Katalog

SAYFA CUMHURİYET 28 KASIM 2004 PAZAR 14 UJK. kultur@cumhuriyet.com.tr Yazın alanında değişik türlerde ürün vermiş bir yazar-şair; Melih Cevdet Anday 'Garip'ten'^âğmurunAltinda'yaERAyCANBERK 'Garip',MdihCevdet'in ilk şiirleri- nin yer aldığı ve arkadaşlan Orfaan Ve- K ile OktayRifat'la ortaklaşa çıkardık- lan kıtabın adıydı. Kitap 1941 tarihini taşıyordu ve şiirimizde yenilikçi bir anlayışı, dahası bir değişimi gündeme getiriyordu. 'Yağmurun Albnda' ise 1995 'te yayımlandı ve Melih Cevdet'in son şiir kitabıydı. Melih Cevdet yazın alanında deği- şik türlerde ürünvermişbir 'yazar'.. ama Melih Cevdet denince hemen "şair Melih Cevdet" akla geliyor. Memet Fuat da "Mefih Cevdet Anday deyince önceiikle şiir getiyor akhmıza" dıyor. Oysa Melih Cevdet 28Kasım 2002'de aramızdan aynldığında kitaplannın toplamında düşünce yazılaruu (dene- me ve eleştiriler) içerenler, romanlar ve oyunlar şiir kitaplanna oranla çok da- ha fazlaydı. Buna karşılık şair olarak anılmasının, daha doğrusu şair olarak kalmasının nedenini yazın dünyamız- da adını ilk kez şiirle duyurmuş olma- sına bağlayamayız. Elbette şiirin peşi- ni hiç bırakmamış ve eli kalem tuttu- ğu sürece şiirini yazmıştır Melih Cev- det. Ne var ki zaman zaman şiirini unut- turacak aralar vermiştir. Sllr serüvenl •ukde' İle başladı Bazı şiir kitaplannın arasında uzun- ca bir süre vardır. Dergilerde şiirleriy- le gözükmemiştir. Yine de bu aralarda şiirden uzak kalmamış, deyim yenndey- se^göderdenırak" birçahşmaylaye- ni bir şiir serüvenine hazırlanmıştır. Bu dönemlerdeki yazılannda gelmekte olan şiirinin ipuçlannı vermekten de ge- ri kalmamıştır. Bu tür yazılannda yal- nızca kendi şiircesini (poetika) belir- lemeye çahşmamış, genel olarak şiir sa- nan üzerinde durmuştur. Şiir serüveni Varlık dergisinde yayımlanan 'Ukde' (1936) adlı şiiri ile başlar, 'Garip' döneminden geçer, 'To- hum' (1946) ile değişim başlar, bu de- elih Cevdet 28 Kasım 2002'de aramızdan aynldığında kitaplannın toplamında düşünce yazılannı (deneme ve eleştiriler) içerenler, romanlar ve oyunlar şiir kitaplanna oranla çok daha fazlaydı. Buna karşılık şair olarak anılmasının, daha doğrusu şair olarak kalmasının nedenini yazın dünyamızda adını ilk kez şiirle duyurmuş olmasına bağlayamayız. Elbette şiirin peşini hiç bırakmamış ve eli kalem tuttuğu sürece şiirini yazmıştır. ğışım'Kollan BaghOdysseus' (1962) ile yeni bir evreye girer ve şair bu de- ğişim içinde şiirini 'yoğunlaşürmaya' koyulur... Şiirlerinin yer aldığı ilk kitap ortak bir kitaprı. Bunu düşünerek 'Rahaü Kaçan Ağaç' (1946) içın Melih Cev- det'in ilk şiirkitabı da diyebiliriz, ikin- ci şiir kitabı da. Daha 'Rahaü Kaçan Ağaç'ta şiirüzenne düşünmeye bir sor- gulamayla başlar: Niçin senelerce bü- tünkuşlara Mavi denize ve mavi gö- ğe / Hep