Katalog

SAYFA CUMHURİYET 21 EYLÜL 2003 PAZAR 14 U J\ kultur(g cumhuriyet.com.tr YıldızKenter, kendi tiyatrolannı kurmalanndan Harbiye'deki salonlanna uzanan öyküyü anlattı Her şey bir düşlebaşladıEMRE ERDEM Tiyatro binalan bırer tapı- naktır. Oyunculann yuvası, seyircilerin ise konukevidir Oyuncular yapar. yaratır, so- luk verir tiyatroya. Provalan. oyunlan ve tanıklanyla baş- ka bır dünyadır bu. Bu dün- yada, kapılar ınanana, inanma- yana her zaman açıktır. Böy- le bir dünya yaratmak herke- sin harcı olmasa gerek. Dün- ya tiyatro tarihinde enderdir bir tiyatro oyuncusunun tiyat- ro sahibi olması, hele de ''kül- tür pofitikas" bile olmayan bir ülkede! Yoktan var etmek... Yıkuz Kenter, Müşfik Ken- ter ve Şükran Güngör toplu- luğun temelını atarlar. Top- luluklaruıa soyadlannı verir ve "Kent Oyunculan" olurlar Ardından tiyatro adamı Ka- muran Yüce ve nice değerler bu davaya gönül verir. Anton Çehov'dan John Osbornea, Ionesco'dan Melih Cevdet'e. Refik Erduran'a. Adalet Ağa- oğhTna.. yerli yabancı yazar dayanışmasıyla, ödeneklı ti- yatrolann üstlenmesi gereken göreve de sahip çıkarlar. Bir özel tiyatro olarak, suya yaz- dıklan sayısız yazının, ilkie- rinin ve özellerinin yanı sıra sanata ev sahıpliği yapacak bir tiyatro bınasını yoktan var ederler... Binanın yapılışındaki tek yapıcı, hayal eden kışı Yıldız Kenter'dir. Yıldız Kenter bu tasansını şöyle anlatır: "An- kara Devlet Tiyatrosu'ndan istifa ermemizin altında yatan neden bağımsızlığımızı ilan etmek iste\işimizdi. Müşfik ile birükte kültür başkenti ts- tanbul'da bağımsız, bize ait bir tiyatronun, bir özel tiyat- ronun sahibi olmanın tiim olumJu ve olumsuz yanJaruu göz önüne alarak davamıza koyulduk. Kent Oyunculan seyircisiyle ilk kez Karaca Ti- yatro'da buluştu. Daha sonra Site Tiyatrosu ve Ses Tryatro- su'nun da konuğu oldu. AJtı yıl boyunca Dormen Tryatro- su ile aynı çanyı paylaştik. Fa- kat, zaman içerisinde ilk adı- mımızı atarken kafama koy- duğum bir tiyatro binasma sa- hip olma çabamız için didini- yordum. Anadolu turnelerin- de biriktirdiğimizparalar, bi- namızm yapunı için bizi umut- landınyordu." çizlmler isvlçre'den Yıldız Kenter, bir Uludağ gezisınde Mimar Orhan Pe- kin ile karşılaşır. Yıldız Ha- nım'ın tasansını bilen Pekin ona bir öneride bulunur: Har- biye'de, şu anki Kenter Tiyat- rosu'nun bulunduğu yerde ikı Rum, iki de Ermeni evi var- dır. Eğer, bu evleri satın alır- larsa; onlara, bunlann yerine yapacağı binanın bodrum ve zemin katlannı verecektir. Böylece, önden arkaya uzanan bu iki katta tiyatrolannı yapa- bileceklerdir. Yıldız Kenter. bu öneriyi Müşfik Kenter ile Şük- ran Güngör'e açıklar. Onlann da onayıyla turnelerden bi- riktirilen parayla evler satın nkara Devlet Tıyatrosu'ndan istifa etmememizin altında yatan neden bağımsızlığımızı ilan etmek isteyişimizdi. Müşfik ile birlikte îstanbul'da bağımsız, bize ait bir tiyatronun sahibi olmanın tüm olumlu ve olumsuz yanlanm göz önüne alarak davamıza koyulduk. Çeşitli sahnelerde oynadığımız yıllarda kendi tiyatro binamıza sahip olabilmek için didinip durduk. alınır Orhan Pekin ile sözleş- me yapıhr. Tünelde bulunan Mımarhk Bürosu adlı kuruluşun yöne- ticisi Mimar Metin Hepgüler ile görüşülür. Hepgüler, Ken- ter Tiyatrosu'nun ilk miman olur. Satın alınmış olan evler yıkılır ve binanın temeli atı- İır.Ama