Katalog

19EYLÜL2003CUMA CUMHURİYET SAYFA HABERLER BİR UZUN RÜYA TURHAN SELÇUK DURÜST TABİATLI İSTANBUL EFENDİSİ ABDÜLCANBAZ* IN HARİKULÂTJE MACERA1AEI KISIM TJ2KMİLİ BİRDEN Teknolojideki hızlı değişim, tüketim hırsı ve denetimsizlik Türkiye'yi tehdit ediyor Bu çöplük elektronikYaklaşık 25 milyon cep telefonu abonesinin olduğu Türkiye'de kişi başına bir cep telefonu düşüyor. Çevreciler bir an önce geri dönüşüm projelerinin geliştiriîmesi gerektiğini vurguluyor. ERHAN KEMAL ÖZMEN BAHADIR ATİLA Teknolojideki baş döndürücü gelişmelere, çılgınlığa dönüşüp en yenisini kullanmayı dayatan tüketim kültürü de eklenince ömürleri kısalan elektronik ci- hazlar. "teknoloji çöplüğünde" yığınlar oluşturuyor. Çöplüğü yaratan nedenlerin ba- şında ise "Teknolojinin çok hızfa geb'şmesi, plansızhk, denetimsiz- lik, yeterli teknik ve bakım hiz- metİerinin olma\ışı, kaçak cihaz- lann tercih edilmesiyle geri dönü- şüm projelerinin olmaması" ge- liyor. Elektrik Mühendisleri Odası (EMO) îstanbul Şube Başkanı Ahmet Tank Uzunkaya. "Daya- nıkh tüketim mallan denflen elekt- ronik cihazlann dayanıksız tü- ketim mallanna" dönüşmesiTür- Idye'yi elektronik cihaz çöplüğü- ne dönüştürdü" dedı. Akılcı kullanılmıyor Teknik altyapının oluşturulma- sı gerektığini belirten Uzunkaya. "Türkiye'de insanlar elektronik cihazlan akılcı ve ihtiyaçlan doğ- rultusunda kullanmıyor. Cep te- lefonlan bunun en i>i örneğini oluşturuyor. 25 nûlyon cep telefo- nu abonesinin olduğu Türkiye'de kişi başına bir cep telefonu düşü- yor. Bunun en önemö nedeni tele- fonlara oyun ve wap gibi yeni öue\- Klder eklenmesi. Tüketki telefonu- nu değiştirmeye zorunlu bırakıh- yor" diye konuştu. Türkiye'nin elektronik ithalatın- da da gerekli planlamanın yapıl- madığını söyleyen Uzunkaya şöy- le konuştu: "Türkiye ithalaünda yüzde beş- lik dilimi kapsayan elektroniğin tamamen tüketime yönelik ger- çekleşmesi plansızhğın en önem- L göstergesidir. Planlamamn ol- madığı ortamda üretim de tüke- tim de teknolojiye ayak uydur- mak zorunda kaldı." Poğadan tehlike slnyall Elektronik cihazlann oluşturdu- ğu çöplük, Türkiye ve özellikle içüncü dünya ülkelerinde büyük fchlike oluşturuyor. îlgililer, ön- lem alınmaması durumunda bu atıklann doğaya büyük zarar ve- receği görüşünde birleşiyor. Çe\Te Koruma ve Ambalaj Atıklan Değerlendirme Vakfı Iroje Koordinatörü Alphan Iröztürk, yakın gelecekte Tür- kye" nin elektronik çöplük teh- lkesine boyun eğebileceğini telırterek "ÂB ülkelerinde üre- tm. geri dönüşüme uygun şekfl- <e gerçekleşiyor. Türkiye de AB'ye uyum sürecinde bu şe- lilde üretim yapmalıdır. Aksi ESKİ TEKNOLOJİ ÜCÜNCÜ DÜNYA ÜLKELERİNE ünyada en çok * elektronik çöplük yaratan gelişmiş ülkeler, aynı zamanda bu konuda en az sıkıntı çeken ülkeler. Bunun nedeni ilk akla geldiği gibi ciddiyatırımlar ve bilinçliyeniden kazamm projeleri değiL Gelişmiş ülkeler bu atıklan