Katalog

SAYFA CUMHURİYET 29 HAZİRAN 2004 SALI HABERLER DUNY4DABUGUN ALİ StRMEN NATO'nun Değişenleri ;meyeni Kuzey Atlantik Ittifakı (NATO), Ikinci Evrensel Ka- pışma ertesinde, galipler arasındaki ideolojik bölün- me sonucu ortaya çıkan "Soğuk Savaş" ortamında 4 Nısan 1946 günü kuruldu. Afişe edılen gayesi "hürdünya "yı(!) (kapitalizm oku- yunuz) komünizm karşısında korumak olan NATO'ya, 1945 yılında Sovyet Diktatörti Stalin'in, toprak ve Bogazlar'da üs taJeplerini içenen, düşmanca yakla- şımı ıle karşı karşıya kalan Türkiye daha ilk anda ka- timak istedi. Ne var ki adından da anlaşılacağı gibi, kuruluş ku- zey yanmkürede, Atlantik'in ikı yakası arasındaki ül- kelerie arasındaki askeri işbirliğini amaçlamakta ve sorumluluk alanı bu bölge dışına taşmamaktaydı. Soğuk savaşın gelişmesi, Truman'ın işbaşınagel- mesi, VVashington Büyükelçimiz müteveffa Mehmet Münir Ertegün'ün cenazesinin, Missouri savaş ge- misiyle istanbul'a gönderilmesi, Sam Amca'nın artık Türkiye ile daha yakından ilgilenmeye başladığını gösteriyordu. Ardından 1947 yılında ABD'nin ilgi alanının Türki- ye ile Yunanistan 'ın da içinde bulunduğu bölgeye ka- dar yayıldığını söyleyen Truman Doktrini'nin resmen açıklanmasıyla Ankara rahat bir nefes aldı. Ama Türkiye NATO üyeliği için 1952 yılına kadar bekleyecekti. 0nun ardından ittifaka katılan da artık üzerindeki Nazi etiketı kalkmış olan F. Almanya idi. Bu karar ile Bonn hem ittifaka katılıyor, hem de "hür dünya"(!) içindeki yerini alıyordu. * • • Kendisinı NATO'nun koruyucu şemsiyesi altında Moskova'ya karşı güvenceye almış olan Türkiye'de kimi kişiler, bloklar arası nükleer savaşta topyekûn mu- kabele stratejisinin yerini, esnek mukabeleye bırak- ması üzerine haklı kaygılar duymaya ve NATO üyeli- ğinin bizi nereye kadar koruyacağını sormaya başla- mışlardı. NATO'nun koruyucu şemsiyesinden endişe duyan bir başka ülke de De Gaulle Fransası oldu. De Ga- ulle'ün şüpheleri, Paris'in hem NATO'nun askeri ka- nadından çekilmesi, hem kendi caydırıcı nükleer gü- cünü oluşturmasıyia sonuçlandı. örgütün merkezi de Paris'ten Brüksel'e taşındı. Türkiye soğuk savaşın devamı süresince, NA- TO'nun en sadık müttefiki, ABD'den sonra en geniş orduyu besleyen kanat ülkesi, ileri karakolu olarak kal- dı. Ancak 6O'lı yıllarda başlayan tartışmalar, Başkan Johnson'un Inönü'ye 1964 yılında gönderdiği mek- tubun da yoğunlaştırdığı tartışmalar hep sürdü ve altmışlı yıllardan başlayarak, Türkiye NATO üyeliğı- nin bölge ülkeleriyle dostça ilişkilerini engellemediğı bir politika izlemeye koyuldu. Küba'daki füze kriziyle hemen Sovyet-Amenkan pa- zarlığının ortasında yer aian Ankara, zaman içinde Mos- kova ile ilişkilerini de yumuşamanın yarattığı elveriş- li ortam sayesinde geliştirdi. Ama kanat ülkesi ve sadık müttefik niteliğini hiç ze- delemedi. • • • Amacı komünizme karşt kapitalizmi korumak olan NATO'nun, SovyetlerNn bütün bloku ve bunlann as- keri örgütü Varşova Paktı ile biriikte çökmesi üzeri- ne, artık bir işlevi kalmadığı, tarihe kanşacağı veya hiç