Katalog

SAYFA CUMHURİYET 28ARAUK2004SAU 10 KAVŞAK OZGEN ACAR DIŞ HABERLER dishabfy cumhuriyet.com.tr AB Genel Sekreteri Sungar da Güney Asya'da deprem felaketine yakalandı Artık 'Tiıvalet Milyoneri1 Değiliz! Yaşlılargençleriekonuşurken "Bizim zamanımızda..." diye söze başlayıp "bir simit yüz paraydı!" diye bilgiçlik taslariar. 10cak Cumartesi gününden itibaren, günümüzün gençleri yaşlandıklarında "Bizimzamanımızda... Genel tuvalete 1 milyon 71 ödüyorduk! Şimdi 1 milyon YTL'ye daire satın alınıyor!" diye hayıflanacaklar! Ben, "5para" gördüm, ama enflasyonun gadrine uğrayıp "beş meteliketmez" denildiği için kullanamadım, ama "10parayı" kullandım. "Para" sözcüğü dilimize Farsça "pare (parça)"öen girmiştir. 40 para "birkuruş" idi. 100 kuruş ise 1 lira... "Kuruş"sözcüğünün kökeni hakkında çeşitli varsayımlar var. Pers Kralı Kirus'un adından, Almanca "groschem", Halyanca "grossi"den geldiğı ya da Fransa Kralı 9. Lui'nın bastırdığı "gross" sikkesınden Türkçeye "kuruş " diye girdiği sanılıyor. Osmanlı Imparatorluğu'nda ilk kez 1393'te Beyazıt ın bir beratında CenevizMacar altını karşılığında "kızıl kuruş"\an söz edilir. "L/ra"nın ise italyan "Liret"inden alındığı varsayılır. Dünyada uygarlık ve kültürün temelini üç devrim oluşturur. "Birincisi" mağara insanının kendine güven gelince toplayıcılık ve avcılıktan vazgeçerek lö 12. binyılda üretıme ve hayvancılığa geçmesine "tanm devrimi" denilir. Bu dönemde kimileri tanm yapıyor; kimıleri keçı, koyun, domuz beslıyor; kimileri de balık avlıyorlardı. Domuz besleyenin mercimeğe; balıkçının koyuna; mercimek üretenin süte gereksinimi vardı. Karmakanşık bir "takas" geçerliydi. Aradan bin yıllar geçince Konya'daki Çatalhöyük tarımcılan gibi insanlar takasın içine bir aracı koymayı ögrendiler. C Yöredeki Hasan Dağı bir / / \ volkanik dağdı. Dağda ' l *\ "obsediyen (volkanik cam)" boldu. Bu maddeden, bıçak, mızrak, ok ucu, orak ya da çeşitli kesici ev eşyası, hatta bayanlar için ayna bile yapılıyordu. Kimileri de dağdan bu camları getirerek, büyüklükleri ileorantılı olarak hayvan, balık, mercimek değişimınde "para gibi" kullanır oldular. "Ikinci devrim" l ö 3300'de Mezopotamya'da Sümerlenn yazıyı bulmalan ile gerçekleşti. Tarih başlamakla kalmadı, ekonomik yaşam, insanlar arası ilişkiler yazılı kayıtlara geçti. Bu devrimden sonra Anadolu'daki uygarlık geriledi, Mezopotamya öne çıktı. Toptan takasta "altın", perakendecılikte "gümüş" kullanıldı. Günümüzün DolarAvru "paritesi"nin o dönemde karşılığı olan altıngümüş paritesı ise bire sekizdi. Kaliteli 70 kilo bakır, yaklaşık bir kilo gümüştü. Kalayın 20 gramını almak için 1 gram gümüş ödenirdi.Anadolu'da altın, bakır boldu, ama tunç yapımında kullanılan kalay yok denecek kadar azdı. Kalay, Afganistan'dan geliyordu. MezopotamyaAnadolu ticaretincle de kurallar çiviyaalı tabletlere