şiir yazmak için baktım... Ilerdeki yıllarda düşünce yazılanna. romana, oyun yazmaya yönelecektir ama gönlünde yatan şiirdir. "Çıkbemm şair tabiaüm, çık orta yere" dızesi Ga- rip anlayışının alaycı havasını taşır ama aynı zamanda 'şaire' bir göndermedir. "Ben gûzel günlerin şairiyim" diye bir karşıtlam yapmaktan da geri kalmaz şair. Toplumsalcı bir anlayış... Melih Cevdet şıırindeki ilk değişimin habercisi 'Tohum' adlı şiirin de yer al- dığı 'Tdgraflıane' (1952) bir yandan Ga- rip anlayışının izlerini taşır bir yandan toplumsal-siyasal eleştiri ve yergiye açılır. Kitabın ilk şiin 'Iirizm', "Ne Oahişeydiroliriznr dızesıyle başlar ve lırizmı alaya alan bir şiirdir. Böylece Melih Cevdet, şiiri şiir yapan öğeler- den biri sayılan linzmi yerme yürekli- liğini gösterir. 'Telgrafhane'de siyasal- toplumsal yergi de vardır. Şaırin coşum- culuğun, duygusallığın, gizemciliğin uzağında, alay ve kara mizaha yer ver- diği ve toplumsalcı bir anlayışa yönel- diğı görülür. 1956'da yayımlanan 'Yan Yana' ki- tabı siyasal iktidann hoşuna gitmez. Kitabın 'Bümeceler' adlı bölümünde- ki 'Hiroşima', 'Atom', 'Ölüm', 'Banş' adlı şiirler bile bu kitabın ıçeriğı konu- sunda fikir vermeye yeter. ABD'de, Sovyet casusu olduklan gerekçesiyle idam edilen kan koca Rosenberg leriçin yazılan ünlü 'Am' şiiri de bu kitapta- dır "Bir çift güvercin havalansa / Ya- nıkyanıkkoksa karanfiTdızeleriyle baş- layan şiir, birçok şiırseverin hâlâ ezbe- rindedir. Melih Cevdet 1962 yılında 'Kollan Bağh Odysseus' kitabıyla çok değişik bir şiir anlayışıyla çıkarkarşımıza. Fü- sun Akatiı'nın deyişiyle "şüre düşün- ceyi, tarihi, mitolojiyi, febefeyi" getirir. Artık şairimiz bu yeni değişim çizgi- sini sürdürerek ürünlerini verecektır: 'GöçebeDenizmÜstüade' (_1970), 'Tek- nenin Ölümü' (1975), "Olümsüzlük Ardında Gılgamış' (1981), 'Tanıdık Dünya' (1984), 'Güneşte' (1989), 'Yağ- murun Altında' (1995). Melih Cevdet •Kollan BağhOdysseus'la başlayan dö- neminden söz ederken 'şürde pek gö- rünmeyen sözcükleri' gündeme getirir. *Bir şiirjargonu vanbr" der. Tarih, bı- lün, felsefe gibi sözcükleri şiir jargo- nuna kattığını söyler. Daha da ileri gi- der: "Felsefeyi,feİsefe ötesini, matema- tiği şöre katacağım." Böyle bir şiirin kuru olacağı, şiirsellikten uzakdüşece- ği söy lenebilir. Oysa, yine FüsunAkat- lı'nın dediği gibi tt _ama bu son dere- ce tehliken' yolda, şiir diBnin. şiir musi- Idsinin, ünge üretiminin yordamından hiç aynlmayarak yüriiyüp düze -hatta donıklara-çıkabiknbir şairolarak oku- ruzonu." Son şıırlerinden bınnde "•DenizienJen gel /Durup bakmak içingel /Dönüpgk- mek için gel / Güvercin göğsü gibi,/Se- vincim,agarnuşsevincimbeninT diyor- du Melih Cevdet. Bu dizeleri yazdığın- da 70'li yaşlanndaydı ve şiire 'mate- matiğf katmaya nıyetleniyordu. Bu di- zeler