Katalog

SAYFA CUMHURİYET 8HAZİRAN2003RAZAR 10 P A Z A R Y4ZILARI dishabgcumhuriyet.com.tr Özgürlüklerülkesindenbir medyahikâyesiOHaziran 2O03 ffazartesi günü, Amerikan ^demokrasisi içdn tehlike çanlannın daha kuvvetle çaldığı l>ir gündü. Fakat Amerikahlann çok büyük bir kesâmi bunu fark etmedi bile. Üzücü olansa, neyi fark etmediklerini belki de hiç fark etmeyeceik olmalan. Çünkü olay birçok medya kuruluşunLjn haberlerinde yeralmadı. Büyük çoğunlukla sadece medyadan izlediği kadar ülkesini ve ciünyayı tanıyan ortalama Amenkalı, manipülasyonun artan şiddetini de hıssetmeden hayatını aynen sürdürmeye devam edecek. Bu kadar -önemli olan neydi? Federal İletişim Komisyornu (FCC) bünyesındeki Cumhuriyetçileriı» çabalan sonucu, Amerika'da medya şirketlerine sahip olma kurallannı pazartesi günü yaptığı bir oylamayla 3 kabule karşı 2 ret oyuyla değıştirdi. Dünyanın en büyük gücüne sahip birkaç medya patronu artık daha da güçlü. Son yapılan değişikliğe göre, bir medya şirketinin televızyon pazannda tek başına sahip olabilecegi oran yüzde 35'ten yüzde 45'e çıkanldı. Radyo-televizyon ve basılı yayıncılık alanında daha önce geçerli olan yasalar da kaldınlarak medya kuruluşlanna sahip olabilme koşullan pazarda faaliyet gösteren şirket sayısı baz alınarak yumuşatıldı. Orneğin sadece 5 yerel telev izyonun yayın yaptığı küçük bir pazarda bile, bir şirket, biri en çok izlenen olmak üzere, 2 kanala birden sahip olabilecek. Tek bir şirket artık daha fazla televizyon kanalı. gazete, dergi, radyo ve internet sitesuıi yönetebilecek. Kamuoyunu yönlendiren milyarlarca dolarhk kitle iletişim ' araçlannı kontrol eden bu azınlığın gücüyle, artık ne devlet adamlan ne de nıhani dünyanın temsilcileri tek başlanna yanşabiliyor. Bu medya de\ Ierinin etkisi öylesine bir etki ki, her an evlerin oturma odalanna giriyor, hiçbir aracıya gerek olmadan mesajlannı doğrudan veriyor, herkesi güdülüyor. însanlann aklında şekillenen ımajlar ve olaylara bakış açısının yaru sıra neyin, ne kadar ve nasıl duyurulacağını ya da hiç duyurulmayacağını da medya patronlan beiirliyor. Bildiğimiz ya da bildiğimizi sandığımız her şey, bu birkaç düzine insan tarafindan önceden saptanıyor. Bir korku filminden bir sahne anlatmıyorum ne yazık ki. Bu gerçek dünyanın ta kendisi. Günümüzün iletişim çağında kamuoyu, aynı tonda konuşan medya tarafindan tek taraflı bilgilendiriliyor. NEW YORK ZULAL KALKANDELEN Televizyonda, radyoda internette, gazetelerde karşınıza çıkan haber ya da eğlendirmeye yönelik bilgi, milyarlarca dolarlık medya tekelleri • ^ ^ — ^ — ^ — — tarafindan üretilip piyasaya sunuluyor. Bugün dev şirketlenn hemen hepsinin televizyon kanalı var. Amerika'da 6 büyük şirket, ülkedeki medyanın kontrolünü elinde tutuyor. AOL-Time Warner CNN, TBS ve WB'a, Viacom, MTV, CBS ile UPN'e, General Electric NBC ve CNBC'ye, Disney ABC'ye, News Corporation Fox ve Fox News Channel'a, Vivendi International ise Canal+ ve USA Networks Inc.'e (yüzde 43 oranında) sahip. 