Kenterler'ın tek ku- ruşlan kalmamıştır. Bu arada, turnelerle inşaatı sürdürme çabası sürmektedir. Sam- sun'da turnedeyken; Masis Çelik Eşya Firmasrnın sahi- bi Masis Balyan'la bir söyle- şi sırasında Kenterler finan- sal sıkıntılannı açarlar. Masis Balyan, bu konuyu îstanbul 'da görüşmek istediğini söyler. tstanbul'dakibuluşmada, 1964 yılının 200 bin lirası Balyan tarafindan bir zarf içinde Şük- ran Güngör'e verilir. Şükran Güngör'ün parayı reddetme- sine karşın Masis Balyan, Kenterler'i desteklemeye ka- rarlıdır. "Bir başlayın hele, da- ha sonra arkası gelir»." der. Bir yandan da, Metin Hep- güler ile görüşmeler sürer. Hepgüler, binanın tasanm aşa- masında şöyle bir gerekçe ile- ri sürer. Hepgüler, "Akade- mideokurken, tiyatro binala- nyla ilgili dersi on, on beş gün gördüm. Bu da böyle bir işe atdmak kin yeterli değfl-. Ama, siz bana Isviçre'yegjtmekiçin gidiş-dönüş uçak bileti ve de oradaki hocama on,on beş ld- şilik bir ziyafet çekmek için yeteri kadar para verirsenizgi- der, binanın çizimleriyle geh'- rimJ* Bu durum, ülkemizde mimari açıdan tiyatro bina- lanyla ilgılı ne denlı bılgılı olunduğunun bır göstergesı- dir. Hepgüler'm önerisı darbo- ğazda olan Yıldız Kenter ile Şükran Güngör'ü şaşırnr. Fa- kat, daha sonra kabul eder- ler. Kısa bir sürede Hepgü- ler, binanın projesiyle birlik- te geri döner. Inşaata başlanır Beton üzerinde Hamlet Bir yandan da yeni oyun hazırlıklan sürmektedir Onca emekle tamamlanan binanın açılışı. bır tiyatro klasiği olan "Hamlet" ile yapılacaktır. İngıltere'den gelen yönetmen Denis Carey ile oyunun provalanna başlarur. Arena Tıyatrosu'nda provalar yapılırken, salonun yapım çalışmalan da sürmektedır. Salonun tabanına sadece beton dökülebılmiştir. ancak döşeme ve koltuklar tamamlanmadığı için beklenmektedir. Denıs Carey"ın binanın ne zaman bıteceğı konusundakı merakı gün geçtikçe artmaktadır. Yıldız Kenter şöyle anlatıyor: "Carey'in sabırsızhğını anlayabiliyorduk, ama biz de zor durumdavdık. Her gün, bugün bitecek, yann bitecek diye yalanlar uyduruyorduk. Fakat bir gün tiyatroyu görmeye gideceğiz diye rutturdu. V azgeçiremedim. Salondan içeri girer girmez elini başına vurarak Aman Tannm!' dedi." Ama, bına yırmı gün sonra mucızevı bır bıçimde hazır duruma gelir. Kenter Tıyatrosu, 1968 tiyatro sezonunda artık kendi yuvasma sahip olmuşfur. Seyircisinı, Harbıye'dekı449 kolfuklu salonunda yeni bir yapıtla buluşrurur. "Hamlet" ile verilen selamla başlanır bir yüzyıldan diğer yüzyıla uzanan yeni. zorlu seriivene... Yıldız-Müşfik Kenter kardeşler salonlannı 1968'de 'Hamlet'Ie açtılar. Oyunu Denis Carey yönetti. Artık binanın duvarlan, pen- cereleri çıkmıştır, fakat yine parasızlık baş gösterir. İlk koltuklar Slmavi'ye Çaresizlik içındedir Ken- terler. Zor da gelse yine Ma- sis Balyan'dan kredi isteme- ye karar verirler. 