Katalog

20 MART 2003 PERŞEMBE CUMHURİYET SAYFA HABERLER KDP lideri, güçlü görünmek ve otoritesini korumak amacıyla mülteci akınını durdurmaya çalışıyor Barzani'nin 'göçeengel'oyunuMEHMETFARAÇ Savaşın nefesini enselerinde hisse- den Kürtler, iki uçtan yerleşim binm- lerini terk ederken, Kuzey Irak'taki Kürtpartilerin liderleri, egemenlik te- laşındayurttaşlannı Türkıye ve Iran sı- nınndan uzak tutmaya çalışıyor. KDP lideri Mesud Barzani'nin önceki ge- ce Kürdistan TV'den yurttaşlanna yap- tığı "sınır bölgelerinden uzak durun" çağnsının altında otorite ve güç gös- terme kavgası, Kürt devleti tezinin ko- runması, nüfusun birarada banndınl- ması çabası da yatıyor. 1991 'deki insan göçünün tekrarlan- ması başta Kuzey Irak bölgesi olmak üzere Ortadoğu ülkelerini tedirgin edi- yor. Iran olası bir göç dalgasında sı- nırlannı açmamaya kararlı. Türkiye ise 12 yıl önceki deneyıminde olduğu gibi bölgede bir dram yaşanmaması için hem Kuzey Irak içlerinde hem de sı- nır kesıminde yoğun önlem alıyor. 1991 'de yurttaşlanrun sefalet içinde Türkiye'ye kaçmasına müdahale etme- yen Kuzey Irak'taki Kürt gmplanndan KYB liden CelalTalabani ile KDP li- deri Mesud Barzani bu kez bölgeden yaşanacak birgöçü engellemek için yo- ğun çaba harcıyor. Saddanı bölgesi Kerkük ve Musul üzerinden Kuzey Irak'a, Siileymani- ye, Erbil ve Dohuk gibi merkezlerden de kırsal alanabaşlayan göç en çok Tür- kiye'ye sert tutumuyla tepki çeken Barzani'yi rahatsız ediyor. Türkiye bu kez tedbirli Kuzey irak'ta kamplar BİLİNMEYENE YOLCULUK - Savaşa belki de saatfc- rin sayıkhğı dün öğle saaderinde evlerini terk eden Irakfa Kürt- lere yenileri eklendL Kamyona doluşmuş bu grup da doğdukla- n,büyüdükleri köv olan Kerkük vakınlanndaki Şamşamal'dan yanlanna sadece birer çıkın alarak aynldı. (Fotoğraf: AP) TSKhazırDtYARBAKIR (Cumhuriyet Bürosu) - Kuzey Irak'tan mülteci akınının önlenmesi için BM denetiminde Türkiye tarafindan oluşturulması planlanan kamp yerlerinin aynntılan belirmeye başladı. Türkiye daha önce olası mülteci akınına karşı sınır boylannda kamp yerleri belirlemişti. Ancak Türkiye bu kamp yerlerini kullanmak istemiyor. Güvenlik gerekçesiyle mülteci akınını Kuzey Irak içlerinde önlemeyi amaçlayan Türkiye, BM ile birlikte Kuzey Irak'ta kurmayı planladığı kampların yerlerini belirledi. Buna göre Türkiye, Kuzey Irak'ta KDP denetimindeki bölgede Çukurca sınınnm karşı bölgesinde kalan Seladiza, Uludere'nin karşısındaki Kanimasi ve Serkani bölgeleri, Dohuk kenti dolaylannda Zawita, Semil, Atruş bölgeleri ile Zawita'ın üst kesimlerindeki düzlük alanda, KYB denetimindeki bölgede de Ranya kasabası yakınlannda kamp yerleri belirledi. Belirlenen kamplarda ön hazırlıklann yapıldığı ve BM görevlilerine teslim edildiği bildirildi. Peşmergeleri Türkiye aleyhine kış- kırtan, Türk Bayrağı'nın yakıldığı ey- lemlere sessiz kalan ve Türk Silahlı Kuvvetleri'ne kafa tutan Barzani, ön- ceki gece bölgede yayın yapan Kür- distan TV'den seslenirken, güvenli yer