 15 bin esnaf üye. Bu- güne kadar 3 bin 500 esnaf arkada- şımıza icra geldL Esnaflara kefü olan diğer esnaflar da bundan nasibini al- dL Neredeyse Yalova'da her 4 esnaf- tan biri icra kıskacı alünda. Deprem- de işyeri yıkılan esnaf arkadaşlan- nuzdan bazüan ne vazık ki intihar ederek yaşammı yitirdL" Yalova'da özellikle yazlık sitelerin depremde çökmesi, işyerlerinin ekonomik kriz sonrasında kepenk kapatması, inşa- at sektörününtamamen durması, dep- rem bölgesı olması nedeniyle yatınm- cılann istihdam politikalanndan vaz- geçmesi nedeniyle işsizlik deprem sonrasında çığ gibi büyüyor. Yalova Valüiği'nin, Sanayi ve Ti- caret ll Müdürlüğü'ne geçen ay yap- tırdığı araştırmaya göre, nüfusun 220 bin olduğu kentte, çalışabilir kişi sa- yısınm 137 bin 163 olduğu, bunlar- dan 37 bin 715'inin kamuda istihdam edildiği, emekli sayısının ise 23 bin 669 olduğu vurgulanıyor. Yalova Va- lilıği'ne 2 yıl önce atanan eski TOBB Genel Sekreteri Doç. Dr. YusufErbay. istihdam için yapılanlan şöyle anla- tıyor: "Yalova'da işsizlik oranı çok yüksek boyutlarda. llk etapta İstih- damın getiştirümesi için projeier baş- latük Aile içi şiddetin önüne geçmek için son 1 yıl içersinde 600 ev hanırro- nı istihdam garantili mesleki beceri kurslan kapsanuna atdık Önümüz- deki yıl Çicekçiçitik Organize Sanayi bölgesi faaliyete geçecek. Tersane ya- punı için de çabşmalannuz sürüyor." Yalova kent merkezi, kalıcı konut ve prefabrike bölgelerde yaşayanlar adeta sokaklarda fitıli ateşlenmiş di- namit lokumu gibi dolaşıyor. Çok küçük bir nedenden ötürü dahi büyük tartışmalann yaşandığı Yalova'da, ne- redeyse herkes birbiriyle çeşitli ne- denlerden ötürü mahkemelik. Suç yaşı 12'ye Indl Ancak en dikkat çekici olan ise Ya- lova'da kavgalara ve suça kanşanlar- da yaş oranının I2'ye kadar düşme- si. Hırsızlık olaylanna kanşanlann yaş ortalamasının 12-15 arasında ol- masının da düşündürücü olduğunu belirten Yalova Emniyet Müdürü Ah- metÇokgüler, şunlan söylüyor: "Suç oranında çocuklardabüyük arüş var. CoçukPofei'netakviyeyapmakzjMTin- da kaldık. Suç işkyen çocuklan önce uyanyoruz. Birkaçgün sonrabir baş- ka suçtan karşırtuza dikiliyorlar." Yalova Barosu avukatlanndan Fe- dayiDogruyol, 17 Ağustos'un getir- diği sorunlann birkaç yıl içinde çok daha net bir şekilde ortaya çıktığmı ekonomik ve ruhsal nedenlerden do- layı birçok ailenin parçalandığını be- lirterek şu bilgilen \eriyor. "Adliye koridortan boşanmak isteyen eşlerle dolu. Ancak mahkeme masraflan \e avukamk ücreüerini ödeme zoriuğu çekemerin sayısı da bir hayti fazla." Topyekûn rehabiltte 17 Ağustos'un sonrasında ortaya çı- kan rehabılitasyon sorununun tüm deprem bölgesinde olduğu gibi Ya- lova'da da su üstüne çıktığmı, bu ne- denle daha çok aile ıçı şiddetin yay- gınlık kazandığını belirten Yalova Sosyal Hızmetler Müdürü Serap Şe- nocak'ın anlattıklan dikkat çekiyor: "Bugüne kadar 100'ü aşkın çocu- ğu rehabilhe etnıeye çahşük. Ancak aile reislerinin bu eğitimi alması ge- rekH Aile içi şiddetten bunalan ço- cuklar. sokakta suç işleyen makinele- re dönüşüyor. Okula göndtrilmeyen çocuklan tespit edip bunlann okula kayıüaruu yapordık.Ancak buçahş- malar lokal boyutta. tnsanlann top- yekûn rehabuitasyona ihtiyacı var." 17 Ağustos depremınde Yalova böl- gesinde resmi rakamlara göre 13 bin 939 konut tamamen yıkılırken, 15 bin 237 konut orta, 12 bin 878 konut- ta az hasar gördü. Ancak