alanlarda yaptıkları gibigemilere ^ • •/ başka % doldurup üçüncü dünya ülkelerine boşaltıyorlar. Çöp yaratma konusunda da her alanda olduğu gibi liderliği elinde bulunduran ABD'nin elektronik çöplerinin yüzde sekseni de bu ülkelere yollamyor. ABD aynı zamanda tehlikeli atıklann gelişmemiş ülkelere ihracını yasaklamamış tek ülke konumunda. İNSAN SACLICINI DA TEHDİT EDİYOR Samsung Elektronik Satış ve Pazarlama Müdürü Çağatay Çopuroğlu, geri dönüşümün bir kültür sorunu olduğuna dikkat çekerek elektronik kirliliğin önlenmesine ilişkin ö'nerilerini şöyle sıraladı: "Kişilerin, şirketlerin, belediyelerin işbiriiği içinde çalışması gerekiyor. thtiyaçlar doğrultusunda akılcı tüketimeyönelmek ve çevre bilincinin oluşması kirliliğin önlenmesine büyük katkı sağlayacaktır." Türkiye'nin elektronik çöplük tehlikesiyle karşı karşıya kalmasımn nedenini elektronik cihazların ithalatında uygulanan ağır vergiler olduğunu belirten Çopuroğlu, bu yüzden de kaçakçılığm kârlı, riskigöze ahnabilecek bir konuma geldiğini savundu. Çopuroğlu, "Türkiye 'ye giren ürünlerin teknik servis ve garantiyeterliliklerinin de iyi araştınlması, kullanıcılann mağduriyetini önleyecektir" diye konuştu. Türkiye 'de başta bilgisayar olmak üzere elektronik araçlar için üretici ve satıcı fırmalann geri dönüşüm projesi bulunmuyor. Bu işten kazançlı çıkanlar dayok değiL Araştırmalar bu atıklann toplandığı bölgelerde yaşayanlann ciddi sağlık sorunlanyla karşı karşıya kaldıklannı gösteriyor. Ilkadım Izmit'te atıldı \ Bir ay içinde çalışmaya başlayacak tesisin amacı, Avrupa'daki örnekleri gibi tüm elektronik cihazlann geri dönüşümünü sağlayabilmek. Y akın gelecekte çok büyük bir sorun olması beklenen elektronik çöplüğe karşı ilk adım Izmıt'te Doğa Elektronik Geri Dönüşüm Tesısi ile atıldı. Bir ay içinde fiilen çalışmaya başlayacak olan Alman ortaklı tesisin hedefi, Avrupa'daki örnekleri gibi tam kapsamlı, tüm elektronik cihazlann geri dönüşümünü sağlayabilen bir ünite olabilmek. Doğa Elektronik Geri Dönüşüm Tesis Yöneticisi ve projenin yaratıcılanndan Ebru Ulu, Avrupa'da sadece elektronik geri dönüşümü üzerine yüzlerce tesis olduğuna dikkat çekerek "Türkiye bu konuda çok duyarsc ve gereken yerlerde etkisiz kahyor" dedi. Tüketicilerin bilinçsiz bir şekilde kullanmadıklan cihazlan etrafa dağıtmalannın çöplüğün en önemli nedenlerinden biri olduğunu belirten Ulu şöyle konuştu: "Araşnrdığımız kadanyla elektronik aoklanmız ya hurdacılara verilhor ya da yıDarca depolarda bekletihp biriktirin>or. Hurdacılara verilenlerin çoğu ise çevreye terk edibnesi büyük bir çevre sorununa neden ohıyor." Ulu, Türkıye'nın teknolojinin sürekli gelişmesi, her geçen gün yeni bir cep telefonu ve bilgisayar türünün ortaya çıkması nedeniyle elektronik bir çöplüğe dönüşmesinin kaçınılmaz son olduğunu vurgulayarak "Alüminyum, bakır gibi doğal kaynaklann tükenmeye başladığını