arayışı içinde olan Kürtleri komşu ül- kelerin sınırlanna yaklaşmaması ko- nusunda uyardı. Barzani, -Kürdistan halkTdiye tanımladığı bölge insanını korumak için güç ve olanaklan ölçü- sünde hazırlık yaptıklannı öne sürdü. Özellikle Saddam hükümetine yakın yerlerde oturanlann, evlerini daha gü- venli yerlere taşıdıklannı anlatan Bar- zani, Kuzey Irak'a yönelik herhangi bir tehlikenin olmadığı konusunda halkı- nı inandırmayaçalıştı. Kimseninmül- tecilik düşüncesine kapılmamasını da isteyen Barzani şöyle konuştu: "Kimse komşu ülkelerin sınırlanna yaklaşmasuı. Bölge hükümeti geçki bir tehlikeile karşı karşryaolan yerter- de yaşayıp gi'ç etmek zorunda kalan kardeşJerinüı. dahagüvenliyerlere yer- leştiritmesi işini bir görev olarak bilir ve bunu sağiamak için çahşmaktadır. Kürdistan'ın çöle dönüşmesine izin vermeyeceğimiz konusundaeminohın. Ohımümüz de, yaşamımız da bu kut- sal topraklar üzerinde olacaknr ve uf- kumuzunçokaydmhkoMuğu konusun- da güvence veriyorum. Bu bağlamda bürün partisel, yönetimsel ve askeri kunımlardan, aynca müttefiklerimiz olan tüm partilerden vetüm Kürt ulu- sundan.\atandaşlann güvenliğive ka- nunlann korunması için dayanışma içinde ohnalannı istiyorum." Barzani'nin birinci endişesi şüphe- siz bölgeden kaçacak Kürtlerin can güvenliği değil. 1991 deneyimıbunu kanıtlıyor. Kürt lider, ABD'nin de des- teğiyle televizyonundan merkez ban- kasına, polis gücünden düzenli ordu- suna kadar altyapısı tamamlanan dev- letleşme çabalannın zayıflayacağın- dan korkuyor. Nüfus yoğunluğunun azalabileceği endişesi de onu sıkın- tıya sokuyor. Barzani. Batı'ya ve Tür- kiye'ye halkına sahıp çıkamadığı, koruyamadığı yönünde bir izlenim de vermek istemiyor. Peşmergelerinin, aleyhinde eylem yaptığı bir ülkenin sınırlannda çare arayacak olmasından rahatsızlık duyuyor. Egemenligini ve gücünü tahrip edecek bir göçü engellemeye çalışır- ken otoritesini de korumaya çabalayan Kürt lider, bu nedenle her tür yola baş- vuruyor. Sınır boyunda peşmerge karakollannın kurulması ve yoğun- laşan güvenlik önlemlerinin bir amacı dabu. 1991 göçü ders oldu• 1991 yılında Irak'tan komşu ülkelere yaşanan göç sırasında binlerce kişi sefalet içerisinde yaşamını yitirmiş, çok sayıda PKK militanı da Türkiye'ye sızmıştı. 1991 göçünde yaşananlann deneyimi ile Türkiye bu kez göç başlamadan önlemlerini aldı. MAHMUTORAL DtYARBAKIR ABD'nin Irak'a saldın ola- sılığının güçlenmesi ilebir- likte Irak'tan Kuzey Irak'a, oradan da başta Türkiye sı- nın olmak üzere tran sını- nna doğru yaşanan mülte- ci akınına karşı Türkıye bu kez tedbirli davranıyor. 