Katalog

TW MAVIS 2004 PERŞEMBE CUMHURİYET SAYFA HABERLER ABDÜLCANBAZ TURHAN SELÇUK DürUSÎ TArİAlII İSTAN3UL «ABDÖLCAN2AZ1 15 HAPİKCJLAD3 MAC2HAIA3I V i- Artan fiyatlar, yeni kriz endişesi yaratırken üretim bölgeleri savaş alanı haline geldi Dünyanın kanı: Petrol• Almanya'da yayımlanan Der Spiegel dergisindeki yazıya göre geçmiş dönemlerde petrol, savaş için bir araçtı. Savaş gemileri, panzerler ve uçaklann çalışmasını sağlıyordu. Günümüzde ise petrol bir savaş nedeni. Başka deyişle artık petrolle değil petrol için savaşılıyor. ÇeviriServisi-İnsanoğlu.son 150 yılda 950 milyar varil petrol üretti ve tüketti. Artan dünya nüfusu, ba- zı ülkelerdeki ekonomik dengele- nn değışımi gıbı unsurlann etkisıy- le gereksinimin artaca- ğına kesin gözüyle ba- kılıyor. Yapılan hesap- lar şimdi yılda toplam 29 milyar varil olan pet- rol gereksiniminın 2020 yılında 42 milyar vari- İe çıkacağinı gösteri- yor. Son dönemde petrol fiyatlannın artması ve kaynaklann küresel ge- reksınim için yeterli olup olmadığı tarhşma- lan ıse akla * Dünya ye- ni bir petrol krizmin eşi- ğmdemi" sorusunu ge- tiriyor. Daha da önem- lisı ihtiyacı karşılaya- cak kadar petrol rezer- vi olup olmadığının tar- tışıldığı bırortamda var olan ve var olduğu söy- En fazla Rusya Suudi Arabistan ABD Meksaka Iran Çın Norveç Kanada Bntanya B Arap Emıriığı petrol üretenler... 84901 20040 ,Ş^"M ?nn.Tte rlıiryadakı VnV gunlûk tuketım 7 9 1 0 | (bm vanl btnm alınmıştır ^ ^ 0 | Dunyada 37801 TOgfc 3410J oofiO1 2003'te dünyadakı ^ ^ ^ ^ /bfn vanl bınm altrmıştır) 3000| ^>^w 12290 CtoVîMk 12290 M»»r . ve tüketenler 5630 5400 2680 2640 2290 2200 2170 _ 2090 2060 J ABD i Japonya \ Pusya ı Almanya •- ndrstan | Guney Kore <a^ada j Brezılya 1 Fransa Dünyanın petrol üretinıinde ikinci ülkesi olan Suudi Arabistan'daki rafinerilerin İslamcı terörün hedefı haline gelmesi endişe yaraüyor. Irak'taki petrol kuyulannm güvenüği de tehdit alünda. ABD ve tngiltere işgal güçleri petrol üretim merkezlerini 15 bin güvenhk görevlisiyle koruyor. Irak'ın güneyinde görev yapan İngitiz askeri bunlardan sadece biri. lenen kaynaklann knz bölgelerinde olması ışı farklı bir boyuta taşıyor. Araçtı. amaç oldu Almanya'da yayımlanan Der Spi- egel dergisindeki yazıya göre geç- miş dönemlerde petrol savaş için bir araçtı. Savaş gemileri, panzerler ve uçaklann çalışmasını sağlıyordu. Günümüzde ise petrol bir savaş ne- deni. Yıllarca petrol üreten bir şir- kette üst düzey yetkili olarak çalı- şan Daniel Yergin'in deyişiyle "en- düstrinin itici kuvveti, dünya mede- niyetlerinin damarlannda dolaşan kan" olan petrol, siyasi kriz, ekono- mik oyun ve tabii sonuç olarak as- keri müdahalelerin nedeni. Başka deyişle artık "petroDe" de- ğil "petroliçin" savaşılıyor. 2000'li yıllarda Haçlı Seferleri'nin yerini "petrol savaşlarT ka\Tamı alabilir gi- bi görününüyor. Uzmanlara göre, petrol üreten ve rezervlere sahip ülkeler arasında "zengmük" sıralamasında ılk sıra- larda yer alan ülkeler arasında Rus- ya. Suudi Arabistan. Iran gibı kriz bölgelerinın olması bu tezin doğru- luk payını arttınyor. Ekonoml etkllenlyor Geçen hafta, ABD'de bir varil pet- rolün fiyatı 41 dolann (yaklaşık 62 mılyon lira) üzerine çıktı. Kurşun- suz süper benzınin litresi Alman- ya'da 1.2 Euro'ya (yaklaşık 2.2 mil- yon lira) satıldı. Endüstri kollan ve averaj tüketi- ci için artan bu fiyatlann borsaya, enflasyona ve dolayısıyla küresel ekonomıyeetkisıbüyük. 