Katalog

-20 MART 2003 PERŞEMBE CUMHURİYET SAYFA HABERLER XDP lideri, güçlü görünmek ve otoritesini korumak amacıyla mülteci akınmı durdurmaya çalışıyor Barzani'nin 'göçeengel' oyunuV1EHMETFARAÇ Savaşın nefesini enselerinde hisse- d<n Kürtler, iki uçtan yerleşim birim- lerini terk ederken, Kuzey Irak'taki KLürt partilerin liderleri, egemenlik te- laşında yurttaşlannı Türkiye ve Iran sı- nmnndan uzak tutmaya çalışıyor. KDP lideri Mesud Barzani'nin önceki ge- c e Kürdistan TV'den yurttaşlanna yap- tığı "sınır bölgelerinden uzakdurun" çağnsının altında otorite ve güç gös- terme kavgası, Kürt devleti tezinin ko- rvmması, nüfusun bir arada banndınl- ması çabası da yatıyor. 1991 'dekı ınsan göçünün tekrarlan- ması başta Kuzey Irak bölgesı olmak üzere Ortadoğu ülkelenni tediıgın edi- yor. Iran olası bir göç dalgasında sı- nırlannı açmamaya kararlı. Türkiye ise 12 yıl önceki deneyiminde olduğu gibi bölgede birdram yaşanmaması için hem Kuzey Irak içlennde hem de sı- nır kesimınde yoğun önlem alıyor. 1991 'de yurttaşlannın sefalet içinde Türkiye'ye kaçmasına müdahale etme- yen Kuzey Irak'taki Kürt gruplanndan KYB lideri CelalTalabani ile KDP li- den Mesud Barzani bu kez bölgeden yaşanacak birgöçü engeUemek için yo- ğun çaba harcıyor. Saddam bölgesı Kerkük ve Musul üzerinden Kuzey Irak'a. Süleymani- ye, Erbil ve Dohuk gibi merkezlerden de kırsal alanabaşlayan göç en çok Tür- kiye'ye sert tutumuyla tepki çeken Barzani'yi rahatsız ediyor. Türkiye bu kez tedbirli Kuzey irak'ta kamplar BİLİNMEYENE YOLCULUK- Savaşa belki de saatle- rin sa> ıldığı dün öğle saatlerinde evlerini terk eden Irakfa Kürt- lere yenileri eklendL Kamyona dohışmuş bu grup da doğdukla- n, büyüdükleri köyolan Kerkük yakınlaruıdaki Şamşamal'dan yanlanna sadece birer çıkuı alarak ayrıktı. (Fotoğraf AP) TSKhazırDtYARBAKIR (Cumhuriyet Bürosu) - Kuzey Irak'tan mülteci akınının önlenmesi için BM denetiminde Türkiye tarafindan oluşturulması planlanan kamp yerlerinin aynntılan belirmeye başladı. Türkiye daha önce olası mülteci akınına karşı sınır boylannda kamp yerleri belirlemişti. Ancak Türkiye bu kamp yerlerini kullanmak istemiyor. Güvenlik gerekçesiyle mülteci akınını Kuzey Irak içlennde önlemeyi amaçlayan Türkiye, BM ile birlikte Kuzey Irak'ta kurmayı planladığı kamplann yerlerini belırledı. Buna göre Türkiye, Kuzey Irak'ta KDP denetimindekı bölgede Çukurca sınınnnı karşı bölgesınde kalan Seladiza, Uludere'nin karşısındaki Kanimasi ve Serkani bölgeleri, Dohuk kenti dolaylannda Zavvita, Semil, Arruş bölgeleri ile Zawita'ın üst kesimlerindeki düzlük alanda, KYB denetimindeki bölgede de Ranya kasabası yakınlannda kamp yerleri belirledi. Belirlenen kamplarda ön hazırlıklann yapıldığı ve BM görevlilerine teslim edildiği bildirildi. Peşmergelen Türkiye aleyhine kış- kırtan, Türk Bayrağı'run yakıldığı ey- lemlere sessiz kalan ve Türk Silahlı Kuvvetleri'ne kafa tutan Barzani, ön- ceki gece bölgede yayın yapan Kür- distan TV'den seslenirken, güvenli yer arayışı