geçirildi, kuralları yargılayan mahkemeler kuruldu. Yazı Anadolu'da kullanılmaya başlayınca dönemin siyasal ve ekonomik gücü yenıden Anadolu'nun eline geçti. lö 8. yy'da Friglerin başkenti Gordion'un ünlü kralı Midas'ın hertuttuğu altın oluyordu. Midas, tannlanna "altın illetinden kurtanlması" için yalvardı, yakardı. Tannlar "Paktalos Çayı'nda (Sart Çayı)" yıkanarak altından annmasını önerdiler. Midas, elli yıl önce mezan açıldığında bir gram bile altın bulunmamacasına altından anndı. O günden sonra Sart Çayı'ndan altın akar oldu. Bu çay Lidya Kralı Kroesos'u (Karun) zengin etti. Lıdyalıların l ö 7. yy ortalannda "para"y\ bulmalan ile "üçüncü devrim" gerçekleşti. üdyalılaraltın ilegümüşün doğadaki kanşık madenı olan "elektrum"dan ilk parayı bastılar. Ne Bill Gates, ne Rockefeller Ailesi "Karun gibi zengin" denilen üdya Kralı ile aşık atabilırdı! Zamanla, elektrumun yennı altın, altının yerini gümüş, enflasyon mikrobunun yayılması ile gümüş kaplama, onu tunç, daha sonra bakır, nikel ve günümüzde ise ne idüğü belirsız metallerden üretilen paralaraldı. Büyük Iskender'ı büyük yapan iki öğe vardır. Birincisi... Sikkeye aslan postlu kendi portresini bastıran ilk kraldı. Böylecegızemli, aslan gibi güçlü Iskender'i herkes tanıdı. Tanımasa bile o kendisini tanıttı. Çünkü, her nereye gittiyse darphanesini de beraberinde götürdü. Peşin para ile sur kapılannı açtı, parayatamah etmeyen kent•^aleri yaktı yıktı. ^ x Kâğıt parayı İS 13. yy'da Moğol krrallannın icat ettiği söylenir. Iskender gibi "peşinci" yadagürnüşleri olmayan Moğol krallannın Iran'ı işgal ederken, "kâğıt para" dağıtmasında yerel halk "kepenk indirme boykotu" uygulamıştı. Osmanlı, savaşlannı altın kullandığında kazandı, altının yerine "kaim" olan kâğıt para "kayme" kullanmaya başladığında eridi gitti. Günümüzde ise "kayme"nin yerini "melek" görünümlü "kredi kartı" denilen "plastik fantastik" aldı. Çak bir imza, al istediğini alabildiğince... Ay başında gelen bildiriden sonra "şeytanlaşan" kart''plastik trajediye" dönüşürken, dar geliriinin cep kanseri oldu. Başbakan Adnan Menderes'in "her mahallede bir milyoner" yaratırken, pek ileri görüşlü olmadığı bir gerçek! Oysa, her genel tuvalete girilip "milyon TL'ye" içine edilen Türkiye'de her Türk milyonerdi. Inşallah bu karabasanlan 2005'ten itibaren bir daha göremeyeceğimız nıce sağlıklı, başanlı, huzur dolu, IMF'siz, banş içinde, bol AB düşlü, sağlam YTL'Iİ yıllar dileriz. 