1997-1998 yıllannda yaşanan Asya'daki ekono- mik kriz sonrasında fıyatlar artmış- tı, 11 Eylül sonrasında da artış sür- dü. Bir yılı aşkın süre önce Irak'ın ışgal edilmesı sonrasında ise bekle- nenlerin aksine fiyatlar düşmedi. çıkmaya devam ediyor. Bu da "1973, 1979 ve 1990'da yaşanan petrol kri- n kapıda mı" korkusu yaşatıyor. 2O2O'de 42 milyar varile çıkacağı düşünülen petrol gereksinimını kar- şılamak için 1200 milyar varil pet- rol rezervinin yeraltmda olduğunu savunan uzmanlann haklı olup ol- madığı henüz kesin olarak bılinmı- yor. Bu rezervlerin varlığını kesin- leştirmek için milyonlarca dolarlık araştırma yapmak gerekiyor. Bu miktara artı 500 milyar varil petrolün de var olduğunu savunan- lara inanmak da kolay değil. İslamcı terör tehdldl Üretim sıralamasında ıkincı olan Suudi Arabistan'da bulunan dünya- nın en büyük petrol üretım şirketle- rinden Saudi Aramco'nun yetkılile- rinden Nansen Saleri, "Bizde yeterli kaynak var. Torunlanmıza değil to- runlanmızın torunlaruıa bile yeter" dese de ülkenin ıstikrarlı bır ülke ol- maması güvensizlik yarahyor. Ülke- de, petrol şirketlerinin İslamcı terö- rün hedefi haline gelmesi de ayn bir sorun. Üretim sıralamasının beşinci- si Iran'dakı molla rejimı söz konusu olduğunda da aynı güvensizlik orta- mı geçerlı. Petrol üreten ülkelerin bi- nncı sırasına yerleşen Rusya'da ise Devlet Başkanı Vladimir Putin'in sektörün devlet konrrolünde olma- sıru ıstemesi işleri zorlaştınyor. Dün- yanın petrol rezem açısından en zen- gın ülkelerinden Irak'taki kaynak- lardan yeterli derecede yararlanılamı- yor. Saddam Hüseyin döneminde günde 3.5 milyon varil olan üretim günde 2.4 milyon varile düştü. Bu tablo özellikle Batılı tüketıci- lerin gözünü korkutuyor. Çünkü on- lar daha çok enerjı tüketiyor. Bır Amerikalı yılda ortalama 26 vanl petrol tüketiyor. Bu rakam her ne kadar dışa açılan ülkede otomobıl ve benzeri satışlannın dolayısıyla da enerji tüketımı artsa da Çin'de kişı başma 1.8, Hınth için ise 0.9 varil. Bakû-Tiflis-Ceyhan petrol boru hat- tının 2005'ten itibaren günde bir milyon varil üretim yapacak olma- sı da Batılı ülkeler için karanhk gö- rünen tabloyu aydınlatmıyor. Bugün dünya petrolleri toplam 43 bin kuyudan sağlanıyor. Bunların yüzde 90'ı 20 yıldan uzun süredir kullanılan kuyular. Her ne kadar pet- rolden sonra gelen enerji kaynağı olan kömürle doğalgaz son yıllarda birbirleriyle yanşa gir- miş olsa da veriler ve in- sanoğlunun 2000'lerde petrolden vazgeçemeye- ceğı gerçeğı gelecekte sı- kıntı yaşanacağını göste- riyor. Petrol çıkarmak için yeraltına ınmeyı sağla- yan teknoloji esldye oran- la daha gelişmiş ve ucuz da olsa ihtiyacın karşı- lanması için kriz bölge- lenne, özellikle de Orta- doğu'ya bağımlı olundu- ğıuıu açıkça gözler önü- ne seriyor. Üretimde üçüncü. tü- ketimde birinci sırada olan ABD'nin Başkan Yardımcısı DickCheney. ihtiyaçlannm yılda yüz- de 2 