şainn ne kadar genç kaldığını ve şiır-ıçi bir matematiğin peşinde oldu- ğunu göstermiyor mu? KULTÜR • SANAT (0212) 293 89 78 CHARL_ THERON STÜART TOWNSENI) PENELOPE CRUZ Gila Kohen öykü yarışmasL... KfiMr Servisi - Şalom gazetesi ve Gözlem Gazetecilik Basın Yaym AŞ'nın Gila Kohen adına düzenlediği öykü yanşmasının başvurulan başladı. Yanşmaya katılmak isteyenlerin, öykülerini en geç 28 Şubat 2005 tarihine kadar "Göztem Gazetecilik Basın ve Yayuı AŞ" merkezine e-posta veya kurye ile göndermeleri gerekıyor. Yanşma sonuçlan 15 Mayıs 2005'te açıklanacak. Konu kısıtlaması bulunmayan ve daha önce herhangi bir yerde yayımlanmamış en çok üç öyküyle katılabilecekleri yanşmaya, katıhmcılann öykülerini ikişer asıl kopya, çift satır aralıklı yazıknış, en az 5, en fazla 15 A4 sayfa olarak göndermeleri gerekiyor. Yanşmanın seçicu kurulu Feridun Andaç, Liz Behmoaras, Orhan Duru, Mario Levi ve Moris Levi'den (Şalom gazetesi temsilcisi) oluşuyor. Gözlem Gazetecilik Basm ve Yayın AŞ, yanşmanın sonuçlanmasının ardmdan yayımlayacağı kitapta Seçici Kurul'un uygun göreceği yapıtlara yer verecek. Yapıtlann yayın hakkı 1 yıllığına Gözlem Gazetecilik Basın ve Yayın AŞ'ye ait olacak. Katıhmcılann birer özgeçmiş ve fotoğraflannı kapalı zarf içinde göndermeleri zorunludur. Isteyenler yanşmaya nımuzla da katılabılırler. (Eti Varon Atiye Sok. PolarApt. 12/6 34365 feşvikiye/îstanbul Tel: 0 212 231 92 82-0212 247 30 82 e-posta: shalom@tnn.net, www.salom.com.tr) DVD / VCD Vtftkr AshSaÇUK CHARL THER( Far From He- aven (Cennetten Çok Uzakta) / Yön: Tood Haynes / Oyn: Julianne Moore, Dennis Quaid / 2003, renkli, 103 da- kika/özenFilm-Pa- lermo. Douglas Sirk'ün 1950'lerde çektiği ger- çek dışı melodramla- nndan esinlenerek se- naryosuyla filminın atmosferini oluşturan T. Haynes, Amerikanta- rihinin en krizli, tutucu döneminı, kurallara uy- mayan her şeyin bastı- nldığı, eşcin- selliğin tabu olduğu, ırk- çıhğm sürdü- ğü 50'li yıllann çağ- daş bir yorumunu ya- pıyor. Güvenli ve ra- hat bir yaşam süren, örnek bir Amerikan ailesi sayılan Cathy- Paul Whitaker, toplu- ma karşı her zaman en güzel yüzlerini gös- termişlerdir. Oysa ba- şanlı bir iş adamı olan Paul'ün özel yaşantı- smdaki zevkleriyse apayrıdır. kûsursuz bir anne ve eş olan Cathy ise evliliğin- deki sorun- lan gizlemek için olağa- nüstü çaba harcar. D. Sirk'ün me- lodramlanna, Holly- wood'dakı kadın fihn- leri geleneğine gönder- me yapan bu sıra dışı melodramın Özel Bö- lümler'inde set görün- tüleri, yaratıcı ekibin an- latımıyla filmin iletisi, görsel biçemi, senaryo- nun duygusal yoğunlu- ğu, yapım tasanmı, ya- şananlan yansıtmada mi- mari yapıyı kullanım, giysi tasanmı: duygula- n verebihnek için öngö- rülen giysi ve renk seçi- mi; karakterlerin iç dün- yasını görüntüyle