1991 yılının 2 Nisan gü- nü başlayan mülteci akını- na Türkiye hazırlıksız ya- kalandı. Müttefık ülkeie- rin baskılannın artmasıyla yara alan SaddamHüseyin, Kürt bölgelerine bomba yağdırdı. Bir anda Kuzey Irak'ta yaşayan milyonlar- ca Kürt can korkusuna düş- tü. Saldınlann başlamasıy- la evlerinden kaçan 1.5 mil- yon kadar Kürt, kurtuluşu Türkiye ve Iran'a gıden yol için onlarca kilometrelik sarp dağlan, çetin cografi koşullan, yağan kara ve dondurucu soğuklara bak- madan aşma çabasına gir- di. Can derdindeki bebek, çocuk, kadın, erkek, yaşlı yüz binlerce kişi yaz ayla- nnda dahi zirvesmden ka- nn eksik olmadığı Kuzey Irak sınınndaki Cudi Da- ğı'ndan aşarak Türkiye ıç- lerine ulaştı. Bebekler, so- ğuğa ve açlığa dayanama- yıp ölünce oracıkta gömül- dü. Kannlannı doyurmak için ağaç kabuğu kemiren- lere rastlandı. Zor koşul- larda ölüme yenık düşme- den Türkiye'ye girebilen kişiler smıra sıfir noktada Uludere, Taşdelen, Işıkve- ren. Gülyazı, Çukurca, Şemdinli. Beytüşşebab ve Silopi hattında toplandı. Birkaç gün içinde bu böl- gelerde toplanan mülteci- lerin sayısı 450 bini buldu. Asıl sorun bundan sonra başladı. Çünkü gelenleri karşılayacak biryardım or- ganizasyonu yoktu. Yüz binlerce kişiye ilk önce bu bölgelerdeki köylüler yar- dım elini uzattı. Kısa süre içinde basının da ilgisini çeken göç için özellikle Güneydoğu Ana- dolubölgesinin tüm il veil- çelerinden yardımlar top- lanmaya, elde edilen mal- zemeler kamyonlarla mül- tecilere gönderilmeye baş- landı. Ancak olumsuz şart- larda açık havada içme ve kullanma suyundan mah- rum olan mülteciler arasın- da ölümcül hastalıklar baş gösterdi. Açlık ve yokJuk yüzünden direnci kınlan binlerce çocuk ilk haftalar- da yaşamını yitirdi. Öldüren yardımlar Uluslararası yardım ku- ruluşlan göç akınından bir hafta kadar sonra bölgeye ancak helikopterler ile mal- zeme ulaştırabildi. BM Mülteciler Yüksek Komi- serliği bölgeye hava yoluy- la yardım getirmeyi karar- laştırdı. Ancak bu yardım- lann verilmesi sırasında da iç burkan olaylar yaşandı. Havadan atılan yiyecek ve giyecek paketleri kimi za- man insanlann tepesine düştü. Onlarca kişi atılan paketlerin altında kalarak yaşamını yitirdi. tnsanlar dağıtılan yardımlardan ka- pabilmek için birbirini ez- di. Kaos ortamım andıran bu tablo içinde gelen mül- teci sayısı kesin olarak be- lirlenemediği gibi, kaç ki- şinin de yaşamını yitirdiği saptanamadı. PKKTüerdesızdı 199 l'deki mülteci akını- nın insani boyutunun dı- şında Türkiye'ye en önem- li etkısı göç eden insanla- nn arasına kanşan silahlı PKK militanlannın sızma- sı oldu. Sayılan binlerle ifa- de edilen PKK'lilerin firsat- tan yararlanarak aşılması güç sınırlan geçip Türki- ye'ye girdiği saptandı. 1991 göçünde yaşanan- lann deneyimi ile Türkiye bu kez gelecek olan göçün nereden, ne zaman olaca- ğını bilmese de önlemlen- ni aldı. Göç sırasında böl- gedeki insani destek faali- yetlerinin koordinasyonun- dan sorumlu Diyarbakır ValisiNusretMiroğlu, mül- teciler için çadırlardan gı- da stokuna kadar her türlü gereksinimin hazırhale ge- tirildiğini söyledi. 