Katalog

193<İM 2004 SALI CUMHURİYET SAYFA DIZI Leyla TAVŞANOGLU Hayri ARSLAN 1 T Yüderini aydmlığadönen hısaıdarnı yıırctuurkıye'dekı butûn sorunlann, ap- senınodağılstanbul Dahadoğ- rusu başta îstanbul olmak uze- reıçgoçalanbuyukkentler Na- sıl mı n Hemen anlatalım BırsuredırAna- dolu'nun çeşıtlı yorelennı dolaşıyoruz En son da Iç Batı Karadenız yoresındey- dık Ozellıkle Karabuk ve Kastamonu'da dolaştık. toplum yapısını araştırdık Kastamonu 364 bın, Karabuk 104 bın nu- fuslu ıkı kent Bu ıla kentte genhk. ırtıca olarak tanımlanabılecek tek bır gonmtuye tanık olmadık Aksıne her ıkı kentın hal- kı yuzlennı ılenye, çağdaşlığa çevırnuş Daha fazla nasıl gelışınz, daha çok nasıl yatınm yapıp para kazanınz ve daha ıyı na- sıl eğıtım alınz kaygılanyla yoğruluyorlar Kent sokaklannda çarşafi, tesetturu bı- rakın başı bağh kadm gormek bıle çok az bır olasıhk O da Anadolu kadınının ge- leneksel başortusunun otesıne geçmıyor Sa- nklı, cuppelı erkekler mı° O da ne 9 Bura- lan pınl pınl ınsanlann yaşadıklan yer- ler Batılla uğraşacak yerde kendı kultür mıraslanna sahıp çıkıyorlar, korumacıhğa ozen gostenyorlar ve daha çok gelışım ve değışım ıstıyorlar Eyvah' Şımdı btz bunlan yazdık dıye malum takım buralan da murtecılerle dol- durmak ıçın kollan sıvamasın, sakın' Çar- şaflı, peçelı, takkeh, cuppehlen buralara ıh- raç etmeye kalkmasın' Kaş yapalım der- ken şımdı goz mu çıkaracağiz 0 Yıne de bu yorenın ışılüsını anlatmadan geçmek ıstemıyoruz SAFRANBOLU îstanbul dan çıkıştan sonra ılk durağı- ' mız Karabuk Oradan yedı kılometrelık L bıryollaSafranbolu'yavanyoruz Safran- bolu'nun Çelık Palas Otelı'ne Karabuk'un ılçesı, 32 bın nufuslu Safranbolu, ısmını, "endemik" denılen yoreye aıt "safran" bıtkısınden almış Tanhı Kentler Bırlığı uyesı de olan Safranbolu'nun en onemlı ozellıklennden bınsı ozgun mımanlı evlen Prof MetmSozen'ın kulaklan çınlasın Bu mımannın koruma altına alınmasına onavak olan Metın Hoca değıl mıy- dı° Safranbolu e\ len onunla bırhkte butun dun- yaya tanıtılmadı mı 7 Bura halkı onunla koruma- cılığı oğrenmedı mı 9 Çelık Palas'ın sahıbı ve ışletmecısı, buranın un- lu şekerleme kuruluşu Safrantat'ın patronu Me- tin Çakır Çelık Palas'ın bınası da eskı bır Saf- ranbohıkonağı MetınÇakır'ın dedesı AhmetÇa- kır, Karabuk Demır-Çelık Işletmelen hızmete açıl- Tarihi Kentler Birtiği u\esi de olan Safranbolu'nun en önemfi özeOiklerhıden biria özgün mimarili evleri. Eski Kastamonu Vatisi Enis Yeter ve Uçenin mimarisinin korunmasuıda büyük emeği otan Prof. Meün Sözen. dığında orada çalışanlar ıçın konaklama yen ol- sun dıye Çelık Palas'ı I934'te hızmete açmış Ancak otel daha sonra Safranbolu Hukumet Ko- nağı olarak ışlev değıştırmış Daha sonra kendı hahne terkedılmış Ama MeünÇakır, 199O'lı yıl- larda konağı restore etûrerek 26 odalı bır otel ola- rak yenıden hızmete sokmuş Ama ne odalar Hepsı bırbırınden farklı, ozgun Safranbolu eşya- lanyla. hahlanyla doşelı Pencerelerde yıne Saf- ranbolu dokuması bezden perdeler Otelın yan gınşınde Agora Bar \ e dıskotek, obur taraftnda da Gozumav ı restoran \ar Neden Go- zumavı 11 Metın Çakır anlafayor u Çünkü iki kızunın gözu mavi. Eşimin de ö>- le~" Kendısının de gozu çakır, ama anlaşılan kız çocuklar ve eş oncelık almış Allah, Allah' Buralarda dıskoya. bara kım gı- der' > Metın Çakır anlatıyor "Hafta sonlancumartesi \e pazargecelen can- h müziğimiz var. Şimdı IstanbiıTdan bır grup ça- byor. Çokflgj var. Angora heieo geceler hınca hınç dohı oluyor. İnanmazsanız bu akşanı bakınl" Gerçekten de Akşam 11 'de muzık başlıyor Butun masalar dolu Roflehsınden kızıhna ka- dar her renkten kızımız var Hem de dekolte gı> - sıler ıçınde Pek çoğu arabalanna atladıklan gı- bı Karabuk'ten gelmışler Erkek arkadaşhsı da var, kız kıza gelenı de Sahnedekı gruba eşlık edıyorlar Arada bırpıs- te firlayıp çeşıtlı dans fıgurlen yapıyorlar Hanı neredeyse Laıla, Reına halt etmış, dıyeceğız' O arada da Metın Çakır'la konuşuvoruz "GetenlerSafranbolu'da böyle bir eğlence me- kânuun oiabfleceğini tahmin etmedflderi içüı çok şaşınyoriar. Bu akşam açık hava olduğu için çok yoğun bir kalabank \ok. Sız kışın gorun kapalı mekâıu. Herkes masalann üzerinde-" Aslında Safranbolu pek çok şeyı aştı Buraya uç-beş hanım gelıp eğlenıvor gece bıtınce de yı- ne aynı şekılde çıkıp evlenne donuyorlar Safran- bolu'da Tunzm Bakanlığı'na bağh, tunzm ışlet- me belgesı olan altı otel var Hepsırun de stan- dartlan bırbınnden farklı Çelık Palas'ın artıla- nndan bınsı ıse genış bır bahçesının olması TURISTIK LATI LOKUM Metın Çakır ın esas şekerleme ve helva ure- tım kuruluşu Safrantat'm Safranbolu ıçınde beş şubesı var Bunlar perakende satış yapıyorlar Kastamonu 364 bın, Karabuk 104 bin nüfuslu iki kent. Bu ıkı kentte gerılık, ırtıca olarak tanımlanabılecek tek bır görüntüye tanık olmadık. Aksıne, her ıkı kentın halkı yuzlennı ilerıye, çağdaşlığa çevırmış Dahafazla nasıl gelışınz ve daha ıyı nasıl eğıtım alınz kaygılanyla yoğruluyorlar. Şımdı Metın Bey Safranbolu Latı Lokum Sa- nayıı adh yenı bır şırket kurmuş Latı'nın an- lamı ne ola kı° Metın Bey yanıtlıyor "La- ti'nin anlamı ağza ferahhk veren hoş koku demek. Bu şirket tamanuyla ihracata yöne- uk olacak. Yurt çapında ve yurtdtşı ihracat yapacak." Bır de Metın Çakır, Safranbolu'ya yak- laşık 10 km uzaklıktakı Bulak koyunde yer alan tanhı Mencılıs Mağarası'ra 11 Ozel tda- resı'nden bır arkadaşıyla bırlıkte kıralamış, koruma altına alarak tunzme açmış 6052 metrekare alana yayılı mağaranın ıçınde ınanılmaz guzellıkte ve ılgınç renklerde dı- kıtler var Metın Çakır, çok yakın bır gelecekte Ba- tı Karadenız Bolgesı'nın doğa turızmı açı- sından buyuk bır potansı>ele sahıp olması nedenıyle çok ılen bır kalkınma duzeyı ıçı- ne gıreceğıne ınanıyor Dıyor kı "Sadece doğa turizmi de değil.. kultur turizmiyle do- ğa turizmini birieştirmek lazun. Bunu başar- dığımız anda da vohımuzda vürürüz.** Çelık Palas'ın Muduru Mutiu Çidem'le bahçede kahvaltı edıyoruz Konuşmamız otelın mutfağına gelıyor Akşam açık bufe- de o kadar çok çeşıtle karşılaşıyoruz kı sor- madan edemıyoruz "Mutfakta kaç kişi ça- hşryor? Bu kadar çok çeşrt soğuk-sıcak me- zeten ve ana vemeklen hazuiamak kulfeüi olmuyor mu?" Metın Be> yanıtlıyor "Herişiçin ayn bir gorevHvar. \anı ızgaralar, soğuk mezeler, 9- cak vemekler, tatlılar hep avn av n kışılerin eUerinden çıtayor. Iddıa edrvorum. Safran- bolu'da bu kadar çok çeşit yemeksunan baş- ka bu- restoran j'ok." Safranbolu da tunzm tıkınnda da buralı- nın geçımı nasıP "Safranbolu halkınm vıiz- de40'ı KarabukDenıiKefiktşletmekri ; n<k (özeüeştirmeden sonraki adıyla Kardemir) çah- şır. ÖzeUeşünneden sonra bir de kriz