30 Türk'ten haber yok ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) GSM şirketlen Turkcell, Telsim ve Avea deprem ve tsunamı felaketinin yaşandığı Güney Asya'daki 7 ülkede 3 bin abonelerinin bulunduğunu açıklarken, Dışişleri Bakanlığı ise 30 Türk'ten haber alınamadığını bildirdi. AB Genel Sekreteri Murat Sungar da yıllık iznini kullanmak üzere eşiyle biriikte gittiği Endonezya'da depreme yakalandı. Sungar çiftinin durumunun iyi olduğu bildirildi. Hükümet Sözcüsü CemilÇiçek, depremın yaşandığı ülkelerde 200250 Türk'ün bulunabileceğini belırtti. Çiçek, bu ülkelerdeki Türklerin kurtanlması ve Türkıye'ye getinlmesı ıçın 270 yolcu kapasıteh A 340 Aırbus tipi uçağın Maldiv Adalan"na bugün (dün) gönderildığını açıkladı. Bakanlar Kurulu toplantısı sonrasında açıklama yapan Çiçek, Güneydoğu Asya'da meydana gelen deprem nedeniyle can kaybı ve büyük maddi zarara uğrayan ülkelere geçmiş olsun dı • Hükümet Sözcüsü Cemil Çiçek, deprem felaketinin yaşandığı Güney Asya'da 200250 civannda Türk olabileceğini belirtirken, bu ülkedeki yurttaşlar için bölgeye uçak gönderildi. AB Genel Sekreteri Murat Sungar da yıllık iznini kullanmak üzere eşiyle biriikte gittiği Endonezya'da felaketi yaşadı. leklerini iletirken, her türlü yardıma hazır olduklannı kaydetti. Çiçek, bölgede kaç Türk'ün bulunduğunun sorulması üzerine "Kesinbir rakam vernıek, bu safhada, afetin büyüklügü hesaba katddığuıda çok doğru da olmaz. Bizim tahmiıümiz 200250 civannda" dedi. ma ekiplerinin de olacağını, Türk yurttaşlannın tahliye edilerek Türkiye'ye getirilecegini ıfade etti. Asya'nın güneydoğusunda çoğunluğu turist olan 30 Türk yurttaşından haber alınamadığı bildirildi. Dışişlen Bakanlığı yetkililerinin verdıği bilgıye göre, haber alınamayan Türk yurttaşlannın 21'i Tayland, 3'ü Sri Lanka, 2'si Myanmar'da bulunuyordu. Maldivler, Malezya, Endonezya ve Hindistan'da da 1 'er Türk yurttaşından haber alınamadığı belırtildi. Haber alınamayan Türk yurttaşlannın, Dışişlen Bakanlığı 'na yapılan başvurular ve bölgedeki Türkiye temsilciliklerinin yaptığı araştırmalar sonucun da belirlendıği kaydedıldı. AB Genel Sekreten Büyükelçi Murat Sungar da 17 Aralık zirvesinin ardından yıllık iznini kullanmak için eşi ile gittiği Endonezya'da depremi yaşadı. Depremin merkez üssü olduğu belirtilen Sumatra'da bulunan Büyükelçi Sungar ve eşi, depremden herhangı bir yara aünadan kurtuldu. Yardım çalışması Başbakanlık Türkiye Acil Durum Yönetimı Genel Müdürlüğü de Güney Asya'da meydana gelen deprem ve tsunamilerde zarar gören ülkelere yapılacak yardımın türünü belırlemek üzere çalışma yapıyor. Dışışlen Bakanlığı, henüz bır ıstem gelmedığı ıçın yardım yapılmadığını bildirdi. Başbakanlık Türkiye Acıl Durum Yönetimı Genel Müdürlüğü'nün yaptığı yazılı açıklamada, şımdıye kadar sadece Sn Lanka'nın uluslararası yardım çağnsında bulunduğu kaydedildi. Türkler için uçak gönderildi Dün akşam uçağın gönderildiğini kaydeden Çiçek, "Biz, daha evvel uçağı göndermek istedik. Ama oranın teknikimkânlan, bürün dünya ülkelerinin oradan talepleri, beklentileri var" dedi. Çiçek, Maldiv Adalan'na inecek 270 yolcu kapasiteli uçakta Sivil Savun ÜRK GSM ŞÎRKETLERİ Güney .