artacağını. üretimle- rinin de yüzde 3 düşece- ğini söylüyor. Ve 2010'da ülkesinin günde 50 milyon varil pet- rol açığı olacağına işaret ediyor. Bu belki, Irak'a demokrasi getirme isteğini ve Saddam Hüseyin'ın elin- de kitle imha silahı bulundurduğu- nu bahane eden ülkesinin petrol zen- gini Irak'ta savaşmasının gerçek ne- denini açıklıyor! Tabii. ülkedeki pet- rol kuyulannın işgal güçleri tarafin- dan 15 bin güvenlik görevlısiyle ko- runmasının nedenini de. Uzun lafın kısası Batılı ülkelerin Ortadoğu'nun dizginlerinı ellerinde tutma isteğirun de petrolden kaynaklandığını bir kez daha gözler önüne sermış oluyor. Istikrarsız bölgelerdeki zengin kaynaklar | Rusya Dünyanın en büyük petrol ve gaz rezervleri kriz bölgelerinde bulunuyor. 7 milyar vanl binm ahnarak petrol kaynaklan t AVRUPA VE ESKİ SSCB ÜLKELERİ Devlet Başkanı Vıladımir Putin. Batı ve Asya'yla enerji ortaklığı yapmanın duşünü kuruyor. Ancak. kontrolD devlette olan kaynaklann değeriendınlmesı pahalı olacak. 1 milyar metreküp birim alınarak doğalgaz kaynaklan | Azerbaycan Babasının ölümünden sonra llham Aliyev'in Devlet Başkanı olduğu ülkede gruplar arası husumet ve yolsuzluklar süruyor. 7.16 I KUZEY AMERİKA 15,3 7,00 züella ORTA VE GÜNEY AMERİKA AFRİKA İNİIerya 1 Müslümanlar ve Hırıstıyanlar doğal kaynaklar ıçın çatışıyor. Venezüella |Libya Devlet Başkanı Chavez, kısa bır süre yönetımı bıraktı ancak darbe başansız olunca gorevıne döndu Grevler nedenıyle üretim duştü. VVashıngton'dan siyasi destek görmeyen Chavez ABD'yı ambargoyla tehdit ediyor Yakın geçmişte ABD'nin "yeni sevgilısı" konumuna gelen Libya liderı Kaddafi'yle herkes petrol anlaşması yapmak istiyor Ülkedeki siyasi istıkrarsızlık zengin kaynaklann yeterli derecede kullanılmasına engel oluyor. ABD'Iİ şırketler ülkede ış yapmak ıstıyor. Ancak Irak'ta yönetımı devralacak yeni hükümetın tutumu bilinemedığinden birçok şirket anlaşma yapmaktan çekiniyor. 190 milyon Muslümanın yaşadığı ülkede küçük radıkal bir azınlık grubu etkinlık kazanıyor. Endonezya Irân Nükleer sılah bulundurduğu tespıt edılırse molla rejimınin petrol ihracatı durdurulabilir. Suudi Arabistan Dünyanın petrol ıstasyonu olarak bılınen ülkede yaşayan 22 milyon kışının üçte bıri bu sektörde çalışıyor. İslamcı terörıstler ülkede üretim yapan petrol şırketlerını hedef alıyor. GEÇMİŞTEN GELECEĞE ORHAN ERİNÇ Yazarımız şehir dışında olduğu için yazısını ya- yımlayamıyoruz. Maden Yasası kabul edildi Devlet tekeli borlasınırlı kaldıA1SKARA (Cumhurryet Bürosu) - Madenlerin özel sektöre açılmasını öngören Maden Yasa Tasansı TBMM Genel Kurulu'nda kabul edildi. Tasan stratejik önemdeki trona ve asfaltitte devlet tekelıni kaldırarak özel sektörün, dolayısıyla çokuluslu tekellenn ışletmesıne açıyor. Genel kurulda yapılan AKP ve CHPnın önergesiyle yasanın yürürlük tarihinden sonra bulunacak bor madenlerinin yanı sıra me\cut rezervlerin işletilmesinde de devletın tek tekel olmaya devam etmesi öngörüldü. Özel sektöre teşvik Özel sektör madenciliğınin teş\ikini öngören yasa tasansı dün Meclis'ten geçti. Komisyonlar aşamasında. sıt alanlan ve zeviinliklenn maden aramalanna açılmasından vazgeçilmesı, bor madeninde devlet