Katalog

SAYFA CUMHURİYET 15HAZİRAN2004SAL 14 kultur(Ş cumhuriyet.com.tr SAHNEDEN AYŞEGÜL YÜKSEL Oyunlanyla 'şimdi' ve'burada'VasrfOngören'i 20 yıl önce yitirdik. HoIIanda'da sürgündeydi. 12 Eylül döneminin sürgünlerinden. 1980'ler boyunca oyun yazarlannın, tiyatro- culann. sanatçılann nasıl bir suskun- luğa tutsak edildiklerini belleksiz top- Iumumuzda büyük çogunluk anım- samıyordur şimdi. Yazarlann kendi yapıtlanna otosansür uyguladıkları bir dönem. Dahası, iktidardaki bü- yüklerimizin Devlet Tiyatrolan'na 'iç kapaücı' oyunlar yerine, toplumun moralini düzeltecek 'eğlenceK' oyun- lar sergilenmesini öğütlediği yıllar... Tiyatro, seyircinin yaşadığı evren- sel/toplumsal/politik süreçte oluşmuş alımlama yetisine 'şimdi' ve 'burada' seslenen sanattır. VasıfÖngören bu ger- çeğin bilincinde olan bir tiyatro insa- nıydı. Türkiye'nin içinden geçtiği 12 Eylül sürecinde tiyatronun bu vazge- çilmez koşulunun gerçekleşmeyece- ğini bilenlerden... Bu nedenle çalışmalannı Batı Ber- lin ve Amsterdam'da sürdürdü. Ams- terdamda ani bir kalp krizi sonucun- da öldüğünde 46 yaşındaydı. Yaşa- saydı bugün ancak 66 yaşına gelmiş olacaktı. Tiyatro yazarlan için olgun- luk dönemi. Neyse ki, Öngören ol- gunluk dönemine çok daha önce ulaş- mıştı. Onu ilk kez Ionesco'nun 'Amedee' oyunun- da izlemiştim. Gençlik Tiyatrosu'nun üniver- siteli oyunculanndandı. Yıl 1962olmalı. 196O'lı yıllarda Gençlik Tiyatrosu ile altı yıl üst üste Erlangen Festrvali'ne kanlrruştı. Sonra Brecht'in tiyatrosu Berliner Ensemble'da dört yıl bo- yunca Manfred WeckwertiTin reji çalışmala- nna katıldı. 1965"te yazdıgı ilk oyunu 'Göç', îstanbul Uluslararası Tiyatro Şenligi'nde, Gençlik Tiyatrosu tarafından sahnelenerek ikincilik ödülü aldı. Altın 10 yıl 1970-80 dönemi, Vasıf Öngören'in tiyatro tarihimize imzasını attığı 'yükseHş' yıllandır. Kurdugu Ankara Birliği Sahnesinde 'Asiye Nasıl Kurtulur?'un 197O'te ilk sahnelenişı; 1971 'de Brecht'in 'Adam Adamdır' oyununun Türkiye prömiyeri, 'Göç' oyununun 'Alman- irmiyıl önce yitirdiğimiz Vasıf Öngören'in oyunları 70'lı yıllarda yaşanan toplumsal /politik duyarlılık ikliminde seyirciyle kolayca bütünleşmişti. Bu oyunların, geçen zaman karşısında da başarılı bir sınav verdiğini görüyoruz. ya Defteri' başlığıyla yeniden yazılıp sahne- lenişı, 'Aaye'nın Dostlar Tiyatrosu tarafından sunuluşu; Öngören'in, 12 Mart döneminde hapiste yaşadığı 1972-74 yıllan arasında 'Oyun Nasıl Oynanmalı?'nın yazıhşı; bu oyunun ön- ce ÎBŞT (1974), sonra da AST (1979) tarafın- dan sunuluşu; îstanbul Bırlık Sahnesi'nin ku- ruluşu ve Brecht'in 'Sezuan'ın lyi İnsanT oyu- nunun sahnelenişi (1976), 'Zengin Mutfağı' oyununun ilk kez Îstanbul'da sahnelenişı (1977), aynı oyunun AST yapımı (1978), ödüller, odül- ler, ödüller... NâamHikmet'ten oyunlaştırdı- ğı '141-142'den tnsan Manzaralan'nın Îstan- bul Birlik Sahnesi"nde sunuluşu (1979)... Zeliha Berksoy'dan Meral Taygun'a, Ay- berkÇölok'tan RanaCabbar'a ve Şener Şen'e, Genco Erkal'dan Rutkay Aziz'e ve Altan Er- kekli'ye, Türk tiyatrosunun pek çok saygın emekçisinin katkısıyla gerçekleşen on parlak Vasıf Öngören yılı yaşandı böylece. Ülkemizin politik gündemi durmadan değiş- meseydi. bu altın yıllara daha niceleri eklene- bılırdı... Öngören, Brecht'in epik-diyalektik tiyatro anlayışını Türk seyirlik geleneğiyle ilginç bir bireşimde buluşrurmayı başarmıştır. Bir oyun yazan için çok kısa sayılabilecek yaşamından akıp gelen ve seyircısi ile "vazıldıklan aşama- da' da buluşabılmış oyunlan Marksıst dıyalek- tiğin yörüngesine oturtulmuş tartışmalardan oluşur. Yazar, kapitalist düzende 'ayununku- rallan'na uymayanlar için öngörülen 'yazgı' altında ezilmiş insanlann, bireysel 'şans'ı ya- kalama -böyle bir 'şans'ın var olduğuna inan- ma- yanılgısını gösteren oyunlannda, bir yan- dan da 'küçük burjuva ahlak anlayışı'nı sına- va çeker. Egemen düzenin 'makyajı' olan 'kü- çük burjuva ahlakçıbğmT verle bir edene dek... Oyunlar bırbinnden çok farklı olsa da her birinin ekseninde 'bozukdüzen' ile baş etme savaşımı veren 'zordurunTdakı küçük insan- lar bulunur. Bu küçük insanlar zaman içinde ya 'yenilgiye uğrayarak kaçma'yı ('Ahnanya Defteri'), ya oyunu 'kunüına göre oynama'yı ('Asiye Nasıl Kurtulur?' ve 'Oyun Nasıl Oy- nanmalı?') ya da gerçekleri algılamayı ('Zen- gin Mutfağı') öğrenirler. Bu ıçeriği biçımlendiren ise düzdramatik anlatım değil, Öngören'in seyirci ile sahne arasına koyduğu, düşündürücü olduğu denli eğlendirici olan estetik uzaklığı sağlayan 'ya- bancılaştıncı' aniatırndır. Özgün ve çarpıcı ol- duğu denli 'ironik', Öngören'ce 'yadırgatma örgeleri'... Öngören, seyırcisini 'otomatik olarak algı- ladıgı' 'tanıdık' durumlardan yola çıkartıp 'gerçek algılama'yı olanaklı kılan bir 'yaban- cılaştırma' sürecinden geçirerek şaşırtmakta, eğlendirmekte ve düşündürmektedir. Yeşil- çam filmleri. radyo-TV tarhşma'yanşmaprog- ramlan, hızlı bireysel yükseliş öyküleri gibi, popüler kültürde yansryan ve otomatik olarak algıladığımız olgular, Öngören'in bize yaptır- dığı sahne yolculuğunun çıkış noktasını oluş- turur. Oyun süreci ise 'tanıdık' sandığımıza ilk kez bir 'yabancı' gözüyle bakıp eleştirel bir ba- kış açısına ulaşmamızı sağlar. Vasıf 'şlmdl' ve 'burada1 Oyunların gün yüzüne ilk çıktığı 1970'li