hak sahibi olarak 5 bin 578 kişi belırlendi. Ya- lova'nın üç ayn yerleşim bölgesine yaptınlan kahcı konutlann yüzde 6O'ı ise altyapı yetersizliği nedeniyle boş. Deprem risk oranı en yüksek illerden biri olmasına rağmen ciddi hiçbir önlem alınmadı Lstaııbıüpadamayalıazır bomba HtLAL KÖSE / ÖZGÜR ERBAŞ / GÖKÇE UYGUN Büyük Marmara depreminin üzerinden 5 yıl geçmesine karşın risk oranı en yüksek il- lerin başında gelen tstanbul, deprem hazırlık- lannı tamamlayamadı. Yapılan araştırmalar, Istanbul'da her an büyük bir deprem yaşana- bileceğını ortaya koyarken Jeoloji Mühendis- leri Odası Istanbul Şube Başkanı Yarduncı Doç Dr Yüdınm Güngör, "İstanbnl'da 17 Ağustos'tan önceki durum neyse şimdi de ay- ru. Yapılan zemin etütkrinin yansıdostlar ahş- verişte görsün türünden" dedı. Güngör bir kentin deprem hazırlığınm afet koordinasyon merkezleri ya da arama-kurtarma ekipleri kurmakla bitmeyeceğini be- lirterek şöyle devam etti: "ts- tanbul şu an deprem riski en yüksek kentterden biri. Yaoi günün her anında ülkemizde büyük bir deprem ohna ola- sılığı her zaman var. İstan- buDu depremi öğrendi ama efleri koynundahiçbirşeyyap- madan depremi beknyor.'" İstanbulu bitirir Sekiz büyüklüğündeki bir depremin Istanburu ve belki de Türkiye'yi bitireceğini vurgulayan Güngör, şöyle konuş- tu: "Artık depremin büyüklüğünü bir tarafa bırakarak gelecek on yıllar içinde olacak dep- remlere karşı İstanbol'u hazırlama çahşmala- nna başlamahyız. Böyle bir depremden sonra yaşanacaktarjk) çokvahmı. Bir kaosortamıola- cak. Dünyada deprem riski bu kadar yüksek olan, ama buna karşın bağrmda tüpçüleri, ilaç fabrikalaruu boya fabrikalanru. kozmefik de- polannı, benzin istasyonlannı veftrınlanbann- dıran başka bir kent yok Yani İstanbul zaten deprem ounadan da patiamaya hazır bir bom- ba gibi. Depremolduktansonraolacaklan dü- şünmek istemryonım." Devletinbüuninsanlanna tam güvenmedi- ğini, bunun son rren kazalannda da görüldü- ğünü anlatan Güngör, aradan 5 yıl geçtikten sonra bu konuda önemli bir adun atüdığını ve 300 bilim insanının Ankara'da 7 ayn komis- yonda çahşmalar yaptığını, bunun da ekim ayında sonuçlanacağmı söyledi. Komisyonla- • Jeoloji Mühendisleri Odası îstanbul Şube Başkanı Güngör'e göre tstanbul 17 Ağustos depreminden önce depreme ne kadar hazırlıkhysa şimdi de o kadar hazırlıklı. Kent içindeki sanayi tesislerinin patlamaya hazır bomba gibi olduğunu belirten Güngör, bunun, olası depremde ortaya çıkacak sonuçlan daha korkunç bir hale getireceğini belirtiyor. nn görüşlerinin benimsenip benimsenmeyece- ğini bilmediğinı belirten Güngör, Acil Durum Yönetımi Genel Müdürlüğü'nün kendini to- parlaması ve Sivil Savunma'nın organize ol- ması gerektiğini ifade etti. Depremle mücade- lenin kurtarma ekipleri kurularak değil, sağ- lıklı binalar yapılarak yurütüleceğini vurgula- yan Güngör, özetle şu görüşlere yer verdi: "Zemin etütraporuna.binaruhsaü için ahn- ması gereken bir evTak gözüyie bakıhyor. Ya- pandanyaporana kadar ciddibir yozlaşmasöz konusu. Biz bir sürü meslektaşımızı onur ku- ruluna ve sa\ cılığa verdik Dürüst çahşan bu- rolarvar, ama onlarda kolay kolay iş alamıyor- lar. Mevcut yapı stokuna göre riskli bölgeler- _ _ ^ _ _ - ^ _ _ de çahşmalara başlamayan deviet ev yapayım da nasıl ohırsa olsun diyen millette- levizyonlarda sansasyonel konuşmalar yapan baa bi- lim adamlan, kaçak kat çı- kanlar, buna izin