Katalog

SAYFA + CUMHURİYET 9 HAZİRAN 2003 PAZARTESİ OLAYLAR VE GORUŞLER AÇI MUMTAZ SOYSAL Şantaj ve Temkin EĞRİ oturup doğru konuşalım AB'ye tam uye oluşun, hatta tam uye olmak ıçın çabalamanın ya- rariı taraflan olduğu gıbı nzıkolu tarafları da vardır Yarariı yonlen, çok kışının yazıp soyledığı gıbı, za- ten yapmamız gereken, ama başka turlu uzun za- man alacak şeylenn çabuk yapılıvermesı Yalap şa- lap da olsa Demokratıkleşme, ınsan hakları, ya- şam standartlannı duzeltme falan. Rızıkolu olanlar, AB'nın, başkaları ıçın yapmadığı, ama haksızca Turkıye'ye şart koştuğu ve eğer be- nımseyıp yaparsak cumhurıyetçı ılkelerın kokune kıbnt suyu dokecek olanlardır Ulkenın ve devletın butunlukçu yapısını bozan, laıklığı tehlıkeye atan, hele Ege'yle Kıbrıs'ta bu ulusun temel çıkarlarına ters duşen adımlar Ustelık, bunlar bır kez atıldığın- da gen alınamayacak ve kuşaklar boyu hep ulusal ıhanet olarak anılacak adımlardır Bunları AB ıstıyor dıye hemen yapmamak ve olanca açıklığıyla hep bırlıkte tartışıp hemen yap- mayışın nedenlennı halka etraflıca anlatmak gere- kır ı"ı stelık, bunlar yapıldı dıye Avnjpa kapılannın açı- U lıp açılmayacağı da bellı değıl Belkı de, bunlar yapıldıktan sonra kapılar ya busbutun kapanacak ya da "maksat hâsıl oldu" dıye burnu lyıce surtul- muş ve sungusu duşmuş bır Turkıye Avrupa'nın or- tak somurgesı olarak lutfen kabul buyurulacaktır Kapılann açtlacağı şuphelı, çunku Avrupa'nın kendı geleceğı de belırsız "Devletler kurultayı" do- layısıyla suren tartışma oyle sonuçlanabılır kı, o tur bır AB'de Turkıye'ye yer bıle olmaz ya da bu ulke o yerı haklı olarak hıç beğenmez Ayrıca unutmayalım Turkıye'nın uyelığıne karar verecekler arasında, Yunanıstan'a ek olarak bır de Kıbrıs Rum Yonetımı olacaktır Her ıkısı, şımdıye kadar olduğu gıbı bundan sonra da kendı amaçları ıçın AB'yı sonuna kadar tepe tepe kullanmaya ke- sın kararlı Kımı hukukçular, "Kıbrıs'la Ege başka, tam uyelık başka" dıyerek konulan bırbınnden ayır- maya çalışsalar bıle, hem Bruksel bunları Anka- ra'ya yollanan katılım koşullan ıçıne koymaktan gen kalmıyor, hem de Atına fırsat buldukça bunlara gonderme yapmadan duramıyor İ nsanı kızdıracak tam bır ıkıyuzluluk ve sınsılıkle Sık sık "AB yolunda Ankara'ya yardımcı ol- mak"tan soz eden Simitis'ın, 2002 Eylul'unde soy- ledığı ve Yunan Buyukelçılığı'nın Ankara'da yayım- lanan kuşe kâğıtlı bultenıne koyduğu şu sozlere ba- kın "Kıbns, kuşkusuz, Turkıye'nın Avrupa yaklaşı- mına bağlı bır konudur Ben bunu, AB çerçevesın- de, müktesebatın bır parçası olarak tanımlıyorum Üye ulkeler ve Avrupa Komısyonu duzeyınde sü- reklı vurgulandığı üzere, Turkıye Kıbns sorununun çözümune yapıcı katkıda bulunmalıdır ve bu yapıcı yaklaşım Turkıye'nın Avrupa beklentılerıyle doğru- dan