yıllarda yaşanan toplumsal politik duyarlılık ikliminde seyırcısiyle kolayca bütünleşen Ön- gören oyunlannın, geçen zaman karşısında da başanlı bir sınav verdiğini görüyoruz. Yazarın paımak bastığı olgulardan her biri, toplumsal-ekonomık-politik-kültürelyaşamı- mız içindeki belirleyiciliğini koruyor çünkü. Geçen zaman ıçınde. ironiler^çelişkilerbüsbü- tün dennleşiyor. Öngören'ın oyunlan, gençlerimızin işe ve aşa ulaşma yolunda yaşadığı ideolojik çarpıl- malann, kestırme yoldan şarkıCLmanken su- nucuşovgirl-şovmenDJ VJ olmak isteyen uyanıklann. kayıt dışı ekonomide ezilen ve ta- cize uğrayan Asiye "lenn, kurtuluşu yurtdışın- da çalışmakta arayan sahipsiz insanlann git- gide artmakta olduğu ülkemizde sanki yeni ya- zılmış gibi. OÇünkü sağlam bir ideolojik temele dayan- dınlmış, yalnız zekâ ile değil, akıl ile yoğrul- muş incelikli, oyunlar bunlar. Vasıf Öngören'in oyunlannın ilk ve/ya da en parlak yapımlannın izleyicisi olabildiğim için şanslı ve mutlu sayıyorum kendimi... ENKA yeni sezonu perşembe günü Kent Oyunculan'nın sahnelediği 'Oscar ve Pembeli Meleği' ile açıyor Yenüenen açıkhavatiyatrosuKültür Servisi - Enka Kültür ve Sanat yaz etkinliklerine sahne olan ENKA 'Açıkhava Tiyatro- su' bu yıl yeni bir görünüme ka- vuştu. Çelik konstrüksiyon olarak tasarlanan sahne örtüsü, var olan oturma düzeni ve sahnenin üze- rine ek olarak geldi ve tiyatroyu tamamladı. Miman tasanmını Emre Er- kan'ın, sahne tekniği ve uygula- ması Nefan'm danışmanlığını Işıl Kasapoğlu'nun üstlendiği sahne örtüsü, sahne tekniğine katkıda bu- lunmasının yanı sıra ışık ve ses sis- temlerine de yetkin bir destek sağ- layacak. ENKA Kültür ve Sanat'ın dü- zenlediği kültür etkinleri kapsa- mında yenilenen ENKA Açıkha- va Tiyatrosu'nda 17 Haziran'da sa- at 21.15'te Kent Oyunculan 'Os- car ve Pembeli Meleği'ni sanele- yecek. EricEnunanuelSchmitt'ın yazdıgı, Serap Babür'ün çevin- sini yaptığı oyunda 10 yaşındakı Oscar ile onun pembeli meleği Mummy'nin dostluğunu konu alı- yor. Oyunda yönetmen ve oyun- cu olarak YIÖE Kenter sanatsever- lerle buluşuyor. 22 Haziran'da Cengiz Baysal'ın son albümün- den adını alan 'Yıldızlann Üstün- de' caz konseri tstanbullu müzik- severlerle buluşacak. 24 Haziran'da Musa Eroğju'nun vereceği konserin ardından 29 Haziran'da Tiyatrokare Derya BaykaTın oynadığı 'Ben Boşam- yorunT adlı oyunu sahneleyecek. Daha sonra 1 Temmuz'da 'Ne>' konseri, 6 Temmuz'da Altan Er- kekli nın 'İnadına Yaşamak' ad- lı oyunu, 8 Temmuz'da 'Mosko- va Balalayka Dörtlüsü'nün kon- seri. 13 Temmuz'da Sadri Alışık Tiyatrosu'nun 'KomikPara' ad- lı oyunu, 15 Temmuz'da 'Ince- saz' konseri, 20 