2 Haziran'da medya sahipliği hakkındaki yasa oylanmadan önce bazı bağımsız internet siteleri üzerinden izlenebilen bir video kJip yayımlandı. Önce bir erkeği televizyon seyrederken görüyorsunuz. Ekranda ünlü medya patronu Rupert Murdoch'un yüzü beüriyor. Murdoch'un sahip olduğu dev kuruluşlar sıralanarak, onun daha fazlasını istediği ve Cumhuriyetçileri için 2 Haziran'da yeni yasa çıkarmaya çalıştığı söyleniyor. îzleyici hangi kanala geçse ekranda Rupert Murdoch gözüküyor. Sonunda teJe\izyondakı kişi kumandayı firlatıp atıyor ve bir yazı beliriyor: "This Monopoly Is No Game (Bu tekel bir oyun değüdir.)" Medya tekellerinin sahip olduklan, yabıızca televizyon kanallan ile sınu"lı değil. Bugün Amerika'nın en büyük medya ortaklığı AOL Time Warner'ı ele alırsak. bu şapka altında toplanan şirketler sıralanmakla bitecek gibi değil: Ûlkenin en büyük internet servis sağlayıcısı AOL, en büyük kablolu TV şirketi HBO (Amerika'da 7, uluslararası alanda 6 kanal), CNN (dünya çapında 10 kanal), TBS televizyon kanalı, Time Warner Communications telefon servisi, NY1 (New York'un en çok izlenen yerel haber kanalı), WB Televizyon kanalı, Comedy Central (TV kanalı), The Warner Channel (Latin Amerika, Asya-Pasifik, Avustralya ve Almanya'ya yönelik yayını ayn ayn yapan TV kanalı) en büyük müziJc şirketlerinden Warner Music, Time, Life, Fortune, People dergileri başta olmak üzere Amerika ve Ingiltere'de yüzlerce dergi, 12 ülkeye yayılmış bulunan Warner Bros. Sinemalan, The Atlantic Music Group, Elektra Music Group ve daha niceleri... Bir şirket, iletişim alanında bu derece söz sahibi olduğunda neler olur? Amerika'da yaşanan bazı çarpıcı gelişmelere bakarak durumu anlamak mümkün. 1995'ten bu yana ticari televizyon kanallanna sahip şirketlerin sayısuıda yüzde 40 azalma var. Tekel güçleniyor, farklı kanallardan bilgi edinme olanağı yok oluyor ve toplum yönJendirilebiliyor. Politikada etkin olmak isteyenler, medyada gücü ele geçirmek istiyorlar. Amerika'da bu yasanın gevşetilmesinden çıkar sağlayacak şirketler, 1995'ten bu yana yerel politikacılar ve partileri desteklemek için 13.3 milyon dolar, 1999'dan bu yana Washington'daki lobi faaliyetleri içinse 68 milyon dolardan fazla harcadı. Bunlann topluma etkisi ne? Büyük ticari şirketlerin, çıkarlan doğrultusunda yaptıklan yayınlar sonucunda tek taraflı haberler tarafindan güdülenmiş cahil kamuoyu ve bir türlü kurulamayan demokrasi. kzulaKg yahoo.com încil 'deki Babil üzümleri Avrupadillerinde, kültürel, sanatsal, psikolojik ve tıbbi alanlar başta olmak üzere Yunanca ve Latince kökenli sözcük çoktur. Din, yani Hıristiyanhksa konumuz, aynı olgu geçerlidır. İşte gündemde yıne bir Hıristiyan bayramı Pfingsten var ve kelimenin kökii eski Yunancaya dayanıyor. Anlamıysa elli. Bir şeyleri kavramaya, tutmaya yarayan organımız: el değil de, onar onar sayarken, kırkla altmış arasında gelen. beş çarpı