Katalog

f-l HAZİRAN20O4CUMA CUMHURİYET SAYFA DIZI Son seçimlerde 150 ilçe, 1007 beldede aday bile çıkartamayan parti, politikalannı tekrar masaya yatınyor GüneydoğüCHP'yiımuttuCHP, yerel seçimde Doğu y daki oy oranının yüzde 8.8'de kalarak "alarm " vermesiüzerineyıllar sonra Kürt sorununa tekrar ciddi biçimde eğilme kararı aldı. Bölgede var olamamanın nedenlerini sorgulamaya başlayan CHP, başta köye dönüşprojesi olmak üzereKürtpolitikasım masayayattrdu CHP'nin hesabında DEHAP'tan kaçan oylar da var. Sol geleceğini arıvor Partinin yerel seçimlerde büyük bölümü Doğu ve Güneydoğü'da olmak üzere 150 ilçe ve 1007 beldede aday bile çıkarmaması, buralardaki "iddiasımn" boyutlarını da gö'zler önüne serdi. CHP'li Doğu ve Güneydoğü milletvekilleri ise partinin, bakış açısını değiştirerek Kürt kimliğini bir gerçek olarak kabul etmesini istiyorlar. SHP'nin Kürt raporu Dönemin GenelSekreteri Baykal: 'Kültiirel korunmalı'HP'nin büyük tartışmalar yaratan 1989 tarıhli "Doğu ve Güneydoğü Sonınlanna Bakış ve Çözüm Önerileri" raporunu, dönemin genel sekreteri Deniz Baykal başkanhğında Fuat Atalay, Hiknıet Çetin, Cunıhur Keskin ve Eşref Erdem'den oluşturulan komisyon hazırladı. Baykal'ın raporun önsözüne koyduğu şu cümleler çarpıcıydı: "Türkhe. insanlann diL etnik köken, gelenek, kültür farkiılaşmasinı toplumun bütünlüğü içinde ortaya koymalanndan korkmamabdır. Devietin, bu farkhlaşmalan yasaklar koyarak engellemesi de, özendirmesi de yanhşür. Asimilas> ona, varolan bir etnik yapıyı inkâra dönük yaklaşımlarla bu sorunun çözülemeyeceği arük anlaşılmahdır." Türkçeden farklı dillerin kullanılması hakkında bir de yasa önerisi hazırlayan komisyonun raporunda, şu unsurlara dikkat çekilmişti: • Olağanüstü yaşam koşullan ve yıllardır süren uygulamalar, bölgede yaşayan insanlar için bir kimlik bunalımı doğurmuştur. Bunalım, devletin yurttaşlara bakışıyla ilgilidir. Yanlış yönetim anlayışının yarattığı tepki sonucu yurttaşlar yabancılaşma içıne sürüklenmektedir. Yörede ciddi bir güven bunahmı yaşanmaktadır. ^ Kimlik bunahmının kaygı verici bir boyuta ulaşması, Türkiye'de demokrasinin askıya ahndığı dönemle çakışmaktadır. Bu dönemde sorunlara sürekli demokrasi dışı çözümler aranarak sorunlann varlığı demokrasi dışı yönetimlerin ve yöntemlerin kalıcılığına gerekçe gösterilmek istenmiştir. Devlet terör tuzağına düşnıemeü • Silahlı mücadelede doğrudan taraf olmayan yurttaşlann, kitlesel soruşturmalarla, rutuklamalarla karşı karşıya bırakılması, haksızlıklarla birlikte yaşamaya mahkûm edilmesi. yurttaşlan resmi otoritelere karşı tepki gösterme konumuna getirmişrir. Bu uygulamalarla eğer bir kısım yurttaş eylemlere sempati duymaya başlıyorsa, silahlı eylem amacına ulaşmış. devlet de tuzağa düşmüş demektir. Oysa devlet "terör tuzağTna düşmemenin yollannı bulmalıdır. •Tek bir ırkı ön plana çıkaran politikalar çağdaş olamaz, çözüm de getümez. Türkiye'nin kültür zenginliğini, toplumdaki çeşitlüiği farklı anadiUerin varhğını ülke