içinde olan Kürtleri komşu ül- kelerin sınırlanna yaklaşmaması ko- nusundauyardı. Barzani, "Kürdistan halkTdıye tanımladığı bölge insanım korumak için güç ve olanaklan ölçü- sünde hazırlık yaptıklannı öne sürdü. Özellikle Saddam hukümetine yakın yerlerde oturanların, evlerini daha gü- venli yerlere taşıdıklannı anlatan Bar- zani, Kuzey Irak'a yönelik herhangı bir tehlikenin olmadığı konusunda halkı- nı ınandırmaya çalışh. Kimsenin mül- tecilik düşüncesine kapılmamasını da isteyen Barzani şöyle konuştu: "Kimse komşu ülkelerin sınırlanna yaklaşmasm. Bölge hükümeti geçki bir tehlike ile karşı karşıya olan yerler- de yaşayıp gf ç etmek zorunda kalan kardeşlerimir. daha güventi yerlere yer- leştirUmesi işini bir görev olarak bilir ve bunu sağtamak için çahşmaktadır. Kürdistan'ın çöle dönüşmesine izin vermey eeeğimiz konusundaeminohın. Öhımümüz de, yaşamımız da bu kut- sal topraklar üzerinde olacakür ve uf- kumuzunçokaydmhkolduğu konusun- da güvence veriyorum. Bu bağlanıda bütün partiseL yönetimsel ve askeri kurumİardan, aynca müttefıklerimiz olan tüm partilerden vetüm Kürt ulu- sundan.vatandaşlann güvenliği ve ka- nunlaruı korunması için davanışma içinde oimalannı istiyorum." Barzani'nin birinci endişesi şüphe- siz bölgeden kaçacak Kürtlerin can güvenliği değil. 1991 deneyımibunu kanıtlıyor. Kürt lıder. ABD'nin de des- teğiyle televizyonundan merkez ban- kasına, polis gücünden düzenli ordu- suna kadar altyapısı tamamlanan dev- letleşme çabalannın zayıflayacağın- dan korkuyor. Nüfus yoğunluğunun azalabıleceği endişesi de onu sıkın- tıya sokuyor. Barzani, Batı'ya ve Tür- kiye'ye halkına sahıp çıkamadığı, koruyamadığı yönünde bir izlenim de vermek istemiyor. Peşmergelerinin, aleyhinde eylem yaptığı bir ülkenin sınırlannda çare arayacak olmasından rahatsızlık duyuyor. Egemenligini ve gücünü tahrip edecek bir göçü engellemeye çalışır- ken otontesini de korumaya çabalayan Kürt lider, bu nedenle her tür yola baş- vuruyor. Sınır boyunda peşmerge karakollannın kurulması ve yoğun- laşan güvenlik önlemlerinin bir amacı dabu. 1991 göçü ders oldu• 1991 yılında Irak'tan komşu ülkelere yaşanan göç sırasında binlerce kişi sefalet içerisinde yaşamını yitirmiş, çok sayıda PKK militanı da Türkiye'ye sızmıştı. 1991 göçünde yaşananlann deneyimi ile Türkiye bu kez göç başlamadan önlemlerini aldı. MAHMUTORAL DlYARBAKIR ABD'nin Irak'a saldın ola- sılığının güçlenmesi ile bir- likte Irak'tan Kuzey Irak'a, oradan da başta Türkiye sı- nın olmak üzere Iran sını- nna doğru yaşanan mülte- ci akınına karşı Türkiye bu kez tedbirli davranıyor. 