Katalog

14 AĞUSTOS 2003 PERŞEMBE CUMHURİYET SAYFA HABERLER ABDÜLCANBAZ PETROL SAVAŞU\RI TURHAN SELÇUK MEMtTdK, mm 21. Dünya Felsefe Kongresi dünya sorunlarmı açık bir biçimde ortaya koydu Başanlı geçenkongreARSLAN KA\TVARDAĞ Bugün felsefeden soyut düşünce ka- lıplanndan çok, sorunlann çözümlen- mesine ışık tutacak öneriler isteniyor. Dünyamız önemli ve karmaşık sorun- larla öylesine dolu ki, felsefe bunla- nn karşısında "bana ne" diyemeyece- ği gibi, "somut" düşünceler üretmesi gereğinin de bilincinde olmalıdır. Aydınlanmafelsefesinin 18. yüzyıl- dan bu yana geliştirdiği "insan" ve "toplum" anlayışının, başta felsefe- ciler olmak üzere herkese yeni düşün- ce ufukJan açtığını biliyoruz. Artık her felsefeci, her filozof, kendi öz dü- şüncesi ne olursa olsun "Aydınlanma felsefesi"ne uzak durmamak zorunda- dır. îstanbul'da toplanan 21. Dünya Felsefe Kongresi'nin "anatema" ola- rak. dünya sorunlan karşısında felse- fe konusunu seçmesi çok yerinde ol- muş, düşünce adamlan görev başına çağnlmıştır. Daha önceki yirmi kong- re, dünya sorunlannı şöyle açık bir bi- çimde ortaya koyamarruştı. Istanbul'da- ki kongrenin önemli yönlerinden bi- X^v ünya Felsefe Kongresi bir îslam ülkesinde ilk kez toplanıyor. / 1 Bir Islam ülkesi, bir Ortadoğu devleti böyle bir etkinlige ilk kez J-^r ev sahipliği yapıyor. Bu sevindirici olay, felsefecilerimizin başansından olduğu kadar, topluma yol gösterici olarak seçtiğimiz Aydınlanma düşüncesinin özelliklerinden de kaynaklanmaktadır. rincisı bu. tkincı önemli yönü ise, bu kongrenin Türkiye'de toplanmasıdır. Kim ne derse desin, bizde felsefe, cumhuriyet döneminde iyi bir gelişme göstermiştir. Kimi baskılara, bir yan- dan da ortaöğretimdeki çeşitli engel- lemelere karşın gerçek ortadadır. Böyle bir kongre düzenlemek, ona ev sahipliği yapmak kolay iş değil. Felsefecilerimiz bu işi üzerlerine almış- lar ve bugüne kadar başanyla yürüt- müşlerdir. Dünya Felsefe Kongresi bir îslam ülkesinde ilk kez toplanıyor. Bir Islam ülkesi. bir Ortadoğu devleti böy- le bir etkinlige ilk kez ev sahipliği ya- pıyor. Bu sevindirici olay, felsefecilerimi- zin başansından olduğu kadar, toplu- ma yol gösterici olarak seçtiğimiz Ay- dınlanma düşüncesinin özelliklerin- den de kaynaklanmaktadır. Ülkemiz- de uygarlık bilincine sahip olanlar sa- nıldığı kadar az değildir. Sezer'ln konusması Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Se- zer'in kongreyi açış konusması tam bir aydınlanmacı nitelik taşıyordu, felse- fenin anlamı çok iyi değerlendirilmiş- ti. Sayın Cumhurbaşkanı felsefe eği- timine ortaöğretimde daha geniş yer verilmesi gereğini belirttikten sonra "Gençkrimize özgür düşüncenin anah- tannı vermek zorundayız, varhğın ve yaşamın temel ilkeierini sorgulav an bi- rey, yönünü bulamaz ve özne olamaz* dedi ve bir felsefe tarihçimizden alın- tı yaparak "felsefenin Türkçeleşme- shie, Türkçenin fdsefeleşmesinin öne- mine" işaret etti. Kongrenin ilk günün- de çeşitli konularda oturumlar vardı. Bu yazıda daha çok bizim felsefeci- lerimizin bildirilerinden programdaki sıraya göre söz edeceğim: Koray Tütûncü'nün bildirisi