\sya'yı vuran depremde ölenlerin çoğunu çocuklar ve yaşhlar oluşturuyor. abonemiz bulunuyor * • Turkcell, aldıklan sinyaller doğrulrusunda 164'ü Hazır Kart olmak üzere 2 bin 500 Turkcell kullanıcısını belirlediklerini açıkladı. Diğer GSM şirketlerinin de bölgede 500 abonelerinin olduğu belirtildi. Haber Merkezi Turkcell, aldığı telefon smyallennden Güney Asya'daki deprem bölgesınde 2 bin 500 abonesı bulunduğunu belirledı. Diğer GSM şirketlen de bölgede 500 abonelerinin olduğunu açıkladı. Turkcell Kurumsal Iletışım Bölüm Yöneticisi Zuhal Şeker, depremin ardından Güney Hindistan, Sri Lanka, Maldiv Adalan, Malezya, Tayland, Burma, Endonezya ve Bangladeş'teki abonelerini tespit ettiklerini bildirdi. ^Türldye'yi etkflemez 9 Bilim adamları son depremin Doğu ve Kuzey Anadolu fay zonunda deprem üretmesinin bilimsel açıdan imkansız olduğunu vurguladılar Güney EgeveGüneybaü Anadolu" olarür, Güneydoğu Asya depreminde tsuANKARA/tSTANBUL(Cumhuri>et) rak sıraladı. Güneydoğu Asya'daki tsu Son 100 yılın en büyük depremlenn nami dalgalannın meydana geldiğinı namınin kaynağı olan fayın 1000 kilobelırterek Türkiye'de de 1509 yılında, den biri olarak tanımlanan ve binlerce 1999 yılında Gölcük'te tsunami olduğu metre boyu ve 2 kilometre genişliği olkışının yaşamını yıtirdiği Güneydoğu Asduğunu bildiren Yalçıner, oluşan dalgaya'daki depremın, Türkıye'yle hıçbir ıl nu anımsattı. lann saatte ortalama 750 kılometreyle gisınin olmadığı belirtildi. 'Tsunami Türkiye'de de olabiür' ilerlediğini ve 5 bin kilometre uzağa Istanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) ulaşüğını anlattı. Maden Fakültesı öğretim üyesi Prof. Dr. Marmara'da her zaman için tsunami Tsunaminin birdenbire ortaya çıkmaNaci Görur, Endonezya'ya bağlı Su riskinin bulunduğuna dikkat çeken Gödığına dikkat çeken YalmatraAdasıaçıklanndamey , çıner, Tsunami ansmn dana gelen 8.9 şiddetindeki • İTÜ öğretim üyesi Prof. Görür Marmara'da her sakürmaz. Önce deniz yadepremin, Türkiye'de herhanvaş bir şeküde geri çekilir zaman için tsunami riskinin bulunduğuna dikkat gi bır depremi tetiklemeyeceya da ilerier. Denizde 20ğinı söyledi. çekerek böyle bir durumda su yüksekliğinin 3 ile 5 30 metrelik bir ilerleme Söz İconusu depremin memetre arasına çıkabileceğini anlattı. TÜBİTAK ya da gerileme olur. Bu ük kanızması ve levha sistemiyUlusal Deprem Konseyi Başkanı Prof. Eyidoğan da, dalgayı görenler böigeyi le Doğu ve Kuzey Anadolu depremin Türkiye 'deki fay zonlannı etkilemesinin terk etmelidir" diye kofay zonunda deprem üretmebilimsel açıdan mümkün olmadığını belirtti. nuştu. sinin olanaksızhğına dikkat çekerek bunun aksini söyleTÜBİTAK Ulusal Depmenin de "bflimsel olmadığınr \ıırgurem Konseyi Başkanı Prof. Dr. Hahık rür, böyle bir durumda su yüksekliğinin layan Görür. "O bölgedeki levha siste3 ile 5 metre arasına çıkabileceğini an Eyidoğan da depremin Türkiye'deki fay minin bagı olduğu komşu levtalarda, ba lattı