1991 yılının 2 Nisan gü- nü başlayan mülteci akını- na Türkıye hazırlıksız ya- kalandı. Müttefık ülkele- rin baskılannın artmasıyla yara alan Saddam Hüseyin, Kürt bölgelerıne bomba yağdırdı. Bir anda Kuzey Irak'ta yaşayan mılyonlar- ca Kürt can korkusuna düş- tü. Saldınlann başlamasıy- la evlerinden kaçan 1.5 mıl- yon kadar Kürt. kurtuluşu Türkiye ve İran'a giden yol için onlarca kilometrelik sarp dağlan, çetin coğrafi koşulları, yağan kara ve dondurucu soğuklara bak- madan aşma çabasma gir- di. Can derdindeki bebek, çocuk. kadın, erkek, yaşlı yüz binlerce kişi yaz ayla- nnda dahı zirvesinden ka- nn eksik olmadığı Kuzey Irak sınınndaki Cudi Da- ğı'ndan aşarak Türkiye iç- lenne ulaştı. Bebekler, so- ğuğa ve açhğa dayanama- yıp ölünce oracıkta gömül- dü. Kannlarını doyurmak için ağaç kabuğu kemiren- lere rastlandı. Zor koşul- larda ölüme yenik düşme- den Türkiye'ye girebilen kişiler sınıra sıfir noktada Uludere, Taşdelen, Işıkve- ren, Gülyazı, Çukurca, Şemdinli. Beytüşşebab ve Silopi hattında toplandı. Birkaç güniçindebuböl- gelerde toplanan mültecı- lerin sayısı 450 bini buldu. Asıl sorun bundan sonra başladı. Çünkü gelenleri karşılayacak bir yardım or- ganizasyonu yoktu. Yüz binlerce kişiye ilk önce bu bölgelerdeki köylüler yar- dım elıni uzattı. Kısa süre içinde basının da ilgisini çeken göç için özellikle Güneydoğu Ana- dolu bölgesinin tüm il ve il- çelerinden yardımlar top- lanmaya, elde edilen mal- zemeler kamyonlarla mül- tecilere gönderilmeye baş- landı. Ancak olumsuzşart- larda açık havada içme ve kullanma suyundan mah- rum olan mültecıler arasın- da ölümcül hastalıklar baş gösterdi. Açlık ve yokluk yüzünden direnci kınlan binlerce çocuk ilk haftalar- da yaşamını yitirdi. ÇHdüren yardımlar Uluslararası yardım ku- ruluşlan göç akınından bir hafta kadar sonra bölgeye ancak helıkopterler ile mal- zeme ulaştırabıldi. BM Mülteciler Yüksek Komi- serliği bölgeye hava yoluy- la yardım getirmeyi karar- laştırdı. Ancak bu yardım- lann verilmesi sırasında da iç burkan olaylar yaşandı. Havadan atılan yiyecek ve giyecek paketleri kimi za- man insanlann tepesine düştü. Onlarca kişi atılan paketlerin altında kalarak yaşamını yitirdi. Insanlar dağıtılan yardımlardan ka- pabılmek için birbirini ez- di. Kaos ortammı andıran bu tablo içinde gelen mül- teci sayısı kesin olarak be- lirlenemediği gibi, kaç ki- şinin de yaşamını yitirdiği saptanamadı. PKK'lilerdesızdı 1991 'deki mülteci akını- nın insani boyutunun dı- şında Türkiye'ye en önem- li etkisi göç eden insanla- nn arasına kanşan silahlı PKK militanlannın sızma- sı oldu. Saydan binlerle ifa- de edilen PKK'lilerin firsat- tan yararlanarak aşılması güç smırlan geçip Türki- ye'ye girdiği saptandı. 1991 göçünde yaşanan- lann deneyimi ile Türkiye bu kez gelecek olan göçün nereden, ne zaman olaca- ğını bilmese de önlemleri- ni aldı. Göç sırasında böl- gedeki insani destek faali- yetlerinin koordinasyonun- dan sorumlu Diyarbakır ValisüVusretMiroglu, müi- teciler için çadırlardan gı- da stokuna kadar her türlü gereksinimın hazır hale ge- tirildiğini söyledi. 