hukuk felsefesi konusundaydı. "Kant'ın ah- lak felsefesinde hukuksalhğın rolü"nü ele aldı. Ömer Naci Soykan (1) Kül- tür Felsefesi Orurumu'nda bildiri su- narak "dünyayı anlamak n la ilgili dü- şüncelerini dile getirdi. Benim bildirim de ilk günün prog- ramındaydı. "Türkiye'nin Yol Göste- ricisi Olarak Aydınlanma Felsefesinin Önemi" konusundakı bıldınmı Fran- sızca olarak sundum ve "Bu düşünce- KONGREDE Insan Hakları, Devlet ve Uluslararası Düzen Jelyu Zhelev (Bulgaristan), Michael Pendlebury (Güney Afrika), Peter Singer (Avustralya), Iris Young (ABD)( 11.00/ 12.50- Anadolu) Demokrasl ve Celeceği: Vatandaşlık ve sivll Toplum Dragoljub Micunovic(Yugoslavya), Seyla Benhabib (ABD), Vîctoria Camps (îspanya), UluğNutku (Türkiye)(14.00/15.50 Anadolu) Post--Komünizm çağında Bir Düşünür Olarak Marx Wolfdietrich Schmied- Kovvarzik, Elmar Altvater (Almanya), Wolgang Leo Maar (Brezilya), Tom Rockmore(ABD), Marek Siemek(Polonya)( 14.00' 15.50 / Kırmızı Salon) YIRMIBIRINCI OUNYA FELSEFE KONGRESİ "Eşirsiztiğin Uluslarötesi Yapılan ve Sorumluluk" konulu panele, (soldan saga) Meksika'dan Juan Gonzales, ABD'den Anatole Anton, Kanada'dan Garry Teeple, Amerika'daki Radikal Filozoflar Derneği'nin üyesi Nancy Holmstrom ve ABD'den Bob Stone kanldı. Meksikalı Gonzalez 11 Eylül saldınsıyla Bush 'un elinefirsat geçtiğini söyledi Küreselleşmenin ideolojisi neofaşizm nin toplumsal ilerlememizdeki etkisi- rd, felsefecilerimizle aydınlanmızın ça- hşmalanndakietkisinr ömekleriyle an- lartıktan sonra bu felsefenin "Günü- müzde bizim için her zamankinden daha büyük önemi olduğunıT özel- likle belırttim. 11 Ağustos Pazartesi günü, Onay Sö- zer'in (2) yönetriği "Aydınlanma,Post- modern Düşünce ve Öteki Perspektif- ler" başlıklı panelde ünlü filozof J. Hamerbasile Ganalı filozof Kvaa Y\- redunun konuşmalan özellikle ilgi çekici idi. "Küreselleşmenin yanhşde- ğerlendirilmesi üzerinde durdular, Amerikan kapitaüzmini ekşurdüer.'" Bu konuşmalara gazetemizde daha önce oldukça geniş yer verildiği için bura- da bu kadar değinmekle yetineceğim. Türklye de felsefe 12 Ağustos Salı günü öğleden ön- ce "Küreselleşme ve KimKk" başlıklı otunımda Yusuf Örnek (3) "Çokulus- lu ŞirkeÜer ve Küreselleşme" konu- sundaki büdırisıni sundu. Günün önem- li sempozyumunda ise, "Türkiye'de Felsefe" ko- nusu ele alınmıştı. Bu otu- rumu yöneten Betül Ço- ruksöken (4). Türk felsefe- sindeki gelişmeyi genel çiz- gileri ve ömekleriyle anlat- tıktan sonra, "Bizdeki fel- sefe ile kültür arasındaki bağlantılar" olduğuna de- ğindi \ e sözü Zeynep Dav- ran'a (5) verdi. Çotuksö- ken'in konuşmasına kimi eklentiler yapan Davran bizdeki "sistemaukveana- utik" felsefe akımlan ko- nusundabilgi verdi. Düşünce tarihımizın önemli adlan olan Hibni Ziya Clken, Takiyeddin Mengüşoğlu ve Ioanna Kuçuracti nın. etikalanın- da felsefemıze yaptıklan katkılan Harun Tepe (6) anlattı. Ali Karatay (7), Türkiye'deki "manukça- hşnıalarT üzerinde durdu ve bu çalışmalann "ma- tematik felsefesiyle ilgi- si"ne değindı. Takiyeddin Mengüşoğlu'nun felsefe- si Tüten Anğ'ın konuş- masının da konusu idı. Tüten Anğ (8). Mengü- şoğlu'nun "insan felsefe- sf'ndeki özgün yönler iresel Kurumlar ve Küresel Sorumluluklar-l Christian Barry (ABD), Armen Marsoobian (ABD), Thomas Pogge (ABD), Bashshar Haydar (Lübnan), Matthias Kaufmann (Almanya), Juha Raikka (Finlandiya), David Rodin (Ingiltere), Daniel Weinstock (Kanada) (16.00/17.50 Anadolu) Güneyden Etik Problemler Yolanda Angulo (Meksika). Linda Alkoff (ABD). Michael Barber (ABD), Claudia Bickmann (Almanya), .Ahpio Casali (Brezilya), Ehzabeth Susanne Kassab (Lübnan), Eduardo Mendiata (ABD), SiKana Ravinovich(Meksika) (16.00.17.50 Parquet Salonu) GAMZE AKDEMİR / ÖZGÜR ERBAŞ 21. Felsefe Kongresi'nde konuşan Mek- sikalı filozof Juan Gonzalez, küreselleş- menin "sadık" ideolojisinin neofaşizm ol- duğunu söyledi. Amerika"daki Radikal Filozoflar Derne- ği'nden Eduardo Mendieta'nın oturum başkanlığını yapnğı "Eşitsizüğin liuslarö- tesi Yapılan ve Sorumlunık" konulu pane- le, aynı derneğin üye- si olan Nancy Hohnst- rom'un yanı sıra ABDden AnatoleAn- ton, Meksika'dan Ju- an Gonzales, Kana- da'dan Garry Teeple ve yine ABD'den Bob Stone konuşmacı olarak katıldı. Panelde "Küresel Kapitalizm ve Fenü- nizm" konusunda bir sunum yapan Holmst- rom. dini rutuculuk ve küresel kapitaliz- min kadınlan sosyal, siyasi olduğu kadar düşünsel baskı duvarlanna da sıkıştırdığı- na değinerek "Tüm sistemlerin kadınlan ilgilendiren sorunlara Uişkin genel bakış açısuıdaki faşizan, baskı temefli' ıslah ede- rek sorunu çöz" yaklaşımı yannşür" dedi. Şiddetı en iyi tanıyanlann kadınlar ol- duğunu belirten Holmstrom, feminist ha- reketin mücadele gündeminin başına mi- litarizm ve şidderi koyması gerektiğini di- le getirdi. Küreselleşmenin son zamanlar- da aldığı biçimi neofaşizm olarak nitele- yen Juan Gonzales ise, "11 Eylül olayı Bush yönetiminin ehne insanlann viireği- ne korku. şiddet ve sömürüye açık miIH duvgular empozeedebilmesi için çokiyi bir Kadınlara düşünsel baskı duvarı 21 Felsefe Kongresi'nde konuşan ABD'li Nancy Holmstrom, dini tutuculuk ve küresel kapitalizmin kadınlan sosyal, siyasi olduğu kadar düşünsel baskı duvarlanna da sıkıştırdığını söyledi. ! firsatverdi'' dedi. Gonzales, faşizmin ye- ni yüzü olarak niteledıği "neofaşjzm" kav- ramının altyapısının neler olduğunu şöy- le sıraladı: "Eİünyagenelindeyükselennü- litarizm ve devlederin içjnde hükümet bas- kılannın artmasL kidesel medyada kartel- leşme. politik kurumlann güçsüzieşmesi ve ideolojik seçeneklerdeki farklıhklann azalması." Ekonomik hberalizm ve küreselleşme- nin çıkış amacından uzaklaştığım belir- ten Gonzalez. günümüzdeki küreselleş- menin faşizmin yeni formlanna dönüş- mesinin an meselesi olduğunu vurguladı. GaiTy Teeple ise küreselleşmenin insan haklan üzerindeki etkileri konusunda bir sunum yaph. Teeple, insan haklannın dün- yadaki en ufak sorunlar karşısında göz ar- dı edıldiğıni belirterek "Toplumlarbu şart- lar alünda bütün sorunlan hoşgörür du- nıma gdebiHvflr" di- ye konuşru. Uluslararası Çinve Batı Felsefesi Karşı- laştırmalı Çalışmalar Derneği'nin düzenle- diği Karşuaşürmalı Etik: Konfüçyüsçü- lükKarşısında Uberaüzm konulu oturum- da konuşan ABD'li