Katalog

4 NİSAN 2003 CUMA CUMHURİYET SAYFA ARAŞTIRMA ~^r ~^r Deprem ve ekonomik krizler nedeniyle zaten durgun olan piyasalarda yannı görememenin endişesi var: H azırlıksızyakalandıkHACER BOYAaOĞLU ANKARA - Ankara Ticaret Odasf nın (ATO) anketi, Irak'taki savaşın Ankara esnafını da olumsuz etkilediğini ortaya koydu. Ankete katılan 2 bin 12 8 esnafinyüzde 96.3'ü savaştan etkilendiğini belirttı. Savaş işyerlerinin yüzde 49'unu yüzde 70-100 oranında etkılerken, en büyük etkilenme inşaat \e buna bağlı 7 alt sektörde görüldü. ATO Başkanı Sinan Aygün, "Irak'a bomba atıhyor. Türkiye'de işler yıkılryor. İş dünyasına sesleniyoruın işçi çütarmayın, işlerinizi daraltmayın" dıye konuştu. ATO'nun Ankara'da faaliyet gösteren esnaflarla gerçekleştirdiği "Savaşın gölgesinde çarşmm nabzT anketinın sonuçlarına göre Ankara esnafi Irak'ta başlayan savaştan şöyle etkılendı: İnsaat sektörüne büyük darbe t/ Ankete katılanlann yüzde 96.3'ü savaştan işlerinin olumsuz etkilendiğini belirttı "Iıak harekâünın işlerinize olumsuz etkisi hangi oranda oldu?'' sorusuna, ankete katılanlann yüzde 1.3'üyüzde 10, yüzde 3.3'ü yüzde 20, yüzde 10.5'i yüzde 30, yüzde 9.9'u yüzde 40, yüzde 18.4'ü yüzde 50, yüzde 7.2'si yüzde 60, yüzde 17.8'i yüzde 70, yüzde 10 5'i yüzde 80. yüzde 6.2'si yüzde 90 ve yüzde 13 9'u yüzde 100 yanıtını verdi. ^ Sektör aynmı yapılmaksızın yapılan değerlendirmede, Irak savaşından işyerlerinin yüzde 15. l'i yüzde 10-30 oranında, yüzde 43.4'ü yüzde 10-50 arasında olumsuz etkilenirken; yüzde 56.6'sı yüzde 50-100 arasında olumsuz etkilendı | / "Savaş olasıhğına karşı işlerinide ilgfli önkm aldınız 011?" sorusuna, halkın yüzde 38.2'si "Evet", yüzde 61.8'i "Hayır" yanıtını verdi. ^ Ankete göre, Irak savaşından yüzde 80-100 oranında etkilenen sektörler, "inşaat ve buna bağh 7 alt sektör, mefruşat, bilgisayar, çiçekçilik, metai mobilya, danışmanhk hizmetleri, plastik ve ambalaj. turizm. ruhafiye, süpermarket, telekomünikasyon ve temizük malzemeleri" olarak sıralandı. Bombalar. esnafi vuruyor' Anket sonuçlannı değerlendiren ATO Başkanı Sinan Aygün, Irak'taki bombalann, Türkiye'de esnafi vurduğunu belirttı. ABD'nin Irak'ı vurmasıyla birlikte, piyasalann durduğunu vurgulayan Aygün şöyle devam ettı: "Bu anketin sonuçlan. Türk insanının güvene olan ihtiyacını ortaya koymaktadır. Yiırttaşlanmız ahşverişlerini ertekmemeB. normal hayatiannı sürdürmebdir." Cafllayan: Herkes beklemede Ankara Sanayı Odası Başkanı Zafer Çağlayan, savaşla birlikte herkesin bir bekleme sürecine girdigini belirtti. Çağlayan "Piyasalarda ciddi anlamda beh'rsMk ve tedirginlik var" dedı. Çağlayan şöyle de\am etti: "Savaşm ekonomide yaratnğı tahribat önümüzdeld dönemde ortaya çıkacakür. Bu zarar savaşın üerieyişi ve süresine bağh olarak değişir. Ancak, 1991de yapılan Körfez Savaşı dikkate ahndığında, Türkiye'nin uğrayaeağı kayıp göriilebilir. Ekonomik kayıp, perrol fiyatlan ve Irak'a yapılan ihracat gibi kalemlerle sırurh obnayacak; yanı başuıda savaş olan bir ülkeye uygulanan faiz oranlan da artacak. Savaş bittiğinde, ciddi bir ekonomik kavipla karşı karşıya kalabihriz." S ü N U S T ürkiye daha ekonomik krizin açtığı yaraları sarmadan