aktar- mak, melodramatik ör- güye uygun renklendir- me, filmin özel yapısı- na göre oyunculuk, çe- kim ritmini içeren bir kurgulama, müziğin olu- şumu,fragmanvar. BUCÜN • CEMAL REŞİT REY KONSER > SALONU'ndal9 30'da\IistikMüzikFestivaH * kapsamında Kültür ve Turizm Bakanhğı Tarihi ^ Türk Müziği Topluluğu'nun sema gösterisi. î (Biletix: 0 216 454 15 55) % • EDtRNE BELLEK KİTABE\1 nde saat I 13.00'te Jale Smar'ın 'Sevgi ve İletişim' konulu % söyleşisi. (0 284 214 60 88) j Helen of Troy (Troyalı Helene) / Yön: RobertWise Oyn: Rossana Po- desta, Jack Ser- nas / 1956, renkli, 116 dakika/Warner Bros-Tiglon. Homeros'un binler- ce yıllık ölümsüz des- tanı 'İlyada'dan uyar- lanan bu epik dram, Amerikan-Italyan or- tak yapımlarının en moda ol- duğu 50'lerde gerçek- leştırilen bir çalış- ma. Bü- yük büt- çeli tarihi filmlerin tersine, film o dö- nemin Troya'sındaki günde- lik yaşamı da yansı- tıyor. Yönetmen R. VVise, Helene ve Parıs'in özel yoğun aşkını, çarpıcı öykülerini oyunculuk ve sahne bağlantılan açısından çağdaş bir yaklaşım- la yorumluyor. VVi- se'ınseçti- ği bu bi- çem, 'kişi- selle seyir- liği birleş- tirmek' o yıllara gö- re cesur bir davra- nıştı. İlk kez per- dede gö- rünen R. Podes- ta'yla, sonraları bir seks sembolüne dö- nüşecek Brigitte Bar- dot'yla, 30 bın oyun- cunun yer aldığı, sa- vaş sahnelerinin, de- korlann, kostümlerin çok başarılı olduğu 6 milyon dolar bütçeli yapım sinema tarihin- dekı unurulrnaz yeri- ni de aldı. Özel Bö- lümler'de oyuncu Gig Young'ın sunumuyla filmin yapım evresi, 10 bin figüranlı savaş sahnelerinin çekimi, minyatür maketlerin oluşturulması. Troya kentinin tarihçesi ve yapımı, özel ses tasa- rımlan, R. Podes- ta'yla söyleşi. tarihi Troya'yı yansıtan ses- ler ve fragman var. RZURUM, DlYARBAKIR, İZMÎR, BURSA, İSTANBUL VE ADANA DEVLET TÎYATROLARITURNEDE 6 değişik oyun Ankara 'da. •*Uç Yaşaıiı Bir Kader... BULUTLARIN ÜZERINDEI H A D I N I I 1 1 A I J H I»S rfilm \WKNER StROS.no A ZADE CAPITOL SPECTRUU 14 ATAKÖV ATT1IUII ATAKÛY OALLER1A PRESTKSE B EVLER HOUDAYPLEX BAKIRKÖY AVŞAR BEYOĞLU CINE MAJESTIC 0 BAHÇE SHOPİMILES M.T. FLO«Y*C1H£BONUS İSTİNYE aiMMALL KAOIKÖY CINEHA UO0A KAOIKÖY TEPE ONEMAXX KOZYATAĞI BONUS PREM. TRK> MAÇKA C1NEBOHUS (G-MAU.) MECİDIYEKÖY OOEPH ONEPL£X 6513330 1 559 98 62 1 5607266 1 441 21 09 1 583 46 02 1 244 97 07 1 244 58 88 1 6629840 1 323 58 80 1 348 87 73 1 339 85 85 1 3151010 1 0.55-13 00-15 10-19.30-21 50 1,15-13.45-16.15-18 45-21 15 1.45-14 15-16 45-1915-21 45 1.15-13.45-1615-18 45-21 15 1 00-13.30-16 15-18 45-21,30 1 30-14,00-16 30 19 00-21 30CCT.24 00 2 15-15 00-19 15-22 00 100-13,30-16 15-19,00-21.45 1,00-13.50-16 40-19 30-22.15 1 15-13 45 16 15 18 50-21 15 2 30-15 30-18 30-21 30OCT24 00 0 30-13 15-16OO-18 45-21.30 CCT24 15 2324440 1045-13 15-1600-1845-21 