ılışkılıdır " Temkınlı davranmayıp bu şantaja boyun egmek, butun Avrupalılarla bırlıkte eskı Osmanlı uyruğu Yu- nanlann da somurgesı olmaya hazırianmak demek- tır Hangi 'Huntington'? Huntmgton bu yapıtmda Ataturk Devnm Modeirnın ussal ve başan şansı yuksek bır model olduğunu belırtmektedır Ataturk Turkıye'sının çağdaşlaşmayı, laıkleşmeyı başaramadığı konusunda tek bır eleştın yoktur Prof. Dr. SunaKİlİ, Boğazıçı Lnnersıtesı T urk kamuoy unun Samu- el P. Huntington ıle tanı.>- ması çeşıtlı polemıklere yol açan "Uygarlıklann Çaüşmaa'" konulu çalış- masııleoidu Buçalışması temelde, Ingılızlenn geçmışte sıkça kullandı- ğı ve "Rudyard Kipling" e aıt şu dı- zedekıgoruşudılegetınvordu East is East and West is \\est and ne\er thetwain shall meet! (Doğu Doğudur Batı da Batıdır bu ıkılı hıç bırleşme- yecek') Usteiık Ataturk. Cumhun- yet Devnmı hakkında duşuncelen Turklenn Batılı olmaya çalışmalan- nın nerdeyse boşuna olduğu laıklığı ozumse>emeyeceklen laıkleşmenın altından kalkamayacaklan doğrultu- sundaydı Huntıngton'a gore Batı uy- garlığına karşı artık IsJam dunyası \ardı Sovyet Rusyaduşmanhğı ye- nnı lslam dunvasına bırakmıştı Ba- o dunvası için tehdit arük İslam dun- yasından gelmektevdi. Yukanda Huntıngton un kısaca be- lırttığım goruşlen, ulkemızde ve ozel- lıkle Irak'ta olan bıtenJer ışığında ye- nıden guncellık kazanmıştır Irak'ta olan bıtenler \e suregelen durum "esas tehdifın Batı dunya- sından geldığıru kanıtlamaktadır Sad- dam bır •"zaBm" dıktator olabılır An- cak <\BD rejımı şımdıye kadar. ken- dı çıkarlan uğruna pek çok "zafinı" yonetımle ışbırlığı yapmış ve vap- maktadır Irak "kftk imha silahlan üretiyor" dıye Irak'a yapılan saldın bu tur sılahlann halâ bulunamamâsı nedenıy le "ırydurulmıış'' bır sav uğ- runa Irak halkının bu saldınnın he- defı olduğunu kanıtlamaktadır Yıl- lar suren ambargo nedenn le Irak hal- kı.ozellıkleçocuklar ınanılmaz acı- laryaşamışlar yaşamakîadırlar Maz- lum durumda olan Irak halkı oîmuş, "•tehdh" \ e acımasız saldın "uygar" Batı'dangelmıştır Ustelık Saddam'ı sılahlandıran da Batı dır Uzennde durulması gereken bır ıkıncı konu da şudur Huntington ozellıkle son vir- mıyıldır ABD'de yoğunlaşandınsel yaklaşımlan goz ardı etmektedır Re- agan yonetımınden bu yana ABD'de- kı Cumhunvetçı partının sağ kanadı gıttıkçe artan bır oranda "dinseUeş- nûş" Hmstıyanlığı guncel polıtıka- vabulaştırmayaçalışmış sosyalada- letı gerçekleştırecek sıvasa ve uygu- lamalardan kaçmmıştır Pek çok Ame- nkalı bu gehşmelen kaygıyla ızle- mekte bazılan bu konuda evleme geçmekte v e ozellıkle Amenkalı ana- vasa hukukçulannın hatın sayılır bır bolumu de sozlu ve yazılı olarak bu gehşmelere karşı koymaktadır Hun- tington kendı ulkesınde sıyasetın bır kesımının ne denlı dınselleştığıru goz