or» olan elli. Nereden geliyor bu elli sayısının anlamı? Yumurtalann rengarenk boyandığı Paskalya bayramının ardından elli gün sonra kutlanmasından. Zaten Almanca elli sayısı Fünfzig kelimesi ile Pfingsten, benzer çalınıyor kulağa. Siz Pfingsten'ın P ile başladığına aldırmayın, çünkü P hiç yokmuşçasına okunuyor kelime. Adeta Fingsten olarak. Bu sene 8-9 Haziran'a denk gelen Pfingsten, her zaman pazar ve pazartesıleri kutlanır. Pfingsten Sonntag ve Pfingsten Montag, Noel, Faşing ve Paskalya kadar önemli bir dini bayram olmasa da sonuçta tatil olmayı gerektiren bir gelenek. Soyut dünyalardaki kavramlan somutlaştırmak için sembollerin yardımına başvurmaz mıyız? Manevi dünyamızı doyurmak için, değişik inançlardan hayatımıza çekip aldığımız olgulan, sembollerle süsleyerek gelenek haline dönüştürmemiş midir insanoğlu yüzlerce. binlerce yıldır? Pfingsten'ın sembolleri nedir? Mesela üzüm. Peki Hıristiyanlığın yayıldığı A\Tupa"da topu topu kaç ülkede yetişebiliyor bu beyazı, siyahı, çekirdekJisi ve çekirdeksizi olan meyva 9 Hatta, sultaniye. keçi memesi diye başka çeşitlerinı saymaya devam ehneyelim, Avrupalılar o kadarından çakmaz. Tabıı kı birçok konuda olduğu gibı, bu da eski Orient kültürlerinden. Mısır, Mezopotamya \ e Anadolu uygarlıklarından geliyor. Roma Imparatorluğıfnu da unutmayalım. Lukas'ın Incil'de yazdıldanna göre üzüm: Ürdün'de önemli bir üründü. Bu önemli meyve, Ürdün"de rüm tannçalann sembolüydü. Başka bir kaynağa göre, Mezopotamya'ya Babil'in asma bahçelenne uzanacak olursak, üzüm tek bir Tannça'nın sembolüydü: Tannça tştar'ın. Iştar'ın ardından gelen bir kral, BERLIN BANU BİRTEK tannçanın sembolünü kullanmaya devam eder. Böylece, üzümle bağlantı kurduğu tannça sayesinde, krallığının yanı sıra Tann'nın oğlu olduğunu da kanıtlar. Ister Katolik kilısesi olsun ister Ortodoks ya da Protestan, Hıristiyanlık âleminde bakiredır Meryem Ana ve tüm dünya buna inandınlmaya çalışılır. Sankı Oduncu Josef ile bir ilişkisi yokmuşçasına empoze edılen Meryem Ana ve Tann'nın oğlu olduğuna inandınhnaya çalışılan tsa için, bu üzümler Irak'tan Avrupa'ya, Pfingsten ile beraber ithal edilirler. Irak üzümleri sayesinde, Tannça Iştar ve ardından gelen Kral'ın kulakJan çınlatılarak, Isa'ya Tann'nın oğulluğu biçilir. Irak'ın lezzetli üzümleri Pfingsten'ın sembolü olurken, Meryem Ana'nın bakireliği ve buna paralel olarak toplumdaki loıtsal yeri ve Isa'nın diğer insanlar gibi sıradan değil de Tann'nın oğlu olduğuna inandınlması kuvvet kazanır. Çünkü insanlann bir kişiye inanıp gözlerinde yüceltebilmeleri için, o kişınin üstün ohnası gerekmektedir. Üzüm Islamda da kutsal bir meyvedir. "Her bir üzüm tanesinde Allah'ın ismi _ ^ _ _ ^ _ yanhdır" der Islam ve şarabı bu yüzden yasakJar. Şarap üretimi esnasında üzüm taneleri ve Allah'ın adı ayakJar altına alınmaktadır çünkü. Aynı üzüm kırmızı şarap olarak giriyorsa Kilise'ye, Isa'nın kutsal kanı sayıldığından sevaptır oysa. Şarap