ortamında işler durma noktasuıa geidL \ uzde 10-20 kapa- rite>1e çahşü.Oradacıddıbu-zortukyaşandL Ama 1997 ve 1998'le birlikte tunzm canlanınca biraz nefes aMık. Bir de tekstil çok onemh. Ama son 1500 dolar >asası çıkınca, Safranbolu'nun da ki- şibaşuıa geİiri 1536dolarolarakbelırienince kal- kmmada oncetUJi voreler kapsanuna ahnmadL O yuzden de tekstil fabrikalan bır bir kapanma- v-abaşladL" Gorduğunuz gıbı buralarda her şey oyle toz pembe değıl Evet ınsan, doğa, kultur kaynagı olarak muthış bırpotansıyel var Bu potansıyelı çok daha akılcı v e kullanılabılır bıçımde hızla ha- vata geçırmek gerebyor Bır de dış dunyaya çok daha açılım şart Yoğun göç veren ildeki yatmmcılar geleceği turizmde görüyor, ancak Ankara'dan destek alamıyor Kastaıııoııu geçıııisiııi özKiyorA kşamuzen,Pınarbaşı'nagı- /\ nyoruz Daha sonbahar /-M huznu buraya çokmemış, -X -M- ormanlarda ağaç yaprak- lan sandan kızıla doğru donmeımş Bıraz ılerde ılçe meydanı Sonra be- ledıyeparkı Pınarbaşıhkadınlar yo- reye ozgugrysılen ıçınde Yılın onem- lı bölumunubuyuk kentlerde yaşıyor olsalar bıle buraya geldıklennde he- men geleneksel kılıklanna burûnu- venyorlar Gıysılen çok goz alıcı yaşhlan bıle gençleşunv or Başlarda beyaz tul- benttenbırorru Onunuzenndeçev- resı altınlı renklı bır başlık Genış kollu genelde beyaz bluzlar Çok renkh buzgulu bır eteğın uzennde yıne çok renklı çızgüı, kalın bır ku- maştanonluk PINARBAŞI'NDA YAĞMAYA CEÇİTYOK Parktabırmasayaoturuyoruz Bı- raz sonra uzaktan Pınarbaşı'nın ıkı donemdır Beledıye Başkanlığını ya- pan Hanl Sanmeşe gorunuyor Bu- gun programdakı bırkaç duğununbı- nsını yem bıtırmış Bızı gorur gor- mezyuzuaydınlanıyor Ekıptamam Ça>lar jet hızıyla masaya gelıyor Sonra da sohbet Ne olacak bu memleketın halı'' Saruneşe, u t>i olacak" dıyor Yo- redekı yemden yapılanma, kalkm- ma çalışmalanndan, çevTe v e kultur korumacıhğı bılıncının arrtığını an- latıyor Sonra da yeşıl doğanın nasıl sanlıp sarmalandığı ve yağmaya ge- çıt v enlmedığını gozlenmızle gore- lım dıye yorede gezdınyor Bayağı tunsük takıhyoruz. bu ara- da Once Ilıca Şelalesı Doğrusu gozlenmız buranın unlutunst rehbe- n KorAK'yı anyor Anlaşılan Kor Ah bugunkendınetatüvermış Gençeşı ve ıkızlenyle ılgılenıyor ^rdından, ekotunzm amaçlı restore edılen Pa- şa Konağı"nın bahçesı Tabaklarda alabalıklarmısgıbıkokuyor Buye- meğe kun,"Hayır* dıyebılır kı° Bır yere daha uğramamız lazım Karafasıl koyune v e orada pansıyon tunzmırun canlanması ıçın çaba har- cayan AB Aslan'ın evıne Akşamın ılerleyen saatlen Kas- tamonu yollanna duşuyoruz Sabah valılık rehberlennden Fer- daKarakaş'layıneyollarda>TZ Ama bu kez ıl merkezınde Kırk yıllık Kastamonulu olmuşuz sankı Havada sozler uçuşuyor Hele bır tanesı var kı benı gulmek- ten bayıltıyor Yan şaka, yan cıddı anlatıyorlar "\ ıllar once ana kara- yotunabir tabelakovmuşlar.Uzerin- Odanın bulunduğu bına 1887 yapı- mı Tanhı Kastamonu dokumalan, tahta eşyalan, ortûlennın sergılendı- ğı makam odası muze gıbı Hahl Başkan Îstanbul Yıldız Tek- nık Unrversıtesı'nde Makıne Mu- hendıshğı Bolumu'nu bıtırdıkten sonra Kastamonu'yadonmuş Once- len dede mesleğı fınncılıkla uğraşır- mış Şımdı daha çok petrolveener- jı ışlenyle ılgılendığını soyluyor "Ben oldum brttim Kastamonulu- yum, ama bugun bakıyorum Kasta- monu pek de fazla bir mesafe ahna- nuş. Kazandığımızı burada harcrvt)- nız, buradayijoruz, buradav-anrun Byoruz. "Bakın. Kastamonu Roma done- mindede Osmanhdonemınde de hep şehir olarak getişmiş. Hıç kasaba o\- manuş. Osmanh'nnı son zamanında Kastamonu'da beş bin kadar doku- ma tezgâhı var. Bugun bu odada gor- dûğunüzdokumalarm çoğu ozaman- dankalma. Urgancdıkda çokonem- Bvmiş. 