ardı etmektedır Yukandakı gehşmelerle ılgılı ola- rak vurgulanması gereken bır başka konu da şudur Bazı Batılı ulkelerde "•secularism* dın ve dev letın bırbır- lennın îşlenne kanşmamalan bıçı- rrande anlaşılmış ve oyle uygulanmış- hr Ancak ozellıkle Fransa'da, bu bağ- larnda ulkemızde dın ve dev let ışle- nnın avnmını duzenleven ılke la- icism/laiklik tı r Laik dev let, yabuzca din-de\let ışlennı avırmakJa \etin- mez; dinın sıyasallaşması konusunda devleünmudahaJehakkınıtanır *De- mokrasi" bu bağlamda Amenkan demokrasısı konuya"SecularBt''açı- dan bakıldığında, sıyasetın dınselleş- mesine tepkı gostermeyebılır Gerçı bu konuda ABD'de yoğunlaşan bır tepkı vardır Ancak Cumhun>etçı an- layış. sıyasetın dınselleşmesıne kar- şı koyar Çunkü gerçekCumhuriyet- çı anlavışdevletotoritesinin laik olma- sı gereğinden hareket eder. Nitekım ABD'de, son 20 yıkhr Cumhuriyetçı geieneğhenıdenhayatageçınneyeça- faşan biüm adamian "secularist" de- ğıl, "laik" bır anlayıştan hareket et- mektedırler Kısacası Cumhunyet "otoritesT laıktır Cumhunyetçı ge- lenek yalnızca laik bır otonteye ya- sallık tanır Çalışmalanna "sryaset" değıl, "bi- fim" egemen olduğu vıllarda Hun- tington, yukanda sozunu ettığım go- ruşlen dıle getıren yaymlar v apmış- tır 1966vılında>azdığıbırvazısın- da Huntington bu konuda şoyle de- mektedır "Siyasal çağdaşlaşmanın temel bir koşuhı dinselgeleneksti ai- lesel ve budunsal otoritelerin yerini laik, ulusal \ e tek bir otoritenın alma- sıdır"(l) Geçmışte vazdıklan ıle bugunku Huntmgton'u kendı kendı- sıyle çelışkıye duşuren en önemlı konulardan bm Turkıyeve Ataturk DevTimı ıle ılgılı \azdıklandır Sı\a- set bılımı alanında ona en buvuk unu getıren PoliticaJ Order ın Changıng Socıeties (Değişen Toplumlarda Siya- sal Duzen) başhklı ve 1968 vılında Vale Lnıversıtesı'nce basılan vapı- tıdır Huntington bu vapıtında Ata- turk devnm modelının ussal ve ba- şan şansı yuksek bır model olduğu- nu belırtmektedır Ataturk Turkı- ve sının çağdaşlaşmavı laıkleşmeyı başaramadığı konusunda tek bır eleş- tın yoktur Yukanda sozunu ettığımız vapı- tında Huntington "Reformculariçin başhca iki strateji vardır" demekte ve bu ıkı stratejıvı şovle açıklamak- tadır "Yıldınm Sa>^şı - Blıtzkrieg" stratejısı ya da "Dai-Branch" va da -Fabjan"stratejısı Bıhyoruzkı Ata- turk devnm modelını uvgularken her ıkı stratejıyı uygulamıştır Cumhun- yetın ılanı bır "BKtdaTeg" stratejısı- dır Laıldıkılkesmınyaşamageçınl- mesınde ıse Ataturk Tabian" stra- tejısmı kullanmıştır (2) Huntington çalışmalannıHanard Unıversıtesı kampuiunda Heatherbe- adCenterforInternational Snıdies bı- nasındakı John M. Oön Insbtute for StrategkStudies te yurutuyor "Han- gi Huntington?" sorusuna \anıt ver- mek kolay değıl Çunku bır vanda sı- yaset bılım