Temmuz'da Se- maver Kumpanya'nın 'Mem ile Zin' adlı oyunu, 27 Temmuz'da Dostlar Tiyatrosu'nun 'Fay Hat- ü', 29 Temmuz'da 'Aşkta Her şe> Mümkün' adlı film gibi birçok et- kınlik Istanbullu sanatseverlerin beğenisine sunulacak. (0 212 276 22 14) YAZIODASI SELİM İLERİ v Güzide SabPi'nin Ölümsüz Eseri 1 (3) Ölmüş Bir Kadının Evrak-ı Metrukesi hep kavu şamamak romansını söyler. Fikret'le Doktor Neja arasındaki engeller sayılacak gibi değildir: Devrin töresi, ahlak anlayışı, her ikisinin de evl oluşlan, Fikret'in yaşlı kocasına bağlılığı, Nejat'ır çocuklannasevgisi, dininve toplumun yargısı... Uza- tın uzatabildiğiniz kadar. Yine de 'aş/c'tan büsbütün vazgeçilemez. Üstelik bu romanda aşk acısından bitkin düşer yalnız Fikret, kadın kahraman değildir. Erkek kah- raman da sevdiği kadın için bol bol gözyaşı dö- ker. 'Erkeğin gözyaşlan', hele o yıllarda, hanım okur- lar için herhalde pek çekici olmalıdır: "Ayaklanmın ucuna basa basa bulunduğu oda- nın önüne geldim. Kapı aralıktı. Usulca içeri gir- dim. Katiyen duymadı. Ben hayretten donmuş- tum. Kollannı yazıhanesinin üzerine dayamış ve ba- şını eileri arasına almış, ağlıyordu. Anlıyor musu- nuz?Ben, ilkdefazevcimiağlargörüyorum. önün- de, iki tane kurumuş beyaz gül ve buruşmuş bir kâğıt parçası vardı." Tahmin edileceği gibi, beyaz güller de, buruşuk kâğıt parçası da Fikret'ten hatıradır. Okumaya de- vam edelim: "Gözyaşlan bu beyaz güllerin üzerine damla damla akıyordu. Birkaç adım daha yürüdüm. Bu hafifgürültü üzerine başını çevirdi. Beni görünce o kadar şaşırdı ki, ne yapacağını bilememezlik içinde gülleri derhal kitapların arasına soktu. Koştum, önündeki kâğıdı kaptım." Buradaki anlatıcı, Doktor Nejat'ın eşi Mediha'dır. Sade hatta bilgisiz, kendi halinde bir ev kadını. Ba- şına gelen yasak aşk yıkımını rastlantıyla öğreni- yor. Gelgelelim Ölmüş Bir Kadının Evrak-ı Metruke- si için gözyaşı döken Cihangirli hanımlann hiçbiri Mediha'ya acımıyordu. Hiçbiri, sanmam ki, ken- dıni Mediha'nın yerine koysun... Roman büyülemişti. Kim bilirevlerde kaç kezöy- le, kocalannın ceplerini, yazı masalannı kanştırmış- ken, bu hanımlar şimdi Doktor Nejat'ın kansına du- dak büküyorlardı. Kişisel hayatlarında kim bilir hangi kuşkularla boğuşmuşken, bu hanımlar, Fik- ret'in beyaz gülleri ve Nejat'ın bir kâğıt parçasına çiziktirdiği sözler için üzülüp duruyorlardı. O sözü de okuyalım: "6 Nisan. Sabahleyin saat sekiz. Mesut bir da- kikanın hatırası..." Bazı romanlann, hem de daha çok, 'edebi' sa- yılmamış romanlann hayatın kılgısıyla kaynaşan bir dokuları oluyor. ölmüş Bir Kadının Evrak-ı Metru- kesi o şanslı romanlardandır. Bana