verenler, verimlitanm alanlannı yer- leşime açmay^ devam eden yerel yönetimkr." Afet kültürü oluşturulma- sı gerektiğini anlatan Gün- gör. önerilerini de şöyle özet- ledi: "tlköğretim okuüan- na afeüerle ilgili ders koy- Deprem sonrasında hükünıetlerin verdikkri sözleri rutmak y^rint' depremi bahane ederek aldıklan vergileri başka alanlarda kuUaıunası, depremzede dernekleri tarafmdan yapılan gösterilerle sürekü protesto edfldi fakat sonnç değişmedL (Fotoğraf:Arşiv) makhemdeBselenkjeok)ji\izorunlu dersola- rak okutmak gerekiyor. Şimdiden başlarsak 20 yıl sonruki kuşak afeder konusunda bilinç- lenecekve afetin. Tann'nın bir cezası değil bir doğa olayı olduğunu öğrenecek." Peprem master planı Depreme karşı ahlan en somut adım olan ve "DepremAnayasasr" olarak tanımlanan, 200'den fazla bilim insanının geçen yıl bitirdiği "İstan- bulDepremMasterPbm" çahşmalanysa "kap- lumbağa hıa" ile ilerliyor. Plan kapsamında pilot bölge seçilen Zeytınburnu'nda ilk somut adım 2006 bahanna kaldı. Yerel yönetimlerin çalışmaları Dünya Bankası'nın kredisini bek- liyor. Hasarlı binalann depreme karşı güçlen- dırilmesinin önünü açacak olan "Kat Mülkiye- tiYasaTasansı w yıllardırTBMM'de. Deprem araştırmalarına yön vermek amacıyla kurulan "Ulusal Deprem Konseyi" 8 aydır toplanamaz- ken tstanbul Valiliği ise deprem sonrasında kentte kurulacak çadır alanlannı belirledi. Depremvergüeri bütçeyegiâ HACER BOYAOOĞLU ANKARA - Hükümetlerin deprem bölgesi- ne yapılan harcamalan finanse etmek için yü- rürlüğe soktuğu deprem vergileri, bütçenin kurtancısı oldu. AKP hükümeti tarafmdan "kabcT hale getirilen deprem vergüeriyle bu- güne kadar 7 katrilyon 212 trilyon lira toplan- dı. Buna karşın deprem gelirlerinden bölgeye aktanlan tutar, 2 katrilyon 938 trilyon lirada kaldı. Deprem vergilerinin bütçe fınansmam için kullanıldığını Mah'yeBakanı Kemal Una- kıtanda "Buvergüer bütçeninfinansmaraiçjm gerekfi" sözleriyle ortaya koydu. Marmara Bölgesi'nde yaşanan depremler sonrasında hükümet, deprem bölgesine yapı- lacak harcamalar için deprem vergilerinin yü- rürlüğe gireceğini açıklamıştı. Ancak yaşanan gelişmeler, vergilerin deprem bölgesi için de- ğil, bütçe finansmanı için çıkanldığını göster- di. Buna göre, 1999 yılı Ağustos ayında yaşa- nan deprem sonrasında yürürlüğe giren dep- rem vergileriyle 2000 yüı sonunda 3.4 katril- yon liralık gelir elde edildi. Maliye Bakanlı- ğı, 2001 yılı içinde 935 trilyon lirahk deprem vergisi topladığıru açıkladı. 2002'de de deprem vergileri olarak yürürlüğe konan Özel lleti- şim ve Özel Işlem Vergisi'nden 1.2 katrilyon liralık tahsilat yapıldı. 2003 yılı içinde Özel lletişim ve Özel Işlem Vergisi'nden toplam 1 katrilyon 711 trilyon 612 milyar lira toplandı. Bu dönemde deprem gelirlerinden bölgeye aktanlan toplam tutar ise 2 katrilyon 938 tril- yon lira olarak gerçekleşti. 2003 yılı Ekim ayından sonra deprem bölgesine yapılan har- camalar açıklanmamayabaşlandı. BakanUna- latan, 2003 yılı sonunda deprem vergilerinin sürekli ahnacağını açıkladı. Buna göre, 2004'ün ilk 6 ayında 966 trilyon 112 milyar lira Özel îletişim ve Özel Işlem Vergisi tahsıl edildi. 