alanına buvuk yapıtlar kazandırmışbırbılımadamı var Ote yanda ıse ozellıkle son vıllarda "bi- limsd" bınkımını hegemonyacı bir devlet yaklaşımının emrine vermiş gözuken bir Huntington var Geç- mıştekı Huntington gerçek bır bılım adamıvdı ve bılım adamının hoşgo- rusunu taşıyordu Şımdıkı Hunting- ton ıse başka uvgarlıklara nerdevse "ırkçı" yaklaşımı olan bır kışı' Bu nerdeyse bır kışılık değışımı Bız Huntmgton'u "eski'" fakat bıhmsel ağırlıklan nedenıyle "eskinıej'en" ça- lışmalany la anımsamak, bu yapıtla- nndan yararlanmavı surdurmek ıstı- yoruz Hoşgorusuz. Batı hegemonv a- sını haklı goren, gostermeye çalışan Huntington artık bızım yabancımız (1) Samuel P. Huntington -PoBti- cal Modernization: \merica vs. Eu- rope(ShasalÇağdaşlaşma: \merika A\TupaKarşılaştirması'') VVoridPo- Btics, XVIII, 3 Nisan 1966. s.178 (2) Bu konuda bkz SunaKili Ata- turk Devrimi: Bir Çağdaşlaşma Mo- deb 8. baskı Turkıye Iş Bankası Ya- yını 2003 s 134-190 CIMHURİYET'TEN OKURLARA tBRAHİM Y1LD1Z Cumhuriyet Modeli Bugun medyanın yapısına baktığımız- da tablo çok net bıçımde şekıllenmış Aydın Doğan'ın Doğan Grubu, M. Emın Karamehmet'ın Akşam Grubu, Turgay Ciner'ın Sabah Grubu, Hakan Uzan'ın Star Grubu Bu gruplann ga- zetelen, dergılerı, televızyonları ve rad- yoları bulunuyor Bunların dışında bır de islamı serma- yenın kontrolunde bulunan yayın or- ganlan var Yenı Şafak Zaman Turkıye ve Vakıt Bu yayınların kendıne ozgu yapıları, abonelık sıstemlerı ve dağıtım- lan soz konusu Aslında İslamı sermaye ve cemaatle- rın kontrolundekı gazetelerın oncelıkle dağıtım şeklı, ıncelenmesı gereken apayrı bır konu • • • Cumhunyet gazetesı ıse tum bu say- dıklarımızın dışında kendıne ozgu bır yapıya sahıp Bılındığı gıbı Cumhurıyet'ı Yunus Nadi kurdu Adını ıse Mustafa Kemal Ataturk koydu • • • Cumhuriyet bır vakıf gazetesı Vakıf senedındekı anayasamızı bır kez daha anımsayalım "Cumhuriyet gazetesı, amacını, top- lum yaşamına katıldığı 1924'te yayım- ladığı ılk sayısında kurucusu Yunus Nadı'nın kalemıyle belırlemıştır 'Cum- huriyet ne hukumet ne de partı gazete- sıdır Cumhuriyet yalnız Cumhurıyet'ın, bılımsel ve yaygın anlatımıyla demok- rasının savunucusudur Cumhunyet ve demokrası fıkır ve esaslarını yıkmaya çalışan her kuvvete karşı mucadele edecektır Ulkemızde her anlamıyla gerçek bır demokrası kurulması ıçın butun varlığıyla çalışacaktır' Cumhunyet, Ataturk devnm ve ılke- lennın açtığı 'Aydınlanma' yolunda ak- lın bağnazlıktan, bılımın dınden bağım- sızlaşması, laıklık ılkesının toplumca benımsenmesı ıçın çaba gosterecektır 'Insan Hakları ve Temel özgurlukler Bıldırgesı'n/ demokrasınm evrensel anayasası olarak benımseyen Cumhu- nyet, amaçlanna ancak Ataturk'un kur- duğu Turkıye Cumhunyetı'nın bağım- sızlık ve butünluğu kapsamında