1991 Körfez Savaşı sırasında yaşanan mülteci akınında Türldye'nin çabaları yetersiz kalmış, binlerce göçmen yaşamını yitirmiştL 1991 'de göçmenlerin koordinasyonundan sorumlu bakan olan Vehbi Dinçerler: mıtıııı yük 1urkıye nın uzermde MUSTAFAÇAKIR ANKARA- Körfez Savaşı sırasında göç ko- ordinasyonundan sorumlu devlet bakanhğı görevinde bulunan Vehbi Dinçerler, Birleş- mış Milletler'den (BM) insani yardım için ka- rar çıkmadığına dıkkat çekerek "Bütün yük Türİdye'nin üzerinde kalacak. BM karan ol- madığı için diğer devieder yardım et- meveceklerdir. Türkiye'nin tek başı- na bunun altından kalkması müm- kün degü" dedı. Körfez Savaşı sırasında ve sonra- sında Türkiye'nin güney sınınna akın eden yüz binlerce göçmenin koordi- nasyonundan sorumlu olan Dinçer- ler. bugün alınan önlemlen Cumhuriyet'e de- ğerlendirdi. Dinçerler. 1991 'de göçün hare- kâttan2.5-3 ay sonrabaşladığını belirterek, şim- di ise savaş başlamadan güney sınırlanmıza göç- menlerin gelmeye başladığına işaret etti. Kör- fez Savaşı'nda Türkiye sınınna aniden 700 bin göçmenin geldiğini \-urgulayan Dinçerler. "Bir- denbire onlarca sonınla karşı karşna geidik. Önce onlara na\1on çadırlar dagıtük. Ama bu hastahklara önlem olamadL Bu insanlar ken- di aralannda çanşan gruplanu. Orada güven- ligi sağladık. Tam bir karmaşa>dı n dedi. O dönemde BM Güvenlik Konseyi'nden in- sani yardım karan çıktığını anımsatan Vehbi Dinçerler, "Şimdi ise BM'den harekârJa ügffi • 1991 yılındakinin aksine bu savaşta BM'nin göçmenlere insani yardım karan olmadığının altuıı çizen Vehbi Dinçerler, "Türkiye tek başına altından kalkamaz. AKP bunun farkında bile değil" dedi. karar çıkmadıgı için \ardım için de karar çık- mav^cakor. En bü>ükendişelerimden biri bu. BizozamanbuteklifıBM'yeöncelikle yapmış- nk" diye konuştu. Dinçerler, Türkiye'nin büyük bir felaketle karşı karşıya olduğunu kaydederek "Bütün vük Türkhe'nin üzerinde kalacak. Özel bir Güvenlik Konseyi karan olmadığı için dünva ülkeleriyardım içinbirazdahageride duracak- lardır. Türkiye'nin bunun alûndan tek başına kalkması mümkün değil" dedi. Dinçerler, ABD'nin de tezkere nedeniyle "askerlerimi ne- reden geçireceğun" diyerek insani yardımdan kaçınabıleceğine dikkat çekti. Göçün Türkiye açısından güvenlik sorunu da yaratacağını anlatan Dinçerler, si- yasi nedenler, yardım olanaklan vegö- çün geriye döndürülmesindeki zorluk- lara bakıldığında durumun 1991 'de- kinden çok farklı olduğunu söyledi. "Çok daha korkunç problemler yumağı Türldye'yi bekhjor' 1 diyen Vehbi Dinçerler, insani yardım için bir an önce BM'ye başvurulması gerektiğini bildirdi. Hükümete 1991 "deyaşadıklan zorluklan ak- tarabileceklerini belirten Dinçerler, "Göçsiya- si bo>ııdan\1a ve sonuçlanvla çokbü\ümüştür. Ama ahnanönlemlerebakıhrsa hükümetbunun farkında bile değil" diye konuştu. ÜRKÎYE, 1991 YILINDA SIĞINMACILARA KÖTÜDAVRANMAKLA SUÇLANMIŞTI Batı basınınıyeni bir sınav bekUyor İstanbul Haber Servisi -1991 Körfez krizi sırasında Kuzey Iraklı binlerce sığınmacıyı ağır- layan Türkiye, Batı basınmda "gğmmacılara kötü davrandığı, yardım malzenıelerine el koy- duğu" yönündekı haberlere yer verdi. Batılı ülkeler ise Iraklı sı- ğımnacılardan yalnızca 200-300 kişi almakla yetinmişti. Tele- vizyonlarda yardım malzemele- rine hücum