bütünlüğünün önünde bir siyasal engel olarak görmek ve buna göre politika oluşturmak yanlıştır. t/ Özel Bölgesel Kalkınma Planı uygulanmalı. Işsizlik, sanayileşme ve ekonomik gelişmeye hız verilerek çözülmeü. Sağlık hizmetleri yaygınlaştınlmah. Eğitimde firsat eşitliği sağlanmalı. i/ Halkı etnik ayncalığa dayalı silahlı mücadelenin içinde yer almaması terörü önlemede en önemli dayanaktır. Halka sahip çıkmak zorundayız. Olaylann ve sorunlann halkla vehalkın desteğiyle aşılabileceğine inanıyoruz. •Yurttaşlann anadillerinde konuşabilmeleri, yazabilmeleri, öğretebilmeleri güvence altına aluımalı. BAHAR TANRISEVER C HP, son seçimlerde Batı'nın partisı olduğunu bir kez daha ortaya koydu. Doğu'dakı oy oranı yüzde 8.8'de kalan CHP, bölgede var olamamasmın nedenlerini sorgulamaya başladı. Doğu ve Güneydoğü'da etkin olmak için harekete geçerek, başta Köye Dönüş Projesi olmak üzere Kürt politikasım yeniden masaya yatıran CHP, DEHAP'tan kaçan oylan da çekebılmeyi hesaplıyor. CHP'li bölge milletvekilleri ise partinin, bakış açısını değiştirerek Kürt kimliğini bir gerçek olarak kabul etmesini ıstıyorlar. CHP'liler bölgede etkın olamamalanna neden olarak, etnik gruplara yönelik politika yapan partiler ve hükümetın vaatleriyle halka ümıt vermesını gösteriyor. Ancak partinin büyük bölümü Doğu ve Güneydoğü"da olmak üzere 150 ilçe ve 1007 beldede aday bile çıkarmaması. buralardaki "iddiasınnT boyutlannı daha seçımler öncesinde gözler önüne sermişti. "Güçbirliği''nin başansızlığı, CHP lideri Baykal'ı umutlandırdı. Bir komisyon oluşrurularak politika üretilmesi karan alındı. Komisyonun taslak raporunda, Kürt sorununun yeniden irdelenerek Köye Dönüş Projesi'nin uygulanması için her türlü gınşımde bulunulması önerildi. Raporda aynca Doğu ve Güneydoğü Anadolu'dan göç etmek zorunda kalanlann rehabılıtasyonunun sağlanması. üretim ve ıstıhdama yönelik projeler yapılması, konut ve altyapı sorunlannı gidermeye yönelik gerekli adımlann atılması, göç edenlere geriye dönüş konusunda teşvikler uygulanması ve teşvik için gerekli kaynağın sağlanması gerektiğı vurgulandı. Ancak Doğu ve Güneydoğü 'nun sorunlan "Köye Dönüş" gibi projeleri çoktan aştığı için, 28 Mart yerel seçimlerinde tüm bölgelerde AKP birinci parti oldu. Seçim sonuçlarına göre partilerin bölgelerdeki oy oranları şöyle: BÖLGELER Istanbul Trakya Marmara Ege Iç Batı Anadolu Akdeniz Karadeniz Orta Anadolu Doğu Anadolu G. Doğu Anadolu AKP 42.5 27.3 44.0 34.2 45.9 34.3 45.8 48.0 38.8 38.8 CHP 25.8 26.6 17.0 28.1 15.2 21.0 13.9 14.5 8.8 11.4 İMKI MHP 5.1 8.9 8.4 8.2 13.6 17.3 10.9 13.2 9.6 4.7 DYP 4.2 16.2 11.7 12.4 14.2 10.9 12.0 7.7 10.4 11.5 SHP r SHP 4.9 0.9 1.7 3.3 0.4 5.7 1.1 3.1 12.7 18.3 BSP 6.3 1.0 5.0 0.9 2.3 1.4 3.5 4.0 6.7 5.2 nDSP 1.8 7.2 2.1 1.9 1.8 1.3 2.7 2.8 1.1 0.9 çalışmanın yalnızca bununla sınırlı kalması halinde beklenen sonucu vermeyeceği açık biçimde ortada. Bölgede düzenleyeceği toplantılarla bir dönem kendisine ait olan oylan yeniden kazanmayı