zonlannı etkilemesinin bilimsel açıdan a depremleri tetiklemesi ve bir deprem mümkün olmadığını belirtti. Eyidoğan, ODTÜ Inşaat Mühendisliği. Deniz nrüriası otması mümkün. O depremin "Türidyev€çevresmdekijeotojikyapıııeMühendıslıği Araştırma Merkezi Başartçıian ya da bağunsız, yeni depremler kanı Doç Dr.AhmetCevdetYalçınerde deniyle 89 büyüklüğünde bir depremdeolabflir.Türkrve'dedeherhangibirzakkarşüaşmaotasıtığı yok denecek kadar Güneydoğu Asya'yı vuran depremin manda bir deprem meydana gelebilir. azdır. Halkımızın resmi kurumlann dtTürkiye'yi etkilemesıninbeklenmediğiAma bu, Endonezya'daki depremin bir şmdaki açıklamalara rağbet etmemeani söyledi. Yalçıner, Türkiye'de tsunauzannsı olmaNacaktir" dedı. Prof. Gö mi oluşabilecek bölgeleri "Marmara, ni tavsiye ediyoruz" görüşünü bildirdi. Türkler Dinsel ve Çıplak Resme Karşı "Bol insanlı, bol nesneli kanşık" ile Türk ressamlarına, sanat galerilerine bir yılbaşı hediyesi verelim! "Di "basit resimler" arasında eğilim 5545 olarak değişiyor. Büyük boy resmi yeğacenter" adlı uluslararası bir kuruluş, Türk halkının da resim sanatına ilgi leyenler yüzde 53. Bu yanıtı verenler bulaşık makinesi 64, buzdolabı 2 1 , sini bir kamuoyu araştırması ile saptüm duvar 15; küçük boyut diyenler ise tadı. Ankete göre halkımızın yüzde 22'si Pablo Picasso'nun, yüzde 20'si 50 cm'den kısaTV51, dergi kadar 32, cep kitabı gibi 17 boyutlarını anyoriar. de Abidin Dino'nun adını hiç duyma"Ünlü kişi mi, basit insan portresi mi" mış. Halkımızın en çok sevdiği renk sorusunun galibi, basit diyenler yüzyüzde olarak "mavi" 22, "beyaz" 15, de 40. Çağdaş kişilerin portreleri, ta"yeşil" 12; resim türü ise geleneksei rihsel ünlülere karşı 5737 oranı ile ga36, kanşık 30, modern 26 diye dizillip. İnsan resimlerinin "giyinik" olmadiği görülüyor. Yüzde 44 ile Avrupa sı yüzde 48, "çıplak" ise 4 olarak yeğresmine öncelik tanınırken, Amerika leniyor. resmine 4. sırada ancak 4 oranında ilgi duyuluyor. Araştırmaya katılanların yüzde 61 'i "eşdeğerde olmak koşulu ile verilecek Türkler, yüzde 66 ile dekora uyan hediyede" sanat resim seçiyor. yapıtını paraya Hayvan resmi setercih ediyorlar. çimindeevcillere Resim için para 30 oranında iltiharcayanlann fat ediyor ya da yüzde 59'u,aldıkhayvan resmi isları yapıtın "geletemeyenler ise cekte değerinin 30. Türk halkının artmasım" öngögözdesi yüzde 82 rerekalırken"ünile manzara relü sanatçının kimsimleri olurken; //<J/" yüzde 14'te bunların da göl, kalıyor. Osman deniz, nehir 36, Hamdi'nin "Kaporman25oranıile lumbağa Terbiöneçıkıyor.Halkıyec/s/"ne 5 trilmızen çok yüzde yon liranın öden40 ise bahar resdiği bir ülkede, mini seviyor. Nüyanıt verenlerin fusunun yüzde yüzde 35'ı ancak 50 dolann altında, yüz98'i Müslüman olan halkın yüzde 55'i de 14'ü 3 bin dolann üstünde bir resdinsel resme karşı, "Dinselresim olame para