değilse önemini yitireceğini sananlar oldu. Yanılıyoriardı. Savunulması gereken sistem hâlâ duruyordu. Evet artık büyük rakip ortadan kalkmıştı. Ama bütün teh- likeler yok olmuş değildi. ABD'nin uzmanları ve politika oluşturanları, çift bloklu dünyadan tek bloklu küreselleşen dünyaya geçişte, tehdıt algılamasını yenileyen bir konsept de- ğişikliğine geçtiler. Daha 20. yüzyıl sona ermeden VVashington gele- cek yüzyılın kendisi ve küreselleşen kapitalizm açı- sından en büyük tehlikesinin terör ve gayri muayyen savaş olduğunu açıklamıştı. Sanıldığının aksine, bu fıkir 11 Eylül olaylan sonra- sında gelışmiş değildi. Neo-con'lar daha Clinton döneminde bugünkü politikalarının temelini oluşturan birraporu Başkan'a sunmuşlardı. 11 Eylül yeni politikayı oluşturan değil, içerde ve dışarda geniş kesimlere benimseten bir katalizör ro- lü oynamıştı. Unutmayalım ki NATO'daki konsept değişikliği, 11 Eylül'den çok önce, 23 - 25 Nisan 1999 tarihli VVas- hington Zirvesi'nde resmileşti. NATO kapitalist sistemi ve onun egemenlerini kc- ruma politikasını, yani esas işlevıni değiştirmemiştir, kuruluşundan bugüne kadar. NATO'da kuruluşunun ilk yıllanndan beri sürekli değişen, önce Türkiye sınıriarına kadar uzayan, kar- şıt blokun çökmesiyle onun kimi eski üyelerini de içe- ren sorumluluk alanlan olmuştur. Bu sorumluluk alanı değişıkliğinin son aşaması ise onu OrtaAsya içlerine kadar uzatmayı amaçlayan Bü- yük Ortadoğu Projesi'dir. BOP, NATO'nun değişmeyen amacı, ama değişen sorumluluk sının içinde, Türkiye'yı de bir kanat ülke- sinden baş cephe ülkesine dönüştürmüştür ve ona çok daha ağırsorumluluklar yüklemeyi öngörmekte- dir. Bütün bunlar olurken, Ankara'daki iktidann NA- TO'nun değişmeyen amacı içindeki kendi düşen iş- levinin ülkenin çıkarlarıyla ne derece bağdaştığını dü- şünmeye bilegerek görmemesi ise Başkan Bush'un en büyük şansıdır. Paris'te ameliyat olmuştu CHP'li Çulha'nın oğlu yaşamını yitidi 1stanbul Haber Servi- si-CHPBahçelievler'in eski ilçe başkanı ve 28 Mart yerel seçimlerin- de belediye başkan ada- yı Musa Çulha'nın oğ- lu Cem Çağlar Çulha (17), Pans'te sol baca- ğındaki kemiklerin dü- zeltilmesi için 21 Hazi- ran'da geçirdiği ameli- yattan iki gün sonra ya- şamını yitirdi. Çulha'nın cenazesi, 30 Haziran Çarşamba günü Yenibosna Ceme- vi'nde öğle namazının ardından kılınacak ce- naze namazından sonra Kocasinan Mezarlı- ğı'nda toprağa verile- cek. Küçük yaşlardan bu yana yaşadıgı kemik so- rununun çözülmesi için 11 Haziran'da Paris'teki "Hospital Neker"e ya- tınlan Çulha, sol baca- ğına yapılan operasyon- dan iki gün sonra, kan pıhtısının kalp damarla- nnı tıkaması sonucu ha- yatını kaybetti. Sezer, Kara Kuvvetleri'nin kuruluş yıldönümü nedeniyle Orgeneral Yalman'a mesaj gönderdi TSK• Türk Kara Kuvvetleri'nin 2213. kuruluş yıldönümü Kara Kuvvetleri Karargâhı'nda düzenlenen törenle kutlandı. Kara Kuvvetleri'nin Hunlar ve Mete Han ile başlayan tarihinin anlatıldığı törende Cumhurbaşkanı Sezer'in mesajı okundu, TRT Çoksesli Korosu, çeşitli yörelerden türküler ve Harbiye Marşı'nı seslendirdi. ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Türk Kara Kuvvetleri'nin 2213. ku- ruluş yıldönümü kutlandı. Cumhur- başkanı Ahmet Necdet Sezer, Kara Kuvvetlen'run Atatürk önderliğinde vürütülen Kurtuluş Savaşı'nın kaza- nılmasında, Anadolu'nun sonsuza değin Türk yurdu olmasında, bağım- sız ve özgür yaşama kararlılığının dünyaya duyurulmasında yaşamsal rol üstlendığinı dile getirdi. Kara Kuvvetleri"nin kuruluş yıl- dönümü nedeniyle karargâh binasın- da tören düzenlendi. Cumhurbaşka- nı Sezer'in, yıldönümü nedeniyle Ka- ra Kuvvetleri Komutanı Orgeneral • • güvencesı Aytaç Yalman'a gonderdığı mesaj to- rende okundu. Sezer mesajında, Tür- kiye Cumhuriyeti'nin temel kurum- lanndan Türk Silahlı Kuvvetleri'nin (TSK) ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğünün en önemli güvencele- rinden olduğunu dıle getirdi. TSK'nin, dünyanın en disiplinli, en ıyı eğitun görmüş ve donatilmış seç- kin ordulanndan biri durumuna gel- mesinde Kara Kuvvetleri'nin payı- run yadsuıamaz olduğunu vıırgula- yan Sezer, şunlan dedi: 'Yaşamsal rol üstlenlldl' "tldbin yıh aşan tarihi boyunca bü- yükzafeıiereimza atan KaraKuvvet- krimiz, Y üce Atatürk önderliğinde yürütüJen Kurtuluş SavaşTnın kaza- luhnasında,Anadolu'nun sonsuza de- ğin Türk yurdu olmasında, bağunsız ve özgüryaşama kararhhğumzın dün- Kara Kuvvetieri Karargâhı'nda düzenlenen kuruluş yıldönümü törenlerine Orgeneral Aytaç Yalman ve üst düzey komuta kademesi katiklı. (Fotoğraf: SERDAR ÖZSOY) yaya duyurulmasında yaşamsal rol üstJenmiştir. Disiplinli, eğitimi, yük- sek teknolojiye dayalı hareketyetene- ğryfe üstün bir konuma ulaşan Kara Kuvvetleri'nin, ülkemizeve ulusumu- za karşı hizmetleriniönümüzdeki dö- nemdedeaynıbüinç ve kararbhklasür- düreceğine inanıyonız." Kuruluş yıldönümü nedeniyle bir konuşma yapan Kurmay Albay Ay- han Arslan. Türk Kara Kuvvetleri'nin Hunlar ve Mete Han ile başlayan ta- rihini anlattı. Arslan, Atatürk'ün de bu tarihi dennlığı kabul ettiğini, bu- nu bazı konuşmalannda dile getirdi- ğini anımsattı. 'Sorunların ortasındayız' Türkiye'nin sorunJar yumağı olan Balkanlar, Kafkaslar ve Ortadoğu'nun tam ortasında bulunduğuna dikkat çeken Arslan, "Sahipokluğumuztop- raklar, jeopolitik ve jeo-stratejik açı- dan dünyaıun en önenüi bölgesiniohış- turmaktadır. Türkiye'nin konumu, son dönemde dünyada ve bölgemizde meydana gelen değişünler, bugün ol- duğu gibi gekcekte de üstün nitelik- lere sahip eğhflmiş personele olan ih- tiyacımızı ortaya koymaktadır" dedi. Arslan, bu çerçevede geleceğin Ka- ra Kuwetleri 'nin oluşturulması ama- cıyla çalışmalann hem personel hem de silah-teçhizatın modernizasyonu alarunda sürdürüldüğünü söyledi. Tö- renin sonunda mini bü- konser veren TRT Çoksesli Korosu, çeşitli yöreler- den türküler seslendirdi. Elnara Ke- rimova yönetımindeki koro, son par- çası Harbiye Marşı'nı salonda bulu- nanlarla biriikte okudu. Tüziik değişikliği gündemde yok CHP kuruUayı izteyidsiz toplanıyor • Baykal'ın istemi üzerine toplanacak olan kurultay, Büyük Anadolu Oteli'nde düzenlenecek. 