ulaşı- lacağını temel ılke sayar Cumhunyet gazetesını kuran Yunus Nadı, kurumlaştıran Nadir Nadı'd/r Cumhunyet Turkıyesı 'nın temellen atılır- ken kurulan Cumhuriyet gazetesını Yu- nus Nadı'nın olumunden sonra her çe- şıt guçluğe karşın yarım yuzyıllık sava- şımla hıç odun vermeden yoneten ve kurumlaştıran Nadır Nadı, 20 Ağustos 1991 günu gozlennı yaşama kapamıştır Kımlığı, ılkelen ve amaçlan bu uzun sure ıçınde belırlenıp toplumda kok salan Cumhunyet'ı aynı yorungede ya- şatmak, Cumhunyet Turkıyesı'ne, top- luma ve Cumhunyet okurlarına karşı bır odev nıtelığıne donüşmuştur Cumhunyet Vakfı bu amacı yerıne getırmek ıçın kurulmuştur" • • • Cumhunyet gazetesınde patron yok Çalışanlann gazetesı Cumhuriyet Vakfı'na bağlı dort şırket var Yenı Gun AŞ, Çağ Pazarlama AŞ, Yenı Gun Holdıng AŞ, Yapım-C AŞ Vakfın tum şırketlerınde çalışanlar yonetım kurulu uyelıklerındedır Cum- hunyet ımtıyaz sahıbı vakıf adına llhan Selçuk'tur • •• Vakfa bağlı olan Yenı Gun Holdıng'ın amacı sermaye toplamak, gazeteye aşılamak ve ekonomık krızı aşmaktı 10 mılyon dolar sermayelı holdıngın altın hısselerı de vakıfta Holdıngın, sayısı çok ortakları arasın- da A. Haydar Veziroğlu, Gülizar Cen- giz, Turgay Ciner, M. Emın Kara- mehmet, Günay Çapan hatta Aydın Doğan da var Dunyada da unlu vakıf gazetelerı bu- lunuyor The New York Tımes ûe Le Monde bunlann en bılınenı • • • Cumhuriyet Vakfı'nın modeli kendıne ozgu bır yapılanma ıçermektedır öme- ğın gazetenın yonetımı, yayın kurulun- ca belırlenır Holdıngdekı sermayedar- lar yayına karışamaz Açıkçası parayı veren kışı, Cumhun- yet'ın yayın yonetımınde soz sahıbı olamaz O yetkı, çalışanlardan oluşan Cumhunyet Vakfı'ndadır Cumhuriyet gazetesınde 199O'lı yıl- larda temelı atılan bu model tutmuştur lyı haftalar RENAULT OTOMOBİLLER YARATIR m.NAllli MECANE ' Yılın Otomunılı nın çekım gücünu hissedın! İleri teknoluji Analıtcirsız "Rcnault Card" sistemi, yağnuır seıısorleri, refakat^'i tarlar, otomatik lastik basmct kontaılu. hız ayar ve sabitleyici sistem, otonıatık yan:nı l.ırl.ır 5 yıldızlı cjüvenlik 6 hava yastığı, un ycrgılı emniyct kemerleri, ABS + EBV + AFU (Acil Frcn Destck Sistemi), ani duruşlarda otomatik yanan flaşorler, görüş mesafesini artıran Xcnon farlar. Sıradışı sürüş keyfi 6 ileri vitcsli 136 BG 2.0 16V ve proaktif vitcs scçenekli 115 BG 1.6 16V motorlar, hıza duyarlı değişken takviyeli dircksiyon, panoramik açılır tavan, G'tı CD changcr, elektrikle kapanan yan aynalar, özel kasa yapısı ile her zeminde üstün yol tutuş özelliği. Yeni Megane ile yoldan ayrılamazsınız! www.renault.eom.tr MECANE ] Euro NCAP: Ön vc yan datbelcrdc, otomobilin pasif güvcıılik özclliklcrini 5 yıldız üzcrindcn dcgcrlcndircn bağımsız çarpışma tcsti. aücü ~î£fe TJPP^mtâ -•*--* *.A»*^**^ 3OO3