7.2 büyüklüğünde deprem olacak' KandîUVden korkutan açüdamaGÖLCÜK (AA) -Boğaziçi Üniversitesi (BÜ) Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü Rasathane Müdiresi Prof. Dr. Gü- lay Barbarosoğhı, "Kuzey Anadolu Fayı'nda kmlma Marmara Denizi'ndeki Tekirdağ çu- kurunda olacak" dedı. Barbarosoğlu, Göl- cük'te, Marmara depreminin 5. yıldönümü etkinlikleri kapsanunda düzenlenen toplanh- da, olası depremin, istanbul değil, Marmara depremi olduğunu söyledi. Istanbul'un fay hattı üzerinde olmadığını anunsatan Barba- rosoğlu, depremin Kuzey Anadolu Fayı'nm Marmara uzantısmda meydana geleceğini belirtti. Barbarosoğlu, "Marmara'da olacak bu deprem sadece IstanbuTu değil bütün Marmara bölgesindeki illeri etküeyecekür. Kuzey Anadolu Fayı'nda kınbna Marmara Denizi'ndeki Tekirdağ çukurunda olacak Bu kınlmanın 7.2 büyüklüğüııde bir deprem meydana getireceğini düşünüyoruz" dedi. JEOLOJİ MÜHENDİSLERİ ODASI: Imar ve afet hizmeüeri ticarileşti ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası, 17 Ağustos dep- reminin üzerinden 5 yıl geçmesine karşın zararlann gıderihnesi konusunda gerekli adımlann atımıadığmı bildirdi. Odanın ha- zırladığı raporda, bölgede yaşanacak yeni bir depremin 70 bin konuta hasar vermesinin beklendiği belirtilerek "Depremden bu yana geçen 5 yılda, yaşananlar ve yapılan tüm uya- rüar göz ardı edflmiştir. tmar ve afet hizmet- lerinin ticarileştirUmesuıe yönelik düzenleme- kre önceBk verihniştir'' denildı. Hacettepe Üniversitesi Jeoloji Mühendisliği Bölüm Başkam Prof. Erçin Kasapoğhı. aradan ge- çen sürede "Bir arpa boyu yol ahnamadığı- nı" söyledi. 17 Ağustos depreminin 5. yılı nedeniyle rapor hazırlayan TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası, 40 bin insanın yaşammı yitirmesine v e toplam 25 milyar dolar zarara neden olan depremden gerekli derslerin çı- kanlmadığun bildirdi. Afet plyasast oluşturuldu • Jeoloji Mühendisleri Odası, 17 Ağustos depreminin üzerinden geçen 5 yılda sorunlan çözmek yerine, imar ve afet hizmetlerinin ticarileştirilmesine dönük düzenlemelere öncelik verildiğini bildffdi. Afet yönetiminde eşgüdümün ve etldnliğin sağlanması için çok sayıda yasa ve yönet- meliğin elden geçiril- mesi, zarar azaltma stratejilerinin bütünlü- ğe kavuşturulmasının gerektığı ancak aradan geçen sürede böyle yol izlenmediği belir- tilen raporda, şunlar kaydedıldi: "Bunun yerine imar ve afet hiz- mederinin tkarileşti- rUmesine, afet ve imar gibi ekonomik, teknik, sosyal, psikolojik bo- yutlann iç içe geçtiği bir olgunun Düny-a Bankası'nca şekfl açısmdan denetlenen, sigor- ta şirkeüerinin ve özel işletmeterin kontrolün- de bir piyasa alanı haline getirümesine yönelik düzenlemelere öncelik verümiştir.'" 'Bir arpa boyu yol alınamadı' TMMOB Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet SoğancL aradan geçen 5 yılda kayıplann ya- rattığı boşluğun doldurulamadığını belirterek "Acil olarak yapdması gereken, siyasi erkin iradesini ortaya koyarak, ünrversiteleri. meskek odalaruu. si\ü toplunı örgütlerini ve ilgili diğer aktötieri bir araya getirerek uyglanabüir plan- lanıa ve örgüttenmeleri yaparâk harekete ge- çilmesidir'' dedi. Hacettepe Üniversitesi Je- oloji Mühendisliği Bölüm Başkanı Prof. Er- çin KasapoğJu. geçen sürede depremle müca- dele konusunda "Bir arpa boyu yol alınama- dığuu" bildirdi. Jeofizik Mühendisleri Odası Genel Başkam Uğur Gönülaian. 17 Ağustos ve 12 Kasım'da yaşanan depremlerin, yarattı- ğı fıziksel ve ekonomik tahribat bakımından "asnn fdaketi" olarak anıldığını ifade etti. Gönülaian, geniş bir yelpaze içinde deprem afeti irdelenerek ülke ve bölge düzeyinde pohtikalann oluşturulmasını istedi.