yapılsa da yapıhnasa da üzüm kandaki demir oranmı arttıran, dikkat \ e konsantrasyonu yükselten, lezzetli bir meyvedir. Yaz yaklaşıyor, kahvaltıda peynir-ekmek-üzüm iyi gider. Hiroşima'da bombalanan toprakJann üzerinde bir şey yetişmesi bir yana. ot bitmesı uzun yıllar almıştı. Ilerleyen mi desem, ilerledikçe bizi zavallılaştırdığından, gerileyen mi desem teknolojiyle Irak'ta bombalanan topraklar, Hiroşima'ya oranla daha fazla zarar görmüşlerdir. Pfingsten İaıtlanıyor kutlanmasına da sembolü Irak üzümlennın üzerinde çoluk-çocuk kanı, bomba yanıklan, kopmuş kol- bacaklar, göz pınarlan kurumuş zavallı analar- babalar-kardeşler-çocuklar ve cesetler var. Bu yıl "mutiu Pfingsten'lar" diyemeyeceğım sanınm. bukalem10@ yahoo.com olonyalıçiftçikaygılı Polonya'da, bu haftasonu Avrupa Biriiği'nin genişlemesiyle ilgili halkoylaması yapıhyor. İki gün sürecek oytamanın sonunda Polonvaülann tercihi belirlenecek. Halkoylamasıvla ilgili kampanyalann haftalardır sürdüğü ülkede, AB'ye girişi destekleyenlerin yanında karşı çıkan Polonyaülar da bulunuyor. Polonyau çiftçi Marian Lubinski ise Avrupa BirtiğTnden destek geidiğinde kendisinin hatuianacağını konusunda şüpheli. Lubinski, oylamaya katılıp kanlmayacağından da emin degiL (Fotoğraf: AP) Kanada: Plan B Geçen hafta tekrar başgösteren ikinci dalga SARS vakalan ile Kanada, Tayvan ile birlikte, yeni enfeksiyon vakalan raporlayan iki ülkeden biri oldu. Çin'de ise son üç gundür yeni vaka yok (Çin sağlık otontesi daha evvelden sabıkalı olduğundan, yetkililer bu açıklamalara da kuşkuyla bakıyorlar ya!). SARS'ın ülke ekonomisine verdiği zarar büyük. Iş hayatını etkileyen karantınalar, yavaşlayan ya da hiç iş yapmayan Asya kökenli işyerleri ve yazın gelmesiyle birlikte büyük çapta etkilenen turizm sektörü. Dünya Sağlık Örgütü'nün Toronto'ya seyahat konusunda verdiği erken uyan, Toronto'ya ilk darbeyi \oırmuşru, şimdi de ikinci dalga vakalar henüz hastalığın önüne geçilemediğini vurguluyor. Toronto'daki otellerde doluluk oranlan yüzde oruzlarda gezerken, turizm sektöründe toplu işten çıkartmalara devam. Federal hükümet, daha evvel açıkladığı 20 milyon dolara ek olarak 21 milyon dolarlık turizme destek fonundan aslan payının Toronto'ya gideceğıni açıklayarak biraz yüreklere su serpmiş olsa da kayıplar, bu destekle onanlabileceğe benzemiyor. Daha dün örneğin, Portekiz'in Başbakanı Toronto'ya yapacağı hafta sonu gezisini iptal etti. Toronto'ya yerleşmelerinin ellinci yılını kutlayacak olan Portekiz toplumunun hafta sonu boyunca gerçekleştirilccek kutlama etkinlikleri de aynı sebeplerle sönük geçeceğe benzer. Bu ve benzeri lokal ya da genel gösteriler, festivaller, konserler, şehre turist çekmenin başlıca yollanndan biri. Ancak SARS gibi bir tehlike yabancı turistleri şehirden uzak durmaya itiyor. Bu yaz şehirde yapılabilecek konser ve festivallerden, sadece şehir ya da çevre sakinlerinin, üstelik kalabalıktan da rahatsız ohnaksızın, sakin