'Parti içi' sorunlar konuşulacağı gerekçesiyle kurultaya konuklar ve basın mensuplan ahnmayacak. ÎĞNELİ FIRÇA ZAFER TEMOÇİN ANKARA (Cumhuri- yetBürosu)-CHP'nin 12. Olağanüstü Kurultayı, 3 Temmuz Cumartesi günü Büyük Anadolu Oteli'nde yapılacak. Yalnızca kurul- tay üyelerinin katılacağı toplantıya ızleyiciler ve gazeteciler ahnmayacak. CHP Genel BaşkanıDe- niz Baykal'ın istemi üze- rine toplanacak olan 12. Olağanüstü Kurultay, Bü- yük Anadolu Otelı toplan- tı salonunda saat 10.00'da başlayacak. Olağanüstü Kurultay 7 maddelik bir gündem ile çalışmalannı gerçekleştirecek. Genel Başkan Denız Baykal'ın açış konuşması yapacağı Olağanüstü Kurultay "da, "Baa miDetvekiDerinin ye- rei yönetim seçimleriönce- sinden başlayarak ısrarla sürdürdükleri parti bü- tünlüğunü zedeleyen, par- ti çahşmalanna zarar ve- ren, Türkije'nin günde- mini sapüran faalhetkri- nin değerlendirihnesi ve bu konuda kuruftay ira- desininaçıidanniasını n ön- gören 5. gündem madde- si görüşülecek. KuruJtay gündeminin 6. maddesi uyannca da Ge- nel Başkan Deniz Bay- kal'ın güvenoyu istemi oy- lanacak. Olağanüstü ku- rultay bundan sonra çalış- malannı tamamlayacak. Kurultaya yalnızca ku- rultay üyeleri ile onur üye- lerikatılacak.CHPTüzü- ğü'ne göre, genel başkan- lık, genel başkan yardım- cılığı, genel sekreterlik, genel sekreter yardımcı- lığı, genel saymanlık, Par- ti Meclisi (PM) ve Genel Yönetim Kurulu Üyeliği, Yüksek Dısiplin Kurulu Başkan ve Üyeliği, Başba- kanlık, bakanlık ve TBMM üyeliği yapmış olanlar "onur üyesT sayı- lıyor. Onur üyelerinin oy hakkı olmamasına karşın konuşma hakkı bulunu- yor. CHP, diğer konuklar ve basın mensuplannı ise sa- lona almayacak. CHP yö- netimi buna gerekçe ola- rak kurultayda tartışılacak konulann "partinin iç me- setea" olduğunu öne sürü- yor. CHP Genel Sekrete- ri Önder Sav imzasıyla il başkanlanna gönderilen genelgede de delegeler dı- şındaki partililerin kurul- taya getirilmemesi isten- mişti. CHP yönetimi, muha- liflerin imza toplayarak genel merkeze vermeleri- ne karşın tüzük değişikli- ği konusundaki istemleri- ni de kurultay gündemine almadı. Yalova Vali kimlikli ElKaide militanı FARUKKIRTAY/ ERKANTUYSAL YALOVA / KONYA - Çeçenistan'da çatışmada öldüğü öne sürülen ve üzerinde halen Kınkka- le'de görev yapan eski Yalova Vali Yardımcısı NatikVahitAbbasoğ- hı'nun kimliği çıkan Zi- ya Peçe'nin Türkiye'de faaliyetleriru sürdürdüğü ortaya çıktı.Yalova'da, bir ihban değerlendıren em- niyet müdürlüğü ekipleri bir hücre evme düzenle- dikleri operasyonda Peçe ve arkadaşlannı gözaltı- na aldı. Afganistan, Pa- kistan, Çeçenistan'da te- rör eğifim aldıklan tespit edilen Peçe'yle biriikte CHP içinden üç ayn aday çıkınca seçimlerde tartışma yaşandı BornovaMa Aydoğan kazandı tZMİR (Cumburiyet Ege Bürosu) - Aziz Koca- oğhı'nun Izmir Büyükşe- hır Belediye Başkanı ol- masının ardından boşalan Bornova Belediye Baş- kanlığı'nı Sım Âydoğan kazandı. Tek adayla seçı- me girmek ısteyen CHP'nın üç adayla girdi- ği