eden sıgınmacüan dağıtmaya çahşan Türk asker- lerinin görüntüleri verilirken, sığınmacılara yardım getiren as- kerler ise gösterilmemişti. tngfltere: Kürt sığuımacılann Türkiye sınınna gelmelerinden itibaren ilk kurulan kamplarda çektikleri sefalet, düzeni koru- maya çalışan Türk askerinin ba- zen havaya bazen yere ateş aç- ması, ölenlerin olması, yardım dağıtılırken yaşanan kargaşa ve Türkiye'nin sığınmacılara mül- teci statüsü vermemesi Ingilte- re'de yazüı ve görsel basında sürekli yinelenen haberler ol- du. Ingiltere basınındaki "Kürt- lere düşmanca tutum takman Türkrye" imajı, gazete ve tele- vizyonlara katılan Türk yetkili- lerin Türkiye'nin politikasını iyi anlatamaması sonucundape- kişmişti. Almama: Almanya basuıın- da da "Türkiye'nin kanh Kürt pobtikasr başlıklı haberler yer almıştı. İtaha: İtaryabasınmdayeralan haberlerde ise Türkiye'nin sı- ğınmacılan kabul etmesinin ne- deni olarak, "Bati'ya karşızor du- rumda kahnamak" düşüncesinin yatnğı öne sürülmüştü. Bölgedeki yaşam şartlannın geriliği, Tür- kiye'nin örgütsüz çalışması ve sağlık koşullannın yetersizliği gazetelerde ve televizyonlarda geniş yer bulurken Türkiye'nin olumsuz reklamı da en iyi şekil- de yapılmıştt. Ont^aopiyolukaınyDnnıezarlığLiStRDAROZSOY) Güneydoğu izlenimleri Kriz bölgede kronik halde SERTAÇ EŞ StLOPİ/CtZRE/ NUSAYBtN-ABD'nin Irak'a yönelik askeri harekâtı öncesinde Gü- neydoğu Anadolu'nun ekonomisinde önemli rolü bulunan taşımacı- lık ve bağlı sektörler çökme notasına geldi. Çizre-Silopi yolu üze- rinde bulunan TIR'lar çürümeye terk edilmiş halde bekliyor. Geçimi- ni taşımacılıkla sağla- yan bölge insani ise sı- nır ticaretinin başlama zamanını bekliyor. Ka- pı kapanınca tarihi Ipek Yolu üzerinden gidip gelen araç sayısı da son derece azaldı. Yolun iş- lek olduğu zamanlarda daha ziyade kamyon ve TIR'lara hizmet veren esnaf şu andayolcu oto- büs ve minibüslerine hizmet vermekle yetini- yor. Adana'da oturan Gız- reli şoför Veysi Yağa, akaryakıt sevkıyatının durmasından yakınır- ken tepkisini de ortaya koyuyor. Yağcı, "Be- nim savaşnndan kimse- nin haberi yok. Petrol taşrnıakicin Konya'dan eskibirBMCtekdam- perli kamyon aldım. Üzerine koyduğumuz fiberglas depo ile bir- kaç sefer yapüm.yasak geldi. Başka da bir iş yok. Kamyonu 3 müya- ra almıştım, şimdi ver- gOeribirike birike3 mft- >an geçti,alan dayok ki satajim" dıve konuşu- yor. 57. hükümet döne- mindeki knzler nede- niyle kapısına kilit ası- lan tesislerden olan Ki- daş Iplik Fabrikası şu anda ABD askerieri ta- rafindan kiralanmış du- rumda. Fabrikanın his- sedarlarından Nejdet Kahranıanoğlu, "fçim >anı>or. Ben uzun yıl- lardemirdoğramacıhk yapüm. Fabrikanın ma- kinelerini kendi elleri- nüzle kurduk, çahşma- ya başladık. Sonra ta- İan edildi. Şimdi de Amerikahlar yerleşti" dedi. 15 yıldır inşaatı sü- ren Nusaybin Küçük Sanayi Sitesi ise tam yerleşime açılacakken ABD'liler tarafindan ki- ralandı. Çe\vesakinle- ri ve esnaf ise şimdi ABD'lilerin yaptığı de- ğişiklıkleri