196O'lı yıllara kadar urgan tş- leyen 2 bin 200 atorye vanh. \a\1on ip fDan derken btdm sanavi 1960'lar- dan sonra bitmiş. İçıne donuk bir toplum haline geüniş.*' '7O'lı yıllarda bır sunta, arkasından da BMÇ, zıncır v e tahta kapı fabn- Dûnyanın Udnci büyük kanyonu olan VaDa, Pmarbaşı ilçesinin en Ugi çeken bölgelerinden biri. de Kastamonu ağzıyla aynen şunlar yazıyormuş: 'Tikkat! Daş duşebulu- üü^avıcıkabuluuuJ" Kastamonus- por'un, "Gastamonu, Gastamonu dep dep dep~."sloganı bunun yanın- da hıç kalır Şakalar ıyı hoş da, artık cıddı cıd- dı çalışma zamanı Bakalım Kasta- monu'nun ekonomısı nasıl bır yol- da 9 Bunu konuşmanın en ıyı adresı de Kastamonu Tıcaretve Sanavi Oda- sı ve onun Başkanı Haül Öztosun yapmaya çahşryoruz." KÖKLERİ ROMA'DA OLAN ŞEHIR Pekı, Kastamonunasıl daha ıyı ge- hşebılır'' "Bir kere Ticaret Odası'nın bir misyonu olması için çahşryoruz. Tıca- ret Odası sadece ücaretie uğraşmaz. Onu Kastamonu'nun her alanrvia uğraşma noktasına geürmevı hedef- kasıkurulmuş O kadar "90'larda da Laleli'den Rusv-a'ya tekstil ihracaü furvası olunca bura- da da savisıztekstil atohesi açıkh. Bu- gün onlardan bir-iki tanesi avakta kalabiküT Ustune ustluk onemh bır de tıca- ret merkezı olmuş u Kastamonu'da esnaf odalanna kayıtta 27 bin esnaf var. Yanı burası kuçukesnafin en bol olduğu illerden birisL \ma hıç kımseburada bu-ara- va gelemez. Herkes tek tek, yani bi- reysel iş yapar." Sonra da ıç geçınyor "Bakın, devlet hep ust uste vannş potitikalar peşınde. Buranın 1926'da nufusu 326 bin. Bugun ise 363 bin kadar. Türkrve Cumhuriveti o za- mandan bu vanabeş misli büyûmuş. Biz beş mısli goç vermişiz. Neredevse 500 buı insanımız dışa- nda. Dahaçok da İstanbul'da, sonra da Almanya'da..T TESVIK YASASI VURDU Kastamonu'nun kışı başına gelın 1700 dolann uzennde gorunduğu ıçın Teşvık Yasası'ndan da yararla- namamış "Banagore kişi başuıa ge- Br bin dolan bulmuyor. \ma yuksek gorunmesinın nedeni Kastamonu'da sekiztanebolgemüdurluğurjulunma- s. Boylece de buyuk bir kazık yiyo- ruz. Bizim kalkınmamız ancak tu- rizmden olur.Bir deKastamonu'nun bir uımersıteveihtiyacı var. Buaci- len açılnıalı. Burada bazj unKersite- lerin kampuslan daokhığu için şu an- da sekiz bin universite öğrenosi oku- yor. Universite kent kulturunu çok etkurvor. Eskıden kolsuz gıvsiyie so- kaktagezemezdınız. Şûndikızlar go- bekleri açıkgeziyor: kimsedönup de baknuvor. Arü, çocuklar çok daha gorgulu vetışıvorlar. Dolayrâyia üni- versitelenn bızunkı gıbi küçük iDere kurulması çok daha yararta." Yaa, boyle Kastamonu ınsanı devlet babanın fena halde ıhmalıne uğradığına ınanıyor Ulkemızde saptadığım bır hastalık, seçılmışlerden çok atanmışlann şehırlerde, bolgelerde daha fazla can- la başla çahştığı Orneğın, hele Anadolu kentlennde valılıkler uretım- den spora kadar her alanda etkın Burası da bu kurala uyuyor SÜRECEK Ihca Şdalesı'nin unlu turist rehberi Kör AB. Pınarbaşı ilçesi çevre ve kultur değerlerini koruyarak gelişmeve çanşıyor.