gündeme birdenbire savaş oturuverdi. Zaten durgun olan piyasalar savaş sözcüğü ile titremeye başladı. Şu an kesin olan tekşey her kesimin bekleme sürecine girdiği. Türkiye turizmcisi, tekstilcisi, küçük esnafi, imalatçısı, sanayıcisi ile işçisi ve memuru ile bekliyor. Savaşın ekonomide yarattığı tahribat ise önümüzdeki dönemde ortaya çıkacak. Şüphesiz zararın boyutları savaşın süresine ve ne kadar yayılıp yayılmadığına bağlı olacak. Ancak 1991 deki Körfez Savaşı dikkate ahndığında ortaya sevimli bir tablonun çıkmayacağı aşikâr. Cumhurivet gazetesı Türkiye nin dört bir köşesinde ekonominın nabzını tutmaya çalıştı. Görünen, ilk aşamada en çok Ortadoğu ülkeleri ile ticaret yapan Güneydoğu Anadolu kentlerinin etkilendiği. Örneğin Gazıantep te fabrikalar kapasitelerini yüzde 30 lara kadar düşürmüş, pek çoğu vardiya sistemıni kaldırmış durumda. Işsizlik yarası ise ülkenin her yanında her geçen gün biraz daha artıyor. Turizmcılerin paniği gerçekten göz ardı edilmemesı gereken bir durum. Zira sektörün ülkenin döviz gelirleri üzerinde hatırı sayılır etkisi bulunuyor. îhracat yoğun çahşılan tekstilde şimdilik iptallerin olmaması sevindirici, ancak bu, savaşın uzun sürmesi durumunda işlerin kötüye gidebileceği kaygısım silemiyor. Beİki tekstilcilerin şansı en büyük rakipleri olan Uzakdoğu üreticilerinin SARS virüsü yüzünden siparişlerinde yaşadıkları iptaller. Alışveriş cephesinde ise durgunluk indirim ve taksitlerle aşılmaya çalışılıyor. ATO'nun, 2 bin 128 esnafla yaptığı anket sonuçlan, savaşm piyasalara etkilerini ortaya koydu: ^ İşyerlerinin yüzde 96.3 'ünü savaş vurdu • Savaş, işyerlerinin yüzde 49 unu yüzde 70-100 oranında olumsuz etkiledi V' îşyerlerinin 43.4'ü savaştan yüzde 50-70 oranında olumsuz etkilendi ^ Savaştan yüzde 10-30 aralığında etkilenen işyerlerinin oranı yalnızca yüzde 15.1. Ortadoğu ülkeleriyle ticaret yapan en önemli kentlerden olan Gaziantep de ABD'nin Irak'a saldınsından olumsuz etkilendi. Fabrikalar kapasitelerini yüzde 30'lara kadar düşürürken birçoğu vardiya sistemini kaldırdı. Bazı tesislerde yüzlerce işçiye ücretsiz izin verildi. Savaş, ihracat ağırlıklı çalışan Denizlili işverene de ağır darbe vurdu. Gaziantep'te fabrikalar kapasiteyi yüzde 30'a düşürdü. Yüzlerce işçi izne çıkanldı Vardiya dönemi sona erdiBEKİRŞAHİN GAZİANTEP- Irak savaşı ve devam eden ekonomik kriz Gazıantepli sana- yiciyi olumsuz etkiliyor Fabrikalar kapasitelerini yüzde 30'lara kadar düşürürken birçoğu var- diya sistemini kaldırdı. Bazı tesısler yüzlerce işçiye ücretsiz izin verdi, borsadaki işlemlerde yüzde 30'luk azalma oldu. Gaziantep Ortadoğu ülkeleriyle ti- caret yapan en önemli kent. Irak'a pet- rol karşılığı gönderilen gıda madde- lennın büyük bölümü bölgeden kar- şılanıyor ABD saldınsı bölge ekono- misinde durgunluğa yol açtı. Gaziantep Organize Sanayı Bölge- si Yönetım Kurulu Başkanı AltifEki- ci. Gaziantep sanayisınin Türkiye eko- nomisinde önemli yeri olduğunu söy- ledi. Anadolu'dakı gelışme açısından model bır kent olduklannı belirten Ekıcı, knz ve savaşta Türldye kadar Ga- ziantep'in de etkilendiğini anlatn. Savas ekonomlsl uvoulanıyor Gaziantep'te 24 milyon metrekare