düşünürsek çok kritik döneme giriyoruz. Ashnda bu cihazlan yeniden kulİannıanuz şart Bizim bu proje kapsamındaki amacunız, bu elektronik hurdalan toplaym manuel olarak demontajını yapmak" diye konuştu. Doğa dostu tesis halde çe\Te de büyük zarar gö- recektir" görüşünü dile getirdi. Tüm Tüketicileri Koruma Der- neği Başkanı Mehmet Barak da Türkiye"deki elektronik çöplüğün nedeninin piyasada bulunan ka- çak mallar olduğunu belirterek şöyle konuştu: "Yeterli denetimin olmaması elektronik pazarda her yıl mih on- larca dolaruı da boşa gitmesine yol açıvor." Özellikle piyasadaki cep tele- fonlannın yansının kaçak oldu- ğunu anımsatan Barak sözlerini şöyle sürdürdü: "Tüketiciler bilinçsiz ahşveriş yapıyor. Garantisi olan tescilli ürünler yerine kaçak mallan ter- cih eden bilinçsiz tüketiciler, ser- ^ hakunuıdan vararlanamadık- lan için aküklan cihazı çöpeaünak zorunda kalrvorlar." yözüm geri dönüşüm Türkiye'de elektronik çöplüğü engellemeye ilişkin sanal dünya- da çahşmalaryapıhyor. "GeriKa- zanım e Çaba Grubu" Yahoo e- Groups bünyesinde kuruhnuş bir çevreci örgüt. Geniş bir kitleye ulaşmak için interneti seçen grup üyeleri sanal ortamda tartışarak ve çeşitli yerlerde toplanarak her tür- lü çevre sorununa karşı yeni pro- jeler üretiyorlar. Grubun kurucu ve yöneticisi olan Şükran Aydm bugüne kadar atıklar konusunda yeterli çalışma yapılmamasından yakınarak "İ1İ1 Aük Geri Kazaıum-Geri Dönü- şüm Merkezleri Bilgi Bankası" adı altında sanal ortamda bir ça- lışma yürürtüklerini söyledi. Çalışma kapsamında yurttaş- lann atıklara karşı bilinç düzeyi- nin arttınlacağına dikkat çeken Aydın, "Amacımız, yurttaşlara ellerinde kalan bilgisayar parça- sı ve cep telefonlan gibi atık elekt- ronik cihazlan nerelere vererek geri dönüşüme katkıda buhına- bUeceklerini göstermek" dedi. Geri kazanım bilincinin bir ya- şam biçimi olarak benimsenme- sinin ve uygulanmasının önemi- ni \-urgulayan Şükran Aydın, amaçlannın gelecekteki yüzyıllar- da da tüm canlılann en az bugün- kü çevre koşullan içinde yaşaya- bilmelerini sağlavabiknek oldu- ğunu belirttı. Ulu, bir ay içinde çalışmaya başlayacak tesisin özelliklerini ise şöyle anlattı: Doğa Elektronik Geri Dönüşüm Tesisl bilgisayar ve parçaİan. printer. faks, fotokopi, telefon, cep telefonu. santral gibi malzemeler öncdikB olmak üzere, yaptsında baskı de\Te (PCB-printed circuit board) bulunduran bütün malzemeleri afa>or. Tesis, elektronik auklann hammaddeye geri dönüşümünü yaparak yeniden üretim sürecine kaühnaanı sağhyor. Sadece elektronik kaıHann geri dönüşümü saglanamadığından, bu parçalar Almanya'daki ortak tesisimize yollanıp hammadde olarak geri alınjyor ve üretim sürecine kaühyor." Tesis aynca Berlin Teknik Üniversitesi ve îstanbul Teknik Üniversitesi ile de ortak çalışmalar yürütecek. Tesisin sunacağı dört ana hlzmet \/ Elektronik atık danışmanlığı hizmeti, yerinde