BoMoo, insanoğlunun zekâsını \ arlığının amacına ters düşecek biçimde kullanmaması gerektiğini belir- terek, felsefenin bunun en doğru yolu ol- duğunu söyledi. Uluslann birbirinden ba- ğımsız düşünülemeyeceğini belirten Mou, "Kültüıier farklı olsa da degerlerin. hatta çifte standardann bile kardeşügi söz konu- :udur" dedi. üzerinde özellikle durdu. Sempozyumun ilginç yön- lerinden biri, Yunanis- tan'dan iki felsefecinin (M. Dragona Monachou ile Ste- lios Vırvidakis'in) bizim felsefecilerimizle ilgili ko- nuşma yapmalanydı. Bi- rincisi Ioanna Kuçura- di'nin, ikincisi Arda Jan- kel'in felsefi görüşlerinı değerlendirip yorumlama- larda bulundular. Sempoz- yum, Türkiye'de felsefe- nin çeşitli yönleriyle orta- ya konmasına iyi bir katkı niteHğindeydi. Kongreyi izlemeyi sür- düreceğım. (])Mimar5iirum Ünh'ersite- si (2) Boğaziçi Ünh'ersitesi (3) Hacettepe Üm ersitesi14)Mal- tepe Ünh'ersitesi (5) Boğaziçi Ümversıtesi(6)Hacettepe Üni- versitesi(?)Boğaziçi Ünh'ersi- tesi (8) Istanbul Ünh'ersitesi GEÇMİŞTEN GELECEĞE ORHAN ERİNÇ Transfer Taarruzu (!) Transfer, çok partili yaşama geçildiğinden beri sıyaset dünyamızda her zaman var olmuştur. Hatta, çok partili yaşama geçişimiz bile trans- ferle başlamıştır demek yanlış sayılmaz. Çiftçiyi Topraklandırma Yasası'na karşı çıkarak parti içi muhalefete başlayan Celal Bayar, Refik Koraltan, Adnan Menderes ve Fuat Köprü- lü'nün verdiklen ortak önerinın reddi üzenne isti- fa ederek Demokrat Parti'yi kurmaları, özünde bir transferi de barındırmaktadır. • • • Hürriyet Partisi, Cumhuriyetçi Parti, Demokra- tik Parti gibi, o dönemlerin iki siyasal kutbunu oluş- turan Cumhuriyet Halk Partisi ile Demokrat Parti ve onun devamı olan Adalet Partisi'nden doğan partiler de yaşamlarına genellikle transferlerle son vermişlerdir. Transferlerin ana amacını hükümetlerin güve- noyunu garantileyecek bir sayıya ulaşmak niyet- leri oluşturur. Ancak tersi de olmuştur. Partisi ile çeşitli neden- lerle ters düşen milletvekillerinin muhalefetteki bir partiyi tercih ettikleri de görülmüştür. 3 Kasım seçimlerinden sonra oluşan Türkiye Büyük MilletMeclisi'ndeçoğunluğu büyük oyfar- kıyla sağlamış olan Adalet ve Kalkınma Partisi'nin (AKP) yürüttüğü transfer çalışmalan, ilk kez geç- miş dönemlerdekinin dışında kalan bir örneği oluş- turmaktadır. Çünkü AKP genel seçimden seçim yasasının ada- letsizliğini tam anlamıyla yansıtan bir sayıyla çık- mış. 365 sandalye kazanmıştır. Bu sayı, güvenoyu için gerekli 276 kabul oyun- dan da 89 oyluk bir fazlalık oluşturmaktadır. Bu- nun yanı sıra anayasa değiştirmek, af niteliğinde yasa çıkarmak için anayasanın aradığı nitelikli ço- ğunluğun alt düzeyini oluşturan 330 sayısının da üstündedir. Başka bir deyişle AKP anayasada istediği de- ğişiklikleri yapabilecek sayıya zaten sahiptir. Hemen belirtelim ki "istediği değişiklik" derken anayasanın değiştırilemeyecek maddeleri ayrık tutulmaktadır. • • • Gerek CHP'den iki milletvekilinin ayrılması ge- rekAnavatan Partili (ANAP) bir milletvekilinin AKP'ye katılması, medyada "AKP transfertaanvzuna geç- ti" başlığı ile özetlenebilecek haberlerin