alan üzerinde 4 Organize Sanayi Böl- gesı bulunduğuna dikkat çeken Ekı- ci, buralarda toplam 485 fabrikanın faaliyet gösterdiğini belirttı. Halen 120 civannda fabrika inşaat ve proje aşamasında olduğunu behrten Ekici şu bilgileri verdi: "Krizvesavaş nedeniyleüretimyüz- de 30 kapasfteyle devam ediyor. Bazı fabrikalarda tek vardiya ile çahşryor. Çoğu da vardiyalı üretimi kaldırdı. Çünkü büyük bir durgunluk var. Bir siire önceki kar afetinden dolayı 55 fabrika zarar gördü, bu afetin verdiği maddi zarar ise 30 milyon dolar civa- nnda. Afette en ağır şekilde etkilenen Gürteks, Toprakçı ve Soner Hah fab- rikalarmda valdaşık 800 işçi geçki ola- rak ücretsiz izne aynldı. Başka bir so- runu yok. Sanayici üretim içjn büyük gayret gösteriyor ancak piyasa dur- gun. Savaş ekonomisi etküi oluyor." Gaziantepli sanayıcinin bunca kri- ze rağmen rant ekonomisine yönelme- diğini söyleyen Ekici, kentı terk eden sanayıcinin de olmadığını vurguladı. Gaziantep Ticaret Borsası Başkanı Ömer Çeük de borsadaki ürünlenn iş- lem oranlannda yüzde 30'luk bir azal- ma olduğunu belirterek, bunun da kriz ve savaşa endeksli olduğunu kaydet- tı. Ömer Çelik. tanmda uygulanan yal- nış politıkalar nedemyle bugün piya- sada kalıteh buğday sıkıntısı çekildi- ğı ıthalat ile bunun giderildiğini ancak yeterli olmadığını vurguladı. Çehk, ürün borsacılığına yönelik çalışmalann ise aralıksız devam etti- ğıni sözlerine ekledi. Bursalı tekstilciler: Savaş uzarsa faturası ağır olur LEVENTGENCELLİ BURSA- Dünyaca ünlü markalara fason üretim yapan Bursalı tekstılci sa\aşm uzamasmın faturasının çok ağır olacağında birleşıyor. Yeşim Tekstil'in Genel Müdürü Şenol Şankaya, "Her şey savaşm seyrine bağlı. Uzarsa tekstil sektörüne faturası ağır olur" dedi. Marks & Spancer, Nike, Sara Lee, Zara, Gap, Banana Rebuplic, Schlafgut gibi dünya markalanmn üretiminin bır bölümünü Türkiye'de gerçekleştiren Yeşim Tekstil'in Genel Müdürü Şankaya, Irak savaşı nedeniyle bazı ABD'li firmalann siparişlenni alternatif ülkelere kaydırma eğilimlerine girdığını haber aldıklannı bildırdi. Şankaya, kısa dönemde sipanş iptallennın söz konusu olmadığını ancak bölgedeki belırsizliğin ne kadar süreceğinin kendileri için önemli olduğunu öne sürdü. ABD'lılenn Irak'taki gelişmelerin ardında Türkiye'yı risklı ülkeler arasında ilan ettıklennı behrten Şankaya, "Her şey savaşm seyrine bağh. Uzarsa faturası ağır olur. Aksini düşünmek bile istemiyonım" dıye konuştu. Bursa Ticaret \ e Sanayi Odası Başkanı Celal Sönmez, knzın etkileriyle ilgilı şöyle konuştu: "Umutla, cesaretk işimizi yapmava devam edelim. Herkes işine baksm \« savaşm erken bitmesini temenni etsin." Uludağ thracatçı Birlikleri Hazır Giyim ve Konfeksiyon thracaatçılan Birliği Başkanı Isnıail Beceren de, yurtdışmdan alınmış sıparişlerde iptallerin söz konusu olmadığını açıkladı. Ünlü markalara fason üretim yapan Coats Türkıye Iplik Sanayi A.