200 bin lira değennde bir kredi daha ge- lir. Bu yeni krediye karşın pa- ra yermemektedir îç dona- nım nedeniyle kabaran faru- ralan karşılamak zorlaşır Bu tasannın başlangıcında ilk Kültür Bakanımız Prof. Dr. Talat Halman. Kenter- ler'in düşünü gerçek kılacak bir öneri getirir. Amerika'da tanık olduğu bir kampanya Kenterler'e yeni bır kapı ara- layacaktır. Koltuk satma y ön- temiyle belirli bır gelir elde edebileceklerinı söyler. Ti- yatro için açılacak bu kampan- yada her koltuk 3 bin liradan satılacak, satın alanlann yer- leri çekilişle belirlenecek, kol- tuklannın arkasına adlan ya- zılacak ve her oyunun ilk gös- tenminde bu kışiler "onurko- nuğu" olacaktır. Satış için görüşmelere gıdi- lir. Kısa bir süre sonra Ken- ter Tiyatrosu'nun ilk müşte- risi olur Erol Simavi. Otuz koltuk satın alır. Bu kampan- yanın, bundan böyle belı bü- külmez bir reklamı vardır. Gö- rüşmeye gittikleri kimselere, "Efendim Erol Simavi Bey şu kadar koltuk satın aldılar. Siz ne kadar emredersiniz" der- ler Böylece, satılan koltuk sayısı 278'i bulur Sıra Iç tasarımda îç miman aşamasına geli- nir. Ancak, Kenterler ile Hep- güler arasında anlaşmazlık çı- kar. Fakat bina henüz tamam- lanmamıştır. De\Teyebirras- lanrı sonucu dekoratör Bülent Erbaşar girer. Erbaşar, Gün- gör ile bir söyleşı anında ti- yatroyu kendisinin tamamla- mak istediğini söyler Şükran Güngör "Bu iş dekor yapnıa- ya benzemez..." deyince de Erbaşar, Güngör'den Yalo- va'da yaptığı sınema bınası- nı görmesini rica eder. Bir tur- nede, Yalova'ya uğranır ve Erbaşar, yaptığı sinemanın sı- radışı tasanmı, estetik anlayı- şıyla sınavı geçer. Her gün yeni eskızlerle gelen Erba- şar'ın buluşlan da ilgiyle kar- şılanır. Örneğın fuayeye, yeni bır görünüm kazandınr. İçinde spotlann bulunduğu üç bü- yük pencere seyirci salona girdiğinde. oyun başladığın- da açılacaktır. Bu mekaniz- mayı kurmak ıçın çok sayıda demirci ustasına danışılır. So- nunda bir ustanın yardımıyl° sorun çözülür. Kısmen $•* ol- sa bina tamamlanmaktadır. Sırada aynntılar vardır Tiyat- ronun kolruklan için Masis Balyan'ın yurtdışından getir- diğı "amiral koltuğu"ndan esinlenılır. Kenter Tıyatro- su"nun, ahşap kasalı, çerçeve içine alınmış deri kaplı koltuk- lannın tasanmı tamamlanır, yapılmaya başlarur. Masis Bal- yan, koltuklar için yalnızca 150 bin lıra işçilık alu". Aslı SELÇUK ) Giant (Devlerin Aşkı) / Yön: George Stevens / Oyn: Elizabeth Taylor, Rock Hudson, James Dean /1956, renkli, 193dakika/ VVamer-Tiglon. EdnaFerber'm 1952 tarihli çok satışlı romanından aktanlan çalışma Teksas ve Teksaslılara dair çağdaş bir destan. Restore edilerek Dolby Digital ses eldenen filmin 2 diskli Özel Versiyon'u o yıllarda pek ele alınmayan ırkçıhk, hoşgörüsüzlük, kadın özgürlüğü gibi konulara değıniyor. Teksas'm ulusal filmi olarak tanımlanan çalışmanın Özel Bölümler'inde yönetmen Stevens'ın sınema metodu, oyuncu seçimi, çekım anılan, ekibin Marfa kasabasına gelişi, ön hazırlıklar, dekorlar, gerçek çekim mekânlan, set görüntüleri. efsanevi J. Dean'ın ölümü, yaratıcı ekıp ve Teksashlann fılmle ılgıli anılan, ilk gösterimler, ödüllenn lıstesı. fragmanlar, filmle ilgili belgeler bulunuyor. Besteci Dimitri Tiomldn'le müziğin oluşumunu, sinema yazan Stephen Farber, senanst Ivan Moflfat, G. Stevens JR'm açıklayıcı yorumlanyla da filrnı izleyebiliyorsunuz. Yönetmenin deyımıyle insanhk durumunun ırdelendiğı bu yetkin, ızlenmesı gereken yapım Amerikan Fihn Enstitüsü'nün seçtiğı en iyi 100 filmden biri. • • • Monster's Ball (Kesişen Yollar) / Yön: Marc Forster / Oyn: Billy Bob Thornton, Halle Berry, Heath Ledger/2002, renkli, 109 dakika / Umut Sanat-Palermo. Dar görüşlü. önyargılı rurukevı memuru Hank Grotovvski ile kocası ıdam mahkûmu kınlgan fakat güçlü, tek başına yaşam ka\ gası veren Letıcia Musgrove'un kaderleri