30CCT2415 2163790 1130-16,10-18 50-2135 , OSMANBEY GA2I Ş BAKKAL BOYNER SMEMA ŞIŞLI KEKT ANKARA ATAKULE ON TOWER ANKARA CINEBONUS ANKARA MOVIEPOL ANKARA ODEON CINEPLEX ANKARA TEPE CINEM/OOC IZMIR AGORA IZMIR AVŞAfi PALMIYE IZMIR CINE BONUS IZMIR KARŞIYAKA DENIZ IZMIR ŞAN 247 96 65 4€7 49 55 241 62 03 441 14 14 241 12 41 496 11 67 541 13 33 266 1632 278 1010 2^7 48 00 446 90 40 381 64 61 483 75 11 1,00-13 30-16 00-18 30-21 00 1 15-1345-16 15-1900-21 45 2 00-14 30-17 00-19 30-21 45 1 45-1400-1630-19,00-21,30 1 00-13 30-16 15-19 00-21 30 2 15-15 15-18 15-21 15 0 50-13 30-16 20-19 10-21 50 2,30-15.30-1830-21 30CCT24.00 1 30-14 15-17 00-19 45-22.30 1 30-14 00-16 30-19 00-21 30 1 00-1345-1630-19,15-22 00 OCT24 15 2 00-14,30-17 00-19 30-21 45 2 00-14 30-16 45-19 00-21 30 Kültür Servisi-Erzurum, Diyarbakır, Iz- mir, Bursa, İstanbul ve Adana Devlet Tiyat- rosu aralık aymda 6 değişik oyunla Anka- ralı tiyatroseverlerle buluşacak. Erzurum Devlet Tiyatrosu'nun sahnele- diği 'Memunın Fash' adlı oyun; 1 - 5 Ara- lık tarihleri arasında AltmdağTK'atrosu'nda izlenebilecek. Coşkun Irmak'ın yazdığı oyunu Abdullah İndir yönettiyor. Oyunda, 'memuıiann sıkmOlan,çe\releriw hükümet- le olan itişkileri' mizahı bir bakış açısıyla yansıtılryor. Diyarbakn*DevletTiyatrosu'nun, Altmdağ Tiyatrosu'nda 7 - 12 .\ralık tarih- leri arasında sahneleneceği oyun 'Yaşar Ne YaşarNeYaşamaz'. AzizNesin'in yazdığı oyu- nu AB SürmeByönetiyor. Yaşar'ın hayatı ek- seninde devlet kurumlannın işlemezliğinin ve insan kaynaklı sebeplerin sergilendiğı oyun sadece güçsüz bireyin değil, yönetim sistemine de göndermeler içeriyor. İnsana daîr... Aynı sahnede 14-19 Aralık tarihleri ara- sında sahnelenecek olan 'Boyacı' adlı oyun ise îzmir Devlet Tıjatrosu'nun. Tuncer Cü- cenoğlu'nun yazdığı 'Boyacı'yı Fatih Kah- raman sahneye koyuyor. Küçük insanlann sınıf atlama ve olduklanndan farklı görün- me çabalan mizahla kanşık sahneye taşını- yor. Akün Sahâesi'nde, 1 - 4 Aralık tarih- lerinde sahnelenecek olan Bursa Devlet Tiyatrosu'nun 'Otobüs Durağuıda Üç Ben- cil' adlı oyununu Özer Tunca yazıp yönettı. Oyun durakta otobüs bekleyen üç soytannın aralannda oluşan anlık ilişkilerden doğan durumlann, bencüliğin, mülkiyetçiliğin, yal- nızlığın, ıletişimsizhğin irdelendiği hayatı üze- rine... Akün Sahnesi'nde sahnelenecek olan 'Kamyon' adlı oyun, tstanbul D»1et lîyat- rosu'nun. MemetBaydurun yazdığı oyununj yönetmeni Osman VVöber. Baydur'un ye-3 rinden yurdundan edihnış köylülere adadı-1 ğı hınzır bir Türkiye fotoğrafi ... BüyükH-» yatro'da 17-19 Aralık tarihleri arasında sah-t nelenecek olan 'Fırüna' Adana DevletTiyat-- rosu'nun yeni oyunu. W. Shakespeare'inî yazdığı, Javor Gardev'in yönettıği oyunda^ üç farklı kültürü ve yansımalannı aym sah-« nede görmek mümkün. 9 |