Ş'nın Genel Sekreteri Dhami Öztürk ise"Şimdilik iptal vt)k. Savaş uzarsa gelecek sezona yönelik iptaller gündeme gelebinr" dedi. Yurtd^ından sipariş iptallerinin olmadığını söyleyen tekstilciler, savaşm kısa sürmesini umuyor. D E IM I Z L İ Yabancı müşteriler anlaşmadan kaçtyor SEDAT KUKT / TAŞKEV ÖZLER DENİZLt / UŞAK - Irak savaşı, ihracat ağırlıklı çalışan Denizlili iş- verene ağır darbe vurdu. Tekstilden mermere, bakır telden leblebı üre- ricisıne kadar bırçok sektörde so- runlar başladı. Uşak'ta ise kinıi sek- törlerde canlanma görüldü. Üretimin büyük kısmını Ortado- ğu ülkelerine satan Serinhisarlı leb- lebi üreticileri, savaştan en çok za- rar görenlerin başında bulunuyor. Serinhisar'da günlük üretim kapa- sitesinde yüzde 30'lardan fazja bır düşüş gözlenirken, Leblebi Üreti- cileri Kooperatifı Başkanı Rama- zan Abbaş, "Irak savaşı bizi tam anlamıyla bitirdi" diye konuştu. îl- çede çok say ıda esnafin üretimi dur- durduğu öğrenıldi. Denizli, tekstil ve konfeksiyon sektöründe de Ortadoğu'da yaşanan sıcak günlenn faturasını ağır bir şe- kilde ödemekten korkuyor. Yılın ikinci yansı için önemli bağlanhla- nn yapıldığı dönemde böyle bir sa- vaşın patlak vermesi, Denizli'ye pa- zarlık anlaşması için gelecek çok sayıda yabancı müşterinin seyahat- lerini iptal etmelerine yol açtı. Amerlka'ya mermer Denizli Tekstil ve Konfeksiyon thracatçılan Birliği Başkanı Nihat Zeybekçi, bu iptallerin, yılın ikinci yansına yönelik anlaşmalann erte- lenmesine yol açtığını belirtti. Kentte tekstilden sonra gelen en büyük ihracat potansiyeline sahip sektör ise mermer. 80 milyon dola- n aşan yıllık ihracahn yüzde 90'ın üzerinde lasmını ABD'ye gerçekleş- tiren mermer üretıcisinin en büyük endişesi, savaşın ABD halkı üze- rinde yarattığı panik ve kaosun art- masına yol açabilecek unsurlar. Denizli Mermerciler ve Madenci- ler Derneğı Başkanı Samet Tünay Gündüz. "ABD'ninlrak'tantsteme- diği bir şekilde çıknıası, ya da sava- şın uzaması o ülke ekonomisinden öncebizim ekonomimizin çöküşü an- lamma geür" dıye konuştu. iraira İhracat durdu 1991 öncesinde Irak'a 50 milyon dolarlık ihracat gerçekleştiren De- nizlih' bakar fılmaşin üreticileri, Kör- fez krizi ile başlayan 9 yıllık ambar- gonun ardından 2000 yılında bu ül- keye tekrar mal göndermeye başla- mıştı. Irak'ın telekomünikasyon, elektronik eşya üretimi ve iletişim- de kullandığı 8 milimetrelık bakır fıl- maşin telin ihracatını BM akreditas- yonu şartıyla gönderebilen Deniz- lili sanayiciler, son 1 yıldır yaşadı- ğı sorunlar ve belirsizhklerin ardın- dan başlayan savaşla bu ülkeye ih- racatlannı tamamen durdurdu. Savaştan etkilenen sektörlerden biri de turizm. Pamukkale, yüzde yüz doluluk oranlanyla başladığı kış turizminde savaş nedeniyle bü- yük bir darbe yedi. Pamukkale'de 150 bin turistin rezervasyon ipta- line gittiği bıldirildi. Usarta İse etconoml canlı Savaş, Uşak ekonomisüıde bir yanda sıkıntı, diğer yanda hareket- lilik yaşattı. Uşak Ticaret ve Sa- nayi Odası Başkanı HaMl Ağaoğ- lu, ilin Türkiye gazlı bez üretimi- nin yüzde 95'ini karşıladığını be- lirterek, siparişlerin 2 kat arttığı- nı söyledi. Battaniye sektöründe de büyük kapsamlı ahmlar yaşan- dığını belirten Ağaoğlu, buna kar- şın seramik sektörünün darbe ye- diğini söyledi.Uşak Deri Sanayi- cıleri Derneği Başkanı AB Ka- baklarh da, sektörün hammad- desıni Irak, Iran ve Türki Cum- huriyetlerden alması nedeniyle sıkıntı yaşandığını vurguladı. SÜRECEK