garip bir noktada kesişır. Her ikisi de trajık bir bıçimde oğullannı yitirirler, bu acılı iki ınsanın arasında geleneksel aıle ölçülcrine karşıt bir ilışkı başlar. Insanlann yaşamda sayısız zorlukla karşılaşmalanna karşın sonunda sevgi, anlayış, bağışlama duygulanna ulaşmalarını irdeleyen bu başanlı çalışma toparlanrna ve affetme üstüne. Özel Bölümler'de senaryo yorumlan, karakterlerin analizi, yönetmenin bakışı ve çalışma metodu, filmin iletisi, oyunculann etkıleşimleri fragman, TV reklamlan yer alıyor. Şiddet, ırkçıhk. ölüm cezası, aşk, bağışlama, yeni bir başlangıç, umut olgulannın betımlendiğı bu etkıleyici, sıra dışı bağımsız yapım H. Berry'ye en ıyi kadın oyuncu Oscar'mı kazandırdı. Ahmed Ariften ikinci şiir kitabı • Kültür Servisi - 'Hasretınden Prangalar Eskitrun' adlı tek şiir kıtabıyla büyükün kazanan Ahmed Anf'ın (1927-1991) ikinci şiir kitabı Yurdum Benim Şahdamanm', ölümünden 12 yıl sonra yayımlandı. Kıtapta, Ahmed Anfın çeşitli tanhlerde yayımlanmış altı uzun şııri, kendisiyle yapılmış bir söyleşi \e şiiri hakkında yazılmış ikı yazı yer alıyor Usta şairin oğlu Fıhnta Önal tarafindan düzenlenen kıtap, Everest Yayınlan"ndan çıktı. 'Mezopotamya'nın Mona Lisa'sı • BAĞDAT (AFP) - Irak'ın yeni kultur bakanı, nısan ayında Amenkan ışgali ve Saddam rejımının de\nlmesınden sonra. Bağdat Müzesf nden çalınan 500 yıllık mermer bır heykelin bulunduğunu açıkladı. Kültür Bakanı, 'Mezopotamya'nın Mona Lisasf olarak nıteledığı heykelin nerede bulunduğunu ıse tam olarak açıklamadı Sümer dönemınden kalan 20 cm. yüksekliğındekı bu kadın heykelcığı. müzede bulunan ve diğerleri halen kayıp olan en önemlı beş tarihı eserden bınsı. Müzede, arkeolojik açıdan büyük değer taşıyan 170 bin eserden 15 bını sa\ aş sırasında kaybolmuştu. Vamık D. Volkan'ın yeni kitabı • Kültür Servisi - Dünyanın en önemlı psıkiyatrlanndan Vamık D. Volkan'ın 'Atlarla Yaşayan Kadın' adlı kitabı Okuyan L's Yaymlan'ndan çıktı. 'Kozmık Kahkaha'nın da yazan olan Volkan, ikinci 'psıkanalıtık öykü'sünde defalarca terapistler tarafindan şizofreni tanısı konulmuş genç bir kadının yaklaşık yedi yıllık ıyileşme sürecıne, gerçek bır psıkanalıze okurlannı tanık edıyor. Uluslararası arenada psikopolıtık alanında en önemlı isim olan Volkan'ın makale ve kıtaplan 12 dılde yayımlandı. Vırginia Ünıversıtesi Tıp Fakültesf ndekı Zıhın \e lnsan Etkileşımleri Çalışmalan Merkezı'nin (CSMHI) kurucusu ve onursal yönetıcısi olan \olkan, aynı zamanda Washington Psikanalız Enstitüsü'nde eğıtim ve süpervizyon analistliğı yaparken 2002"de atandığı Uluslararası Psikanalız Derneğı Terorizm Komıtesi'ne üyeliğını de sürdürüyor. KULTÜK • SANAT IstanbulM UJ 00 Villa Urponen (org) = 21 / 09 /1100 - B.U Aibert Long Kali e Kıhvıltı - Kınser Mark Lindley (konferans) | 21 / 09 /13 00 - Aya Innı Laura Vikman (keman) 21 / 09 / 20 00 - Ara Irıni CumhurİYU | < I Flautando Köln 22 / 09 / 20 00 - k Irııı uı ™ Pierre Hantai (klavsen) £ 23 / 09 / 20 00 • Aya Iriıi - Gustav Leonhardt (klavsen) 25 / 09 / 20 00 • Aya Iruı Netherlands Historlcal Dance (j—_ and Theatre Ensemble 27 / 09 / 20 00 - Aya İrını 28/09/15.00 • (worksh«p) • Aya İriıı _ _ Andreas Staier (klarsen) — — 29 / 09 / 20.00 • Aya irını Mehmet Okonşar ve DJ Yakuza Bach & DJ Parti 30 / 09 / 20 00 - Aya Innı Bahçesı (0216)45415 55 bilttM.cn : —