1991 Körfez Savaşı sırasında yaşanan mülteci akınında Türkiye'nin çabaları jciu tu. ı^ümış, binJerce göçmen yaşamını yitirmiştL 1991 'de göçmenlerin koordinasyonundan sorumlu bakan olan Vehbi Dinçerler: Dutımyuk lurkıye nmuzennae ML'STAFAÇAKIR ANKARA- Körfez Savaşı sırasında göç ko- ordinasyonundan sorumlu devlet bakanlığı görevinde bulunan Vehbi Dinçerler. Birleş- miş Milletler'den (BM) insani yardım için ka- rar çıkmadığına dikkat çekerek "Bütün yük Türkhe'nin üzerinde kalacak. BM karan ol- madığı için diğer de\1ederj ardım et- meyeceklerdir. Türkiye'nin tek başı- na bunun altından kalkması müm- kündeğilr 'dedi. Körfez Savaşı sırasında ve sonra- sında Türkiye'nin güney sınınna akın eden yüz binlerce göçmenin koordi- nasyonundan sorumlu olan Dinçer- ler, bugün alınan önlemleri Cumhuriyet'e de- ğerlendirdi. Dinçerler, 1991 "de göçün hare- kâttan 2.5-3 ay sonra başladığını belirterek. şim- di ise savaş başlamadan güney sınırlanmıza göç- menlerin gelmeye başladığma işaret etti. Kör- fez Savaşı"nda Türkiye sınınna aniden 700 bin göçmenin geldiğini vurgulayan Dinçerler, "Bir- denbire onlarca sorunla karşı karşrva geldik. Önce onlara na> lon çadırlar dağıtnk. Ama bu hastalıklara önlem oiamadL Bu insanlar ken- di aralannda çanşan gruplann. Orada güven- liği sağladık Tam bir karmaşa>dı" dedi O dönemde BM Güvenlik Konseyi'nden in- sanı yardım karan çıktığıru anımsatan Vehbi Dinçerler, "Şimdi ise BM'den harekâda ilgili • 1991 yılmdakinin aksine bu savaşta BM'nin göçmenlere insani yardım karan olmadığının altını çizen Vehbi Dinçerler, "Türkiye tek başına altından kalkamaz. AKP bunun farkında bile değil" dedi. karar çıkmadığı için yardım için de karar çık- may^acaktır. En büyük endişelerimden biri bu. Biz ozaman buteklifı B.M'yeöncelikle yapmış- ük" diye konuştu. Dinçerler, Türkiye'nin büyük bir felaketle karşı karşıya olduğunu kaydederek "Bütün vük Türkiye'nin üzerinde kalacak. Özel bir Güvenlik Konseyi karan olmadıgı için dünya ülkeleri \ardım için birazdahageride duracak- lardır. Türkiye'nin bunun alûndan tek başına kalkması mümkün değü" dedi. Dinçerler, ABD'nin detezkerenedeniyle"askerlerinıi ne- reden geçireceğûn" diyerek insani yardımdan kaçınabıleceğıne dikkat çekti. Göçün Türkiye açısından güvenlik sorunu da yaratacağını anlatan Dinçerler, si- yasi nedenler, yardım olanaklan ve gö- çün geriye döndürülmesindeki zorluk- lara bakıldığında durumun 1991 'de- kinden çok farklı olduğunu söyledi. "Çok daha korkunç problemler \iimagi Türkiye'vi beklryor'' diyen Vehbi Dinçerler, insani yardım için bir an önce BM'ye başvurulması gerektiğini bildirdi. Hükümete 1991 'de yaşadıklan zorluklan ak- tarabileceklerını belırten Dinçerler, "Göçsiva- siboyutiarryia ve sonuçlanyla çok büyümüştür. Ama alınan önlemlerebakıİırsa hükütnetbunun farkında bile değü" diye konuştu. ÜRKÎYE, 1991 YILINDA SIĞINMACILARA KÖTÜDAVRANMAKLA SUÇLANMIŞTI Batı bttsınınıyeni bir sınav be/diyor tstanbulHaberSenisi-1991 Körfez krizi sırasında Kuzey Irakh binlerce sığınmacıyı ağır- layan Türkiye, Batı basınında "sığmmacüaira kötü davTandığı. yardım malzemelerine el koy- duğu" yönündeki haberlere yer verdi. Batılı ülkelerise Iraklı sı- ğınmacılardan yahıızca 200-300 kişi almakla yetüımişti. Tele- vizyonlarda yardım malzemele- rine hücum eden sığınmacılan dağıtmaya