seçimlerde CHP'li Ay- doğan 19, AKP'li Dursun Çetin 16 oy aldı. Kocaoğlu'ndan boşalan Bornova Belediye Baş- kanlığı için seçimler dün • Bornova Belediyesi için yapılan başkanlık seçimlerinde CHP'den üç aday çıkınca, başkanlık kıl payı bu partide kaldı. Seçimlerde zaman zaman arbede yaşandı. gergin bir ortamda ger- oldu. CHP'deyaşananay- çekleştirıldi. CHP îzmir îl Başkanı Alaattin Yük- sd'üı oybirlığıv le Sım Ay- doğan'ı tek adaygösterdık- lerini açıklamasına karşın CHP'li meclis üyeleri ara- sından üç aday çıktı. Ay- doğan'ın yanı sıra Hüse- yin Akkaya ve Şerafettin Vanova da CHP'den adav nşma üzerine başkanlık için umutlanan AKP de Dursun Çetin'ı aday gös- terdi. Kocaoğlu'nun da iz- lediği meclis toplantısın- da Akkaya ve Yanova'nın adaylığmı açıklamasının ardından ortalık kanştı. CHP'liler arasında ya- şanan tartışmaya çok sa- yıda izleyicinin de kanş- masıyla ortam gerginleş- ti ve oturuma ara verildi. Bu arada meclise polis çağnlması dikkat çeker- ken bazı CHP'li üyeler AKP'lileri aday çıkarma- yarak demokratik tavir al- maya çağırdı. Izleyicilerin salondan çıkanlmasından sonra baş- layan ikinci oturumda se- çimlere geçildi. Yapılan oylamada Aydoğan 19, Çetin 16, Akkaya ve Ya- nova da 1 'er oy aldı. ve îspanya vatandaşı, 1983doğumluS.GJl'nin banndığı hücre evinde dinı yayınlar da bulundu. 27 Haziran'da gözaltma alınan ve aynı gün mah- kemeye sevk edilen zan- lılar, "Türkhe'de suç işle- medikleri gerekçeshle*' tutuksuz yargılanmak üzere serbest bu-akıldılar. Öte yandan, Konya Em- niyet Müdürlüğü Terörle Mücadele ekiplerince ge- çen hafta yapılan operas- yonda 3 tabanca, 1 pom- palı tüfek, çok sayıda mermi, örgütsel belgeyle biriikte yakalanan 9 kişi üç gün boyunca sorgu- landı. Nöbetçi Mahke- me'ye çıkanlan sanıklar- dan Sükyman Kuzucu ve Nur Onur tutuklanırlar- ken diğer sanıklar serbest bıralaldılar. IR NOKTASI /ORAL ÇALIŞLAR oralcalJslar@cumhuriyetcom.tr NATO zirvesinin bildirileri birbiri ar- dı sıra yayımlanıyor. NATO'nun Iraklı askerleri eğiteceği bu bildirilerde yer alıyor. Herkes zirveye kendi ülkesi açı- sından bakıyor. Türkiye, PKK, Kıb- ns'taki izolasyonun sona ermesi ve de Avrupa Birliği'nden tarih almak açısın- dan zirveyi değerlendirmeye çalışı- yor. Bu noktada tam anlamıyla ne el- de edildiği henüz çok da netleşmiş de- Yorumcuların anlattıklanna bakılır- sa, Kıbns'aABD uçaklannın inmesi kc- nusu neticeye bağlanamamıştı. PKK için ne yapılacağı da iki ülke arasın- da bir anlaşmayla sonuçlanmış değil- di. ABD Başkanı Bush'un, "Türki- ye'ye müzakere tarihi verin" şeklin- de açıklaması ise Avrupa Birliği üye- si ülkeleri olumlu yönde mi yoksa olumsuz yönde mi etkiliyor, bir karar vermek kolay değil. Ancak bazı tep- kilerden anlaşıldığı kadarıyla Avrupa- lılar bu türden çağnlara sinirleniyorlar. istanbul zirvesinde, NATO'nun ye- Bush Seçim Avantajı Yakaladı mı? niden şekillenmesi yönünde adımlar atıldığı söyleniyor. Bu nasıl bir şekil- lenme oluyor, pek de açık görünmü- yor. Çünkü "komünizme karşı" kuru- lan bu askeri ittifakın