gelince, on yedi yaşımda olmalıydım, bi- raz gülümseyerek, biraz hafifseyerek, ama soluk soluğa okumuştum romanı. Fikret'in ölüp gitmiş- liğini bilmeme rağmen, serüveninde iz sürdüm. Derken zaman geçti, hafîfseyişim sona erdi. Bel- leğimde kalanlarla yetinince, Güzide Sabri'nin günümüz için tarihı anlam taşıdığını ayırt ettim. Yıllarca okunmuş ölmüş Bir Kadının Evrak-ı Metrukesi'ne bir de "zeyl" yazılır. Yani romanın devamı. Güzide Sabri bu kez, mutsuz Fikret'le Ne- jat'ın çocuklannı bir araya getirir; Nedret, Doktor Nejat'ın oğluyla mutlu sona kavuşur. Fakat Nedret adlı bu roman büyük ilgi devşir- mez. Mutlu son okurlara çekici gelmemiştir. Hele o günün okuriarı için gözyaşı daima daha değerlidir. Öneriler: Kitap I Avrupa Kültüründe Kusursuz Dil Arayı- şı, Umberto Eco, Kemal Atakay'ın çevirisi, U- teratür Yayıncılık, 2004. BESAIVTm yeni yönetim kuruhı • Kültür Senisi - Bilim ve Edebiyat Eseri Sahipleri Meslek Birliği'nin (BESAM) Richmond Oteli'nde toplanan üçüncü genel kurulunda yönetim kurulu kendi arasında görev bölümü yaptı ve başkanhğa yeniden Alpay Kabacalı getirildi. tkinci başkanlığa Esen Arslandoğan'ın, genel sekreterliğe Sabri Kuşkonmaz'ın, saymanlığa Yeşim Ağaoğlu'nun, genel sekreter yardımcılığına Behçet Çelik'in getirildiği yeni yönetim kurulunda Nihat Yeğinobalı'yla Arife Kalender de üye olarak görev yapacaklar. ANAMUR CUMOK ÇAGRISI 16 Haziran Çarşamba Saat: 20.00'de Mamure Kalesi bitişiğinde USTA Restoran'da yapacağımız dayanışma yemeğine tüm CUMOK'ları bekliyoruz. lletişim: Güngör Türkeli Tel: 0324 816 49 70 - 814 27 13 KÜÇÜKÇEKMECE 1. İCRA MÜDÜRLÜĞÜ'NDEN MENKULÜN AÇIK AKTTIRMA tLANT DosyaNo: 2004 '821 Tal. Bir borçtan dolayı hacizli ve aşağıda cıns, mıktar ve kıymetleri yazılı mallar satışa çıkartılmıştır. Birincı arttırma 23.06.2004 günü saat 10.00-10.10'da Cennet Mahallesi Yavuzse- lim Caddesı Yavuz Apartmanı No 29 B-D adresınde yapılacak o günü kıymetlenn yüzde 60'ma isteklı bulunmadığı takdırde 28 06 2004 günü aynı yer ve saatte 2 art- tırma yapılarak satılacağı. Şu kadar kı, arttırma bedelınin malın tahmin edilen kıvıne- tinın yüzde 40'ını bulmasının ve satış ısteyenın alacağına rüçhanı olan alacaklının toplamından fazla olmasının ve bundan başka paraya çevirme ve paylann paylaştırma masraflannın geçmesmin şart olduğu, mahcuzun satış bedelı üzerinden yüzde 18 ora- nında KDV'nin alıcıya aıt olacağı ve satış şartnamesının icra dosyasında görülebıle- ceği. masrafı verildığı takdırde şartnamenın bir örneğınin ısteyene göndenlebıleceğı. fazla bılgı almak ısteyenlerin vııkanda yazılı dosya numarası iîe dairemize baş\aırma- lan ilan olunur 27.05 2004 Muhammen Kıvmeti (Liral Adedi Cinsi Mahiveti >e Önemli Nitelikleri 1 Adet Tesan marka sencı paskal makınesr 2 Adet Sıruba Recme W122-364 model 4152161 300254C-< 1 adet sen yok) 8 Adet Sıruba Ovarlak 40077413- 40030741 5013437 H 5011692. S5011697. Y Sen Yok 5010186. H5033414, N501694-S 11 Adet Sıruba marka düz dikiş makınesı 5255503, 5013486. 