tekelının korunmasına ilişkin değişıklik yapıhnası nedeniyle tasanya genel kurulda CHP de eleştınlerde bulunmakla birlıkte muhalefet eftnedi. Getirilen önemli düzenlemeler şöyle: • Trona ve asfaltit gıbi stratejik öneme sahip madenler dahil birçok alanda maden arama ve işletmede de\ let tekeli kaldınlarak özel sektörün önü açılacak. •Ereğlı Kömür Havzası'ndaki taşkömürü ocaklannı Türkiye Taş Kömürü Işletmeleri'nin kendisi ışletebileceği gibi özel sektöre de ışlettirebilecek. •TCabul edilen 28. maddeyle maden işletmeleri için Çe\Tesel Etki Değerlendırme (ÇED) raporu zorunluluğu ge\ şetiliyor. Petrol, jeotermal ka\Tiaklann işletilmesi ve maden aramalan ÇED kapsamı dışına çıkıyor. Çevre kirliliğine karsı önlem Kurşunlu benzin satışına yasak Haber Merkezi - Hükümet. çe\Te kirlilığinin azaltılması ıçın yeni kararlar aldı. AB standartlannda hazırlanan yeni yönetmelığe göre kurşunlu benzin satışı yasaklaruyor, katı atıklann ayn toplanması zorunluluğu getiriliyor. NTV-MSNBC'de yer alan habere göre haziran ayında başlayacak uygulamayı göz ardı edenlere 6 milyardan 80 milyar lıraya kadar para cezası uygulanacak. Düzenlemeye göre yeni kararlar kısaca şöyle: %/ tthal kömürler torbada satılacak. Kurallara uymayanlann kömür satış izni ıptal edilecek. \/ Sobalar \enı sısteme göre yapılacak. •Kalorifer kazanlan lısanslı olacak, her yıl kontrolden geçirilecek. Böylece ısınmadan kaynaklanan ha\a kirlilığinin 4 kat azaltılması planlanıyor. Araçlann egzozlan ıçın de yeni ölçüm değerlen devreye gırecek. Haziran avından itibaren lcurşunlu benzin satışlanna da son \erilecek. Çöp toplamaya da yeni düzen Yönetmelıkle çöp toplama işıne de yeni düzenleme getınlıyor. Türbye'de 1 kişi günde 1 kilo çöp üretiyor. AB ülkelerinde ise bu mıktar 2.5 kilogram ama bu aynştınldığı için 0.34 kg.'a düşüyor. Bu hedefi yakalamak ıçın katı atıklar ayn, değerlendınlebıhr maddeler ayn toplanacak. Ankara 4. Ağır Ceza Mahkemesi Beyaz Enerji dosyası büirldşideANKARA (Cumhurrvet Bürosu) - Enerji alanındakı yolsuzluk iddialanna ilişkin "Be>"az Enerji" da\asında, Ankara 4. Ağır Ceza Mahkemesi rüzgâr enerjısi ve hidroelektrik santral alanında ınceleme yaptırmak için dosyayı bilirkişi heyetine gönderdi. Ankara 4. Ağır Ceza Mahkemesi'ndekı oturuma sanıklar eski TEAŞ Genel Müdürü Muzaffer SeKi, Yönetım Kurulu üyesı Birsel Sönmez ve Hidroelektrik Santrallar Daire Başkanı Hasan Hüsejin Çoğalan v e avaıkatlan ile müdahil a\Takatı katıldı. Mahkeme Başkanı Sabri Eyüp Yağcı, dosyanın geçen duruşmada \ erilen ara karar gereğince bilirkışiye gönderildiğini belırtti. Mahkeme heyeti, rüzgâr enerji santrallanyla ılgılı rapor gelir gelmez dosyanın ivedilikle davaya konu olan hidroelektrik santrallanyla ügili uzman görüşü için diğer bilirkişi heyetine gönderilmesine karar vererek duruşmayı erteledi. Ankara 4. Ağır Ceza Mahkemesi, 24 sanıklı davada. 16 sanığı 7 ay 15 gün ile 11 yıl 2 ay 5 gün arasında değişen hapis cezalanna mahkûm etmış, 5 sanık hakkında beraat karan vermiş v e 3 işadamını ağır para cezalanna çarptırmıştı. Yargıtay 5. Ceza Dairesi. 20 sanık hakkındaki hükmü esastan bozarken 4 sanık hakkındaki beraat kararlannı onamışh.