çahşan Türk asker- lerinin görüntüleri verilirken, sığınmacılara yardım getiren as- kerler ise gösterilmemişti. tngütere: Kürt sığınmacüann Türkiye sınınna gelmelerinden itibaren ilk kurulan kamplarda çektikleri sefalet, düzeni koru- maya çahşan Türk askerinin ba- zen havaya bazen yere ateş aç- ması, ölenlerin olması, yardım dağıtılırken yaşanan kargaşa ve Türkiye'nin sığınmacılara mül- teci statüsü vermemesi tngilte- re'de yazılı ve görsel basmda sürekli yinelenen haberler ol- du. Ingiltere basınındaki "Kürt- lere düşmanca tutunı takınan Türkiye'' imajı, gazete ve tele- vizyonlara katılan Türk yetkili- lerin Türkiye'nin politikasım iyi anlatamaması sonucundape- kışmişti. Almanya: Almanya basının- da da "Türkiye'ıım kanh Kürt poütikası" başlıklı haberler yer almıştı. İtaha: Italyabasınında yeralan haberlerde ise Türkiye'nin sı- ğınmacılan kabul etmesinin ne- deni olarak, "Batı'ya karşızor du- rumdakahnamak" düşüncesinin yatüğı öne surülmüştü. Bölgedeki yaşam şartlarının geriliği, Tür- kiye'nin örgütsüz çalışması ve sağlık koşullannın yetersizliği gazetelerde ve televizyonlarda geniş yer bulurken Türkiye'nin olumsuz reklamı da en iyi şekil- de yapıhnışü. C i 2 r e 2 6 * l r n a k 70 •••••^•••1 Ctre-Sflopi yohıkam\onmezartğt (SERDAR OZSOY) Güneydoğu izlenimleri Kriz bölgede kronik halde SERTAÇEŞ SlLOPt/CİZRE/ NUSAYBtN-ABD'nm Irak'a yönelik askeri harekâtı öncesinde Gü- neydoğu Anadolu'nun ekonomisınde önemli rolü bulunan taşımacı- lık ve bağlı sektörler çökme notasına geldi. Cizre-Silopi yolu üze- nnde bulunan TIR'lar çürümeye terk edilmiş haldebekliyor. Geçimi- ni taşımacılıkla sağla- yan bölge insani ise sı- nır ticaretinin başlama zamanını bekliyor. Ka- pı kapanınca tarihi Ipek Yolu üzerinden gidip gelen araç sayısı da son derece azaldı. Yolun iş- lek olduğu zamanlarda daha ziyade kamyon ve TIR'lara hizmet veren esnaf şu anda yolcu oto- büs ve minibüslerine hizmet vermekle yerini- yor. Adana'da oturan Ciz- reli şoför Ve\si Yağcı, akaryakıt sevkıyarının durmasından yakınır- ken tepkisini de ortaya koyuyor. Yağcı, "Be- nim sarvaşımdan kimse- nin haberi yok. Petrol taşmıak için Konya'dan eski bir BMC tek dam- perli kamyon aldım. Izerine koyduğumuz fiberglas depo ile bir- kaçseferyapnm,yasak geldi. Başka da bir iş yok. Kam>onu 3 milya- ra alnuşüm, şimdi ver- gikj ribirikebirike3mil- >an geçti,alan dayok ki satayun" diye konuşu- yor. 57. hükümet döne- mindeki krizler nede- niyle kapısına kilit ası- lan tesislerden olan Ki- daş Iplik Fabrikası şu anda ABD askerleri ta- rafindan kiralanmış du- rumda. Fabrikanın his- sedarlarından \ejdet Kahramanoğla, "Içim vamyor. Ben uzun yıl- İar demir dogramacınk vapöm. Fabrikanın ma- kinelerini kendi elleri- mizlekurduk, çalışma- ya başladık. Sonra ta- İan edildi. Şimdi de Amerikahlar yerleşti" dedi. 15 yıldır inşaatı sü- ren Nusaybin Küçük Sanayi Sitesi ise tam yerleşime açılacakken ABD'liler tarafindan ki- ralandı. Çe\Te sakinle- ri ve esnaf ise şimdi ABDTilerin yaptığı