tespit, sağlam-bozuk aynmı ve laboratuvar çalışması olmak üzere üç bölümden oluşuyor. \/ Profesyonel taşımacılık. i/ Elektronik atık geri dönüşümü. %/ Elektronik atık depolama. DUZYAZI ORHAN BİRGtT Ust Kurul Yok mu Sayılacak? Cumhurbaşkanlığı Deviet Denetleme Kunjlu'nun, Sezer'in direktifi ile Radyo Televizyon Üst Kuru- lu'nda başlattığı inceleme, beklenmedik bir sürprizi de ortaya çıkanTiak üzere. DDKüyelen.araştırmaso- nucunda kimi Üst Kurul üyelerinin müzmin devam- sızlığını saptamışlar. Anadolu Ajansı'nın dünkü iç haberler bülteninde verilen bilgiye göre, üyelerden Gülay Çetingüleç 47, Güneş Müftüoğlu 27, Mehmet Doğan 27, Za- kir Avşar 20, Kutlu Savaş 19, Emin Başer ise 16 toplantıya katılmamış! AA muhabiri Halide Başar, bu üyelerden Güneş Müftüoğlu'nun birbirıni ızleyen 4, Kutlu Savaş'ın ise yine birbirini izleyen 3 toplantıya katılmadığının sap- tandığını da ilginç haberine ekliyor ve Deviet Denet- leme Kurulu Başkanı Dr. Alpaslan Nazlıoğlu'nun bu durumu bir yazı ile RTÜK'ten sorduğunu da belirti- yor. Dr. Nazlıoğlu'nagöre Müftüoğlu ve Başer, "geçer- ii mazeretleri olmaksızın üst üste üç ioplantıya ka- tılmadıklan için" RTÜK Yasası'nın 11. maddesi uya- rınca görevlerinden çekilmış sayılmayacak mıdır?.. DDK Başkanı'nın, bu nazik, ama yasal anımsat- masına RTÜK Başkanı Karaca'nın verdiği yanrt il- ginç. Fatih Karaca, kurul üyeterinden bazılannın sağ- lık durumlan nedeniyle, kiminin de görevli olarak yurtdışında olduklan için devam edememış olabile- ceklerini söylüyor. Bu konularda Devlet Denetleme Kurulu'na bilgi vereceklerini bildiriyor. Ama 0 arada, bir sıkıntıyı da dile getiriyor ve üye arkadaşlarının başkan ile aynı yetkileri eşit olarak paylaştğı için, kim- senin kimseye toplantıya niçin gelmediğini sorama- yacağı ya da "Arkadaş nereye gidiyorsun?" diyeme- yeceği gerçeğinin yasal bir olgu olduğunu söylüyor. Bu yazının sorunu, "Falanca üye niçin bu kadar müzmin bir devamsızlık oynamış? Ya da öteki ne- relerdeymiş?" türünden soruları irdelemek ve yanrt- lannı aramak değil. 0 görevi yapan bir Devlet De- netleme Kurulu, Cumhurbaşkanf nın verdiği direktif ile zaten işin başında olduğu içindir ki, 7 Kasım 2001 'den bu yana saygıdeğer bir anayasal kurumun yine saygıdeğer üyeleri gözlerden ırak olmanın key- fıni, adamakıllı çıkartmışlar. Toplantılara üst üste üç kez gelmedikleri halde, yasalannın kendilerine tanı- dığı "Her biri bir başbakanlık müsteşan hak ve yet- kisindedir" türünden bir kalkanın arkasında radyo ka- patrnış, ekran karartmışlar. Yanrt bekleyen soru... Benim yanıtını aradığım soru, bu durumdaki bir Rad- yo Televizyon Üst Kurulu'nun, Türkiye Radyo ve Te- levizyon Genel Müdürlüğü makamına atanmak üze- re yine yasanın kendilerine verdiği üç aday saptama hakkını kullanıp kullanamayacaklan. Herkes bıliyor ki, TRT Genel Müdürlüğü, Yücel Ye- ner'in bu görevden aynlma karan vermesi ile