ve sessiz keyif alacağuıı öngörmek yanlış ohnayacak. Yapılabilecek konserler diyorum, çünkü konser ve festivallere davetli sanatçılar da ilk dalganın akabinde birer konserlerini iptal ettiler. Hatta bunlardau ikisi Sabahat Akkiraz ve Arif Sağ oldu ne yazık ki. Haziran aymda olması beklenen iki konser de aynı sebepten iptal oldu, elbette büyük bir hayal kınklığı ile birlikte. Yeni açıklanan 21 milyon dolarlık fonun 10 milyonu, Toronto'da düzenlenecek yerel konser ve aktiviteleri desteklemek için harcanacak. Başh başına bir 3.5 TORONTO 1*1BERNADEMtRYOL milyon dolar da gerçekleşmesi umut edilen Rolling Stones konserinin yapılacağı yerin hazırlanması için harcanacak. Bu konserin gerçekleşmesi için hükümet katında ciddi çalışmalar yapıhyor, konsere bir çeşit cankurtaran gibi bakılarak. Henüz konserin olacağı bile kesinleşmedi, bakalım ünlü grup "SARS bize işlemez" diyebilecek mi? Amerikalı turisti kuzeye çekebihnek için planlanan büyük bir reklam kampanyası da Amerika'da 7 büyük şehri hedef alarak radyo ve gazetelerde boy göstermeye başladı. Bu reklamlarda Kanada, Amerikalıya "Plan B" olarak sunuluyor: "Hoşlanmadığmız akrabalan zrvaret etmek ya da evde renovasyon yapmak yerine Kanada'yı deneyinî" Geçen hafta, New York Tünes'da iki defa çıkan 2 tam sayfa ilan da kampanyanın bir parçası ve 200 bin dolara mal olan reklamın bütçesi bu açıklanan SARS fonundan geliyor. Bu kampanyanın üç-beş hafta daha sürmesi planlanıyor. Ancak Amerikalıyı şu anda e\ine bağlayan SARS'tan daha başka sebepler var: Savaş sonrası toparlanması beklenen ekonominin halen agır aksak gitmesi ve Amerikan Dolan'nın Kanada Dolan'na karşı değer kaybı. Bakalım reklamlarda vurgulanan Kanada 'nın göz alıcı güzellikleri, tatilcilerin fikrini değiştirmeye yetecek mi? İtalya'da aşk başkadırT Tzun ve yorucu L J günlerin ardından tatile çıkma, hem de tarihin ve deli dolu insanlann "beşjği" Italya'ya gitme fikri ıçimi ısıtıyordu. Gezimin ilk ve son durağı olan Milano'ya oradan da Cenova'ya, hep kanat yanındaki koltuklara oturduğum uçağımla varabildim. Küçük bir sahil kenti olan Cenova'da çok da güzel bir liman var. Kentte gözüme ilk çarpanlardan biri, hani şu Avrupa Birliği'nin onlarca tasanyla önlemeye çalıştığı, ama baş edemediği göçmenler oldu. Özellüde Güney Amerika ve Afrika'dan gelenler arasında Italyanlan seçmek zor. Beni, Rönesansın doğduğu kent olan Floransa'ya, oradan da Roma tmparatorluğu'nun başkenti muhteşem Roma'ya taşıyacak olan trene atladım. Kasabalann arasından kıvnla kıvnla akan trenler, yalnız yapılan bir yolculuğun en zevkü tarafi. Yolda sırt çantasıyla seni görüp, yolunu bulmana yardımcı olan bir başka ülke daha olduğunu bihnezdim. Bunu "Çizme"de de gördüm. İşte dedim -bu ilkri- burası da bir Akdeniz ülkesi. Suç okullarda mı, ailede mi ~ ~ ^ ~ ^ ~ bilmiyorum ama bize hiç öğretilmeyen şey bence "müze kültürü". Müzeler, birçok kişi için "taşlar, tabloiar ve heykeDer" yığuıından başka