de- ğişiklikleri seyretmek- le yetiniyor. MİLLİ PİYANGO ÇEKİLDİ 600 milyar lira 135413 60 milyar lira 314809 10 milyar lira 127534 5 milyar lira 251650 314939 1 milyar lira 004469 106774 119223 148366 150374 175120 190071 201948 211641 217447 296950 325939 330615 412990 429038 434896 438313 551377 62^296 688867 500 milyon lira 003901 014565 025591 039628 092334 099734 121717 126419 147177 242106 252254 264162 280276 327-94 333809 350532 365233 367788 368320 375818 406125 444104 496041 524561 548685 601845 6147 20 621018 654829 664940 250 milyon lira 0O1952 002016 020952O28710 030106 051963 084236 085571 088402 112652 137858 141512 146065 157264 200401 200966 202703 206111 212947 250810 282770 288845 289759 299940 340834 376734 377022 38353! 390067 397470 433267 434168 450886 451581 467922 497628 502836 520674 531610 574005 601025 607932 613102 623586 633644 634341 635172 656150 664960 673393 150 milyon lira 010272 014580 016961 020120 020 542 054059 071487 C4370 079743 085006 089349 100660 100983 I01724 105371 110258 112481 113477 116716 118627 129200 142081 153643 158546 166878 194807 197522 198060 199655 201185 209476 225346 232392 234730 238731 252114 256468 260776 262792 263452 266467 277568 281999 285181 304933 320067 325545 335030 345829 364093 379352 386510 398010 415288 419718 433346 439643 439704 444023 445483 447107 472373 487842 504018 507958 509339 513367 519806 520665 523876 524017 526368 534705 535700 548019 563747 565366 572351 606152 609013 613557 614203 616447 616800 624837 626324 641373 644584 646637 649230 654372 656102 661515 671394 674129 679185 680248 687 471 692706 699264 100 milyon lira 000269 002813 003714 005108 021082 022663 023349 025299 027044 027886 029469 030011 035109 048649 050912 053967 058279 062569 074114 074927 076403 080455 081613 100467 103328 105708 112374 113446 115128 1168^0 119054 119443 142811 143105 145014 152737 157844 159868 163285 164714 169303 171772 176123 176723 189091 194576 201100 211466 217162 217145 223990 224062 228936 231109 232397 237061 247926 251026 251433 251760 253199 270004 273140 277218 280017 286683 287515 291701 303669 311009 312406 313916 314425 314620 3I69I0 318865 325925 329876 339850 344542 353226 361046 361522 363851 366299 376271 387860 389591 392697 392720 399175 400101 401429 401704 402540 403002 406648 420694 445435 454438 456013 458106 470622 473378 473340 480327 480609 485631 494071 494735 495025 495606 502431 511483 513320 514904 515687 517215 518050 557620 569211 570326 571246 571416 579066 579453 580620 595090 597669 602122 604430 609872 620135 621456 626245 628213 630002 636561 636760 650208 653539 658164 664552 672117 6 7 5332 682732 685831 688206 695068 695594 40 mityon lira 00482 227 52 24011 24618 26334 380% 56120 59607 72013 74896 81563 8 7 346 95402 95430 30 milyon lira 0712 0849 2210 3618 4882 4971 5589 5609 6415 7413 7961 8829 8909 9194 20 milyon lira 001 11" 211 304 318 781 955 10 milyon lira 14 36 47 97 99 Amortİ: 0\e9