yakla- şık altı aydır vekâletie yönetiliyor. Ve boşalma üzeri- ne de, yine özel yasası uyannca, o durum RTÜK ta- rafından Resmi Gazete ile ılan ediliyor. Gönüllerin- den TRT Genel Müdürü olmayı geçiren ve yasanın aradığı yetenekleri taşıyan kişiler RTÜK'e başvuru- yor. Yasa, TRT Genel Müdürü' nün, o aday adaylan arasından Üst Kurul tarafından üç kişi olarak befir- lenmesi için en az 5 oy almalannı öngörüyor. Ama bir de yönetmelik var; onda da ilk attı turda 2/3'lük bir karar nisabından, yani 6 oydan söz ediliyor. Bu şemsiye attında RTÜK'ün toplanarak üç aday belirlediğini ve hükümetin de, o adaylar arasından Şener Demiröz'ü Cumhurbaşkanı'naonay için öner- diğini herkes biliyor. Ve tabii 0 arada "hukukçu" tu- tumu nedeniyte kimi çevrelerce zaman zaman eleş- tirilen Cumhurbaşkanı'nın, yürüriükteki RTÜK Yasa- sı uyannca Üst Kurul'un TRT Genel Müdürti atama- sı yapamayacağını anımsatarak Bakanlar Kurulu'nun karannı onaylamadığını da. Şener Demiröz'de kararlı olan hükümetin, tek mad- delik bir değişikliği ekspres hızıyla yasada yaptığı de- ğişikliğin ardından Üst Kurul'un yeniden aynı işlem- leri yürütüp, yine Şener Demiröz, Ruhi Şirin ve Sa- adettin Gürbüz üçlüsünü Bakanlar Kurulu'na sun- duğunu da. Ve hükümetin de Şener Demiröz'iü ka- rarnameyi bir kez daha Çankaya'ya postaladığını da. O arada, Ankara Hukuk Faküttesi Dekanlığı'nın, aday belirlemesini yönetmeliğe dayandıran RTUK'ün yap- tığı başvuruya yanıt vererek, "O yönetmelikteki, ilk altı turdaki 2/3'lük bir kararnisabıaranırhükmü, ya- sasına aykındır" görüşünü ilettiğini de. Ve nıhayet. başvuru sahiplerinden TRT Haber Mer- kezi Müdürü Aydoğan Kılınç'ın "Ben de ilk üç tur- da 5 oy aldığımı gazetelerden öğrendim. Ama Üst Kurul adımı niçin Bakanlar Kurulu'na bildirmedi" gerekçesi ile mahkemeye başvurduğunu da. llgısizleri sıkacak, ama baş döndürücü birtenis kar- şılaşmasını çağnştıracak, karşüıklı raket hamtelerin- den çıkan sesler arasında, şimdi yepyeni bir hukuk- sal durum var ortada. Devlet Denetleme Kurulu, Üst Kurul üyelerinden en azından 2'sinin üst üste üç toplantıya katılmadık- lan için devamsızlıktan istifa etmiş sayılıp sayılma- yacaklannı öne çıkartıyor. Üst Kurul Başkanı ise, bel- ki hastaydılar, biraraştırayım yanıtını veriyorama, ay- nca kurul üyelerinin diledikleri zaman kendilerinı bu- lundukları yerde görevli sayabilecekleri gibi, hukuk üstü bir yetki kalkanı altında olduklannı da söyleye- bilıyor. Gelin de işin içinden çıkın. Bunca kanmaşayla iç içe olan Üst Kurul'un TRT Genel Müdürü'nü belirlemeden önce, kendi durumu- nu açıklığa kavuşturması daha iyi olmaz mı? Ya da özetin özeti, Üst Kurul'un yok sayılacağı bir hukuksul durum mu söz konusudur? Faks: 0212- 677 07 62 [email protected] Mehmet Faraç KOTULER MAHALLESİ cc Kan\\ topraklarda bir Urfa destanı..." KOTl'LED . MAHALLE61 Tüm kitapçılarda GUnizi Vayıncıtıh 0.212 512 1172