bir şey olmayabilir. Ancak bence, içinden geldiğimiz o dopdolu tarihten olsa gerek. içimizde biraz da olsa geçmişe karşı bir merak \ardır. Ben bu merakı içimde yıllar önce keşfefrim. Ve "Gafleria de^i Uffîzi'' adlı, içinde Nlichelangeto'dan Rafaeflo'ya ve BoöiceDi'ye kadar onlarca "gerçek sanatçınm" eserini banndıran müzede tam 5 saatimi harcadım. Roma'daki Vatikan Müzesi'ndeyse neredeyse 1 günümü. Eserler hakkmda hiçbir şey bilmiyorsanız da kaçamazsuıız; yanınıza bir de kulaklık verip, önünden ROMA BİLGE ESER geçtiğiniz şeyin, aslında "Tann'nın Adem'e nefes üfkmesi" \ eya MÖ 1. yüzyılda yapılan ve insan kaslannı ilk kez bu kadar detaylanyla şekillendiren "Befvedere Torso" heykeli olduğunu fark ediyorsunuz. Tarihin bir parçası ohnak bu olsa gerek. Ah bir de duvarlarda "Oao, Hi, HaDo" gibi karalamalar olmasa. Yine dedim -bu ikinciydi- burası da bir Akdeniz ülkesi. Tabii bir de Türk köşesi yapmışlar. "Merhaba ben Mehmet 1966'da buradavdını. Ben deAyşe,1975""gıbı...Eee Türkler iz bu^kmazsa ohnaz. italya'da yürürken, savaş karşıtı duvar yazılannı ve balkonlardan sarkan üzerinde "PACE- BARIŞ" yazan bayraklan görmemeniz neredeyse olanaksız. Özellikle ekonomik sorunlan çözememesi, skandallannın bitmemesi ve savaşa destek vennesi, Italyanlarda Berhısconi nefretini arttırmış. Kime sorsam. bir küfur sa\-uru\erdi. Italya, savaş karşıtı gösteriler arasında, 3 milyonluk kahlımıyla en büyük gösteriyi de bağnnda büyüten bir ülke. Hani şu gökkuşağının 7 renginden oluşan dev bayrağı açıp, sokaklarda ^ ^ " " ^ ^ dalgalandu^n ülke. Evlerin, işyerlerinin, hatta resmi binalardan bile "banşı sallandıran" ülke. Her yeri tarih kokan, tarihine sonuna kadar sahip çıkan, ama bugünü de yaşamasını doyasıya bilen bir yer Italya. Her yeri hayat dolu. Floransa'nın en eski köprüsü Ponte Vecchio üzerinde, Michelangelo'nun 16. yüzyılda tasarladığı merdivenlerin köşesinde veya Milano'daki muhteşem Duomo'nun önünde gitannm tellerine \iırup keyiflendirenlerin, türlü numaralarla para kazanmaya çalışanlann ve sokaklarda dilediğince öpüşen âşıklann sardığı bir ülke Italya. Evet, âşık ohnak istiyorsanız belki de sizi bekliyordur. Ne demişler, "Itaiya'da aşk başkathr." DENİZİ SEVENLERE İLGİNC ÖYKÜLER, TEKNİK KONULAR. - ,-• . ndTHfMM UP [ WÎWA '<4- W*^ •ğtüEStTlLMSm •••DGRGGr IPJKPJI lyuuvûKiHAZIRAN2OO3 •'SAYI. 230 0T0PİL0T NASIL KULLAMLMALI? YAT YARIŞINDA EKİP » R v EMEKLİLİĞIN ARASINDAKÎ ÎLETÎŞİM ^tff KEYFM YAŞAMAK YELKEMITEKNELERDE GmiRTE ORGAMZASYONU Demırciler Sıtesi, 8 Codde, No 71 Zeytınbornu- İSTANBUL Tel (0212) 664 16 94 - 510 28 71 Fab (0212) 558 67 85 İngilizce'niz başvuracağınız iş için yeterli mi? Dünya standardı TOEIC® ile belgeleyip CV'nizi güçlendirin! Dünya'nın en çok kullanılan İngilizce seviye tespit sınavı I TOEIC, TOEFL® sınavının hazırlayıcısı ETS®nin İş İngilizcesi sınavıdır. • Standart Test Eğititn Hizmetleri Ltd. Tel: 0212 296 27 29 Fax: 0212 296 28 29 - [email protected]