5246850, 5246754, 5247217. 5247298. 5246848, 5255314, 5293086 1 Adet Baskül Deltar marka 500'lük 1.200 000.000-TL 2 100.000.000 -TL 3.200.OOO.0OO.-TL 2.200.000.000.-TL 800.000.000.-TL Basm. 27156 t «an ıl«v)l !«»* 4e 1*» kllkr n lflümt;t:rt llaı k:ı;< lıııaı;ı *JS:M jln • Hıtt<ıll«tmn|^ılıTjiı«nılMnlicIlı<r lı Tttrniı|ürf StMkr •« Ka 'jMtfMMt t [MılJ'-E .1 -•• İtt *İ1 J?C , ' .Jorgon bn ömür öoyu süıentojı/ıWıdevrimo savaşttnmdo Afdınlonmo'fi lanhsel ıçetiğinde fanoyarakAnodolu'yu bû/ün/eş//ren fıkır ûoğtultusunâo yümyor. soğduyu, sevgı, gûven ve dengeyı so! ye/pozeye oşılamaya çalışıyor.' ^ ^ ^ HbonSÜÇUK I\ 1 11 J^-3 Sönmez Targan'ın "YEŞİL TUZAK" Kitabı bOtün kitapçılardv Genel Dağttım Blrtejlm Ooğıtım. lel 02» 526 86 65 Fax 0212 511 04 72 Hosot Yoyınlon P K )M Sıriecı /IS1ANBUİ AMC4RA ASLİ\T BİRİNCİ TİCARET MAHKEMESİ'NDEN 1999 396 E. 2004 157 K. Davacı SS. As. Karapürçek Konut Yapı Kooperatifı vekılı tarafından, davalılar Bahtıyar Özbakır, Ali Şahin, Behçet Aslan aleyhıne mahkememize açılan borçlu olmadığının tespıtı davasında; Davacının da\alılara Ankara 29. İcra Müdürlüğü'nün 1999 5208 sayılı dosyasına konu 2 500.000.000.-TL. senet- ten dolayı borçlu olmadığının tespıtıne, 201.992 000 -TL. yargılama gıderı. 760.500.000 -TL. vekâlet ücreti ve 73 933 000 -TL bakıye harcın da%alılardan müşterek ve müteselsılen tahsılıne karar venlmıştır Işbu ılanın vayımlandığj taribten ıtıbaren 15 gün ıçinde temyiz edilmediği takdirde kesınleşeceğı davalılara karar teblıöı yenne kaım olmak üzere ilanen teblıg olunur 03.06.2004 _ Basın: 27499 TANTIK CAFE RESTAURANT HER SALI EZÇİNİN CUN1ÜCÜ VE HER AKŞAM CANLI HALK MÜZlGl İST1KLAL CAD. BALO SOK. NO:1 KAT J BEYOCLL1 www.ountikbjr.rom Rezervasyon: 0 212 293 65 15 /' v iirfoeotantikbar.com 0 Z12 245 II «*7 / Cumhuriyett a p 1 IRAK BATAKLIGINDA TÜRK-AMERİKAN İLİŞKİLERİ Mustafa Balbay Turk-Amerıkan ıhşkılennı oennlemesıne 'nceleyen uzun yıilann ınış çıbşlarını kıtaplaştıran pek çok tarıhçımız, araştırrnacımız yczariTiız var Ben ıkı jlke ı!ışkilerın ; uzun zaman dılim:nde ırdelemek /erıne sadece Irak olayı çerçevesmde ^e bır yıllık zaman dılimınde konu ettım r iğ Pazarlama A.Ş. Türkocağı Cad. No:39/41 _ 34334 Cağaloğlu-lstaDbııl ^ Tel:(0212) 514 01 96 Faks:(0212) 514 01 95