seyretmek- le yetiniyor. MİLLİ PİYANCO ÇEKJLDİ 600 milyar lira 135413 60 milyar lira 314809 10 milyar lira 127534 5 milyar lira 251650 314939 1 milyar lira 004469 106774 119223 148366 150374 175120 190071 201948 211641 2P447 296950 325939 330615 412990 429038 434896 438313 551377 627296 688867 500 mllyon lira 003901 014565 025591 039628 092334 099734 121717 126419 147177 242106 252254 264162 280276 327794 333809 350532 365233 367788 368320 375818 406125 444104 496041 52456i 548685 601845 614720 621018 654829 664940 250 milyon lira 001952 002016 020952 028710 030106 051963 084236 085571 088402 112652 137858 141512 146065 157264 200401 200966 202703 206111 212947 250810 282770 288845 289759 299940 340834 376734 377022 383531 390067 397470 433267 434168 450886 451581 467922 497628 502836 520674 531610 574005 601025 607932 613102 623586 633644 634341 635172 656150 664960 673393 150 milyon lira 010272 014580 016961 020120 020 542 054059 071487 074370 079743 085006 089349 100660 100983 101724 105371 110258 112481 113477 116716 118627 129200 142081 153643 158546 166878 194807 197522 198060 199655 201185 209476 225346 232392 234730 238731 252114 256468 260776 262792 263452 266467 277568 281999 285181 304933 320067 325545 335030 345829 364093 379352 386510 398010 415288 419718 433346 439643 439704 444023 445483 447107 472373 487842 504018 507958 509339 513367 519806 520665 523876 524017 526368 534705 535700 54$019 563747 565366 572351 606152 609013 613557 614203 616447 616800 624837 626324 641373 644584 646637 649230 654372 656102 661515 671394 674129 679185 680248 687471 692706 699264 100 milyon lira 000269 002813 003714 005108 021082 022663 023349 025299 027044 027886 029469 030011 035109 048649 050912 053967 058279 062569 074114 074927 076403 080455 081613 100467 103328 105708 112374 113446 115128 116870 119054 119443 14281i 143105 145014 152737 157844 159868 163285 164714 169303 171772 176123 176723 189091 194576 201100 211466 217162 217145 223990 224062 228936 231109 232397 237061 247926 251026 251433 251760 253199 270004 273140 277218 280017 286683 287515 291701 303669 311009 312406 313916 314425 314620 316910 318865 325925 329876 339850 344542 353226 361046 361522 363851 366299 376271 387860 389591 392697 392720 399175 400101 401429 401704 402540 403002 406648 420694 445435 454438 456013 458106 470622 473378 473340 480327 480609 485631 494071 494735 495025 495606 502431 511483 513320 514904 515687 517215 518050 557620 569211 570326 571246 571416 579066 579453 580620 595090 597669 602122 604430 609872 620135 621456 626245 628213 630002 636561 636760 650208 653539 658164 664552 672117 675332 682732 685831 688206 695068 695594 40 milyon lira 00482 22"52 24011 24618 26334 38096 56120 59607 72013 74896 81563 87346 95402 95430 30 milyon lira 0712 0849 2210 3618 4882 4971 5589 5609 6415 7413 7961 8829 8909 9194 20 milyon lira 001 1P 211 304 318 781 955 10 milyon lira 14 36 4 7 97 99 Amorti: 0 \e 9