hedefleyen CHP'nin öncelikle sosyal ve ekonomik eşitsizliklerin giderilmesini sağlayacak politikalann öncüsü olması gerekıyor. Bölgede yatınmlann önünün açılması, işsizliği giderecek projelere ağırlık verilmesı, teşvik yasalannın uygulanması ve altyapının gerçekleştınlmesi de acıl gereksınimler arasında sayılıyor. Bölge halkı, Avrupa Bırliği'ne (AB) uyum kapsamında çıkanlan ancak uygulamada çeşitli aksaklıklann yaşandığı anadilde radyo ve televizyon yaymı ile anadilde öğretim konusunda da ciddi atılım bekliyor. Insan haklanna azami ölçüde özen ve dikkat gösterilmesi ile kapsamlı bir yargı reformuna gidilmesinin de bölge halkının haklan açısından büyük ilerlemeler getireceği belirtiliyor. CHP'nin söz konusu çalışmasında, 1989'daki Kürt raporundan çok daha ileri açılımlar sergılemesı gerektiğı \ıırgulanıyor. Yine de bu çalışmanın sadece rapor hazırlamakla kalmaması gerektıği de dile getiriliyor. CHP'nin Doğu ve Güneydoğü seçmeninden neden oy alamadığını CHP Genel Sekreter Yardımcısı .Tunceli Milletvekih Sinan Yerlikaya, CHP MYK üyesı ve Muş Milletvekih Şerif Ertuğrul, Diyarbakır Milletvekih Muhsin Koçyiğit ve Şanlıurfa Milletvekih Vedat Melik'e sorduk. Yamtlar şöyle: Sinan Yerlikaya: Işsizlik sorunu büyüyor rürkiye'de Kürt meselesıni ortaya koyan ve Kürt raporunu hazırlayan ilk partiyiz. Kürt kimhğınin tanınmasında, onun dilini, kültürünü kullanmasında hiçbir sakınca görmüyoruz. Kürt vatandaşlann yaşadığı Doğu ve Güneydoğü'daki yatınmlar aşağıya çekildi. Işsizlik, altyapı sorunlan giderek büyüyor. Yatırım ve altyapının bir an önce gerçekleştirilmesini istiyoruz. Olaylar nedeniyle bölgeden aynlan vatandaşlann geri dönme taleplerinin değerlendirilmesı ve mali destek verilmesi gerekiyor. CHP'nin 1995 yıhnda ismini koyduğu Köye Dönüş Projesi için devlet ciddi adımlar atmalı. Köyü yakılan, boşaltılan insanlann evleri yeniden yapılmah, kaybettikleri tarla ve hayvansal varlık geri verilmeli. BAVO BAYKAL BI BAŞBAKAN İŞ-AŞ LAZ1MA CHP MARDİN m Muhsin Koçyiğit: Anlayış, adalet ve istihdam Muhsin Koçyiğit ŞERİF ERTUĞRUL: Sadece 'Köye Dönüş' sorunlan çözmez VEDAT MELIK: CHP sorun çözücü sorununa ilişkin çalışma sadece Kö- ye Dönüş ile sınırlı kalmaz. Sorunun sosyal, eko- nomik, siyasal boyutu var. Par- tinin bütün politikalan gözden geçirilecek. 1989'daki Kürt Ra- poru'na bağlı kalmamak lazım, gelinen noktada talepler de ko- şullar da değişti. Bu, oya dönük bir çalışma da değil. Köye Dö- nüş Projesi mağduriyetleri gi- dermekten çok uzak. Inanın Kürtlerin durumu alarm veriyor. Bir şekilde terörden etkilenme- yen tek vatandaş yok. Türki- ye'de Kürt nüfusu 20 milyonun altında değil. Etnik anlamda bir aynmı kabul etmiyoruz. An- cak Kürtler de kültürlerini öz- gürce geliştirebilmeli. AB ile ilgili olarak yapılan demokratik açılımlar kâğıt üze- rindekalmamalı. SHP-DEHAP ittifakı fiyaskoyla sonuçlandı. Kurumsal bir işbirliğinin sonuç getırmeyeceğini bildiğimiz için biz böyle bir şey düşünmedik. T\ parti olmalı 1ürkiye'nin