tam anlamıyla ne yapacağı yine de ortaya çıkmış değil. "Terorizmle mücadele"nin nasıl yapı- lacağı, kime karşı yapılacağı, hangi güçleri hedef alacağı konusunda NA- TO içinde bir ortak görüşten söz et- mek zor. ABD'nin Irak'ı işgal ederken öne sürdüğü tezler, NATO'nun Avrupa ka- nadındaki Fransa ve Almanya gibi iki önemli ülke tarafından desteklenme- di. Bu noktada hâlâ bir göriiş birliği olduğunu söylemek çok zor. NATO, Irak'ta olacak mı? NATO zirvesinde bu yönde alınmış bir karar yok. Irak as- kerlerinin eğitilmesine yönelik karar bile NATO'nun konuya uzak durma- ya devam ettiğini gösteriyor. ABD kamuoyu açısından bu zırve- nin bir önemi var mıydı? Uluslararası ve ABD medyasının yoğun ılgisi gös- teriyor ki Amerikan kamuoyu bu top- lantıyı önemsiyor. Basına yansıyan ol- gulara bakarsak, George VV. Bush bu zirvede Avrupa ülkeleri lideıieriyle bir- lik içinde olduğunu göstermeye çalı- şıyor. Irak'ın işgali sırasında Fransa ve Almanya liderteriyle giriştiği sert polemik, Bush'la Schröder ve Chi- rac'ın ilişkilerinin bozulmasına neden olmuştu. Bu gerginliğin üzerine, Irak işgalin- de yaşanan başarısızlık, sonbaharda başkanlık seçimlerine hazırlanan Bush'un aleyhine puanlar olarak ya- zılmıştı. George Bush, Istanbul'daki NATO zirvesinde, Avrupalı liderlerle sıcak görüntüler vermeye gayret edi- yor. Bu çabanın, seçimlerde "Bakın Irak konusunda anlaştık, aynca aramız- da birsoğukluk da kalmadı" mesajı- nı vermeye yönelik olduğu söylene- bilir. ABD kamuoyu, seçime endeksli bir kamuoyu. NATO zirvesini, öncelikle Bush'la Kerry arasındaki yanş açı- sından değerlendireceklerini biliyo- ruz. Irak savaşındaki sıkıntılar, sonba- handa yapılacak seçim öncesindeki an- ketlerde Bush'un puanlarının düşme- sine neden oluyor. Bu arada Avrupa- li liderlerle yaşanan gerginlik de sürek- li eleştiri konusu haline geliyor. • • * NATO zirvesine Bush açısından ba- karsak, nasıl bir sonuca varabiliriz? ABD kamuoyunun ne tepki vereceği- ni önümüzdeki günlerdegöreceğiz. Fa- kat kararlarda ortaya çıkan somut tab- lo, Bush'un Irak konusunda istediği desteği aldığını göstermiyor. "Yardım ederiz" diyorlar, ancak Irak'ta kimse ABD ile sorumluluğu paytaşmak iste- miyor. ABD Başkanı Bush ise "Demokra- tik bir Irak konusunda anlaştık" diye- rek kendi iç kamuoyuna mesaj verme- ye gayret ediyor. Bush'un, 500 kişilik koca bir heyetle çıktığı Avrupa yol- culuğunu, seçimden önceki en büyük ve en tantanalı gezi olarak ele alabiliriz. Buralarda dünyaya yeni bir şekil veril- di mi sorusu pek de anlamlı değil. Çünkü Irak'ta yoğunlaşan hesaplaş- ma, dünyanın büyüklerinin tek baş- larına vereceği kararların yeterli ol- madığını gösteriyor. Dünyanın yoksul ve ezilen ülkeleri de Irak'la biriikte bu hesaplaşmanın diğer kutbunu oluş- turuyor. Bush, Avrupa liderleriyle arasını düzeltebilir. Bazı adımlar da atabilir. An- cak asıl olan Irak ve Fılistin'deki durum. Bush, oralarda ne yapacak? Bush'un kaderi daha çok Irakta şekilleniyor. Irak halkının direnme gücü, Bush'u kol- tuğundan edebilir.