yeralma- sına yol açmıştır. Son transferle milletvekili sayısı 366'ya ulaşan AKP'nin bir milletvekili daha trans- fer ederek üçte iki çoğunluk sayısı olan 367'yi he- deflediği yayımlanan yorumlarda ve haberlerde yer almaktadır. Ancak görünen odur ki AKP'nin olası transfer- leri seçim sistemindeki adaletsizliğin daha da be- lirgin hale dönüşmesinden başka bir yarar sağla- mayacaktır. Anayasanın belirlediği çoğunluk sayılan, ulaşı- lamazsa önerinin reddedilmiş sayılacağını belirie- mekten başka bir anlam taşımamaktadır. Çünkü anayasa, 550 oyla kabul edilmiş bile ol- sa anayasa değişikliklerini Türkiye Büyük Millet Meclısi'ne gerı gönderme ya da halkoylamasına sunma yetkisinin cumhurbaşkanında olduğunu açıkça hükme bağlamıştır. AKP'nin girişimi olsa olsa önümüzdeki yerel se- çimler için transfer edeceği milletvekilinin çeşitli ne- denlerden kaynaklanan bölgesel gücünden yarar- lanma amacına yönelik olabilir. oerinc@cumhuriyet.com.tr. Kongre 2008de Seul'de yapılacak Oğrencüerden felsefe oturumuİstanbul Haber Servi- si - 22. Dünya Felsefe Kongresi, Kore'nin baş- kenti Seul'de yapılacak. Felsefe Kongresi'nde dün yapıian genel ku- rulda tartışmalar sonu- cunda 2008'de gerçek- leştirilecek kongrenin Seul'de yapılması karar- laştınldı. Genel kurulda sunulan raporlarda Tür- kiye'deki kongre de de- ğerlendirilirken konre- nin başanlı bulunduğu dilegeririldi. FISPBaş- kanı toanna Kucuradi Seul'ün seçilmesini kongrenin Avrupa dışı- na da çıkması anlamm- da olumlu bulduğunu söyledi. FlSP'nin yem dönem başkanı ise FlSP'nin genel sekrete- ri Peter Kemp oldu. Tarihlnde bir ilk Dünya Felsefe Kong- resi tarıhinde ilk kez üni- versite öğrencilerinin ko- nuşmacı olarak katıldı- ğı oturumlar düzenlene- cek. Öğrenci Oturumla- n Düzenleme Komitesi adı altında dünyanın çe- şitli yerlerinde felsefe okuyan öğrenciler, kong- renin resmi tercümanla- nnın da desteğını aldık- lannı belirterek yaban- cı dil bılen bılmeyen bü- tün öğrencıleri "felsefe- nin gençyüzünü ohıştur- mav"a" çağınyorlar. Öğ- renciler, Î6 Ağustos'ta u Ben ve Öteki Sorunu Açısından Yabancı Düş- manlığı" ve kongrenin kapanış günü 17 Ağus- tos ta da "Postmodera Dönemde Politik Akti- vizm" başlıklı oturumlar gerçekleştırecekler. Her iki oturum da Anadolu salonunda saat 11.00'de başlayacak. 12 avrı ülke Komıte üyesi olan ve New York'taki New Scholl'da felsefe öğreni- mi görenBaşak Ertür, •"Geçen seneağustos a>m- da bu kongreye biz deka- tdahm ve insanlann ka- tılmasını sağlayaüm de- dik ve bir çağn yapük. Çağnmıza dünyanın çe- şjti yerlerindefeİsefeoku- van 60 öğrenci cevap ver- iü. FlSP'nin oluşturduğu jüri 14 yazıyı kongrede sunubnay'a değer bukhT dedi. Aralannda ABD, Venezüella. Meksika, Kolombiya gibi ülkele- rin de bulunduğu 12 ül- keden öğrenciler, Felse- fe Kongresi tarihinde ilk kez tebliğ sunacaklar. Kongrede tebliğ suna- cak öğrencilerin katıhm masraflannı karşılamak- ta güçlük çekmeleri üze- rine sponsor arayışına girdiklerini anlatan Ertür, Boğaziçi. Bilgı ve Sa- bancı üniversiteleri ile Metro Grup'un öğrenci- lerin bannma. ulaşım ve kayıt masraflannı karşı- ladıklannı söyledi.