ana kurucu unsurlanndan biri de Kürtlerdir. însan ken- di kurduğu devleti bölmez. Ben Kürtüm, dedem Kuvayı Milliye- ci. Ben nasıl kalkıp TC'yi böl- meye çahşınm? Hamasi lafla- nn bir anlamı yok. CHP'nin Kürt sorununa iliş- kin çalışmasının yararlı olacağı- nı düşünmüyorum. Cünkü soru- nun temeline inilmiyor. Bura- dan yalnızca Köye Dönüş Pro- jesi çıkarsa siz olayı PKK ile sı- nırlamış olursunuz. Türkiye ka- muoyunun ülkenin etnik yapısıy- la ilgili bilgilendirilmesi gereki- yor. Kürtler yatınm bekliyor. CHP, AB uyum yasalannı uy- gulamaya çalışacak parti olma- lı. Etnik yapıyı çok iyi tahlil eden ve savunan bir parti olmalı. Ama şu anda böyle değil. Devlet ana- dilde eğrtim vermemeli ama üni- versitede bir Kürdoloji bölümü açılabilir. CHP, onun bunun oyuna göz dikeceğine, ülkenin sorunlannı çözen parti olmalı. ölgeye 3 aşamada yaklaşım önemli: Anlayış, adalet ve istihdam. Devlet, bölgeye ve bölge insanlanna bakış açısını değiştirmeli. Yurttaşlann hepsini kucaklamalı ve onlara güvenmeli. Devlet öncelikle boşaltılan köylere geri dönüşü sağlayacak 5-6 milyar dolarlık gerçekçi bir projeyi uygulamaya koymalı, insanlann yaralannı sarmalı. Bölgeye militarist değil, daha insancıl ve sıcak yaklaşılmah. Bölge sürgün yeri olmaktan çıkanlmah. Bölgeye, insanlara değer veren, sıcak yaklaşan, yetenekli, bilgili, halkla kucaklaşan kamu görevlileri atanmalı. Bir insan haklan izleme komitesi kurularak hastane, hapishane ve karakollarda görev yapması sağlanmalı. Devlet bölgedeki insanlara potansiyel suçlu gözüyle bakmamalı. Kimlik ve kişiliklerine saygı göstermelı. Baskıcı, dayatmacı anlayışlar yerine demokratik anlayışlar egemen küınmalı. Hukukta çifte standarda son verilmeli. Ulusal bağımsızlık. dayatmacı yasalarla korunmaya çalışılmamalı. Özgürlüğü geliştirerek ve insana değer vererek toplumsal bütünlük sağlanmalı. Cezaevi koşullan değiştirilmeli. Işkenceyle mücadele gerçekten sağlanmah. CHP bakış açısını değiştirmeli, Kürt kimliğini bir gerçek olarak kabul edip onlann ekonomik, sosyal. kültürel haklannı alabihneleri için mücadele vermeli, önderlik etmeli. Bölgeye çok daha fazla gitmeli, orada sivil toplum örgütleriyle ilişki içine girmeli. Taleplerinin neler olduğunu saptayıp, bunlar doğrultusunda gerekli düzenlemeleri yapmak üzere Meclis'te harekete geçmeli. DEHAP'lı seçmen, her seçimde oy verip sonuç alamadığını gördü. Meclis'te temsil edilemıyorlar. Ulusal düzeyde politika yapan partilere yönelme başladt. CHP bu aşamada Kürt politikasını gerçekçi biçimde gözden geçirerek sorunlan ortadan kaldıracak şekilde bölgeye açılım yapmalıdır. AKP Islam kimliğini kullanarak oylan çekmeye çalışıyor. Biz de Kürt kimliğini kullanıp ona saygı göstererek DEHAP'tan kaçan demokratik, özgürlükçü insanlan kucaklamalıyız. Onlann taleplerini karşılamalıyız. Bu kişilere hitap edersek CHP'de yer alacaklardır. Y A R I N : C ü ç b i r l i ğ i ' n e d e n g ü ç s ü z k a l d ı ? S H P v e D E H A P 1 1 d e r I e r i n e d l y o r ?