ödeyebileceklerini açıkladılar. bilir" diyenler 18. Hangi yabancı ya da Türk ressamıAraştırmaya yanıt verenlerin yüzde nın "en çok" ya da "çok" sevdiklerini 4O'ı "iddialı sanatsal" resimleri beğenirken, "bakınca hoşlanılan resimlerin" ya da "hiç adını duymadıklanm" söyleyenlerin oranlan ise örneğin şöyle: oranı ise 32. "Fotoğraf gibi gerçekçi" olmasını söyleyenler yüzde 40. "Ko Pablo Picasso (333525), Salvador Dali (182639), Claude Monet (6nunun boyutlannı abartan" bir resim 1255), Rembrant (81658), Abidin yüzde 22'de kalırken, "gerçek ya da Dino (293423), Bedri Baykam (20düş urünü" olanlar 38'e çıkıyor. "Yu3217), Ibrahim Çalh (233721). muşak kıvnmlı" resimleri beğenenler Yanıtlayanlar, bir yemekte "ünlü bir 63 olduğuna göre "sert geometrik" ressam ile biriikte olmayı" 32 oranı ile resimler ise azınlığı oluşturuyor. "Tabloda fırça darbelerinin izlerinin" kalma yazara 26, TV sanatçısına 17, sporcuya 15 tercih ediyor. Ne yazık kı halkısını yüzde 25'ı benimserken "Fotoğmızın yüzde 34'ü ancak yılda iki kez raf gibi düzgün olmalı" diyenlerin oramüzeye giderken, yüzde 9'u bir kere nı 43. Renklerin birbirlerinden aynlmabile gitmiyor. Türk sanatçılan ile sanat sını gözetenler 47 iken, renklerin harpazannı yönetenlere duyurulur! manlanmasını sevenler 53. Telefonla yardım Şeker, aldıklan sinyaller doğrultusunda 164'ü Hazu Kart oknak üzere 2 bin 500 TurkceU kullanıcısını belirlediklerini ifade etti. Saat 16.30 itibanyla, Tayland'dan başlayarak bürün müştenlerine ulaşmaya çalıştıklanm dile getiren Şeker, "Abonelerimize gönderdiğimiz mesajlarla. onlara bulunduklan ülkedeki Türk büyükelçiliklerinin ve THY bürolaruun telefon numaralannı verdik. Çağrı merkezindeki arkadaşlanmız da abonelerimize ulaşmaya çahşıyorlar. Ulaşabüdilderi abonelerimizin iki >akınuun telefonunu öğrenerek göndermek istedikleri mesajlan, biz gönderiyoruz" dedi. Telsim ve Avea şirketleri de bölgede 500 abonelerinin bulunduğunu bildirdi. Birfacia da Fransa 'da yaşandı Doğalgaz 15 can aldı Elmek: [email protected] Faks: 0312. 442 79 90 Dış Haberler Senisi Fransa'nın doğusundaki Mulhouse kentinde bir apartmanda gazdan kaynaklanan patlama sonucu 15 kişi öldü, 14 kişi yaralandı. Yetkililer, dün öğleden sonra 4 katlı binada meydana gelen patlamanın ardından 9 kışinin hâlâ kayıp olduğunu kaydetti. Kurtarma görevlilerinden biri "Hasann oranına bakacak olursak kazadan kurtulan insanlann bulunması çok duşük bir ihtimaL Ama her zaman bir umudumuz vardır, çünkü böyle kazalarda hep bir kaçış noktası buhınur" diye konuştu. Kiralan devlet tarafindan ödenen ailelerin bulunduğu 10 daireli binada 30 kişinin yaşadığı düşünülüyor. 4 katlı binanın yıkılmasma ve birçok kışinin yitirilmesine neden olan kazanın Fransa'da son 30 yıldaki en ölümcül kaza olduğu açıklandı. Devletyardımıyla kaldıklan bina 15 kişiye mezar oldu. (Fotoğraf: AFP)